iTalanoa ni Nona Bula

“Sa Sega ni Mudu na Reki sa tu Mai na Ligamuni Matau”

Talanoataka o Lois Didur

O na rairai dau tukuna qo ena so na gauna, ‘Au veivutunitaka sara ga na vakatulewa au cakava.’ E sa oti qo e 50 na yabaki noqu veiqaravi vakatabakidua, ia au sega ni vakasamataka rawa e dua na ka au sotava meu veivutunitaka kina na noqu dau volekati Jiova. Meu talanoataka mada na vuna.

AU SUCU ena 1939, au qai susu kei na va na taciqu yalewa kei na dua na ganequ ena koro vagalala ena yasana o Saskatchewan, e Kenada. Au taleitaka na bula ena vanua ni teitei e loma ni vanua. Dua na siga erau mai vunau vei Ta e rua na iVakadinadina i Jiova, au mani tarogi rau ke tiko na yaca ni Kalou. Erau vakaraitaka na yaca i Jiova ena Same 83:18. Qori e vakavuna meu via kila kina e levu tale na ka me baleta na Kalou kei na nona Vosa.

Ena gauna oya, o ira na gone era tiko ena vanua vagalala era na vuli ga ena dua na rumu, yaco sara na kalasi walu. Era dau vodo ose e koronivuli se taubale me vica vata na maile. Ena tiko ga na vuvale era na vakaicili kina na qasenivuli ra qai qarava na vuvale yadua qori na veika era gadreva. Ena dua na gauna e lesi vou mai e dua na qasenivuli, o John Didur, qo na gauna rau sa na veivakaicilitaki kina o rau na noqu itubutubu me dua na yabaki.

Ia au sega ni kila ni cauravou qo e dau kauaitaka tale ga na Vosa ni Kalou. Ena dua na gauna au vakacerecerea tiko na veiliutaki vakominisi, e tokoni au tale ga kina o tamaqu. A mani tukuna ga vakamalua o John: “E sega ni dodonu me veiliutaki e dua na tamata. Na Kalou duadua ga.” Qo e tomani tale kina eso na veitalanoa vinaka.

E sa dau rogoca o John na dredre ni ivalu baleta ni a sucu ena 1931. Ni yaco na iValu mai Korea ena 1950, a vakatarogi ira na iliuliu ni lotu ena nodra vakaitavi ena ivalu. Era tukuna ni donu na nodra vakaitavi ena ivalu na lotu vaKarisito. Ia na taro vata ga qori a qai tarogi ira kina na iVakadinadina i Jiova ena dua tale na gauna. Era mani dusimaki koya ena rai ni iVolatabu me baleta na ivalu, qo na ka era muria na lotu vaKarisito taumada. A mani papitaiso o John ena 1955. Ena yabaki tarava, au papitaiso tale ga kina. Keirau vinakata ruarua me keirau qaravi Jiova ena neirau bula kei na neirau kaukaua kece. (Same 37:3, 4) Ena Julai 1957, keirau mani vakawati kina.

E levu na gauna e dau veitaudonui na gauna e caka kina na soqo ni tikina kei na tikinisiga ni neirau vakamau. Keirau marautaka na veimaliwai kei na vica vata na udolu na mataveitacini era tiko ena soqo, era doka tale ga na vakawati. Ena 1958, keirau lakova kina ena imatai ni gauna e dua na soqo cokovata ni veimatanitu. Keitou vodo motoka mai Saskatchewan me yaco e Niu Yoka, keitou lewe lima na lako tiko ena ilakolako qo. Rauta ni dua na macawa na neitou draiva tiko, keitou na dau moce ena valelaca ena bogi, qai tomani tale ena ilakolako ena siga. Ia ni keitou yaco yani e Bethlehem, Pennsylvania, dua na ka na neitou kidacala ena gauna keitou sotava kina e dua na tacida, mani sureti keitou ena bogi oya me keitou moce ena nona vale! Na nona yalovinaka na tacida qo e savasava qai rakorako kina na keitou irairai ni keitou yaco ena siti o Niu Yoka. E uqeti keirau dina na soqo levu qo me keirau raica ni ka dokai dina na qaravi Jiova. Me vaka ga e vola na daunisame, “sa sega ni mudu na reki sa tu mai na ligamuni matau.”​—Same 16:11.

