janvier

Jezu kpankɔ́n bo ɖeɖe yɛmɛnúwiwa sinsɛngán hwetɔnnu tɔn lɛ́ tɔn gba. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é ɖeɖe yɛmɛnúwiwa Falizyɛn lɛ́ tɔn xlɛ́, ɖó lěe yě ná klɔ́ alɔ gbɔn é nɔ ɖu ayi mɛ nú yě hú lěe yě ná kpé nukún dó mɛjitɔ́ yětɔn lɛ́ wú gbɔn é. (Mat. 15:1-11) Jezu lɔn bónú nǔwalɔ masɔgbe sinsɛngán lɛ́ tɔn zɔ́n bónú é gɔn nǔgbó ɔ ɖɔ ǎ. Jezu lɛ́ ɖe sinsɛn-núkplɔ́nmɛ adingban tɔn lɛ́ gba. É ɖɔ ɖɔ Mawu yí gbe nú nǔkplɔ́nmɛ sinsɛn tɔn lɛ́ bǐ ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, é ɖɔ ɖɔ mɛ gěgé wɛ ɖo ali e gbló, bɔ è nɔ gbɔn bo nɔ yi dɔn é jí, lobɔ mɛ kpɛɖé jɛ́n ka ɖo gbɛ li e sóbwé é jí. (Mat. 7:13, 14) É ɖɔ nyi wɛn ɖɔ mɛɖé lɛ́ ná xlɛ́ ɖo nukúnta ɖɔ émí ɖo Mawu sɛn wɛ, è ka ná ɖɔ nǔgbó ɔ, yě kún ɖo sinsɛn ɛ wɛ ó. É gb’akpá nú mɛ ɖɔ: “Mi cɔ́ miɖée dó mɛ e nɔ sɔ́ yěɖée dó ɖó gbeyíɖɔ Mawu tɔn lɛ́ wú. Ninɔmɛ lɛ̌ngbɔ́ tɔn wɛ yě nɔ zé, bo nɔ wá mi gɔ́n; loɔ, ɖo ayi yětɔn mɛ ɔ, adǎnkanlin ɖi hla ɖɔhun wɛ nú yě. Nǔwiwa yětɔn wɛ ná zɔ́n bɔ mi ná tuùn nǔ e yě nyí ɔ.”—Mat. 7:15-20. w21.05 9 akpá. 7-8

Levíi-ví e nɔ nyí Ɛlukána é wɛ Ana da. Ɛlukána yí wǎn nú Ana tawun. Amɔ̌, Ɛlukána lɛ́ da asì ɖěvo, b’ɛ nɔ nyí Penína. Ɛlukána yí wǎn nú Ana tawun hú Penína. É ɖo mɔ̌ có, “Penína ɖó vǐ, Ana ka ɖó vǐ ɖě ǎ.” Énɛ́ wu ɔ, Penína nɔ ɖo nǔɖɔ ba Ana wɛ, “bó ná dó dó aɖi xomɛ n’i.” Xomɛ sin Ana tawun! “É nɔ ɖo avǐ ya wɛ, bo gbɛ́ nǔ ɖu.” É ɖo mɔ̌ có, è wlán dó fí ɖěbǔ ɖo Biblu mɛ ɖɔ Ana tɛ́n kpɔ́n bo ná ba hlɔn ǎ. É ɖɔ nǔ e ɖo ayi tɔn mɛ lɛ́ é nú Jexóva bo ɖeji ɖɔ é ná ɖeɖɛ ninɔmɛ ɔ. (1 Sam. 1:2, 6, 7, 10) Étɛ́ kpɔ́ndéwú Ana tɔn ka sixú kplɔ́n mǐ? Ényí mɛɖé tɛ́n kpɔ́n bo ná hwlɛ́n agba xá we ɖo ali ɖé nu hǔn, flín ɖɔ émí sixú wa nǔɖé. É byɔ́ ɖɔ a ní sin xomɛ bo jɛ agba hwlɛ́n xá mɛ ɔ jí ǎ. É nyɔ́ wa hǔn, xo fífá kan xá mɛ ɔ, bo ma sɔ́ nǔ nyanya dó sú nǔ nyanya xɔ́ ná ó. (Hlɔ̌. 12:17-21) Ényí mɛ ɔ ná bo ma tlɛ hun ali tɔn nú we ǎ ɔ, a ná kpo ɖo fífá ayi mɛ tɔn ɖó wɛ. w21.07 17-18 akpá. 13-14

Nukúnkɛ́ndídó sísɛ́ Judási b’ɛ wa nǔ e nylá tawun é ɖé, lobo sa Jezu. Amɔ̌, ɖo bǐbɛ́mɛ ɔ, Judási nyí mɛ nyanya ɖé ǎ. (Luk. 6:13, 16) É ɖo wɛn ɖɔ, Jezu nɔ ɖeji dó wǔ tɔn, ɖó é wɛ nɔ hɛn akwɛ́gbá ɔ. Judási nɔ se bɔ Jezu nɔ gb’akpá nú yě hwɛhwɛ dó nukúnkɛ́ndídó wú có, é wá jɛ hweɖénu bɔ é jɛ alɔ dó akwɛ́ ɔ mɛ jí. (Mak. 7:22, 23; Luk. 11:39) Táan kléwún ɖé jɛ nukɔn nú kú Jezu tɔn ɔ, nukúnkɛ́nnɔ e Judási nyí é jɛ wě. Jezu kpó ahwanvú tɔn lɛ́ kpó, káká jɛ Mali kpó nɔví tɔn nyɔ̌nu Mata kpó jí yi ba Sinmɔ́ɔ gudunɔ ɔ kpɔ́n. Ée yě ɖo nǔ ɖu wɛ é ɔ, Mali sí te bo kɔn célu wǎnɖagbenɔ axivɛ́nú ɖé dó Jezu ta. É vɛ́ Judási kpó mɛsɛ́dó ɖě lɛ́ kpó wú tawun. Mɛsɛ́dó ɖě lɛ́ sixú ko mɔ ɖɔ é ná nyɔ́ hú gǎn ɖɔ è ní zán akwɛ́ énɛ́ dó d’alɔ mɛ e ɖo hudó mɛ lɛ́ é. Amɔ̌, hwɛjijɔ vo wú wɛ Judási sin xomɛ. “Ajotɔ́ wɛ n’i,” bɔ é ba ná fin akwɛ́ ɖo akwɛ́gbá ɔ mɛ.—Jaan 12:2-6; Mat. 26:6-16; Luk. 22:3-6. w21.06 18 akpá. 12-13

A nɔ lin hweɖélɛ́nu ɖɔ azɔ̌ gěgé ɖo kɔ jí nú we, bɔ é vɛ́ wǔ bɔ a ná wa bǐ wɛ a? Ényí mɔ̌ wɛ ɔ, a sixú mɔ nǔ jɛ ninɔmɛ Pɔ́lu tɔn mɛ. Ényí agun ɖokpó kpowun sín nǔ wɛ nɔ ɖo hǔn mɛ n’i ǎ, loɔ, “agun lɛ́ bǐ” sín nǔ wɛ ɖo hǔn mɛ n’i. (2 Kɔ. 11:23-28) Azɔn jɛmagbɔ ɖé jɛ wɛ a ɖe, bɔ é ɖo awǎjijɛ towe xo yí wɛ a? “Wun ɖé [ɖo] lanmɛ nú” Pɔ́lu, bɔ é ɖo wǔvɛ́ tɔn se wɛ; é sixú ko nyí azɔn syɛ́nsyɛ́n ɖé, bɔ é ɖo biba wɛ ɖɔ azɔn énɛ́ ní gbɔ. (2 Kɔ. 12:7-10, nwt) Awakanmɛ ka nɔ wá kú we hweɖélɛ́nu dó nǔwanyido towe lɛ́ wú wɛ a? Nǔ nɔ cí mɔ̌ nú Pɔ́lu hweɖélɛ́nu. É ɖɔ ɖɔ “gbɛ [émítɔn] blá wǔ,” ɖó ahwan e fun wɛ é nɔ ɖe magbokɔ, bo ná ɖu ɖo nǔwanyido tɔn lɛ́ jí é wú. (Hlɔ̌. 7:21-24) Pɔ́lu mɔ mɛtɛ́nkpɔ́n gěgé, bo lɛ́ gbɔn ninɔmɛ e kú awakanmɛ nú mɛ lɛ́ é gěgé mɛ có, é ka kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ. Étɛ́ ka ná ɛ hlɔ̌nhlɔ́n b’ɛ wa mɔ̌? É mɔ nǔ jɛ nǔwanyido tɔn lɛ́ wú céɖécéɖé có, é ka ɖó nǔɖiɖi e ma sɛ do ǎ é nú gbɛxixɔ ɔ. w21.04 22 akpá. 7-8

