“Kakua ni Veisausaumitaka na Nona Ca e Dua”

“Kakua ni veisausaumitaka na nona ca e dua. Nakita eliu na veika sa dodonu e na matadra na tamata kecega.”​—ROMA 12:17.

1. Na ivalavala cava era dau cakava e levu?

KE DUA na gone e biligi koya o tacina, na imatai ga ni ka ena cakava oya me biligi koya lesu. Ka ni rarawa ni sega ni yalani ga vei ira na gone na ivalavala oqo. Levu tale ga na uabula era dau cakava. Ni dua e vakacudrui ira, era vinakata mera sauma lesu. Dina nira na sega ni veibili, ia e levu era na sauma lesu ena sala e sega soti ni laurai levu. De dua era na vakaucacataki koya e vakacudrui ira, se vaqara na sala me kua ni rawaka kina ena bisinisi se so tale na cakacaka. Se sala cava era vakayagataka, e dua tiko ga na inaki​—oya me saumi lesu na ka e caka vei ira.

2. (a) Na cava era sega ni via rawai kina na lotu Vakarisito dina mera sauma lesu na ca? (b) Taro cava soti kei na wase ni iVolatabu cava eda na dikeva tiko?

² E kaukaua sara na gagadre meda sauma lesu na ca, ia era sega ni via rawai kina na lotu Vakarisito dina. Era saga mera muria na veivakadreti i Paula: “Kakua ni veisausaumitaka na nona ca e dua.” (Roma 12:17) Na cava ena uqeti keda meda muria na ivakatagedegede cecere oqo? O cei sara mada meda kua ni veisausaumitaka ena ca? E yaga vakacava noda sega ni sauma lesu na ca? Me saumi na taro oqo, meda dikeva mada na veitikina e yavolita na vosa oqo i Paula. Eda na raica ena Roma wase 12 ni noda sega ni sauma na ca e dodonu, e ka vakayalololoma, e vakaraitaka tale ga noda yalomalumalumu. Eda na dikeva yadudua na tolu na tikina oqo.

“O Koya Oqo, Au sa Vakamamasu Vei Kemudou”

3, 4. (a) Me tekivu ena Roma wase 12, na cava e vakamacalataka o Paula, qai bibi vakacava nona vakayagataka na matavosa “o koya oqo”? (b) Ena tarai ira vakacava na lotu Vakarisito mai Roma na loloma ni Kalou?

³ Tekivu ena wase 12, e vakamacalataka o Paula e va na tikina eratou vakaibalebale ena noda bula na lotu Vakarisito. E vakamacalataka na noda veiwekani kei na Kalou, kei ira na tacida vakayalo, o ira eda sega ni vakabauta vata, kei ira na veiliutaki vakamatanitu. E dusia o Paula e dua na vuna levu meda vorata kina na galeleti ni veika ca, okati kina noda via sauma lesu na ca, e kaya: “O koya oqo, au sa vakamamasu vei kemudou, na veiwekani, e na vuku ni loloma vakavuqa ni Kalou.” (Roma 12:1) Vakasamataka mada na matavosa “o koya oqo,” e kena ibalebale “ena vuku ni ka au sa kaya oti.” Vaka me kaya tiko o Paula, ‘Mai na ka au sa vakamacalataka oti vei kemudou, au vakamasuti kemudou mo dou cakava na ka au na vakarau tukuna yani oqo.’ Na cava sara mada a vakamacalataka o Paula vei ira na lotu Vakarisito mai Roma?

⁴ Na imatai ni 11 na wase ni nona ivola, a vola kina o Paula na inuinui totoka e soli tu vei ira na Jiu kei ira na matanitu tani, oya mera na veiliutaki vata kei Karisito ena Matanitu ni Kalou, na inuinui a sega ni ciqoma na matanitu o Isireli. (Roma 11:​13-​36) E soli rawa ga na inuinui totoka oqo ena vuku ‘ni nona loloma vakavuqa na Kalou.’ Mera na dolea vakacava na lotu Vakarisito na loloma levu e vakaraitaka vei ira na Kalou? E dodonu me tarai ira vakabibi na nona loloma, me rawa nira muria kina na vosa a cavuta tarava o Paula: “Mo dou solia na yagomudou mei madrali bula, me savasava, me vinaka vua na Kalou, me nomudoui soro vakayalo.” (Roma 12:1) Ia, e rawa vakacava vei ira na lotu Vakarisito oya mera cabori ira mera “[i]madrali” vua na Kalou?