PAINIA

Keirau a painia tiko ni oti e dua na yabaki, qori ena 1959, keirau qai vakaitikotiko ena dua na valeqiqi e toka e delana qai raica tu mai na bucabuca e Saskatchewan. Eda rawa ni raica na yawa ni vanua me vica vata na maile, eso tale ga na vanua qori e yalava ni neirau cakacaka vakavunau.

Ena dua na siga e yaco mai e dua na ivola mai na valenivolavola ni tabana. Au kauta sara vei John ena vanua e vakayagataka tiko kina na katavila (tractor). Keirau sureti tiko kina me keirau lai painia tudei e Red Lake, Ontario. Ni keirau sega ni kila na vanua qori, e totolo ga neirau lai raica na vanua qori ena mape.

E duidui sara na vanua qo ni vakatauvatani kei na vanua bucabuca keirau tu kina e liu! E levu kina na veikau lelevu, kei na taoni lalai era toka volekata ga na qara ni koula. Ni keirau vaqara vale tiko ena imatai ni siga, a rogoca sara e dua na goneyalewa lailai na neirau veitalanoa tiko kei ratou na tiko veitikivi. E cici sara vei tinana me tukuna vua ni keirau vaqara vale tiko, mani lomasoli me vakaicilitaki keirau ena bogi oya. Keirau moce ena loga e tiko ena rukunivale e ra. Ena siga tarava, keirau kunea e dua na vale kau, e rua na kena rumu, ia e sega kina na wai kei na iyaya ni vale, e tu ga kina e dua na tini e dau vakamai kina na kau me katakata kina na lomanivale. Keirau volia eso na ka ena sitoa e volitaki kina na iyaya sa vakayagataki oti. Toso na gauna keirau sa lomavakacegu ena ka sa tu rawa.

E sega ni tiko e dua na ivavakoso ena loma ni 209 na kilomita. E levu vei ira na cakacaka ena qara ni koula era cavutu mai Urope, ra qai kerea me dua na nodra iVolatabu ena nodra vosa. Ena dua ga na gauna lekaleka e 30 kina na neirau vuli iVolatabu. Ena loma ga ni ono na vula, sa tauyavutaki kina e dua na ivavakoso lailai.

E dua na turaga, na watina keirau vakavulica tiko ena iVolatabu, e qiriti nona bete me mai vakamacalataka vei watina na vuna e cala kina na ka e vulica tiko. Ni gole mai na bete, e tukuna sara ni dodonu me keirau vakabibitaka na kena vakavulici na Le Tolu Vakalou. E kauta sara mai na marama vuli iVolatabu qo na nodra iVolatabu na Katolika, qai kerei koya na bete me vakadinadinataka na ka e tukuna. E kolotaka na iVolatabu ena dela ni teveli qai tukuna ni sega ni gadrevi me vakadinadinataka e dua na ka. Gauna e sa biubiu kina, e tukuna sara vei rau na veiwatini ena vosa vakaUkraine me keirau cemuri, me rau kua ni vakacurumi keirau tale. E sega ni kila o koya ni kila vinaka tu o John na vosa vakaUkraine!

Sega ni dede, keirau biuti Red Lake me sa lai vakavulici o John me dua na ivakatawa ni tabacakacaka. Ia ni oti ga e dua na yabaki, a solia tiko o John na ivunau ni papitaiso ena soqo ni tikina, sa dabe tale tiko ga na turaga oya ena vanua era dau dabe kina na papitaiso! Na ka e cakava na bete oya, e vakavuna me lai vakadidike kina ena iVolatabu.

VEIQARAVI VAKAIVAKATAWA DAUVEILAKOYAKI

E marautaki na veiqaravi vakaivakatawa ni tabacakacaka baleta ni duidui na vuvale keirau vakaicili kina. Keirau veivolekati sara kei ira. Ena dua na vula batabata, keirau a tiko ena dua na tabavale e cake e batabata sara ga. Keirau na dau rogoca ena veimataka caca na nona dau curu vakamalua mai ena neirau rumu e dua na tacida yalewa matua me mai waqaca e dua na sitovu lailai. Oti ena lai kauta mai e dua na beseni wai katakata me keirau vakavakarau kina ena siga oya. Au vuli vakalevu ena nona dau yalomalua kei na nona dau yalovinaka.

