Août

Ð’ayi nǔ tají we élɔ́ lɛ́ wú ɖo Ðɛhan e ɖo aga é mɛ: (1) Gbejínɔtɔ́ lɛ́ nɔ mɔ wǔvɛ́, (2) Jexóva nɔ hwlɛ́n mǐ sín tagba lɛ́ mɛ. Nɛ̌ Jexóva ka nɔ hwlɛ́n mǐ gbɔn? Ali e nu é nɔ wa mɔ̌ ɖe é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ é nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ ɖó linlin e ɖo jlɛ̌ jí é dó gbɛ ninɔ ɖo gbɛ élɔ́ mɛ wú. Nǔgbó wɛ ɖɔ Jexóva d’akpá ɖɔ mǐ sɛn émí ɔ, mǐ ná ɖ’awǎjijɛ, amɔ̌, é ɖɔ ɖɔ gbɛ ná ɖo tɔnfinnɔɔ nú mǐ din ǎ. (Eza. 66:14) É dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mǐ ɖɔ mǐ ní sɔ́ ayi ɖó sɔgúdo mǐtɔn jí, énɛ́ wɛ nyí hwenu e mǐ ná ɖu gbɛ e sín vǐví é ba ɖɔ mǐ ní ɖu káká sɔ́yi é é. (2 Kɔ. 4:16-18) Amɔ̌ din hwɛ̌ ɔ, é nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ kpo ɖo sinsɛn ɛ wɛ gbe bǐ gbe. (Gbɛ. 3:22-24) Étɛ́ kpɔ́ndéwú mɛsɛntɔ́ Jexóva tɔn gbejínɔtɔ́ hwexónu tɔn lɛ́ kpó égbé tɔn lɛ́ kpó ɖé lɛ́ tɔn sixú kplɔ́n mǐ? Mǐ sixú mɔ tagba e mǐ ma ɖó nukún tɔn ǎ lɛ́ é. Amɔ̌, ényí mǐ gán jɛ Jexóva wú ɔ, é ná gbɔ alɔ dó mǐ gbeɖé ǎ.—Ðɛh. 55:23. w23.04 14-15 akpá. 3-4

Kpɔ́ndéwú Jozɛ́fu kpó Mali kpó e nɔ ɖo gbesisɔmɛ, bo ná se tónú nú acɛkpatɔ́ lɛ́, é ná bo tlɛ nyí hwenu e é vɛ́ wǔ ɖɔ è ní wa mɔ̌ é tɔn sixú kplɔ́n nǔ mǐ. (Luk. 2:1-6) Hwenu e Mali mɔ xo, bɔ é ɖo sun tɛ́nnɛ mɔ̌ ɖó wɛ é ɔ, é kpó Jozɛ́fu kpó gbɔn mɛtɛ́nkpɔ́n ɖé mɛ, bɔ é tɛ́n tónúsise yětɔn kpɔ́n. Ogwísi e ɖo acɛ kpa dó tokpɔn Hlɔ̌ma tɔn jí wɛ hwenɛ́nu é byɔ́ yě ɖɔ, yě ní yi dó nyǐkɔ wěma mɛ. Jozɛ́fu kpó Mali kpó ɖó ná yi Bɛteleyɛ́mu, kilomɛ́tlu 150 mɔ̌ wɛ yě ná zɔn ali ná cóbó yi dɔ̌n, bɔ sókanmɛli e nyí kpó ɖě, do ɖě lɛ́ é jí wɛ yě ná gbɔn. Tomɛyiyi énɛ́ ná d’ayihún ɖěbǔ ǎ, tají ɔ, nú Mali. Ado sixú ko hu asú kpó asi kpó ɔ dó ganjíninɔ Mali kpó vǐ e ɖo xomɛ é kpó tɔn wú. Ényí vǐnú jɛ wiwa ɛ jí ɖo ali ɔ xo ɔ ka lo? Mɛ e ná wá nyí Mɛsíya ɔ é wɛ ɖo adɔgo tɔn mɛ. Énɛ́ ka zɔ́n bɔ yě gbɔ tónú se nú acɛkpikpa ɔ wɛ a? Jozɛ́fu kpó Mali kpó ɖó hwɛjijɔ e wú ado ná hu yě lɛ́ é có, yě ka se tónú nú sɛ́n ɔ. Jexóva kɔn nyɔ̌ná dó tónúsise yětɔn jí. Mali wá Bɛteleyɛ́mu wǔyɛ́yɛ́ afɔyɛ́yɛ́, ji vǐ e ɖo jógúnjógún é ɖé, bo tlɛ lɛ́ d’alɔ bɔ nǔɖɔɖayǐ Biblu tɔn ɖé jɛnu!—Micée 5:1. w23.10 8 akpá. 9; 9 akpá. 11-12

Ényí ado nɔ hu we dó xósin níná ɖo kplé lɛ́ jí wú ɔ, nǔsísɔ́ ganjí sixú d’alɔ we. (Nǔx. 21:5) Lě do nǔ e ɖo nǔ e kplɔ́n wɛ è ɖe é mɛ é má mɛ sɔ é ɔ, mɔ̌ do wɛ alɔ sísɔ́ bo ná xósin nɔ bɔ wǔ nú mɛ sɔ. Gɔ́ ná ɔ, xósin towe lɛ́ ní nɔ nɔ kléwún. (Nǔx. 15:23; 17:27) Ényí xósin towe lɛ́ ɖo kléwún ɔ, ado sɔ́ ná nɔ hu we sɔmɔ̌ dó nǐná tɔn wú ǎ. Ényí a nɔ ná xósin kléwún ɖé ɖo xógbe hwiɖésúnɔ tɔn lɛ́ mɛ ɔ, a ná xlɛ́ ɖɔ émí sɔ́ nǔ ganjí, bo lɛ́ mɔ nǔ jɛ nǔ e kplɔ́n wɛ è ɖe é mɛ céɖécéɖé. Ényí a tɛ́n wěɖexámɛ énɛ́ lɛ́ kpɔ́n, bɔ ado ka lɛ́ kpo ɖo huhu we wɛ tawun dó xósin níná hú ɖokpó, alǒ we wú ɔ ka lo? Ðeji ɖɔ gǎn e dó wɛ a ɖe bo ná wa nǔ e wú a kpé é ná su Jexóva nukúnmɛ. (Luk. 21:1-4) Jexóva nɔ byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní wa nǔ zɛ nǔ e wú mǐ kpé é wú ǎ. (Filí. 4:5) Sɔ́ kɛ́n nǔ e wú a sixú kpé é ɖé lɛ́ tɔn, bo tɛ́n kpɔ́n bo nya gbě yětɔn; gɔ́ ná ɔ, xo ɖɛ bo byɔ́ fífá ayi mɛ tɔn. Nǔ e gbé a sixú nya jɛ nukɔn é wɛ nyí ɖɔ a ní tó ná xósin kléwún ɖokpó hwɛ̌. w23.04 21 akpá. 6-8