Ée Adámu e nyí gbɛtɔ́ maɖóblɔ̌ é hu hwɛ gúdo é ɔ, é hɛn ali e hun nú é kpó kúnkan tɔn kpó bɔ yě ná nɔ gbɛ káká sɔ́yi é bú. Nǔ e Adámu wa nyi do é ɖó sɔ́kɛ ǎ. Éɖésúnɔ wɛ jló bo hu hwɛ. Bɔ vǐ tɔn lɛ́ ka ló? Yě ɖó alɔ ɖěbǔ ɖo nǔ e Adámu wa nyi do é mɛ ǎ. (Hlɔ̌. 5:12, 14) È ka sixú wa nǔɖé dó hwlɛ́n yě sín kú e tɔ́gbó yětɔn jɛxá bǐ mlɛ́mlɛ́ é sí a? Ɛɛn! Ée Adámu hu hwɛ gúdo b’ɛ ná nɔ zaan é ɔ, Jexóva ɖe lěe é ná hwlɛ́n gbɛtɔ́ lǐvi mɔ̌kpán e nyí kúnkan Adámu tɔn, bo ɖu hwɛhuhu kpó kú kpó sín gǔ gbɔn é xlɛ́ kpɛɖé kpɛɖé. (Bǐb. 3:15, nwt) Ðó gbɛxixɔ ɔ wú ɔ, mǐ nyí hwɛhutɔ́ có, mǐ ka hɛn ɔ, mǐ ná zun xɔ́ntɔn vívɛ́ xá Jexóva. Ðó gbɛxixɔ ɔ wú ɔ, è ná su Awoví sín nǔwiwa lɛ́ bǐ sín kún dó. (1 Jaan 3:8) Ðó gbɛxixɔ ɔ wú ɔ, linlin e Jexóva ɖó nú ayǐkúngban ɔ sín do é ná jɛnu mlɛ́mlɛ́. Ayǐkúngban ɔ bǐ ná húzú palaɖísi. w21.04 14 akpá. 1; 19 akpá. 17

Mɛ wɔ̌búwɔ́bú ɖé kplé; súnnu kpó nyɔ̌nu kpó e gosín to vovo mɛ, bo nɔ lɛ́ dó gbe vovo lɛ́ é wɛ ɖ’é mɛ. Nǔjíwǔ ɖé jɛ gbe énɛ́ gbe. Ajijimɛ kpowun ɔ, Jwifu ɖé lɛ́ kpé wú bo jɛ toɖévomɛnu lɛ́ sín gbe dó jí. Nǔ énɛ́ kpácá yě tawun. Amɔ̌, nǔ e Jwifu énɛ́ lɛ́ ɖo ɖiɖɔ wɛ lɛ́ é kpó nǔ e mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ ɖɔ nú yě lɛ́ é kpó lɛ́ jí wǔ hú gǎn. Yě mɛ e ɖo fínɛ́ lɛ́ é lɛ́ se ɖɔ ényí émí ɖi nǔ nú Jezu Klísu ɔ, émí sixú gán. Wɛn ɔ byɔ́ ayi mɛ nú yě tawun. Nǔgbó ɔ, é sɔ́ akpakpa yě sɔmɔ̌, bɔ yě kanbyɔ́ ɖɔ: “Étɛ́ mǐ ka ɖó ná wa?” Bɔ Piyɛ́ɛ yí gbe nú yě ɖɔ: “Ðokpó ɖokpó mitɔn ní [bló batɛ́mu].” (Mɛ. 2:37, 38) Nǔ e jɛ bɔ d’é wú é sɔ́ akpakpa mɛ tawun. Mɛ 3000 mɔ̌ bló batɛ́mu gbe énɛ́ gbe, bo húzú ahwanvú Klísu tɔn lɛ́. Fí e nǔ kplɔ́nkplɔ́n mɛ lɛ́ bónú yě ná húzú ahwanvú sín azɔ̌ ɖaxó e Jezu byɔ́ ahwanvú tɔn lɛ́ ɖɔ yě ní wa é bɛ́sín é nɛ́. Azɔ̌ énɛ́ gbló ada káká wá jɛ azǎn mǐtɔn gbe. w21.06 2 akpá. 1-2

Mǐ sixú nɔ jlá wɛn ɔ ɖo xá ɖěɖěe mɛ Biblu kplɔ́nkplɔ́n ɖé bíbɛ́ xá mɛɖé nɔ vɛ́ wǔ ɖe é ɖé. Mɛɖé lɛ́ nɔ gbɛ́ wɛn mǐtɔn, alǒ tlɛ́ nɔ klán gbe xá mǐ ɖ’ékɔn. Étɛ́ ka sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná kpo ɖo linlin e sɔgbe é ɖó wɛ ɖo xá mɔ̌hun lɛ́ mɛ? Flín ɖɔ ninɔmɛ mɛ lɛ́ tɔn sixú húzú hazawun ɖo gbɛ nyanya élɔ́ mɛ, bɔ mɛ ɖěɖěe gbɛ́ wɛn mǐtɔn ɖo bǐbɛ́mɛ lɛ́ é sixú wá mɔ ɖɔ émí ɖó hudó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ́ tɔn. (Mat. 5:3) Mɛ ɖěɖěe nɔ gbɛ́ wěma mǐtɔn lɛ́ ɖ’ayǐ lɛ́ é ɖé lɛ́ sixú wá yí gbe nú Biblu kplɔ́nkplɔ́n. Mǐ lɛ́ tuun ɖɔ Jexóva wɛ nyí Gǎn Nǔkún-yiya ɔ tɔn. (Mat. 9:38) É ba ɖɔ mǐ ní kpo ɖo nǔkún dó wɛ bo lɛ́ kpo ɖo sin hú ná wɛ, amɔ̌, Éɖokpó wɛ nɔ bló b’ɛ nɔ su. Ényí mǐ ná bo ma tlɛ kpé wú bo ɖo Biblu kplɔ́n xá mɛɖé wɛ ɖo alɔnu din ǎ ɔ, Jexóva nɔ zɔn dó sínsɛ́n e mǐ nɔ ná é wú dó d’ajɔ mǐ ǎ, loɔ, gǎn e mǐ nɔ dó é wú wɛ é nɔ zɔn dó, bɔ énɛ́ flínflín nɔ dó gbɔ nú mɛ tawun! w21.07 6 akpá. 14

Jexóva ná nǔwúkpíkpé ɔ gbɛtɔ́ lɛ́ bɔ yě sixú ji vǐ; é lɛ́ sɔ́ azɔ̌ d’así nú yě bónú yě ná kplɔ́n vǐ lɛ́ bónú yě ná yí wǎn n’i, lobo sɛn ɛ. Jexóva kɔn nyɔ̌ná dó wɛnsagun lɛ́ jí b’ɛ túnflá có, é ka jɔwǔ mɔ̌hun yě ǎ. Énɛ́ wú ɔ, ényí mɛjitɔ́ ɖé wɛ nú we hǔn, wǔ e è jɔ we bɔ a ná kplɔ́n vǐ lɛ́ é ní su nukún towe mɛ. È zé vǐ kplɔ́nkplɔ́n sín azɔ̌ e nyí azɔ̌ kpinkpɛn ɖé é d’alɔ mɛ nú mɛjitɔ́ lɛ́ bɔ yě ná ‘gbɛ́ nǔ nú yě, bo kplɔ́n yě lěe Jexóva jló gbɔn é.’ (Efɛ́. 6:4; Sɛ́n. 6:5-7) bo ná dó d’alɔ mɛjitɔ́ lɛ́ ɔ, tutoblónúnǔ Mawu tɔn sɔ́ nǔ nú azɔ̌wanú jínjɔ́n Biblu jí gěgé, ɖi wěma lɛ́, video lɛ́, han lɛ́, kpó xóta ɖěɖěe nɔ tɔ́n ɖo Ɛntɛnɛ́ti jí lɛ́ é kpó. É ɖo wɛn ɖɔ, Tɔ́ mǐtɔn Jǐxwé tɔn ɔ kpó Vǐ tɔn kpó yí wǎn nú mɛ wínnyáwínnyá mǐtɔn lɛ́ tawun. (Luk. 18:15-17) Ényí mɛjitɔ́ lɛ́ nɔ gán jɛ Jexóva wú, bo nɔ wa nǔ e wú yě kpé lɛ́ é bǐ dó kpé nukún dó vǐ vívɛ́ yětɔn lɛ́ wú ɔ, xomɛ nɔ hun Jexóva. Gɔ́ ná ɔ, mɛjitɔ́ énɛ́ lɛ́ nɔ hun ali ɔ nú vǐ yětɔn lɛ́, bónú yě lɔ ná nɔ xwédo Jexóva tɔn mɛ káká sɔ́yi! w21.08 5 akpá. 9