Na veiqaravi vakaivakatawa ni tabacakacaka e vakavulici au meu toro voleka kina vei Jiova. E dua na tabacakacaka keirau sikova o Alberta, e wili tiko kina e dua na taoni ni keli koula e tiko sara vakayawa mai na vualiku, e tiko kina e dua na tacida yalewa. Na cava e cakava na isoqosoqo i Jiova me vakaraitaka ni kauaitaka na tacida yalewa qo? Ena ikaono kece ni vula keirau na dau sikovi koya, e dua na macawa keitou na lai vunau, caka tale ga na soqoni, me vaka ga na kena e dau caka ena dua na ivavakoso ena siti. Qo e ivakaraitaki ni loloma i Jiova vei ira kece na nona sipi.

Keirau dau veitaratara kei ira na mataveitacini keirau dau vakaicili kina. Au lai nanuma lesu kina na imatai ni iloloma e solia vei au o John—e dua na kato rairai vinaka e sinai tu kina na pepa ni volavola. Keirau marautaka vakalevu na volavola vei ira na neirau itokani, keirau dau vakayagataka gona na pepa ni volavola oya. Au se vakamareqeta tiko ga na kato oya.

Ni keirau veiqaravi tiko vakaivakatawa ni tabacakacaka e Toronto, a qiriti keirau mai e dua na tacida tagane mai na Peceli e Kenada, qai via kila se keirau vinakata na veiqaravi e Peceli. A vinakata sara ga me keirau tukuna na neirau nanuma ena siga ga e tarava. A qai tukuni dina vua.

VEIQARAVI E PECELI

Na veiveisau ni neirau ilesilesi e vakaraitaka ni solia sara ga mai o Jiova e levu na ka marautaki. E vakilai tiko ga qori ena gauna keirau sa lesi kina e Peceli ena 1977. Ena neirau veimaliwai kei na so na lumuti, keirau raica kina na duidui ni nodra itovo kei na nodra doka vakalevu na Vosa ni Kalou.

Keirau marautaka dina na ivakarau ni bula e Peceli. Kena ivakaraitaki, sa maroroi na neirau isulu ena droa, sega ni biu tale tiko ena kato, keirau sa lewena tale ga e dua na ivavakoso. Au dau marautaka na dauvakasarasarataki ira na vulagi era gole yani e Peceli, dina ni sa tiko mada na noqu ilesilesi. Au na dau vakamacalataka na cakacaka e Peceli, au dau rogoca na ka era tukuna, sauma tale ga na nodra vakatataro.

E totolo ga na toso ni yabaki, oya ni sureti o John ena 1997 me tiko ena Vuli ni Lewe ni Komiti ni Tabana e Patterson, Niu Yoka. Oti qori, sa kerei sara me keirau toki i Ukraine. A vinakati me keirau vakasamataka vinaka, me keirau masulaka tale ga. Ia ena yakavi tiko ga oya, keirau kila ni sa donu vei keirau na ilesilesi qori.

ILESILESI VOU E UKRAINE

Ena 1992 keirau lako ena dua na soqo cokovata ni veimatanitu e St. Petersburg, e Rusia. Ena 1993 keirau lakova tale kina e dua e Kiev, Ukraine. Na soqo cokovata va qori keirau veivolekati kina kei ira na mataveitacini ena Tokalau kei Urope. Na neirau itikotiko vou e Lviv, Ukraine, e tiko ena ikarua ni tabavale ena dua na vale makawa. Eda rawa ni raica mai na katubaleka e dua na lomaniba e tu kina na iteitei lailai, e tu tale ga kina e dua na tamanitoa levu, e damudamu, kei ira na luve ni toa. Au vakananuma sara na neitou iteitei e Saskatchewan, oya ni keitou lewe tinikarua na tu kina. Ena veimataka lailai keirau na sivita tiko na siti me keirau lai cakacaka e Peceli.

Keirau raica vakacava na neirau ilesilesi e Ukraine? E ka dokai dina na neirau maliwai ira na sotava mai na veivakatovolei, na vakatatabu kei ira na bala e valeniveivesu. Ia era yalodina tiko ga. Ni keirau dau vakavinavinakataka na ka era cakava, era dau tukuna ga, “Keimami cakava ena vuku i Jiova.” Era vakila ni sega vakadua ni guilecavi ira o Jiova. Ena gauna mada ga qo, ke dua e vakavinavinakataki ena nona yalovinaka, ena tukuna, “Vakavinavinakataki Jiova ga,” era kila tiko ni o Jiova ga e ivurevure ni veika vinaka duadua.