Mɛsɛ́dó Pɔ́lu jlɛ́ mǐ dó sɔ́ja ɖěɖěe nɔ ɖo acéjí, bo nɔ lɛ́ sɔ́ nǔ nú ahwan lɛ́ é wú. È nɔ ɖó nukún ɖɔ sɔ́ja ɖé ní ɖo gbesisɔmɛ bá fun ahwan hweɖébǔnu e ahwan ná bɛ́ é. Nǔ ɖokpó ɔ wɛ é nyí nú mǐ lɔmɔ̌. Nǔɖiɖi kpó wǎnyíyí kpó nɔ nyí ganwu bɔ mǐ nɔ sɔ́ dó, bɔ nukúnɖíɖó nɔ nyí gangbákún bɔ mǐ nɔ sɔ́ xwe dó xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖo gbesisɔmɛ nú azǎn Jexóva tɔn. Ganwu nɔ cyɔ́n alɔ ayi sɔ́ja ɖé tɔn jí. Mɔ̌ ɖokpó ɔ, nǔɖiɖi kpó wǎnyíyí kpó nɔ cyɔ́n alɔ ayi nǔjlɛ́dónǔwú tɔn mǐtɔn jí. Yě ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná kpo ɖo Mawu sɛn wɛ, lobo lɛ́ kpo ɖo Jezu xwedó wɛ. Nǔɖiɖi nɔ ná gǎnjɛwú mǐ ɖɔ Jexóva ná d’ajɔ mǐ, ényí mǐ ba ɛ kpó ayi mǐtɔn bǐ kpó ɔ nɛ́. (Ebl. 11:6) É ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná kpo ɖo gbejí nú Gǎn mǐtɔn Jezu, ényí é tlɛ byɔ́ ɖɔ mǐ ná dɛ ɖo tagba syɛ́nsyɛ́n lɛ́ nu ɔ nɛ́. Ényí mǐ nɔ ɖ’ayi kpɔ́ndéwú mɛ ɖěɖěe yadónúmɛ, alǒ akwɛ́yózo ɖo fínɛ́ có, yě tɛ́ dó gbejíninɔ yětɔn wú ɖo égbé lɛ́ é tɔn wú ɔ, mǐ sixú ná hlɔ̌nhlɔ́n nǔɖiɖi mǐtɔn bɔ é ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná dɛ ɖo wǔvɛ́ gbɛ mɛ tɔn lɛ́ nu. Gɔ́ ná ɔ, ényí mǐ xwedó kpɔ́ndéwú mɛ ɖěɖěe zán gbɛ e bɔkun bo sɔ́ Axɔ́súɖuto ɔ ɖó tɛn nukɔntɔn ɔ mɛ lɛ́ é tɔn ɔ, mǐ ná jɛ nǔɖókan lɛ́ xixokplé sín mɔ mɛ ǎ. w23.06 10-11 akpá. 8-9

Mɛɖéejíɖuɖe ɔ, nǔwúkpíkpé ɖé wɛ, bo nɔ zɔ́n bɔ è nɔ ɖ’acɛ dó lěe nǔ nɔ cí nú mɛ é kpó nǔ e è nɔ wa lɛ́ é kpó jí. Mǐ ɖó hudó mɛɖéejíɖuɖe tɔn cóbá jɛ nǔ e gbé nya wɛ mǐ ɖe lɛ́ é kɔn, tají ɔ, hwenu e nǔ e gbé nya wɛ mǐ ɖe é vɛ́ wǔ, alǒ akpakpa ma sɔ́ mǐ d’é wú ǎ é. Flín ɖɔ mɛɖéejíɖuɖe ɖo jijɔ ɖěɖěe gbigbɔ ɔ nɔ zɔ́n bɔ è nɔ ɖó lɛ́ é mɛ, énɛ́ wú ɔ, byɔ̌ Jexóva ɖɔ é ní ná we gbigbɔ mímɛ́ tɔn bónú é ná d’alɔ we bónú a ná tɛ́n kpɔ́n bo ɖó jijɔ tají énɛ́. (Luk. 11:13; Ga. 5:22, 23) Ma nɔ te kpɔ́n hwenu e nǔ lɛ́ bǐ ná jɛ yiyi jí ganjí é ó. É cí ɖɔ mǐ kún ná mɔ hwenu e nyɔ́ bɔ nǔ bǐ vɔ ɖ’é wú é gbeɖé ɖo gbɛ élɔ́ mɛ ó ɖɔhun. Ényí mǐ ɖo nukún ɖó hwenu mɔ̌hun lɛ́ wɛ ɔ, mǐ sixú kpé nǔ e gbé nya wɛ mǐ ɖe é wú gbeɖé ǎ. Akpakpa sixú gbɔ mǐ sɔ́, ényí nǔ e gbé nya wɛ mǐ ɖe é cí nǔ e vɛ́ wǔ tawun bɔ mǐ ná kpé wú é ɖɔhun ɔ nɛ́. Ényí mɔ̌ wɛ nǔ nɔ cí nú we ɔ, a ka hɛn ɔ, a ná fɛ́n nǔ e gbé nya wɛ a ɖe é dó yɔywɛ a? Ényí nǔ e gbé nya wɛ a ɖe é wɛ nyí ɖɔ a ná tɛ́n kpɔ́n bá ɖó jijɔ ɖé ɔ, aniwú a ma ka ná jɛ ɖiɖexlɛ́ ɖo ali kléwún kléwún lɛ́ nu jí hwɛ̌ ǎ? Ényí Biblu ɔ blěbú xixa gbé nya wɛ a ɖe ɔ, aniwú a ma ka ná jɛ hwenu kléwún kléwún lɛ́ zán dó xa jí ǎ? w23.05 29-30 akpá. 11-13

Ðo azǎn gǔdo gúdo tɔn élɔ́ lɛ́ mɛ ɔ, Jexóva ɖo tutoblónúnǔ tɔn zán dó ɖo nǔɖuɖu gbigbɔ tɔn ná mǐ wɛ bo ná dó d’alɔ mǐ mɛ bǐ bɔ mǐ ná kpo ɖo zɔnlin zin wɛ gbɔn “Ali mímɛ́” ɔ jí. (Eza. 35:8; 48:17; 60:17) Mǐ sixú ɖɔ ɖɔ hweɖébǔnu e mɛɖé yí gbe bo ná kplɔ́n Biblu é ɔ, ali wɛ hun n’i bɔ é ná gbɔn “Ali mímɛ́” ɔ jí. Mɛɖé lɛ́ nɔ yi nukɔn sɔmɔ̌ ɖo ali ɔ xo ǎ, lobo nɔ gosín ali ɖaxó énɛ́ jí. Mɛ ɖěvo lɛ́ ka kán ɖ’é jí bo ná kpo ɖo ali énɛ́ jí gbɔn wɛ, káká jɛ hwenu e yě ná jɛ fí e yě xwe é. Fítɛ́ ka nyí fí ɔ? Nú mɛ ɖěɖěe ɖó nukúnɖíɖó jǐxwé tɔn lɛ́ é ɔ, “Ali mímɛ́” ɔ nɔ kplá yě yi “palaɖísi Mawu tɔn mɛ” ɖo jǐxwé. (Nǔɖe. 2:7, nwt) Nú mɛ ɖěɖěe ɖó nukúnɖíɖó ayǐkúngban jí tɔn lɛ́ é ɔ, ali énɛ́ ná kplá yě yi vivɔnu xwe 1000 ɔ tɔn, hwenu e mɛ lɛ́ bǐ ná húzú mɛ maɖóblɔ̌ é. Ényí a ko ɖo ali ɖaxó énɛ́ jí gbɔn wɛ ɖo égbé hǔn, ma kpɔ́n gǔdo ó. Ma ka lɛ́ gosín jí káká cóbó byɔ́ gbɛ yɔ̌yɔ́ ɔ mɛ ó! w23.05 17-19 akpá. 15, 16-18