5. (a) Rawa ni cabori koya vakacava e dua me “[i]madrali” vua na Kalou? (b) Na ivakavuvuli cava me lewa na nona ivalavala na lotu Vakarisito?

⁵ Tomana nona vosa o Paula: “Dou kakua ni vakatauvatani kemudou kei ira era sa vakavuravura: ia dou mataliataki ga ni sa vakavoui na yalomudou, mo dou kila rawa kina na loma ni Kalou, sa yaga, ka vinaka, ka dodonu sara.” (Roma 12:2) Mera kua ni vakalaiva na yalo ni vuravura me moica nodra vakasama, ia e gadrevi mera moica nodra vakasama me tautauvata kei na ivakarau ni vakasama i Karisito. (1 Korinica 2:​16, NW; Filipai 2:5) Na ivakavuvuli oqo e dodonu me lewa na nodra ivalavala na lotu Vakarisito dina e veisiga, okati kina o keda nikua.

6. Nida dikeva na vosa i Paula ena Roma 12:​1, 2, na cava ena uqeti keda meda kua ni sauma na ca?

⁶ E yaga vakacava vei keda na vosa i Paula ena Roma 12:​1, 2? Me vakataki ira ga na lotu Vakarisito lumuti mai Roma, e sega ni tukuni rawa na noda vakavinavinakataka na Kalou ni dau lomani keda ena sala e vuqa, qai lomani keda tiko ga ena veisiga kece ni noda bula. O koya oqo, na noda vakavinavinaka mai vu ni lomada ena uqeti keda meda qarava na Kalou ena noda kaukaua kece, na noda iyau kece, kei na taledi eda sucukaya mai. Ena uqeti keda tale ga meda vakatotomuria ena noda vinaka kece na ivakarau ni vakasama i Karisito, sega ni vakasama vakavuravura. Noda muria na ivakarau ni vakasama i Karisito ena vakilai ena noda veiwekani kei ira na tacida vakayalo vaka kina kei ira eda sega ni vakabauta vata. (Kalatia 5:​25) Kena ivakaraitaki: Ke da vakasama vakataki Karisito, eda na vorata na yalo ni via sauma na ca.​—1 Pita 2:​21-​23.

“Me Kakua ni Vakailasu na Loloma”

7. Na loloma vakacava e veivosakitaki ena Roma wase 12?

⁷ Eda na sega ni sauma na ca ena ca baleta ni oqori na ka e dodonu, e ka vakayalololoma tale ga. Dikeva na nona vosa tarava o Paula me baleta na loloma. Ena nona ivola vei ira mai Roma, e vakayagataka vakavica o Paula na vosa “loloma” (a·gaʹpe ena vosa vaKirisi) ni vakamacalataka tiko na loloma ni Kalou kei na loloma i Karisito. (Roma 5:​5, 8; 8:35, 39) Ia, ena wase 12, e vakaibalebaletaka o Paula na a·gaʹpe ena dua tale na sala​—na noda veilomani na tamata. Ni tukuna oti ni duidui na isolisoli vakayalo e tu vei ira e so na mataveitacini, sa qai tukuna o Paula e dua na itovo e dodonu mera bucina na lotu Vakarisito kece. E kaya: “Me kakua ni vakailasu na loloma.” (Roma 12:​4-9) Dua na ivakatakilakila ni lotu Vakarisito dina oya noda dau loloma. (Marika 12:​28-​31) E vakamasuti keda o Paula meda vakaraitaka na loloma dina vakarisito.

8. Eda na vakaraitaka vakacava na loloma e sega ni vakailasu?

⁸ Kena ikuri, e tukuna o Paula na sala e vakaraitaki kina na loloma e sega ni vakailasu, e kaya: “Mo dou cata sara na ka ca; mo dou kabita sara na ka vinaka.” (Roma 12:9) Erau vosa kaukaua na “cata” kei na “kabita.” Rawa ni vakadewataki na “cata” me “sevaka vakalevu.” Meda kua wale ga ni cata na veika e kauta mai na ca, ia meda cata sara ga na ka ca. (Same 97:10) Na vosa “kabita” e vakadewataki mai na vosa vaKirisi e kena ibalebale na “drega.” Na lotu Vakarisito e loloma dina e bulataka na itovo vinaka, e vaka me sa dregati tu vua na itovo oqori.