Mɛɖé lɛ́ nɔ lin ɖɔ è ní ɖó nǔɖiɖi sín tínmɛ wɛ nyí è ní ɖeji dó nǔɖé wú, bo ka gɔn kúnnuɖenú e kúnkplá nǔ ɔ lɛ́ é ɖó. Amɔ̌, sɔgbe xá Biblu ɔ, nǔɖiɖi adǒdwé ɔ nɛ́ ǎ. Ðǒ ayi wú ɖɔ nǔɖiɖi ɖíɖó nú nǔ e tíin, bɔ è ma nɔ mɔ ǎ lɛ́ é, ɖi Jexóva, Jezu kpó Axɔ́súɖuto jǐxwé tɔn ɔ kpó nɔ byɔ́ ɖɔ è ní ɖó kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ nǔ énɛ́ lɛ́ tíin nǔgbó é. (Ebl. 11:3) Nǔnywɛ́ xwítíxwítízɔ́watɔ́ e húzú Kúnnuɖetɔ́ é ɖé ɖɔ: “Nǔ ɖěɖěe Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ ɖi nǔ ná lɛ́ é jínjɔ́n nǔɖé jí. Yě nɔ wɔn ya nú nǔgbó e nǔnywɛ́ xwítíxwítí ɖɔ lɛ́ é ǎ.” Mǐ sixú nɔ kanbyɔ́ mǐɖée ɖɔ, ‘Ényí kúnnuɖenú ɖejidéwú e xlɛ́ ɖɔ Gbɛɖótɔ́ ɖé tíin lɛ́ é ɖe ɔ, aniwú mɛ gěgé ka nɔ ɖi ɖɔ Mawu kún dá nǔ e ɖo gbɛ ɔ mɛ lɛ́ é ɖě ó?’ Mɛɖé lɛ́ tíin bo ko gbéjé kúnnuɖenú lɛ́ kpɔ́n gbeɖé ǎ. Robert éé nyí Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn ɖé din é ɖɔ: “Ðó è ma kplɔ́n mì ɖo azɔ̌ mɛ gbeɖé ɖɔ dǎ wɛ è dá nǔ lɛ́ ǎ wútu ɔ, un lin ɖɔ è kún dá nǔ ɖě ó. Un ko ɖó xwe 22 cóbó wá se ɖɔ Biblu ɖɔ kúnnuɖenú ɖejidéwú e xlɛ́ ɖɔ Mawu wɛ dá nǔ lɛ́ bǐ é xó.” w21.08 15 akpá. 4-5

Biblu xixa, gɔ́ nú nǔ ɖaaɖagbe e Jexóva ko wa nú mɛ ɖěvo lɛ́ é sísé sixú zɔ́n bɔ mǐ ná tuun ɖɔ Jexóva nɔ nyɔ́ xomɛ. Amɔ̌, ényí mǐ “ɖɔ́” xomɛnyínyɔ́ Jexóva tɔn “kpɔ́n” mǐɖésúnɔ ɔ, wɛ lěe Jexóva yí wǎn nú mǐ gbɔn é ná za wě nú mǐ nǔgbó nǔgbó. Kpɔ́ndéwú ɖokpó ɖíe: Mǐ ní ɖɔ ɖɔ mǐ ba ná ɖ’alɔ ɖo sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn sín akpáxwé ɖé mɛ, amɔ̌, cóbónú mǐ ná kpé wú ɔ, é byɔ́ ɖɔ mǐ ní zán gbɛ e bɔkun é. Mǐ tuun akpá e Jezu dó ɖɔ, ényí mǐ sɔ́ Axɔ́súɖuto ɔ ɖó tɛn nukɔntɔn mɛ ɔ, Jexóva ná ná nǔ e hudó mǐ nǔgbó nǔgbó lɛ́ é mǐ é. Amɔ̌, mǐɖésúnɔ ko ɖu vǐví akpá énɛ́ sín jijɛnu tɔn kpɔ́n ǎ. (Mat. 6:33) É ɖo mɔ̌ có, mǐ ɖi nǔ nú akpá énɛ́, ɖe akwɛ́zínzán mǐtɔn kpo, jó agbazazɔ́ mǐtɔn dó, bo sɔ́ ayi ɖó sinsɛnzɔ́ mǐtɔn jí. Ée mǐ wa mɔ̌ é ɔ, mǐɖésúnɔ wá mɔ ɖɔ Jexóva nɔ sú hudó mǐtɔn lɛ́ sín do nǔgbó nǔgbó. Mǐ “ɖɔ́” xomɛnyínyɔ́ Jexóva tɔn “kpɔ́n” mǐɖésúnɔ. w21.08 26 akpá. 2

Nǔ ɖokpó ɔ nɔ lɛ́ jɛ égbé wɛ a? Ɛɛn. Akpakpa nɔ sɔ́ sinsɛngán gěgé, bɔ yě nɔ yí mɛ nukúnɖéjí lɛ́, dɔkunnɔ lɛ́, kpó mɛ ɖěɖěe gbɛ ɔ nɔ kpɔ́n dó mɔ nǔnywɛtɔ́ lɛ́ é kpó dó agun yětɔn lɛ́ mɛ. Sinsɛngán énɛ́ lɛ́ nɔ wa mɔ̌, ényí agunví yɔ̌yɔ́ énɛ́ lɛ́ sín walɔ kpó gbɛzínzán kpó ná bo ma tlɛ sɔgbe xá nǔgbódodó Mawu tɔn lɛ́ ǎ ɔ nɛ́. Sinsɛngán ɖokpó énɛ́ lɛ́ nɔ lɛ́ mɔ ɖɔ mɛsɛntɔ́ Jexóva tɔn e nyí kanɖódónǔwutɔ́, bo lɛ́ ɖó walɔ ɖagbe lɛ́ é kún hwɛ́n nǔɖé ó, ɖó gbɛ ɔ nɔ kpɔ́n yě dó mɔ mɛjɔmɛ ǎ. Lěe Pɔ́lu ɖɔ gbɔn é ɔ, Mawu sɔ́ mɛ ɖěɖěe ‘ma sɔ atɛ́n ǎ’ lɛ́ é. (1 Kɔ. 1:26-29) Nǔgbó ɔ, nú Jexóva ɔ, mɛsɛntɔ́ tɔn gbejínɔtɔ́ lɛ́ bǐ wɛ xɔ akwɛ́ ɖoɖo nukún tɔn mɛ. Nɛ̌ mǐ ka sixú nyi alɔ nú linlin gbɛ ɔ tɔn e ná zɔ́n bɔ mǐ ná bú ali é gbɔn? (Mat. 11:25, 26) Ma lɔn nú linlin e é nɔ ɖó dó togun Mawu tɔn wú é ní flú we ó. Hɛn dó ayi mɛ ɖɔ mɛɖéesɔ́hwetɔ́ lɛ́ kɛ́ɖɛ́ wɛ Jexóva nɔ zán bɔ yě nɔ wa jlǒ tɔn. (Ðɛh. 138:6) Lɛ̌ lin tamɛ dó nǔ tootóbú e é zán mɛ ɖěɖěe gbɛ ɔ nɔ kpɔ́n dó mɔ mɛ e ma se wěma, alǒ ɖó nǔnywɛ́ ǎ lɛ́ é dó wa é jí. w21.05 8 akpá. 1; 9 akpá. 5-6

Alɔ e nɔví lɛ́ dó mɛsɛ́dó Pɔ́lu é su nukún tɔn mɛ. É sɔ́ éɖée hwe, bo yí gbe bɔ nɔví lɛ́ d’alɔ ɛ. (Filí. 2:19-22) Mɛxómɔ lɛ́ mi, mi sixú ɖe xlɛ́ ɖɔ mɛ wínnyáwínnyá e ɖo agun mitɔn mɛ lɛ́ é su nukún mitɔn mɛ ɖo ali gěgé nu. Ényí yě ba ná d’alɔ we bónú a ná yi fí ɖé, alǒ yi xɔ nǔɖé wá nú we, abǐ d’alɔ we ɖo nǔ ɖěvo e ɖo dandan lɛ́ é kɔn hǔn, yǐ gbe nú alɔdó yětɔn kpó nǔsumɛnukúnmɛ kpó. Nɔ kpɔ́n alɔdó énɛ́ lɛ́ dó mɔ wǎn e Jexóva yí nú we é sín xlɛ̌. Mɛ ɖěɖěe nɔ d’alɔ we lɛ́ é kpó hwi kpó sixú húzú xɔ́ntɔn vívɛ́ lɛ́. Tɛ́n kpɔ́n bo nɔ d’alɔ mɛ wínnyáwínnyá e a zun xɔ́ntɔn xá lɛ́ é hwebǐnu bónú yě ní vɛ́ kpó Jexóva kpó. Nɔ ɖɔ nú yě ɖɔ ényí émí mɔ mɛ wínnyáwínnyá lɛ́ bɔ yě ɖo nǔ gěgé wa wɛ ɖo agun ɔ mɛ ɔ, xomɛ nɔ hun émí tawun. Nɔ ɖo gbesisɔmɛ bo ná má nǔ e a mɔ kpɔ́n lɛ́ é xá yě. Ényí a wa mɔ̌ ɔ, a ná ɖe xlɛ́ Jexóva ɖɔ émí ‘tuun nǔ e é wa nú émí é n’i;’ énɛ́ wɛ nyí mɛ wínnyáwínnyá e é dɔn dó agun ɔ mɛ lɛ́ é.—Koló. 3:15; Jaan 6:44; 1 Tɛ. 5:18. w21.09 12 akpá. 12-13