Ényí a nɔ lin tamɛ dó nǔ ɖěɖěe Jexóva ko wa nú we lɛ́ é bǐ jí ɔ, é ɖo wɛn ɖɔ, mɛɖé kún ná ɖɔ nú we cóbónú a ná wá gbeta ɔ kɔn bá zé hwiɖée jó n’i ó. (Ðɛh. 116:12-14.) Biblu sín hwɛ jɔ bɔ é ylɔ́ Jexóva ɖɔ Mɛ e nɔ ná “nǔníná ɖagbe ɖagbe bǐ kpó nǔníná e nǔ bǐ vɔ ɖ’é wú é bǐ kpó” mɛ é. (Ja. 1:17) Vɔ̌ e Vǐ tɔn Jezu sá dó ta mǐtɔn mɛ é wɛ nyí nǔníná ɖaxó hú gǎn ɔ. Dǒ nukún mɛ kpɔ́n! Gbɛxixɔ ɔ zɔ́n bɔ a sixú vɛ́ kpó Jexóva kpó. Gɔ́ ná ɔ, é lɛ́ hun ali nú we bɔ a ná nɔ gbɛ káká sɔ́yi. (1 Jaan 4:9, 10) Hwiɖée zízé jó nú Jexóva wɛ nyí ali ɖagbe hú gǎn e nu a sixú ɖe nǔsumɛnukúnmɛ xlɛ́ ɛ nú wǎnyíyí núwiwa ɖaxó hú gǎn énɛ́ e mɛɖé ma ko wa kpɔ́n ǎ é, gɔ́ nú nyɔ̌ná ɖěɖěe é nɔ kɔn dó jǐ towe lɛ́ é bǐ ɖe é.—Sɛ́n. 16:17; 2 Kɔ. 5:15. w24.03 5 akpá. 8

Ényí mǐ mɔ nǔ e mɛ lɛ́ nɔ sɔ́ dó ɖó nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn ɖo gbɛ ɔ mɛ égbé bo nɔ xwedó lɛ́ é ɔ, lěe nǔ cí nú Lɔti é wɛ é nɔ cí nú mǐ lɔmɔ̌. “Wunhínhɔ́nnúwiwa mɛ nyanya lɛ́ tɔn ɖó wǔvɛ́ [nú Lɔti] tawun,” ɖó é tuun ɖɔ Tɔ́ mǐtɔn jǐxwé tɔn ɔ gbɛ́ wǎn nú walɔ nyanya. (2 Pi. 2:7, 8) Ðó Lɔti nɔ ɖó sísí e gɔ́ngɔ́n é nú Mawu, bo lɛ́ yí wǎn n’i tawun wútu ɔ, é gbɛ́ wǎn nú nǔwalɔ blíblí mɛ ɖěɖěe lɛ́ lɛ̌ dó è lɛ́ é tɔn. Mǐ lɔmɔ̌ ɔ, mɛ ɖěɖěe lɛ́ lɛ̌ dó mǐ lɛ́ é nɔ ɖó sísí káká ɖé nú nǔgbódodó walɔ ɖagbe tɔn Jexóva tɔn lɛ́ ǎ; mɛɖé lɛ́ tlɛ nɔ ɖó sísí ɖě ná ǎ tawun. Ényí mǐ kpo ɖo wǎn yí nú Mawu wɛ, bo lɛ́ kpo ɖo tíntɛ́nkpɔ́n wɛ, bo ɖó sísí e jɛxá é n’i ɔ, nǔ ná ɖo mɔ̌ có, mǐ ka sixú kpo ɖo mǐmɛ́ jí ɖo walɔ lixo. Jexóva nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ kpé énɛ́ wú gbɔn wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú mɛ e mǐ mɔ ɖo wěma Nǔnywɛ́xó tɔn mɛ é gblamɛ. Klisánwun lɛ́ bǐ, súnnu kpó nyɔ̌nu kpó, yɔkpɔ́vú kpó mɛxó kpó sixú ɖu le wěɖexámɛ e nǔnywɛ́ kpé, bɔ yě ɖo wěma énɛ́ mɛ é gbígbéjé kpɔ́n tɔn nǔgbó nǔgbó. Ényí mǐ nɔ ɖó sísí nú Jexóva ɔ, mǐ ná zun xɔ́ntɔn xá mɛ ɖěɖěe nɔ wa nǔ nyanya lɛ́ é ǎ. w23.06 20 akpá. 1-2; 21-22 akpá. 5

Vlafo a ko ɖí xwi xá gbeklánxámɛ xwédo towe sín mɛ lɛ́ tɔn, alǒ vlafo a ko sɔ́ nǔ agbaza tɔn lɛ́ dó sá vɔ̌ bo ná dó nya nǔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn lɛ́ gbé jɛ nukɔn. (Mat. 6:33) Nú mɔ̌ wɛ ɔ, a sixú ɖeji ɖɔ Jexóva ɖ’ayi nǔ ɖěɖěe a wa kpó gbejíninɔ kpó lɛ́ é wú. (Ebl. 6:10) Vlafo a ko mɔ nǔgbó xó élɔ́ lɛ́ e Jezu ɖɔ é tɔn: “Má ɖɔ nǔgbó nú mi, mɛ ɖěbǔ e jó xwé, alǒ nɔví súnnu, alǒ nɔví nyɔ̌nu, alǒ nɔ, alǒ tɔ́, alǒ vǐ, alǒ gle dó, ɖó nyɛ kpó wɛn ɖagbe ɔ kpó wútu é, ná mɔ xwé, nɔví súnnu, nɔví nyɔ̌nu, nɔ, vǐ kpó gle kpó donu 100 ɖo hwe élɔ́ nu din, gɔ́ nú yadónúmɛ lɛ́; bɔ ɖo gbɛ e ja é mɛ ɔ, é ná mɔ gbɛ mavɔmavɔ.” (Mak. 10:29, 30) Nyɔ̌ná ɖěɖěe a ko mɔ lɛ́ é hú gǎn vɔ̌ ɖěbǔ a sá é flaflá tɔn.—Ðɛh. 37:4. w24.03 9 akpá. 5