9. Na veivakadreti cava e taleva vakavica o Paula?

⁹ A taleva vakavica o Paula e dua na sala ena laurai votu kina na loloma. E kaya: “Dou vosavakalougatataki ira era sa vakacacani kemudou: vosa vakalougatataka ga, ka kakua ni rukaka.” “Kakua ni veisausaumitaka na nona ca e dua.” “Oi kemudou sa lomani dou kakua ni sauma na ca sa caka vei kemudou.” “Me kakua ni rawai iko na ca, mo rawa ga na ca e na vinaka.” (Roma 12:​14, 17-​19, 21) Sega tale ni wereubiubi o Paula me baleta na noda ivalavala vei ira na tawavakabauta, se o ira mada ga na tusaqati keda.

“Dou Vosavakalougatataki Ira Era sa Vakacacani Kemudou”

10. Na sala cava eda rawa ni vosa vakalougatataki ira kina na dauveitusaqati?

¹⁰ Eda na muria vakacava na ivakasala i Paula: “Dou vosavakalougatataki ira era sa vakacacani kemudou”? (Roma 12:14) E tukuna vei ira na nona imuri o Jisu: “Lomani ira na nomudou meca ka masulaki ira era vakacacani kemudou.” (Maciu 5:​44, VV; Luke 6:​27, 28) O koya gona, e dua na sala eda vosa vakalougatataki ira kina na dau vakacacani keda oya na noda masulaki ira. Kevaka era tusaqati keda tiko ena dela ni lecaika, meda kerei Jiova me dolava na matadra mera raica na ka dina. (2 Korinica 4:4) Io, ena rairai malewa na noda kerea na Kalou me vakalougatataki ira na dau veivakacacani. Ia, na levu ga ni noda vakaraitaka ni tautauvata na ivakarau ni noda vakasama kei na ivakarau ni vakasama i Karisito, na levu tale ga ni noda rawa ni lomani ira na keda meca. (Luke 23:34) Ena tini e vei na loloma vaka oqo?

11. (a) Na cava eda vulica mai na ivakaraitaki i Sitiveni? (b) Ni laurai na bula i Paula, na veisau cava ena rawa ni yaco vei ira e so na dau veivakacacani?

¹¹ O Sitiveni e dua e masulaki ira na vakacacani koya, qai sega ni matewale nona cakava oqo. Ni oti ga vakalailai na Penitiko 33 S.K., ra vesuki Sitiveni o ira na dautusaqata na ivavakoso Vakarisito, yarataki koya ena taudaku kei Jerusalemi, qai vakaviriki koya ena vatu. Ni bera ni mate, a kaci ena domo levu: “Kemuni na Turaga, kakua ni cudruvi ira e nai valavala ca oqo.” (Cakacaka 7:58–8:1) O Saula, e dua vei ira na turaga a masulaka o Sitiveni, a vakadonuya qai raica sara ga na nona vakamatei. E muri, a qai rairai vei Saula o Jisu. O koya na dau veivakacacani oqo a yaco me dua na imuri i Karisito, e qai kilai me o Paula na yapositolo. E vola o koya na ivola vei ira mai Roma. (Cakacaka 26:​12-​18) Me salavata ga kei na masu i Sitiveni, kena irairai ni o Jiova a vosoti Paula ena ivalavala ca a cakava. (1 Timoci 1:​12-​16) Sa rauta me vakadreti ira kina na lotu Vakarisito o Paula: “Dou vosavakalougatataki ira era sa vakacacani kemudou”! Mai na veika a sotava, e kila o koya ni so na dau veivakacacani e rawa nira yaco mera dauveiqaravi ni Kalou. Nikua, ena vuku ni nodra ivalavala lokomi na dauveiqaravi i Jiova, era sa yaco mera vakabauta e so na dau veivakacacani.