Jexóva yí wǎn nú nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó mǐtɔn lɛ́. Amɔ̌, wǎn yí nú mɛ e ɖo xwédo gbigbɔ tɔn mǐtɔn mɛ lɛ́ é kpó ɖiɖexlɛ́ yě kpó sixú nɔ ma bɔwǔ nú mǐ hwebǐnu. É sixú nɔ vɛ́ wǔ nú mǐ hweɖélɛ́nu, ɖó aca mǐtɔn lɛ́ kpó ninɔmɛ e mɛ mǐ su ɖe lɛ́ é kpó gbɔn vovo. Gɔ́ ná ɔ, mǐ bǐ wɛ nɔ wa nǔ nyi do, bɔ énɛ́ sixú ɖ’akpɔ nú mɛ ɖěvo lɛ́, bo lɛ́ kú awakanmɛ nú yě. É ɖo mɔ̌ có, mǐ bǐ sixú dó gǎn bo bló bɔ wǎnyíyí e ɖo xwédo gbigbɔ tɔn mǐtɔn mɛ é ná syɛ́n. Gbɔn nɛ̌ é? Gbɔn kpɔ́ndéwú Tɔ́ mǐtɔn tɔn xwixwedó dó ɖe wǎnyíyí xlɛ́ nɔví mǐtɔn lɛ́ gblamɛ. (Efɛ́. 5:1, 2; 1 Jaan 4:19) Nǔbláwǔkúnúmɛtɔ́ ɖé nɔ ba ali e nu é ná d’alɔ mɛ bo lɛ́ dó gbɔ nú mɛ ɖe lɛ́ é. Lěe Jezu wa nǔ xá mɛ lɛ́ gbɔn é ɖe lěe nǔ yětɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú Jexóva gbɔn é xlɛ́. (Jaan 5:19) Ðo ninɔmɛ ɖé mɛ ɔ, ée Jezu mɔ ahwan ɖé é ɔ, “nǔ yětɔn blá wǔ n’i, ɖó é mɔ ɖɔ nǔ gbɛ́ dó yě, bɔ wǔ kú yě, bɔ yě cí lɛ̌ngbɔ́ e ma ɖó nyinyitɔ́ ǎ lɛ́ é ɖɔhun.” (Mat. 9:36) Mɛ lɛ́ sín nǔ e blá wǔ nú Jezu é nɔ te ɖó lěe nǔ nɔ cí nú mɛ é kɛ́ɖɛ́ jí ǎ. É lɛ́ gbɔ azɔn nú mɛ, bo fá kɔ nú “mɛ e agban kpinkpɛn hinhɛn cikɔ ná lɛ́ é.”—Mat. 11:28-30; 14:14. w21.09 22 akpá. 10-11

Jexóva nɔ ba ná kú nǔbláwǔ nú mɛ. Mɛsɛ́dó Pɔ́lu wlán ɖɔ “xomɛnyínyɔ́ Mawu tɔn d’agba.” Nǔ e lɛ́ lɛ̌ dó wěmafɔ ɔ lɛ́ é xlɛ́ ɖɔ tíntínmɛ wɛ Pɔ́lu ɖe ɖɔ Mawu nyí nǔbláwúkúnúmɛtɔ́, ɖó é bló bɔ mɛ yí ami dó ɖe ɖěɖěe nyí hwɛhutɔ́ lɛ́ é ɖó nukúnɖíɖó jǐxwé tɔn. (Efɛ́. 2:4-7) Amɔ̌, nǔbláwǔkúnúmɛ Jexóva tɔn tlɛ́ lɛ́ gbló ada hú mɔ̌. Ðɛhanwlántɔ́ Davídi wlán ɖɔ: “Jexóva nyɔ́ nú mɛ bǐ, nǔbláwǔkúnúmɛ tɔn nɔ jɛ wě ɖo nǔ e é bló lɛ́ é bǐ mɛ.” (Ðɛh. 145:9, nwt) Ðó Jexóva yí wǎn nú gbɛtɔ́ lɛ́ wútu ɔ, é nɔ kú nǔbláwǔ nú yě hweɖěbǔnu e é ɖó hwɛjijɔ e wú é ná wa mɔ̌ é é. Jezu tuun lě do Jexóva nɔ kú nǔbláwǔ nú mɛ gbɔn é hú mɛ ɖěvo ɖěbǔ. Jexóva kpó Jezu kpó ko nɔ kpɔ́ ɖo jǐxwé nú xwe afatɔ́n mɔ̌kpán cóbɔ Jezu wá ayǐkúngban jí. (Nǔx. 8:30, 31) Ðo ninɔmɛ gěgé mɛ ɔ, Jezu mɔ lěe Tɔ́ tɔn nɔ kú nǔbláwǔ nú gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ lɛ́ gbɔn é. (Ðɛh. 78:37-42) Hwenu e Jezu nɔ ɖo nǔ kplɔ́n mɛ lɛ́ wɛ é ɔ, hwɛhwɛ wɛ é nɔ tɛɖɛ̌ jijɔ ɖaaɖagbe Tɔ́ tɔn tɔn énɛ́ jí. w21.10 8-9 akpá. 4-5

Jexóva ɖésúnɔ sɔ́ gbe dó jǐ, bo ná sinkɔn nú ɖɛ énɛ́ sín jǐxwé, bo d’akpá ɖɔ émí ná sɔ́ nyǐkɔ émítɔn sɔ́ su. Ðo sinsɛnzɔ́ Jezu tɔn bǐ hwenu ɔ, é sɔ́ nyǐkɔ Tɔ́ tɔn tɔn su. (Jaan 17:26) Énɛ́ wú ɔ, é sɔgbe ɖɔ è ní ɖó nukún ɖɔ klisánwun nǔgbó lɛ́ ní gó dó zán nyǐkɔ Mawu tɔn, lobo lɛ́ ɖe nyǐkɔ énɛ́ xlɛ́ mɛ ɖěvo lɛ́. È ɖó agun klisánwun tɔn ɔ ayǐ ɖo xwe kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ, b’ɛ ná nɔ zaan é ɔ, Jexóva “kpé nukún dó mɛ e ma nyí Jwifu ǎ lɛ́ wú . . . bo sɔ́ togun ɖokpó ɖo yě mɛ, bɔ é nyí étɔn.” (Mɛ. 15:14) Klisánwun énɛ́ lɛ́ nɔ gó dó zán nyǐkɔ Mawu tɔn, lobo nɔ lɛ́ ɖe xlɛ́ mɛ ɖěvo lɛ́. Yě nɔ zán nyǐkɔ Mawu tɔn titewungbe ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ kpó wěma e yě nɔ wlán lɛ́ é kpó mɛ. Mɔ̌ mɛ ɔ, yě nɔ ɖe xlɛ́ ɖɔ émíɖokpó wɛ nɔ ɖe nyǐkɔ Mawu tɔn xlɛ́. (Mɛ. 2:14, 21) Mɔ̌ ɖokpó ɔ, ɖo égbé ɔ, Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn lɛ́ kɛ́ɖɛ́ wɛ nyí togun e nɔ ɖe nyǐkɔ Jexóva tɔn xlɛ́ é. w21.10 20-21 akpá. 8-10

Xomɛnyínyɔ́ Mawu tɔn nɔ nɔ ayǐ káká sɔ́yi. Ðo Ðɛhan 136gɔ́ ɔ mɛ ɔ, azɔn 26 wɛ è kɛ nu dó xomɛnyínyɔ́ alɔkpa mɔ̌hun wú. Ðo wěmafɔ nukɔntɔn ɔ mɛ ɔ, mǐ xa ɖɔ: ‘Mi kpa susu nú Jexóva, ɖó é nyɔ́, ɖó xomɛnyínyɔ́ tɔn ɖo te káká sɔ́yi.’ (Ðɛh. 136:1) Bɛ́sín wěmafɔ 2 jɛ 26 ɔ, è nɔ vɔ́ xógbe élɔ́ lɛ́ ɖɔ: “Ðó xomɛnyínyɔ́ tɔn ɖo te káká sɔ́yi,” alǒ “ɖó xomɛnyínyɔ́ tɔn ɖe káká sɔ́yi.” Ée mǐ ná ɖo wěmafɔ e ɖo Ðɛhan énɛ́ mɛ lɛ́ é xa wɛ é ɔ, ali vovo e nu Jexóva nɔ ɖe xomɛnyínyɔ́ tɔn xlɛ́ ɖe káká sɔ́yi é ná jí wǔ nú mǐ. Xógbe “ɖó xomɛnyínyɔ́ tɔn ɖo te káká sɔ́yi,” alǒ “ɖó xomɛnyínyɔ́ tɔn ɖe káká sɔ́yi” ɔ ná gǎnjɛwú mǐ ɖɔ Mawu kún nɔ gɔn wǎn yí nú mɛ e nɔ sɛn ɛ lɛ́ é gbeɖé ó. Énɛ́ tuuntuun nɔ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ tawun! Jexóva nɔ tɛ́ dó mɛ e nɔ sɛn ɛ lɛ́ é wú, bo nɔ ɖo kpɔ́ xá yě, tají ɔ, ɖo wǔvɛ́ lɛ́ hwenu. Tuuntuun ɖɔ Jexóva ɖo kpɔ́ xá mǐ nɔ ná mǐ awǎjijɛ, bo nɔ lɛ́ ná mǐ hlɔ̌nhlɔ́n e sín hudó mǐ ɖó, bá ɖí xwi xá wǔvɛ́ mǐtɔn lɛ́, lobo kpo ɖo sinsɛn ɛ wɛ é.—Ðɛhan 31:8. w21.11 4-5 akpá. 9-10