Hwenu e adɔ syɛ́nsyɛ́n ɖé wa nǔ dó klisánwun e ɖo Judée lɛ́ é wú é ɔ, nɔví e ɖo agun e ɖo Antyɔ́ci Silíi tɔn mɛ lɛ́ é “wá gbeta ɔ kɔn bo ná hɛn sɔ nɔví e nɔ nɔ Judée lɛ́ é, sɔgbe xá nǔ e yě mɛ ɖokpó ɖokpó sixú ná é.” (Mɛ. 11:27-30) Nǔgbó wɛ ɖɔ nɔví e wú adɔ ɔ wa nǔ dó lɛ́ é ɔ, fí e yě ɖe é lín tawun có, klisánwun e ɖo Antyɔ́ci lɛ́ é kán ɖ’é jí, bo ná d’alɔ yě. (1 Jaan 3:17, 18) Ényí mǐ se ɖɔ adla wa nǔ dó nǔɖitɔ́ hǎtɔ́ mǐtɔn lɛ́ wú ɔ, mǐ lɔ sixú ɖe wǔvɛ́sexámɛ xlɛ́. Mǐ nɔ yá wǔ zé mǐɖée jó dó d’alɔ, vlafo gbɔn kinkanbyɔ́ mɛxó agun tɔn mǐtɔn lɛ́ ɖɔ mǐ ka sixú wa nǔɖé dó d’alɔ a jí gblamɛ; mǐ sixú ná nǔ dó azɔ̌ e è nɔ wa gbɔn gbɛ ɔ bǐ mɛ é takúnmɛ, alǒ nɔ xo ɖɛ dó mɛ e wú adla ɔ wa nǔ dó lɛ́ é takúnmɛ. Nɔví mǐtɔn lɛ́ sixú ɖó hudó alɔdó tɔn bá dó mɔ dandannú lɛ́. Mǐ ba ɖɔ hwenu e Axɔ́sú mǐtɔn Klísu Jezu ná ɖó hwɛ nú gbɛtɔ́ lɛ́ é ɔ, é ní se wǔvɛ́ xá mǐ, bo byɔ́ mǐ ɖɔ mǐ ní wá “ɖu gǔ Axɔ́súɖuto” ɔ tɔn.—Mat. 25:34-40. w23.07 4 akpá. 9-10; 6 akpá. 12

Jezu nɔ xwedó kpɔ́ndéwú jlɛ̌jíninɔ tɔn Jexóva tɔn. È sɛ́ ɛ dó bónú é ná ɖe kúnnu nú “togun Izlayɛ́li tɔn e cí lɛ̌ngbɔ́ búbú ɖɔhun é.” Amɔ̌, é xlɛ́ ɖɔ émí nɔ nɔ jlɛ̌ jí hwenu e é ɖo azɔ̌ énɛ́ wa wɛ é. Ðo ninɔmɛ ɖokpó mɛ ɔ, nǎwe e ma nyí Izlayɛ́linu ǎ é ɖé sa vo n’i ɖɔ é ní gbɔ azɔn nú vǐ nyɔ̌nu émítɔn e “ɖo wǔvɛ́ se wɛ tawun ɖó awǒvi ɖé ɖo jǐ tɔn” wútu é. Jezu se wǔvɛ́ xá nǎwe énɛ́, bo gbɔ azɔn nú vǐ nyɔ̌nu tɔn lěe é byɔ́ gbɔn é. (Mat. 15:21-28) Mǐ ní ɖɔ xó dó kpɔ́ndéwú ɖěvo jí. Hwenu e Jezu bɛ́ sinsɛnzɔ́ tɔn bɔ é ná nɔ zaan é ɔ, é ɖɔ: “Mɛ ɖěbǔ e ná gbɛ́ mì . . . é ɔ, nyi lɔ ná gbɛ́ ɛ.” (Mat. 10:33) Piyɛ́ɛ gbɛ́ Jezu azɔn atɔn có, Jezu ka gbɛ́ ɛ wɛ a? Éǒ. Jezu tuun ɖɔ hwɛ Piyɛ́ɛ tɔn lɛ́ vɛ́ n’i, bɔ é lɛ́ ɖó nǔɖiɖi. Ée Jezu fɔ́n sín kú gúdo é ɔ, é sɔ́ éɖée xlɛ́ Piyɛ́ɛ, bɔ nǔgbó ɔ, é ná ɛ gǎnjɛwú ɖɔ émí sɔ́ hwɛ kɛ ɛ, lobo lɛ́ kpo ɖo wǎn yí n’i wɛ. (Luk. 24:33, 34) Jexóva Mawu kpó Jezu Klísu kpó bǐ nɔ nɔ jlɛ̌ jí. Bɔ mǐdɛɛ lɛ́ ka lo? Jexóva nɔ ɖó nukún ɖɔ mǐ ní nɔ nɔ jlɛ̌ jí. w23.07 21-22 akpá. 6-7

Gǎnjɛwúxó tɛ́ lɛ́ mǐ ka sixú má xá mɛ ɖěɖěe nɔ xo nǔ kpɔ́n ɖɔ akpá palaɖísi tɔn e Mawu dó é ka ná jɛnu a jí lɛ́ é? Nukɔntɔn, Jexóva ɖésú wɛ dó akpá ɔ. Wěma Nǔɖexlɛ́mɛ tɔn ɖɔ: “Mɛ e ɖo ayǐjínjɔ́n ɖo axɔ́súzinkpo ɔ jí é ɖɔ: ‘Éɖíe! Un ɖo nǔ lɛ́ bǐ bló wɛ yɔ̌yɔ́ tɔn.’” É ɖó nǔnywɛ́, hlɔ̌nhlɔ́n kpó jlǒ kpó bo ná ɖe akpá e é dó é. Wegɔ́, akpá énɛ́ sín jijɛnu ɖó gǎnjɛwú ɖo Jexóva sín nukúnmɛ sɔmɔ̌ bɔ é ɖɔ xó cí nǔ ɖɔ é ko jɛnu wɛ ɖɔhun. Énɛ́ wú wɛ é ɖɔ: “Xó ɖejidéwú wɛ nyí xó énɛ́ lɛ́ bo lɛ́ nyí nǔgbó. . . . Yě ko jɛnu!” Atɔngɔ́, ényí Jexóva jɛ nǔɖé wú ɔ, é nɔ wa yi fó ganjí bɔ xó ɖě nɔ ɖ’é wú ǎ. Énɛ́ wɛ xógbe élɔ́ lɛ́ xlɛ́: “Nyɛ wɛ nyí Alúfa bo lɛ́ nyí Omɛ́ga.” (Nǔɖe. 21:6) Jexóva ná xlɛ́ ɖɔ Satáan nyí adingbannɔ bo lɛ́ hwedó nǔ wú. Énɛ́ wú ɔ, ényí mɛɖé ɖɔ “xó énɛ́ mɛ́ sin dín bo ná nyí nǔgbó” hǔn, xa Nǔɖexlɛ́mɛ 21:5, 6 bo tínmɛ n’i. Xlɛ́ ɛ lěe Jexóva xlɛ́ ɖɔ akpá émítɔn ɖó gǎnjɛwú, cí nǔ ɖɔ alɔ wɛ é dó wěma mɛ ɖɔhun gbɔn é.—Eza. 65:16, nwt. w23.11 7 akpá. 18-19