E levu mai Ukraine era dau taubale ga, qori e levu kina na gauna mera dau veitalanoa ra qai dau veiuqeti. Era rawa ni taubale tu me dua na aua se sivia. E sivia e 50 na ivavakoso e Lviv, e 21 vei ira na ivavakoso qori era dau vakayagataka e dua na Kingdom Hall levu. Ena Sigatabu, dua na ka na kena totoka nida raici ira na mataveitacini nira tabili yani mera lai soqoni.

Keirau sa veikilai totolo sara kei ira na mataveitacini ekea, era dau yalomalua ra qai tu vakarau mera dau qaravi ira tale na so. Era dauveinanumi ena gauna mada ga au sega ni kila vinaka kina na ka era tukuna, dina ni yaco mai nikua au se sega ga ni kila vinaka. E laurai na nodra veinanumi ena rairai sara ga ni matadra, sega soti ena ka era tukuna.

E laurai sara ga na nodra veinuitaki na mataveitacini ena soqo cokovata ni veimatanitu e Kiev ena 2003. Keirau se qai gole sobu ga ena vanua osooso era dau kele kina na sitima ni vanua, e gole sara mai e dua na goneyalewa lailai qai tukuna ga vakamalua vei keirau, “E yali o noqu bu, au via raici koya.” A raica na neirau kad na goneyalewa lailai qai kila ni keirau iVakadinadina. E sega mada ga ni rere se tagi. E tomani keirau tiko na wati ivakatawa ni tabacakacaka, e qai kauti koya na goneyalewa lailai ena tabana e qarava na iyaya e yali. Erau qai lai sota tale kei buna na goneyalewa lailai oya. E uqeti au sara ga na nona veinuitaki na goneyalewa lailai oya, vakabibi ena vanua osooso va oya era tu kina e udolu vakacaca na tamata.

Ena vula o Me ni 2001, e vakatatabutaki na valenivolavola ni tabana e Ukraine ra qai gole mai kina e levu na tacida mai na veivanua. Ni oti ga e dua na ivunau lavotaki ena dua na rara ni qito ena mataka ni Sigatabu, levu dina na mataveitacini era mai sarasara ena Peceli vou. E guiguilecavi dredre dina! E uqeti au dina na noqu raici ira na mataveitacini nira sega ni kosakosa, qai matau na nodra ilakolako. E uqeti au dina qori meu vakavinavinakataki Jiova baleta ni vu ni veivakalougatataki na noda qaravi koya.

VEISAU TAWANAMAKI

E rarawataki dina ni a qai tauvi kenisa o John ena 2004. Keirau gole e Kenada me lai qaravi kina. A caka vua e dua na veiqaravi vakavuniwai na chemotherapy. Na imatai ni iwasewase ni nona qaravi qori e lako vakaca tale vua, mani sega ni vakilai koya, qai curu tu me vica na macawa ena vanua era dau qaravi kina na mate lelevu. E kalougata ni qai vakilai koya tale. Sa sega ni dau vosa vakalevu, ia e laurai ga e matana ni dau vakavinavinakataki ira na lai sikovi koya yani.

Ia mani sega ni bula vinaka tale o John, mani vakacegu kina ena vulaibotabota. Au vakila sara ga na galili. Keirau marautaka vakalevu kei John na neirau qaravi Jiova. Na cava au na cakava? Au nanuma kina meu sa lesu e Ukraine. Au marautaka dina na nodra yalololoma na vuvale e Peceli kei na ivavakoso au lewena ekea.

Keirau sega vakadua ni veivutunitaka na vakatulewa keirau a cakava. E dua dina na bula marautaki, qai salavata kei na veimaliwai totoka. Au kila ni se levu tu na ka meu vulica me baleta na vinaka i Jiova, au nuitaka tale ga niu na qaravi koya tiko ga me tawamudu baleta niu sa kunea dina na ‘reki e tu ena ligana imatau.’

[iTikina bibi ena tabana e 6]

“Keirau sega vakadua ni veivutunitaka na vakatulewa keirau a cakava”

[iYaloyalo ena tabana e 3]

Siga ni neirau vakamau

[iYaloyalo ena tabana e 4]

Gauna au se painia lavotaki kina e Red Lake, Ontario

[iYaloyalo ena tabana e 5]

Kei John e Ukraine, ena 2002