Nú a ɖo tamɛ lin dó nǔ élɔ́ lɛ́ e ja wě ɖo nukɔn lɛ́ é jí wɛ ɔ, ado nɔ hu we hweɖélɛ́nu wɛ a: Kún súsú dó nú sinsɛn nǔvú, ahwantɔ́nmɛ Gɔ̌gu Magɔ́gi tɔn tɔn, kpó ahwan Aamagedɔ́ni tɔn kpó? A ko kan nǔ élɔ́ byɔ́ hwiɖée kpɔ́n a: ‘Ényí hwe ɔ nu su ɔ, un ka ná kpé wú bo xo nǔdóxɛsi énɛ́ lɛ́ zlɛ́, lobo kpo ɖo gbejí a?’ Ényí linlin mɔ̌hun nɔ wá ayi mɛ nú we hweɖélɛ́nu ɔ, xó Jezu tɔn e ɖo tɛ́si égbé tɔn mɛ lɛ́ é ná d’alɔ we tawun. Jezu ɖɔ nú ahwanvú tɔn lɛ́ ɖɔ: “Mi ma nú ayi mitɔn gbadó ó. Mi ɖi nǔ.” (Jaan 14:1) Nǔɖiɖi syɛ́nsyɛ́n ná d’alɔ mǐ, bɔ nǔ ɖěbǔ ná bo jɛ ɖo sɔgúdo ɔ, mǐ ná gbí dɔn. Tamɛ linlin dó lěe mǐ nɔ ɖí xwi xá nǔ e nɔ tɛ́n nǔɖiɖi mǐtɔn kpɔ́n lɛ́ é gbɔn é jí din sixú ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi mǐtɔn bɔ mǐ ná dɛ ɖo tagba lɛ́ nu ɖo sɔgúdo. Énɛ́ gúdo ɔ, mǐ sixú mɔ ali ɖěɖěe nu é byɔ́ ɖɔ mǐ ní ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi mǐtɔn ɖe lɛ́ é. Nú mǐ dɛ ɖo mɛtɛ́nkpɔ́n ɖé nu hweɖěbǔnu ɔ, nǔɖiɖi mǐtɔn nɔ lí dǒ. Énɛ́ ka ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná dɛ ɖo tagba e ja ɖo nukɔn lɛ́ é nu. w21.11 20 akpá. 1-2

Mɛsɛ́dó Pɔ́lu dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú Timɔtée kpó klisánwun lɛ́ bǐ kpó ɖɔ yě ní wa sinsɛnzɔ́ yětɔn ganjí. (2 Tim. 4:5) É ɖo mɔ̌ có, é nɔ vɛ́ wǔ hweɖélɛ́nu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, lin tamɛ dó nɔví mǐtɔn ɖěɖěe ɖo to ɖěɖěe mɛ è ɖó dogbó nú azɔ̌ mǐtɔn, alǒ, tlɛ gbɛ́ ɖe lɛ́ é jí. Togun Jexóva tɔn ɖó ná ɖí xwi xá tagba vovo e sixú kú awakanmɛ n’i lɛ́ é. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mɛ gěgé ɖó ná w’azɔ̌ nú ganxixo mɔ̌kpán, cóbó ná mɔ nǔ e hudó xwédo yětɔn lɛ́ é yǎyánɔ. Yě nɔ ba ná wa nǔ gěgé ɖo sinsɛnzɔ́ ɔ mɛ, amɔ̌, ényí aklúnɔzán gbla ɔ fó lě ɔ, hlɔ̌nhlɔ́n káká ɖé sɔ́ nɔ ɖo yě wú ǎ. Nú mɛ ɖěvo lɛ́ ɔ, azɔn jɛmagbɔ, alǒ mɛxóxwe wɛ nɔ ɖó dogbó nú nǔ e yě sixú wa lɛ́ é; kabǐ è tlɛ sixú lɛ́ glɔ́n yě dó xwé yětɔn lɛ́ gbe. Mɛ ɖěvo lɛ́ nɔ mɔ hwebǐnu ɖɔ émí kún hwɛ́n nǔɖé ó. Ninɔmɛ mǐtɔn lɛ́ ná bo ɖo ɖě ɔ, Jexóva sixú na mǐ hlɔ̌nhlɔ́n bɔ mǐ ná ɖí xwi xá tagba mǐtɔn lɛ́, bo ná lɛ́ kpo ɖo sinsɛn ɛ wɛ lěe mǐ kpé wú gbɔn é. w21.05 20 akpá. 1-3

Hweɖélɛ́nu ɔ, mɛ ɖěvo lɛ́ sixú gbídí kɔ nú mǐ bónú mǐ ná ɖ’alɔ ɖo nǔ e sixú d’avaja Mawusinsɛn mǐtɔn mɛ lɛ́ é mɛ. Ényí nǔ mɔ̌hun jɛ ɔ, mǐ ɖó ná wá gbeta tají ɖé kɔn. Kpɔ́n nǔgbódodó ɖaaɖagbe élɔ́ e ɖo Levíi-ví lɛ́ 19:19 mɛ é; akpáxwé tɔn ɖé ɖɔ: “Mi ma dó avɔ e è sɔ́ kan alɔkpa vovo we dó lɔn ná ɔ sín awu ó.” Sɛ́n énɛ́ zɔ́n bɔ Izlayɛ́li-ví lɛ́ nɔ gbɔn vo nú akɔta e lɛ́lɛ̌ dó yě lɛ́ é. Ðó mǐ ma sɔ́ kpo ɖo Sɛ́n ɔ glɔ́ ǎ wútu ɔ, nǔ ɖěbǔ nylá ɖ’é mɛ ɖɔ klisánwun ɖé ní dó avɔ e è sɔ́ nǔ élɔ́ lɛ́ dó bló ná é ǎ: avɔkanfún, kanlinfún, lɛ̌ɛn kpó nǔ ɖěvo lɛ́ kpó. Amɔ̌, mǐ ɖó ná lɔn gbeɖé bo ná cí mɛ ɖěɖěe nǔ e yě ɖi nǔ ná lɛ́ é kpó nǔwalɔ yětɔn lɛ́ kpó nɔ sɔ́ ta nǔkplɔ́nmɛ Biblu tɔn lɛ́ é ɖɔhun ǎ. Nǔgbó ɔ, mǐ nɔ yí wǎn nú hɛ̌nnumɔ mǐtɔn lɛ́ ɖo jɔwámɔ linu, bo nɔ lɛ́ xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú nɔzo mǐtɔn lɛ́. É ɖo mɔ̌ có, ényí é byɔ́ ɖɔ mǐ ní wá gbeta tají lɛ́ kɔn ɖo gbɛ mɛ ɔ, mǐ nɔ ɖe xlɛ́ ɖɔ mǐ jló ná se tónú nú Jexóva. Ényí mǐ ɖo gǎn dó wɛ bá nyí mɛ mímɛ́ ɔ, mɔ̌ wiwa ɖo tají tawun.—2 Kɔ. 6:14-16; 1 Pi. 4:3, 4. w21.12 5 akpá. 14; 6 akpá. 16