Jexóva d’akpá énɛ́ nú Ablaxámu hwenu e é ɖo xwe 75 ɖó wɛ é. Ablaxámu ka mɔ akpá énɛ́ sín jijɛnu a? Ðó bǎ ɖé mɛ. Ée Ablaxámu d’asá Efláti tɔ ɔ, bo nɔ te nú xwe 25 gúdo é ɔ, é mɔ bɔ è ji Izáki ɖo nǔjíwǔ linu, bɔ ɖo xwe 60 ɖěvo gúdo ɔ, è ji vǐvú tɔn Esáwu kpó Jakɔ́bu kpó. (Ebl. 6:15.) Amɔ̌, Ablaxámu mɔ bónú kúnkan tɔn húzú akɔta ɖaxó, bo lɛ́ ɖu akpádídó-yíkúngban ɔ sín gǔ gbeɖé ǎ. Amɔ̌, nya gbejínɔtɔ́ énɛ́ ɖu xɔ́ntɔn vívɛ́ zunzun xá Gbɛɖótɔ́ ɔ sín vǐví. (Ja. 2:23) Gɔ́ ná ɔ, hwenu e Ablaxámu ná fɔ́n sín kú, bo ná mɔ ɖɔ nǔɖiɖi émítɔn kpó suúlu émítɔn kpó zɔ́n bɔ è kɔn nyɔ̌ná dó akɔta lɛ́ bǐ jí é ɔ, xomɛ ná hun i tawun. (Bǐb. 22:18) Nǔkplɔ́nmɛ ɔ ɖíe: Mǐ sixú mɔ akpá Jexóva tɔn lɛ́ bǐ sín jijɛnu din ǎ. É ɖo mɔ̌ có, ényí mǐ nɔ ɖó suúlu Ablaxámu ɖɔhun ɔ, mǐ sixú ɖeji ɖɔ Jexóva ná d’ajɔ mǐ din, bo tlɛ ná lɛ́ wa nǔ hú mɔ̌ ɖo gbɛ yɔ̌yɔ́ e sín akpá é dó é mɛ.—Mak. 10:29, 30. w23.08 24 akpá. 14

Hwenu e axɔ́sú Oziyási ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ é ɔ, é nɔ sɔ́ éɖée hwe. É kplɔ́n “sísí ɖó nú Mawu.” Gɔ́ ná ɔ, ɖo ɖibla nyí xwe 68 e é nɔ gbɛ xɔ lɛ́ é bǐ mɛ wɛ Jexóva kɔn nyɔ̌ná dó jí tɔn. (2 Tan 26:1-4) Oziyási ɖu ɖo mɛ ɖěɖěe nyí kɛntɔ́ nú togun ɔ lɛ́ é gěgé jí, bo tɛ́n kpɔ́n lobo kú d’é jí ɖɔ Jeluzalɛ́mu ɖo ayijayǐ mɛ. (2 Tan 26:6-15) É ɖo wɛn ɖɔ, xomɛ hun Oziyási tawun nú alɔ e Mawu dó è, bɔ é wa nǔ énɛ́ lɛ́ bǐ é. (Nǔt. 3:12, 13) Hwɛhwɛ wɛ axɔ́sú Oziyási nɔ ɖɔ nǔ e mɛ ɖěvo lɛ́ ɖó ná wa é nú yě. Vlafo énɛ́ zɔ́n bɔ é lin ɖɔ émí sixú wa nǔ ɖěbǔ e jló émí é. Gbe ɖokpó ɔ, Oziyási byɔ́ tɛ́npli Jexóva tɔn mɛ bɔ goyíyí sísɛ́ ɛ, lobɔ é tɛ́n kpɔ́n bá dó zǎlínkpɔ́n zo ɖo vɔ̌sákpe jí; axɔ́sú lɛ́ ka ɖó acɛ bá wa mɔ̌ ǎ. (2 Tan 26:16-18) Vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ ɖaxó Azalyahu tɛ́n kpɔ́n bo ná gbɛ́ nǔ n’i, amɔ̌, Oziyási sin xomɛ tawun. É blá wǔ ɖɔ, Oziyási kún nɔ gbejí sɔ́yi ó, bɔ Jexóva sɔ́ guduzɔn dó dɔn tó n’i. (2 Tan 26:19-21) Ényí é kpo ɖo éɖée sɔ́ hwe wɛ wɛ ɔ, gbɛzán tɔn ná ko húzú gbɔn mɔ̌ ǎ! w23.09 10 akpá. 9-10

Gbigbɔ mímɛ́ ko sɔ́ mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ có, é ka ɖó ná kpo ɖo xwi ɖí xá gǎnmaɖó éɖésúnɔ tɔn lɛ́ wɛ. Ðo xwe 36 H.M. tɔn ɔ, Mawu sɛ́ Piyɛ́ɛ dó Kɔnɛ́yi e ma nyí Jwifu ǎ é xwé; fínɛ́ wɛ Mawu zán gbigbɔ mímɛ́ dó sɔ́ Kɔnɛ́yi ɖe; énɛ́ xlɛ́ nyi wɛn ɖɔ “Mawu kún nɔ ɖe mɛɖé ɖó vo ɖo mɛɖé mɛ ó,” bɔ mɛ e ma nyí Jwifu ǎ lɛ́ é sixú nɔ agun klisánwun tɔn mɛ. (Mɛ. 10:34, 44, 45) Énɛ́ gúdo ɔ, Piyɛ́ɛ vo bo jɛ nǔ ɖu xá klisánwun e ma nyí Jwifu ǎ lɛ́ é, alǒ Kosi lɛ́ jí; nǔ e é ma sixú wa gbeɖé ɖ’ayǐ ǎ é ɖé wɛ. É ɖo mɔ̌ có, Jwifu ɖěɖěe nyí klisánwun é ɖé lɛ́ nɔ lin ɖɔ Jwifu lɛ́ kpó Kosi lɛ́ kpó kún ɖó ná ɖu nǔ ɖó kpɔ́ ó. Hwenu e yě mɛ e nɔ lin nǔ gbɔn mɔ̌ é ɖé lɛ́ wá Antyɔ́ci é ɔ, Piyɛ́ɛ ɖó nǔ e é nɔ ɖu xá nɔví Kosi lɛ́ é te, bóyá é sixú nyí xɛsi ɖi wɛ é ɖe ɖɔ émí táá jɛ do nú yě. Mɛsɛ́dó Pɔ́lu ɖ’ayi yɛmɛnúwiwa Piyɛ́ɛ tɔn wú, bo gbɛ́ nǔ n’i ɖo mɛ bǐ nukɔn. (Ga. 2:13, 14) Piyɛ́ɛ ɖe afɔ énɛ́ nyi do có, é ka kpo ɖo kan ɖó dó nǔ wú wɛ. w23.09 22 akpá. 8

Ényí a gbéjé hwiɖée kpɔ́n nǔgbó nǔgbó ɔ, a sixú ɖó ayi gǎnmaɖó ɖé lɛ́ wú, amɔ̌, ma nú awakanmɛ kú we ó. “Aklúnɔ nɔ nyɔ́ xomɛ,” bo ná d’alɔ we bɔ a ná kpɔ́n te d’é jí. (1 Pi. 2:3) Mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ ná mǐ gǎnjɛwú élɔ́: “Mawu . . . ɖésúnɔ ná kplɔ́n azɔ̌ mi mlɛ́mlɛ́. É ná bló bɔ mi ná lí dǒ.” Ðo bǐbɛ́mɛ ɔ, Piyɛ́ɛ lin ɖɔ émí kún sixú nɔ kpɔ́ xá Mawuví ɔ ó. (Luk. 5:8) Amɔ̌, ɖó gǔdo e Jexóva kpó Jezu kpó nɔ nú Piyɛ́ɛ kpó wǎnyíyí kpó é wútu ɔ, é xwedó Jezu kpó gbejíninɔ kpó. Énɛ́ wú ɔ, Jexóva yí gbe bɔ Piyɛ́ɛ ná “byɔ́ Axɔ́súɖuto mavɔmavɔ Aklúnɔ mǐtɔn kpó Hwlɛngántɔ́ mǐtɔn Jezu Klísu kpó tɔn mɛ.” (2 Pi. 1:11) Ajɔ ɖaxó ɖé wɛ nyí énɛ́! Ényí a ɖó kan dó nǔ wú Piyɛ́ɛ ɖɔhun, bo lɛ́ yí gbe bɔ Jexóva kplɔ́n azɔ̌ we ɔ, è ná zé gbɛ mavɔmavɔ dó d’ajɔ hwi lɔ. A ná “mɔ nǔ e wú [a] ɖi nǔ é yí, é wɛ nyí hwlɛngán [towe].”—1 Pi. 1:9. w23.09 31 akpá. 16-17