Dou “Veilomani kei Ira na Tamata Kecega”

12. Erau veisemati vakacava na vosa i Paula ena Roma 12:​9, 17 ?

¹² E vakasalataka tarava o Paula na noda ivalavala vei ira eda vakabauta vata kei ira eda sega ni vakabauta vata: “Kakua ni veisausaumitaka na nona ca e dua.” Na vosa oqo e salamuria ga na ka a tukuna e liu: “Mo dou cata sara na ka ca.” Io, ena rawa vakacava me kaya e dua ni cata dina na ca, ke sa vakarau tu me veisausaumitaka na ca? Nona cakava oqo ena vakaraitaka ni yali vua na loloma ‘e sega ni vakailasu.’ Sa qai kaya o Paula: “Nakita eliu na veika sa dodonu e na matadra na tamata kecega.” (Roma 12:​9, 17) Eda na muria vakacava na ivakasala oqo?

13. Me vakacava na noda ivalavala “e na matadra na tamata kecega”?

¹³ Taumada, ena nona ivola vei ira e Korinica, a vola o Paula na nodra tusaqati na yapositolo. E kaya: “Me keitou ka ni sarasara ki vuravura, ki vei ira na agilosi kei ira na tamata. . . . Ni keitou sa vakasewasewani, keitou vosa vinaka ga; ni keitou sa vakacacani keitou vosota ga. Ia ni keitou sa vosa vakacacataki, keitou sa dau sauma e na vosa vinaka.” (1 Korinica 4:​9-​13, VV) Nikua tale ga era saravi ira tu na lotu Vakarisito dina na lewe i vuravura. Nira raica o ira eda tiko veitikivi na veika vinaka eda cakava ena gauna mada ga eda tusaqati kina, ena rairai uqeti ira mera rogoca na itukutuku vinaka.​—1 Pita 2:​12.

14. Me vakacava na levu ni noda sasagataka na veilomani?

¹⁴ Ia, me vakacava na levu ni noda sasagataka na veilomani? Ena kena levu eda rawata. E kaya o Paula vei ira na mataveitacini: “Kevaka sa rawa, mo dou vakatovolea me veilomani kei ira na tamata kecega.” (Roma 12:18) Na rua na matavosa oqo “kevaka sa rawa,” “mo dou tovolea” e dusia ni na rairai sega ni rawa meda veiyaloni kei ira e so tale ena gauna kece ga. Kena ivakaraitaki, eda na sega ni voroka na lawa ni Kalou me rawa wale ga nida veilomani kei na tamata. (Maciu 10:​34-​36; Iperiu 12:​14, VV) Eda na cakava na ka eda rawa ni veilomani kina kei “ira na tamata kecega,” ia me kua ga ni beci na ivakavuvuli dodonu.

“Dou Kakua ni Sauma na Ca sa Caka Vei Kemudou”

15. Na vuna cava e kune ena Roma 12:19 meda kua kina na veisausaumitaka na ca?

¹⁵ E cavuta o Paula e dua tale na vuna vinaka meda kua ni sauma kina na ca; e vakaraitaka noda yalomalumalumu. E kaya: “Oi kemudou sa lomani dou kakua ni sauma na ca sa caka vei kemudou, ia mo dou laiva vua na Kalou me sauma; ni sa volai; A noqui tavi me’u cudruvaka; au na sauma koi au, sa kaya na Turaga.” (Roma 12:19) Na lotu Vakarisito e vinakata me veisausaumi e vakaraitaka na yalodokadoka. Sa siova tiko na itavi e nona ga na Kalou. (Maciu 7:1) Kena ikuri, nona veisausaumitaka na ca, e vakaraitaka ni sega ni vakabauta dei na vosa i Jiova: “Au na sauma koi au.” Kena veibasai, era nuidei na lotu Vakarisito dina ni na “vakadodonutaka na Kalou na ka e baleti ira na nona digitaki.” (Luke 18:​7, 8, VV; 2 Cesalonaika 1:​6-8) Era yalomalumalumu ga mera biuta ena liga ni Kalou me ia na veisausaumi.​—Jeremaia 30:​23, 24; Roma 1:​18.

16, 17. (a) Eda na binia vakacava ena uluna e dua na ‘qilaiso sa waqa tu’? (b) O sa bau raica na nona veisau e dua eda sega ni vakabauta vata ni caka vua na ka vinaka? Ke vaka kina, tukuna e dua na ivakaraitaki.