È sixú mɔ ali e nɔ kplá mɛ yi gbɛ mavɔmavɔ mɛ é. Jezu ɖɔ: “Ényí mi se gbe nú mì ɔ, mi nyí ahwanvú ce lɛ́ nǔgbó. Mi ná tuun nǔgbó ɔ, bɔ nǔgbó ɔ ná ɖe mi sín kannumɔgbénu.” (Jaan 8:31, 32) É nyɔ́ tawun ɖɔ a kún xwedó ahwan ɔ ó, é nyɔ́ wa ɔ, a ba nǔgbó li ɔ mɔ. A jɛ Xó Mawu tɔn kplɔ́n jí ganjí, bá mɔ tɛn dó tuun nǔ e é byɔ́ ɖo mǐ sí lɛ́ é, bo lɛ́ ɖótó nǔkplɔ́nmɛ Jezu tɔn lɛ́. A kplɔ́n ɖɔ Jexóva nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ ní gbɛ́ adingban-núkplɔ́nmɛ sinsɛn tɔn lɛ́, bo ma nɔ ɖu xwe e cá kan xá sinsɛn nǔvú lɛ́ é ó. A lɛ́ kplɔ́n ɖɔ nǔ e Jexóva byɔ́ lɛ́ é wiwa kpó aca ɖěɖěe ma nɔ nyɔ́ nukún tɔn mɛ ǎ lɛ́ é jíjódó kpó sixú vɛ́ wǔ. (Mat. 10:34-36) Hǔzúhúzú e jɛxá lɛ́ é bíbló sixú vɛ́ wǔ nú we. É ɖo mɔ̌ có, a kpo ɖo gǎn dó wɛ, ɖó a yí wǎn nú Tɔ́ towe jǐxwé tɔn ɔ. Xomɛ ɖó ná ko hun i tawun dó wǔ we!—Nǔx. 27:11. w21.12 22 akpá. 3; 23 akpá. 5

Mɔyízi nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé ɖó é yí gbe bɔ è gbɛ́ nǔ n’i hwenu e é hu hwɛ syɛ́nsyɛ́n ɖé é. Ðo ninɔmɛ ɖé mɛ ɔ, Mɔyízi kpé wú bó fá xomɛ ǎ, bɔ énɛ́ zɔ́n b’ɛ kpa susu nú Jexóva ǎ. Nǔ e wú è ma ná gbe Mɔyízi bónú é ná yi akpádídó yíkúngban ɔ jí ǎ é nɛ́. (Kɛ́n. 20:1-13) Hwenu e Mɔyízi byɔ́ Jexóva ɖɔ é ní vɔ́ ninɔmɛ ɔ gbéjé kpɔ́n é ɔ, Jexóva ɖɔ n’i ɖɔ: “Ma sɔ́ ɖɔ xó énɛ́ ɖě nú má se ó.” (Sɛ́n. 3:23-27) Xomɛ sin Mɔyízi ǎ. É nyɔ́ wa ɔ, é yí gbe nú gbeta e kɔn Jexóva wá é, bɔ Jexóva kpo ɖo zǐnzán ɛ wɛ bónú é ná xlɛ́ ali Izlayɛ́li ví lɛ́. (Sɛ́n. 4:1) Mɔyízi yí gbe nú wě e è ɖe xá ɛ é, bó nyí kpɔ́ndéwú ɖagbe ɖé bɔ mǐ ná xwedó. Mɔyízi kpo ɖo gbejí, é ná bó tlɛ nyí hwenu e é ba wǔjɔmɛ e xɔ akwɛ́ n’i é ɖé kpo é, dó xlɛ́ ɖɔ émí yí gbe nú wěɖexámɛ Jexóva tɔn. Ényí mǐ xwedó kpɔ́ndéwú e súnnu gbejínɔtɔ́ ɖé lɛ́ ɖi Mɔyízi sɔ́ ɖ’ayǐ é ɔ, mǐ nɔ ɖu le tɔn. (Nǔx. 4:10-13) Nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó gěgé ko xwedó kpɔ́ndéwú yětɔn, bó yí gbe nú wě e è ɖe xá yě é. w22.02 11 akpá. 9-10

Ðo avivɔ hwenu ɖo xwe 32 H.M. tɔn ɔ, xɔ́ntɔn Jezu tɔn Lazáa bɛ́ azɔn bo kú. (Jaan 11:3, 14) Lazáa ɖó nɔví nyɔ̌nu we, yě wɛ nyí Mali kpó Mata kpó; Jezu yí wǎn nú xwédo énɛ́ tawun. Hwenu e Mata se ɖɔ Jezu wá é ɔ, é kán wezun yi kpé é. Dǒ nukún aluwɛ e mɛ é ná ko ɖe hwenu e é ɖɔ xó élɔ́ lɛ́ é mɛ kpɔ́n: “Aklúnɔ, ényí fí wɛ a ko ɖe ɔ, nɔví ce ná kú ǎ.” (Jaan 11:21, 32-33) É ɖo wɛn ɖɔ mɔ e Jezu mɔ lěe kú Lazáa tɔn wa nǔ dó Mali kpó Mata kpó wú gbɔn é zɔ́n bɔ é y’avǐ. Ényí xɔ́ntɔn vívɛ́ towe ɖé ko kú jó we dó kpɔ́n hǔn, Jexóva nɔ mɔ nǔ jɛ lěe nǔ nɔ cí nú we é mɛ. Jezu ɔ, “xlɛ̌ titewungbe” Tɔ́ tɔn tɔn wɛ é nyí. (Ebl. 1:3) Hwenu e Jezu y’avǐ é ɔ, lěe nǔ nɔ cí nú Tɔ́ tɔn é wɛ é ɖe xlɛ́ mɔ̌. (Jaan 14:9) Ényí mɛvívɛ́ ɖé ko kú jó we dó ɔ, a sixú kúdéjí ɖɔ Jexóva nɔ ɖó ayi aluwɛ e mɛ a ɖe é wú, bɔ nǔ towe nɔ lɛ́ ɖu ayi mɛ n’i tawun. É ba ná xo hwihwɛ́ ayi towe e ko gbadó é.—Ðɛh. 34:19; 147:3. w22.01 15-16 akpá. 5-7

Ényí a nɔ zán hwenu dó ɖɔ xó nú Jexóva, ɖótó è, bo nɔ lɛ́ lin tamɛ dó jǐ tɔn ɔ, a ná ɖu le tɔn tawun. Nǔkɔntɔn, a ná wá gbeta ɖagbe lɛ́ kɔn. Biblu ná mǐ gǎnjɛwú élɔ́: “A dó nǔnywɛ́tɔ́ há ɔ, a ná húzú nǔnywɛ́tɔ́.” (Nǔx. 13:20) Wegɔ́, a ná húzú nǔkplɔ́nmɛtɔ́ ɖagbe ɖé. Nú mǐ ɖo Biblu kplɔ́n xá mɛɖé wɛ ɔ, nǔ tají hú gǎn e gbé mǐ nɔ nya é wɛ nyí ɖɔ mǐ ná d’alɔ Biblu kplɔ́ntɔ́ mǐtɔn b’ɛ ná vɛ́ kpó Jexóva kpó. Lě do mǐ nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ xá Tɔ́ jǐxwé tɔn mǐtɔn sɔ é ɔ, mɔ̌ do wɛ wǎn e mǐɖésúnɔ mɛtún ɔ yí n’i é ná jɛjí sɔ; mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ ná kpé wú hú gǎn bo d’alɔ nǔkplɔ́ntɔ́ mǐtɔn bɔ é lɔ ná yí wǎn n’i. Lin tamɛ dó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn jí. É zán xógbe e dɔn mɛ lɛ́ é, xógbe e wǎnyíyí kpé lɛ́ é dó ɖɔ xó dó Tɔ́ tɔn wú bɔ énɛ́ d’alɔ ahwanvú tɔn gbejínɔtɔ́ lɛ́, bo lɛ́ zɔ́n bɔ yě yí wǎn nú Jexóva tawun. (Jaan 17:25, 26) Atɔngɔ́, nǔɖiɖi towe ná lí dǒ d’é jí. Ényí a byɔ́ Jexóva ɖɔ é ní xlɛ́ ali we, dó gbɔ nú we, alǒ ní nɔ gǔdo nú we ɔ, dǒ nukún nǔ e nɔ jɛ é mɛ kpɔ́n. Hweɖěbǔnu e Jexóva ná sinkɔn nú ɖɛ énɛ́ lɛ́ é ɔ, nǔ e a ɖi n’i é ná lɛ́ lí dǒ d’é jí.—1 Jaan 5:15. w22.01 30-31 akpá. 15-17