Kɔ́xota ɖokpó wɛ goxɔ ɔ ɖó, fí ɖé wɛ bo ɖo gblogblo jí, bɔ è mɛ dǒ lɛ́ lɛ̌ dó; fínɛ́ wɛ vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ nɔ wa azɔ̌ yětɔn lɛ́ ɖe. Vɔ̌sákpe ɖaxó e è sɔ́ ganvɔ dó bló, bo nɔ dó vɔ̌ zo ɖ’é jí é ɖokpó ɖo kɔ́xota ɔ; zɛ̌n e è zé ganvɔ dó bló, bɔ è nɔ dun sin d’é mɛ é ɖokpó lɔ ɖo fínɛ́, bɔ vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ nɔ zán dó slá wǔ nú yěɖée, cóbó nɔ jɛ sinsɛnzɔ́ mímɛ́ yětɔn wú. (Tín. 30:17-20; 40:6-8) Égbé ɔ, klisánwun e gbigbɔ mímɛ́ sɔ́, bɔ yě kpo ɖo ayǐkúngban jí lɛ́ é ɖó ná to sɛn Jexóva kpó gbejíninɔ kpó ɖo kɔ́xota vɔ̌sánúxwlémawutɔ́ lɛ́ tɔn ayǐkúngban jí tɔn tɛ́npli gbigbɔ tɔn ɔ tɔn. Zɛ̌n ɖaxó e mɛ è nɔ dun sin dó é nɔ flín nǔ tají ɖé yě, énɛ́ wɛ nyí ɖɔ yě ɖó ná nɔ mǐmɛ́ jí ɖo walɔ kpó gbigbɔ kpó lixo, bɔ nǔ ɖokpó ɔ wɛ é nɔ flín klisánwun lɛ́ bǐ. Bɔ fítɛ́ “ahwan ɖaxó” ɔ ka ɖo Jexóva sɛn ɖe wɛ? Mɛsɛ́dó Jaan mɔ yě, bɔ yě ‘ɖo te ɖo axɔ́súzinkpo ɔ nukɔn,’ bo “ɖo sinsɛnzɔ́ mímɛ́ wa [nú Mawu] wɛ zǎn kéze ɖo tɛ́npli tɔn mɛ.” Ahwan ɖaxó ɔ ɖo mɔ̌ wa wɛ ɖo ayǐkúngban jí fí, ɖo kɔ́xota mɛ bǐ kpaa tɔn tɛ́npli gbigbɔ tɔn ɔ tɔn. (Nǔɖe. 7:9, 13-15) É su nukún mǐtɔn mɛ tawun ɖɔ Jexóva hun ali bǔnɔ ɖé nú mǐ, bónú mǐ ná sɛn ɛ ɖo tɛ́npli gbigbɔ tɔn tɔn ɖaxó ɔ mɛ! w23.10 28 akpá. 15-16

Mɛxó agun tɔn lɛ́ wɛ nyí ali e nu Jexóva nɔ gbɔn dó ná hlɔ̌nhlɔ́n mǐ é ɖokpó. (Eza. 32:1, 2) Énɛ́ wú ɔ, ényí a flú hǔn, ɖɔ nǔ e ɖo adohu adohu ɖó nú we wɛ lɛ́ é nú mɛxó agun tɔn lɛ́. Ényí yě d’alɔ we hǔn, yǐ gbe nú alɔdó yětɔn kpó nǔsumɛnukúnmɛ kpó. Jexóva sixú gbɔn gbla yětɔn mɛ dó ná hlɔ̌nhlɔ́n we. Nukúnɖíɖó gbɛ ninɔ káká sɔ́yi ɖo ayǐkúngban jí ɖo palaɖísi mɛ, alǒ ɖo Axɔ́súɖuto jǐxwé tɔn mɛ tɔn mǐtɔn e jínjɔ́n Biblu jí é sixú ná hlɔ̌nhlɔ́n mǐ. (Hlɔ̌. 4:3, 18, 19) Nukúnɖíɖó mǐtɔn nɔ ná hlɔ̌nhlɔ́n mǐ, bɔ mǐ nɔ dɛ ɖo tagba lɛ́ nu, nɔ jlá wɛn ɖagbe ɔ, lobo nɔ lɛ́ wa azɔ̌ vovo lɛ́ ɖo agun ɔ mɛ. (1 Tɛ. 1:3) Nukúnɖíɖó énɛ́ ɖokpó ɔ wɛ ná hlɔ̌nhlɔ́n mɛsɛ́dó Pɔ́lu. È “fyɔ́n ɛ,” “é dán ɖěwagbɛn,” è “dó ya n’i,” bo lɛ́ “zin i dɛ́.” Nǔgbó ɔ, hweɖélɛ́nu ɔ, gbɛ tɔn nɔ axɔ́ nu. (2 Kɔ. 4:8-10) Ayi e Pɔ́lu sɔ́ ɖó nukúnɖíɖó tɔn jí é wɛ ná ɛ hlɔ̌nhlɔ́n bɔ é dɛ. (2 Kɔ. 4:16-18) Pɔ́lu sɔ́ ayi ɖó nukúnɖíɖó e é ɖó bá nɔ gbɛ káká sɔ́yi ɖo jǐxwé ɖo sɔgúdo é jí. Pɔ́lu lin tamɛ dó nukúnɖíɖó énɛ́ jí bɔ énɛ́ zɔ́n bɔ “mɛ e [é] nyí ɖo xomɛ é ɖo yɔ̌yɔ́ húzú wɛ ayǐhɔ́ngbe ayǐhɔ́ngbe.” w23.10 15-16 akpá. 14-17