¹⁶ Na kena saumi lesu na ca vua na keda meca ena vakavuna ga nona yalokaukaua, ia ke da caka vinaka vua ena rawa ni vakamalumalumutaka na lomana. Na cava na vuna? Vakasamataka mada na vosa i Paula vei ira na lotu Vakarisito mai Roma. E kaya: “Mo qai vakania na nomu meca, kevaka sa viakana; kevaka sa viagunu, mo vagunuvi koya: ko na binia kina ki na uluna na qilaiso sa waqa tu ni ko sa kitaka vakaoqo.” (Roma 12:20; Vosa Vakaibalebale 25:​21, 22) Na cava e vakaibalebaletaki e ke?

¹⁷ Na vosa mo “binia kina ki na uluna na qilaiso sa waqa tu” e vakaibalebaletaki ena vakawaicalataki ni vatutalei ena gauna vakaivolatabu. E dau biu ena loma ni ovani na vatu e wakivata tu kei na vatutalei, ena tava toka ena qilaiso qai biu tale ga e delana na qilaiso. Na qilaiso waqa e biu yani e cake e vakalevutaka na katakata me rawa ni waicala kina na vatutalei, me wasei tani mai na vatu. Ena sala vata ga oya, na noda caka vinaka vei ira na dauveitusaqati ena rawa ni vakawaicalataka na nodra yalokaukaua qai uqeti ira mera yalovinaka. (2 Tui 6:​14-​23) Io, e levu na lewe ni ivavakoso vakarisito era mai sokalou dina baleta ni uqeti ira na nodra caka vinaka na dauveiqaravi i Jiova.

Na Vuna Eda Sega ni Veisausaumi Kina

18. Na cava e dusia kina ni ka dodonu, ka vakayalololoma, qai ivakaraitaki ni yalomalumalumu na noda sega ni veisausaumi?

¹⁸ Noda veivosakitaka vakalekaleka na Roma wase 12, eda raica e so na vuna bibi eda sega kina ni “veisausaumitaka na nona ca e dua.” Kena imatai, na noda sega ni veisausaumi e ka dodonu. Nida raica nona yalololoma na Kalou vei keda, e dodonu qai ka vakayalomatua meda cabori keda vei Jiova, da qai talairawarawa ina nona ivakaro​—okati kina na noda lomani ira na keda meca. Kena ikarua, e ka vakayalololoma noda sega ni sauma na ca. Na noda sega ni veisausaumitaka na ca kei na noda sasagataka na veilomani e dusia nida nuitaka ni so mada ga na dauveitusaqati voravora e rawa nira veisau mera qaravi Jiova. Kena ikatolu, noda sega ni sauma na ca e vakaraitaka na yalomalumalumu. Noda sauma na ca e dusia na viavialevu, ni kaya o Jiova: “A noqui tavi me’u cudruvaka.” E vakasalataka tale ga na Vosa ni Kalou: “Ni sa tubu mai na viavialevu, sa qai tubu talega na madua: ia sa tu vei ira na yalomalumalumu na vuku.” (Vosa Vakaibalebale 11:2) Na noda laiva vei Jiova me veisausaumi e vakaraitaka na noda yalomalumalumu.

19. Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga e tarava?

¹⁹ E tinia o Paula na nona ivakasala me baleta na noda ivalavala vei ira tale e so. E vakadreti ira na lotu Vakarisito: “Me kakua ni rawai iko na ca, mo rawa ga na ca e na vinaka.” (Roma 12:21) O cei nikua era dau veivakamuai cala? Eda na vorati ira vakacava? Na kena isau kei na so tale na taro ena veivosakitaki ena ulutaga e tarava.

Vakamacalataka Mada

• Na veivakadreti cava e talevi vakavica ena Roma wase 12?

• Na cava ena uqeti keda meda kua ni veisausaumitaka na ca?

• E yaga vakacava vei keda kei ira tale e so na noda sega ni ‘veisausaumitaka na ca’?

[Kato ena tabana e 22]

Na Roma wase 12 e vakaraitaka na nona veiwekani na lotu Vakarisito kei

• Jiova

• ira na tacina vakayalo

• ira e sega ni vakabauta vata

[iYaloyalo ena tabana e 23]

Na ivakasala ena vola i Paula vei ira mai Roma e yaga vei ira na lotu Vakarisito

[iYaloyalo ena tabana e 25]

Na cava eda vulica ena nona ivakaraitaki o Sitiveni?