Jexóva byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní hɔn ɖɔ nú linlin masɔgbe kpó nǔwalɔ nyanya lɛ́ kpó, ɖó é yí wǎn nú mǐ tawun, bó ba ɖɔ mǐ ní ɖu gbɛ sín vǐví. (Eza. 48:17, 18) É tuun ɖɔ mɛ ɖěɖěe ma nɔ ɖí xwi xá jlǒ masɔgbe lɛ́ ǎ lɛ́ é nɔ wa nǔ dó yěɖée kpó mɛ e lɛ́ lɛ̌ dó yě lɛ́ é kpó wú. Ényí mǐ wa nǔ dó mǐɖée kpó mɛ ɖěvo lɛ́ kpó wú ɔ, é nɔ vɛ́ mɔ n’i. Xɔ́ntɔn mǐtɔn ɖé lɛ́ kpó mɛ e ɖo xwédo mǐtɔn mɛ é ɖé lɛ́ kpó sixú nɔ cá mǐ ko hweɖélɛ́nu ɖó mǐ ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ bá bló hǔzúhúzú lɛ́ ɖo mɛ alɔkpa e mǐ nyí é wú wútu. (1 Pi. 4:3, 4) Yě sixú ɖɔ nú mǐ ɖɔ mǐ ɖ’acɛ bá wa nǔ ɖěbǔ e jló mǐ é, bɔ mǐ kún ɖó ná ná tɛn mɛ ɖěbǔ bónú é ná ɖɔ nǔ e mǐ ná wa é nú mǐ ó. Amɔ̌, mɛ ɖěɖěe nɔ xo nǔgbódodó Jexóva tɔn lɛ́ nyi kɛ́n lɛ́ é ɖo yěɖée kannu ɖě dóó ǎ. Gbɛ e Satáan kpa acɛ ná é ná tɛn wɛ yě ɖe, b’ɛ ɖo nǔ wa dó yě wú wɛ. (Hlɔ̌. 12:1, 2) Mǐ bǐ wɛ ɖó ná wá gbeta ɖé kɔn: Mǐ ná kpo ɖo gbɛtɔ́ xóxó e hwɛhuhu kpó gbɛ Satáan tɔn kpó ɖ’acɛ d’é jí é nyí wɛ, alǒ mǐ ná jó Jexóva dó b’ɛ ná húzú mǐ, bɔ mǐ ná nyí mɛ ɖagbe hú gǎn din.—Eza. 64:7. w22.03 3-4 akpá. 6-7

Tamɛ linlin dó Xó Mawu tɔn jí sixú d’alɔ mǐ bɔ mǐ ɖó linlin e sɔgbe é dó tagba mǐtɔn lɛ́ wú. Kpɔ́n lěe Biblu d’alɔ asúkúsi e ɖo aluwɛ mɛ é ɖé gbɔn é. Mɛxó agun tɔn ɖé ɖe wě xá ɛ ɖɔ ényí é nɔ xa wěma Jɔbu tɔn ɔ, é sixú d’alɔ ɛ tawun. Ée é wa mɔ̌ é ɔ, é jɛ xó mɔ ɖɔ dó linlin masɔgbe Jɔbu tɔn lɛ́ wú jí tlóló, bo gbɛ́ nǔ nú Jɔbu gbɔn lě ɖo ayi tɔn mɛ: “Jɔbu! Ma nɔ lin tamɛ dó tagba towe lɛ́ kɛ́ɖɛ́ jí ó bó!” Amɔ̌, énɛ́ gúdo ɔ, é mɔ ɖɔ nǔwiwa émítɔn lɛ́ vlɛ́ nǔwiwa Jɔbu tɔn lɛ́ tawun. Énɛ́ d’alɔ ɛ bɔ é vɔ́ linlin tɔn jlá ɖó, bo lɛ́ ná ɛ hlɔ̌nhlɔ́n bɔ é ɖí xwi xá wǔvɛ́ e mɔ wɛ é ɖe ɖó asú tɔn e kú é wú é. Jexóva nɔ lɛ́ gbɔn nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ lɛ́ gblamɛ dó ná hlɔ̌nhlɔ́n klisánwun lɛ́. Pɔ́lu wlán ɖɔ émí ɖo biba wɛ ɖɔ émí kpó klisánwun hǎtɔ́ émítɔn lɛ́ kpó ní “ná akɔ́nkpínkpán [yěɖée].”—Hlɔ̌. 1:11, 12. w21.05 22 akpá. 10; 24 akpá. 11-12

È ɖɔ nú Izlayɛ́li ví hwexónu tɔn lɛ́ ɖɔ: ‘Hǔn xwewú xwewú ɔ, súnnu e ɖo togun mitɔn mɛ lɛ́ bǐ ná nɔ yi Jexóva, Mawu mitɔn nukɔn azɔn atɔn ɖo tɛn e é ná sɔ́ é mɛ.’ (Sɛ́n. 16:16) Yě ɖó ná jó xwé yětɔn kpó gle yětɔn lɛ́ kpó dó, bɔ mɛɖé ná ɖo xɛ nya ɖo yě jí wɛ ǎ. Amɔ̌, Jexóva d’akpá nú yě ɖɔ: “Azɔn atɔn e mi ná wá gɔ̌n ce ɖo xwe ɖokpó mɛ ɔ, mɛ ɖěbǔ ná glá ɖɔ émí ná klá jɛ to mitɔn nu hwe énɛ́ ɔ nu ǎ.” (Tín. 34:24) Ðó Izlayɛ́li ví lɛ́ ɖeji dó Jexóva wú bǐ mlɛ́mlɛ́ wútu ɔ, yě nɔ yi nǔwiwa xwewú xwewú tɔn énɛ́ lɛ́ tɛnmɛ. Bɔ mɔ̌ mɛ ɔ, yě nɔ ɖu le tɔn ɖo ali gěgé nu. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, yě nɔ kplɔ́n nǔ gěgé dó Sɛ́n Mawu tɔn wú, yě nɔ lin tamɛ dó nǔ e Jexóva nɔ wa nú yě lɛ́ é jí, bó nɔ lɛ́ ɖu vǐví kpɔ́ e yě nɔ nɔ xá mɛ ɖěvo e yí wǎn nú Jexóva lɛ́ é tɔn. Ényí mǐ lɔ nɔ sá vɔ̌ lɛ́, bó nɔ yi kplé Klisánwun tɔn mǐtɔn lɛ́ ɔ, le ɖokpó ɔ lɛ́ wɛ mǐ nɔ ɖu. Gɔ́ ná ɔ, lin tamɛ dó lěe nǔ nɔ cí nú Jexóva, ényí a sɔ nǔ, bó ná xósin kléwún éé xwe ali é ɖé jí. w22.03 22 akpá. 9

Nǔ sɔ́ nú Jezu wɛ Jexóva ɖe mɔ̌ nú Vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ Ðaxó sín azɔ̌ e é ná wá wa ɖo nukɔnmɛ é. Jezu mɔ lěe è ní ɖo mɛtɛ́nkpɔ́n syɛ́nsyɛ́n lɛ́ glɔ́ cóbó ka se tónú nú Mawu vɛ́ wǔ sɔ é. Wǔvɛ́ tɔn syɛ́n sɔmɔ̌ bɔ é xo ɖɛ, bo byɔ́ alɔdó “kpódó xósúsú kpó, kpódó ɖasin kpó.” Ðó Jezu ko mɔ wǔvɛ́ kpɔ́n ɖo lěe nǔ nɔ cí nú mɛ é linu wútu ɔ, é nɔ mɔ nukúnnú jɛ hudó mǐtɔn lɛ́ mɛ, bo “hɛn ɔ, é ná dó alɔ [mǐ]” hwenu e mǐ ɖo “tɛ́nkpɔ́n lɛ́” mɛ é. É su nukún mǐtɔn mɛ tawun ɖɔ Jexóva sɔ́ Vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ Ðaxó nǔbláwǔkúnúmɛtɔ́ éé sixú “ji ya xá mǐ ɖo gǎnmaɖó mǐtɔn lɛ́ mɛ” é ɖó mǐ nu! (Ebl. 2:17; 4:14-16; 5:7-10) Atɔngɔ́ ɔ, Jexóva lɔn bɔ Jezu se wǔvɛ́ syɛ́nsyɛ́n bo ná dó ná xósin nú nǔkanbyɔ́ tají élɔ́: Gbɛtɔ́ lɛ́ ka sixú nɔ gbejí nú Mawu, é ná bo tlɛ nyí hwenu e yě ɖo wǔvɛ́ syɛ́nsyɛ́n se wɛ é a? Satáan ɖɔ nǔ kún sixú nyí mɔ̌ ó! É ɖɔ ɖɔ cejɛ́nnábí wú wɛ gbɛtɔ́ lɛ́ nɔ sɛn Mawu lé yě kún yí wǎn nú Jexóva ó. (Jɔb. 1:9-11; 2:4, 5) Jezu nɔ gbejí, bo xlɛ́ ɖɔ Satáan nyí adingbannɔ. w21.04 16-17 akpá. 7-8