Ényí a ɖo ɖɛ xo wɛ hǔn, kpɔ́n ɖɔ hwenu e Jexóva ná ná sin nú ɖɛ towe é nɛ́ a jí. Mǐ sixú mɔ ɖɔ é byɔ́ ɖɔ mǐ ní mɔ sin nú ɖɛ mǐtɔn lɛ́ afɔjíafɔjí. Amɔ̌, é ɖo wɛn ɖɔ Jexóva tuun hwenu e é ná d’alɔ mǐ, bɔ é ná nyɔ́ hú gǎn é. (Ebl. 4:16) Hwenu e mǐ ma mɔ sin nú nǔ e mǐ byɔ́ é afɔjíafɔjí ǎ é ɔ, mǐ sixú lin ɖɔ xósin Jexóva tɔn wɛ nyí ‘Éǒ.’ Amɔ̌, é sixú nyí ɖiɖɔ wɛ Jexóva ɖe ɖɔ: ‘Hwe ɔ nu ɖíe ǎ.’ Ði kpɔ́ndéwú ɔ, nɔví súnnu wínnyáwínnyá ɖé xo ɖɛ ɖɔ azɔn émítɔn ní gbɔ. Amɔ̌, azɔn tɔn gbɔ ǎ. Ényí Jexóva gbɔ azɔn n’i ɖo nǔjíwǔ linu ɔ, Satáan sixú ɖɔ ɖɔ azɔn e Jexóva gbɔ n’i é wɛ zɔ́n bɔ é kpo ɖo sinsɛn ɛ wɛ. (Jɔb. 1:9-11; 2:4) Gɔ́ ná ɔ, Jexóva ko sɔ́ hwenu ɖé, bo ná gbɔ azɔn lɛ́ bǐ mlɛ́mlɛ́. (Eza. 33:24; Nǔɖe. 21:3, 4) Din hwɛ̌ ɔ, mǐ sixú ɖó nukún ɖɔ é ná gbɔ azɔn nú mǐ ɖo nǔjíwǔ linu ǎ. Énɛ́ wú ɔ, nɔví súnnu ɔ sixú byɔ́ Jexóva ɖɔ é ní ná émí hlɔ̌nhlɔ́n kpó fífá ayi mɛ tɔn kpó, bónú émí ná dɛ ɖo azɔn émítɔn nu, lobo kpo ɖo sinsɛn ɛ wɛ kpó gbejíninɔ kpó. w23.11 24 akpá. 13

Sanmusɔ́ɔn ɖe afɔ syɛ́nsyɛ́n ɖé nyi do có, é ka jó gbe ǎ. É ba ali e nu é ná w’azɔ̌ e Mawu sɔ́ dó así n’i é ɖe é, énɛ́ wɛ nyí é ná fun ahwan xá Filisitɛ́ɛn lɛ́. (Hwɛ. 16:28-30) Sanmusɔ́ɔn sa vo nú Jexóva ɖɔ: “Nǎ hlɔ̌nhlɔ́n mì . . . bónú má zé Filisitɛ́ɛn lɛ́ dó ba hlɔn.” Mawu nǔgbó ɔ ná xósin nú vo e Sanmusɔ́ɔn sa é, bo bló bɔ é lɛ́ ɖó hlɔ̌nhlɔ́n e é nɔ dó wa nǔjíwǔ ná é. Wǎgbɔ tɔn ɔ, ɖu e Sanmusɔ́ɔn ɖu ɖo Filisitɛ́ɛn lɛ́ jí gayɛnu é hú ɖu e é ko ɖu ɖo yě jí ɖ’ayǐ lɛ́ é bǐ. Sanmusɔ́ɔn se xɔxɔ afɔ e é ɖe gbɔ é tɔn tawun có, é ka kpé wú bo kpo ɖo jlǒ Jexóva tɔn wa wɛ. Ényí mǐ ná bo tlɛ ɖe afɔ gbɔ bɔ é byɔ́ ɖɔ è ní gbɛ́ nǔ nú mǐ, alǒ mǐ ná ba wǔjɔmɛzɔ́ ɖé kpo ɔ, mǐ ɖó ná jó gbe ǎ. Flín ɖɔ, Jexóva kún nɔ jó gbe dó mǐ wú ó. (Ðɛh. 103:8, 9) Nǔwanyido mǐtɔn lɛ́ hɛn ɔ yě ná kpo ɖo fínɛ́ có, mǐ ka hɛn ɔ, mǐ ná kpo ɖo alɔ jɛ nú Jexóva wɛ Sanmusɔ́ɔn ɖɔhun. w23.09 6 akpá. 15-16

Dɛ e a nɔ dɛ é nɔ zɔ́n bɔ nǔ towe nɔ nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ. Énɛ́ ɖo xlɛ́xlɛ́ wɛ ɖɔ é kún nyí wǔvɛ́, alǒ tagba e a nɔ mɔ lɛ́ é wɛ nɔ nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ ó. Nǔ towe wɛ nɔ nyɔ́ nukún tɔn mɛ. Dɛ e a nɔ dɛ é ná zɔ́n bɔ a ná ɖó ninɔmɛ e nyɔ́ Mawu nukúnmɛ é. Nyɔ̌ná jí wǔ ɖé wɛ énɛ́ nyí! (Ðɛh. 5:13) Flín ɖɔ Ablaxámu mɔ wǔvɛ́ lɛ́, bɔ ɖó é dɛ ɖo yě nu kpó gbejíninɔ kpó wútu ɔ, nǔ tɔn nyɔ́ Mawu nukúnmɛ. Jexóva kpɔ́n ɛ dó mɔ xɔ́ntɔn tɔn, bo kpɔ́n ɛ dó mɔ nǔjlɔ́jlɔ́watɔ́. (Bǐb. 15:6; Hlɔ̌. 4:13, 22) Nǔ sixú nyí mɔ̌ nú mǐ lɔmɔ̌. Ényí azɔ̌ nabí e mǐ nɔ wa ɖo sinsɛnzɔ́ Jexóva tɔn mɛ é, alǒ wǔjɔmɛ ɖěɖěe sín vǐví ɖu wɛ mǐ ɖe lɛ́ é jí wɛ Mawu nɔ zɔn dó, bɔ nǔ mǐtɔn nɔ nyɔ́ nukún tɔn mɛ ǎ. Loɔ, nǔ mǐtɔn nɔ nyɔ́ nukún tɔn mɛ, ɖó dɛ e mǐ nɔ dɛ kpó gbejíninɔ kpó é wútu. Gɔ́ ná ɔ, ényí mǐ ná bo tlɛ ɖó xwe ɖěbǔ, ɖo ninɔmɛ ɖěbǔ mɛ, alǒ kpé nǔ wú gbɔn ɖěbǔ ɔ, mǐ mɛ bǐ sixú dɛ. A ka ɖo xwi ɖí xá wǔvɛ́ ɖé wɛ din kpó gbejíninɔ kpó wɛ wɛ a? Ényí mɔ̌ wɛ ɔ, ɖeji ɖɔ nǔ towe nyɔ́ Mawu nukúnmɛ. Tuuntuun ɖɔ nǔ mǐtɔn nyɔ́ Mawu nukúnmɛ sixú wa ɖagbe nú mǐ tawun. É sixú ná hlɔ̌nhlɔ́n nukúnɖíɖó mǐtɔn. w23.12 11 akpá. 13-14