Cóbónú Biblu kplɔ́ntɔ́ ɖé ná bló batɛ́mu ɔ, é ɖó ná nɔ zán gbɛ sɔgbe xá nǔ e Biblu kplɔ́n mɛ lɛ é. Ényí Biblu kplɔ́ntɔ́ ɖé nɔ zán nǔ e é kplɔ́n lɛ́ é ɔ, é ná cí “gbɛtɔ́ ayiɖotenánɔ” e xó Jezu ɖɔ ɖo nǔjlɛ́dónǔwú tɔn mɛ, b’ɛ kun do tawun, bo dó xɔ tɔn nyi do ɖo só jí é ɖɔhun. (Mat. 7:24, 25; Luk. 6:47, 48) D’alɔ nǔkplɔ́ntɔ́ towe bónú é ní bló hǔzúhúzú e sixú vɛ́ wǔ n’i lɛ́ é ɖo gbɛzán tɔn mɛ. (Mak. 10:17-22) Jezu tuun ɖɔ é ná vɛ́ wǔ nú dɔkunnɔ ɖé ɖɔ é ní sa nǔɖókan tɔn lɛ́ bǐ. (Mak. 10:23) É ka ɖo mɔ̌ có, Jezu ɖɔ nú nya ɔ ɖɔ é ní bló hǔzúhúzú ɖaxó énɛ́ ɖo gbɛzán tɔn mɛ. Étɛ́wú? Ðó Jezu yí wǎn n’i. Hweɖélɛ́nu ɔ, mǐ sixú gɔn wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú nǔkplɔ́ntɔ́ ɖé ɖɔ é ní zán nǔ e kplɔ́n wɛ é ɖe lɛ́ é, ɖó mǐ mɔ ɖɔ é kún ɖo gbesisɔmɛ bo ná bló hǔzúhúzú e jɛxá é ɖé ó. (Koló. 3:9, 10) Amɔ̌, lěe a yá wǔ ɖɔ xó dó xó ɔ jí xá nǔkplɔ́ntɔ́ ɔ gbɔn é ɔ, mɔ̌ wɛ é ná yá wǔ jɛ hǔzúhúzú lɛ́ bló jí gbɔn é nɛ́. Gbɔn xóɖɔɖókpɔ́ mɔ̌hun gblamɛ ɔ, a ná ɖe xlɛ́ ɖɔ nǔ tɔn nɔ ɖu ayi mɛ nú we.—Ðɛh. 141:5; Nǔx. 27:17. w21.06 2-3 akpá. 3, 5

Mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ ɖo xó ɖɔ dó kpɔ́ndéwú ɖagbe Jezu tɔn lɛ́ wú wɛ, ɖó é dɛ ɖo wǔvɛ́ lɛ́ nu; amɔ̌, mǐ sixú xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn ɖo ali gěgé ɖěvo lɛ́ nu. (1 Pi. 2:18-25) Nǔgbó ɔ, gbɛzán Jezu tɔn bǐ, énɛ́ wɛ nyí nǔ e é nɔ ɖɔ é kpó nǔ e é nɔ wa é kpó, nyí kpɔ́ndéwú ɖé bɔ mǐ ná xwedó. Ðó mǐ nyí gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ lɛ́ wútu ɔ, mǐ ka sixú xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn lɛ́ dóó a? Ɛɛn, mǐ sixú kpé wú. Flín ɖɔ Piyɛ́ɛ dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ní ‘zé afɔ dó afɔdo Jezu tɔn lɛ́ mɛ télélé’; é ɖɔ mǐ ní wa mɔ̌ bónú nǔ bǐ ní vɔ ɖ’é wú ǎ. Ényí mǐ xwesɔ bo zé afɔ dó afɔdo tɔn lɛ́ mɛ, énɛ́ wɛ nyí ɖɔ ényí mǐ zán nǔwúkpíkpé e gbɛtɔ́ hwɛhutɔ́ ɖé ɖó é bǐ ɔ, mǐ ná se tónú nú xó mɛsɛ́dó Jaan tɔn élɔ́ lɛ́: ‘Zǎn gbɛ lěe Jezu ɖésúnɔ zán gbɛ tɔn gbɔn é.’ (1 Jaan 2:6) Afɔ sísɔ́ dó afɔdo Jezu tɔn lɛ́ mɛ ná zɔ́n bɔ mǐ ná sɛkpɔ́ Jexóva d’é jí. Étɛ́wú mǐ ka sixú ɖɔ mɔ̌? Jezu sɔ́ kpɔ́ndéwú tají ɖé ɖ’ayǐ nú mǐ, dó lěe è nɔ wa nǔ bo nɔ nyɔ́ Mawu nukúnmɛ gbɔn é wú. (Jaan 8:29) Énɛ́ wú ɔ, ényí mǐ nɔ zé afɔ dó afɔdo Jezu tɔn lɛ́ mɛ ɔ, nǔ mǐtɔn ná nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ. Bɔ mǐ sixú ɖeji ɖɔ Tɔ́ mǐtɔn jǐxwé tɔn ɔ ná sɛkpɔ́ mɛ ɖěɖěe nɔ dó gǎn syɛ́nsyɛ́n bá húzú xɔ́ntɔn tɔn lɛ́ é.—Ja. 4:8. w21.04 3 akpá. 4-6

Jexóva nɔ ɖó ayi jijɔ ɖagbe mǐtɔn lɛ́ wú; é nɔ ɖ’ayi nǔwúkpíkpé mǐtɔn lɛ́ wú, bo nɔ lɛ́ dɔn mǐ sɛkpɔ́ éɖée. Ényí mǐ nɔ gbejí n’i ɔ, é ná nɔ akpá mǐtɔn hwebǐnu. (Jaan 6:44) Ényí mǐ kú d’é jí ɖɔ Jexóva yí wǎn nú mǐ, bo lɛ́ ɖo gǔdo nú mǐ ɔ, énɛ́ ná sísɛ́ mǐ bɔ mǐ ná sɛn ɛ kpó ayi bǐ kpó, mǐ ná bo tlɛ ɖo wǔvɛ́ ɖěbǔ mɔ wɛ ɖo gbɛ mɛ ɔ nɛ́. Ðo alɔ ɖěvo mɛ ɔ, ényí mǐ xo nǔ kpɔ́n dó bo e Mawu nɔ wlí nú mǐ é wú ɔ, ‘hlɔ̌nhlɔ́n ná hwedó mǐ.’ (Nǔx. 24:10) Ényí awakanmɛ kú mǐ, bɔ mǐ lin ɖɔ Mawu kún sɔ́ yí wǎn nú mǐ ó ɔ, Satáan ná yá wǔ kpé mǐ wú. (Efɛ́. 6:16) Nǔxokpɔ́n ko zɔ́n bɔ klisánwun gbejínɔtɔ́ hwe mǐtɔn nu tɔn ɖé lɛ́ ko vɔ́da ɖo gbigbɔ lixo. Ényí mǐ jɛ nǔ xo kpɔ́n dó wǎn e Jexóva yí nú mǐ é wú jí ɔ, étɛ́ mǐ ka ɖó ná wa? Mǐ ɖó ná nya yě dó gbě afɔjíafɔjí. Byɔ̌ Jexóva bónú é d’alɔ we bónú a ná sɔ́ “fífá . . . tɔn e hú gǎn nukúnnúmɔjɛnǔmɛ gbɛtɔ́ tɔn bǐ ɔ” dó ɖyɔ́ linlin e nɔ ɖó adohu adohu nú we lɛ́ é. (Filí. 4:6, 7) Flín ɖɔ émí kún ɖo émíɖokpó ó. w21.04 20 akpá. 1; 21 akpá. 4-6

Nɛ̌ a ka húzú Kúnnuɖetɔ́ Jexóva tɔn gbɔn? A to se ‘wɛn ɖagbe ɔ’ hwɛ̌; bɔ́yá ɖo mɛjitɔ́ towe lɛ́, azɔ̌gbɛ́ ɖé, alǒ ɖo wěmaxɔmɛvígbɛ́ ɖé nu, kabǐ Mawuxó ɖɔ wɛ è ɖe gbɔn xwégbe xwégbe bɔ a se. (Mak. 13:10) Énɛ́ gúdo ɔ, mɛɖé zán hwenu gěgé ɖó kpɔ́ xá we, bo dó gǎn tawun bo kplɔ́n Biblu xá we. Ée a ɖo nǔ kplɔ́n wɛ é ɔ, a wá yí wǎn nú Jexóva, bo lɛ́ kplɔ́n ɖɔ é lɔ yí wǎn nú we. Jexóva dɔn we wá nǔgbó ɔ mɛ, bɔ din e a húzú ahwanvú Jezu Klísu tɔn é ɔ, a ɖó nukúnɖíɖó bo ná nɔ gbɛ káká sɔ́yi. (Jaan 6:44) É ɖo wɛn ɖɔ zǎn e Jexóva zán mɛɖé b’ɛ kplɔ́n nǔ we é, kpó gbe e é yí bɔ a nyí mɛsɛntɔ́ Tɔn é kpó su nukún towe mɛ. Din e mǐ wá tuun nǔgbó ɔ é ɔ, mǐ ɖó wǔjɔmɛ ɔ bo ná d’alɔ mɛ ɖěvo lɛ́ bɔ yě ná wá xo kpóɖó nú mǐ ɖo gbɛ li ɔ jí. Mawuxóɖiɖɔ sín xwé ɖé gbe jɛ xwé ɖé gbe sixú nɔ bɔ wǔ nú mǐ, amɔ̌, Biblu kplɔ́nkplɔ́n ɖé xwíxwlé mɛɖé, kpó nukún kpíkpé d’é wú kpó sixú nɔ vɛ́ wǔ nú mǐ. w21.07 2 akpá. 1-2