Nɔví súnnu ɖé ɖó ná kplɔ́n bo ná nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ xá mɛ ganjí. Nɔví súnnu e nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ xá mɛ ganjí é nɔ ɖótó linlin kpó lěe nǔ cí nú mɛ ɖěvo lɛ́ é kpó, bo nɔ lɛ́ mɔ nǔ jɛ mɛ. (Nǔx. 20:5) É sixú kpé wú bo tuun nǔ e ɖɔ wɛ kɔnugbe kpó xlɛ̌ nukúnta tɔn kpó mɛɖé tɔn ɖe é, gɔ́ nú lěe agbaza mɛ ɔ tɔn ɖo lěe nǔ cí n’i é ɖe xlɛ́ wɛ gbɔn é. Hwenu jɛ́n é ɖó ná to zán ɖó kpɔ́ xá mɛ lɛ́ hwɛ̌ cóbó ná sixú tuun nǔ énɛ́ lɛ́. Ényí a nɔ zán wlɛnwín xóɖɔɖókpɔ́ xá mɛ ɖěvo lɛ́ tɔn hwɛhwɛ, ɖi nǔ wínwlán sɛ́dó mɛ gbɔn Ɛntɛnɛ́ti, alǒ nǔ wínwlán sɛ́dó mɛ gbɔn alǒkan jí ɔ, é sixú vɛ́ wǔ nú we bɔ a ná nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ xá mɛ ɖěvo lɛ́ nukún sɔ́ nukún. Énɛ́ wú ɔ, tɛ́n kpɔ́n bo nɔ ba ali e nu a ná nɔ ɖɔ xó ɖó kpɔ́ xá mɛ ɖěvo lɛ́ ɖe nukún sɔ́ nukún lɛ́ é. (2 Jaan 12) Klisánwun e zin é ɖé ɖó ná kpé wú bo kpé nukún dó éɖésúnɔ kpó xwédo tɔn kpó wú. (1 Tim. 5:8) É nyɔ́ ɖɔ a ní kplɔ́n nǔ e ná wá d’alɔ we bɔ a ná mɔ agbazazɔ́ ɖé é. (Mɛ. 18:2, 3; 20:34; Efɛ́. 4:28) Tɛ́n kpɔ́n nú è ní tuun nǔ élɔ́ dó wǔ we: A nyí azɔ̌syɛ́nsyɛ́nwatɔ́, bo nɔ lɛ́ tɛ́ dó azɔ̌ e è sɔ́ d’así nú we é wú káká jɛ hwenu e a fó dó é. Ényí a nɔ wa mɔ̌ ɔ, ali ná yá wǔ hun nú we bɔ a ná mɔ azɔ̌ ɖé, lobo lɛ́ kpé nukún d’é wú. w23.12 27 akpá. 12-13

Ényí Biblu ɖɔ xó dó “azǎn Jexóva tɔn” wú ɔ, é nɔ dó gesí hwenu e Jexóva ná sú kún dó nú kɛntɔ́ tɔn lɛ́, lobo ná hwlɛ́n togun tɔn gán é. Ðo hwexónu ɔ, Jexóva dɔn tó nú togun ɖé lɛ́. (Eza. 13:1, 6; Ezek. 13:5; Sof. 1:8) Ðo hwe mǐtɔn nu ɔ, “azǎn Jexóva tɔn” ná bɛ́ hwenu e toxóɖɔtɔ́gán lɛ́ ná sú kún dó nú Babilɔ́nu ɖaxó ɔ é, bo ná fó ɖo ahwan Aamagedɔ́ni tɔn hwenu. Bo ná dó gán ɖo “azǎn” énɛ́ gbe ɔ, din wɛ mǐ ɖó ná jɛ nǔ sɔ́ jí. Jezu kplɔ́n mǐ ɖɔ é kún nyí ɖɔ mǐ ná sɔ́ nǔ ɖ’ayǐ nú “wǔvɛ́ ɖaxó ɔ” kpowun wɛ ó, loɔ, mǐ ɖó ná lɛ́ “ɖo gbesisɔmɛ” ná. (Mat. 24:21; Luk. 12:40) Ðo wěma nukɔntɔn e mɛsɛ́dó Pɔ́lu sɛ́ dó Tɛsaloníkinu lɛ́ é mɛ ɔ, é zán nǔjlɛ́dónǔwú ɖěbɔdóɖěwú lɛ́ bo ná dó d’alɔ klisánwun lɛ́ bónú yě ná ɖo gbesisɔmɛ nú azǎn ɖaxó Jexóva tɔn e gbe é ná ɖɔ hwɛ é. Pɔ́lu tuun ɖɔ azǎn Jexóva tɔn kún ná wá hwenu e émí ɖo xó ɖɔ wɛ é ó. (2 Tɛ. 2:1-3) É ɖo mɔ̌ có, é dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú nɔví tɔn lɛ́ ɖɔ yě ní sɔ́ nǔ ɖ’ayǐ nú azǎn énɛ́, cí nǔ ɖɔ é ná wá sɔ wɛ ɖɔhun, bɔ mǐɖésúnɔ sixú wa nǔ sɔgbe xá wěɖexámɛ énɛ́. w23.06 8 akpá. 1-2

Ðo 1978 ɔ, è gbá síngbó e yi aga tawun é ɖokpó ɖó Tokyo, ɖo Japon. Mɛ lɛ́ nɔ kanbyɔ́ yěɖée ɖɔ síngbó énɛ́ ka ná sixú nɔ te ɖo ayǐkúngban e nɔ dán wǔ hwɛhwɛ ɖo toxo énɛ́ mɛ é nukɔn a jí. Nɛ̌ mɛ e gbá síngbó ɔ lɛ́ é ka bló gbɔn bɔ é nɔ te ɖo ayǐkúngban dán wǔ lɛ́ nukɔn? Yě bló bɔ é lí dǒ ganjí, amɔ̌, yě lɛ́ bló ɖo ali ɖé nu bɔ ényí ayǐkúngban dán wǔ bónú é húnhún ɔ, é ná mu ǎ. Síngbó énɛ́ ɖɔhun wɛ klisánwun lɛ́ cí. Ðo ali tɛ́ nu? Klisánwun ɖé ɖó ná ɖó linlin e ɖo jlɛ̌ jí é dó lǐnsyɛ́nsyɛ́n kpó hǔzúhúzú sɔgbe xá ninɔmɛ lɛ́ kpó wú. Ényí é byɔ́ ɖɔ é ní tɛ́ dó sɛ́n kpó nǔgbódodó kpó Jexóva tɔn lɛ́ wú ɔ, é ɖó ná lí dǒ, lobo lɛ́ gbí dɔn. É nɔ ɖo “gbesisɔmɛ bo ná se tónú”; é nɔ lɔn nú nǔ ɖě nɔ tɔ́n fɛn gbejíninɔ tɔn ǎ. Ðo alɔ ɖěvo mɛ ɔ, é nɔ byɔ́ ɖɔ é ní nɔ “jlɛ̌ jí,” alǒ nɔ húzú sɔgbe xá ninɔmɛ lɛ́, ényí ninɔmɛ ɔ yí gbe ná ɖó mɔ̌, kabǐ é byɔ́ ɖó mɔ̌ ɔ nɛ́. (Ja. 3:17) Klisánwun e kplɔ́n bo nɔ ɖó linlin e ɖo jlɛ̌ jí é é nɔ hɛn nǔ gángángán ǎ, é ka nɔ lɛ́ sɔ́ nǔ ɖó wlɛcɛɛ ǎ. w23.07 14 akpá. 1-2

Jezu ɖó ná ɖu ɖo mɛtɛ́nkpɔ́n Satáan e nyí Awǒvi é tɔn lɛ́ jí, káká jɛ tɛ́n e é tɛ́n ɛ kpɔ́n bónú é ná gɔn gbejí nɔ nú Mawu é jí. (Mat. 4:1-11) Satáan wa nǔ e wú é kpé é bǐ bo ná bló bɔ Jezu ná hu hwɛ, mɔ̌ mɛ ɔ, é sɔ́ ná kpé wú, bo ná xɔ gbɛ nú gbɛtɔ́ lɛ́ ǎ. Ðo sinsɛnzɔ́ Jezu tɔn hwenu ɖo ayǐkúngban jí ɔ, é lɛ́ dɛ ɖo mɛtɛ́nkpɔ́n ɖěvo lɛ́ nu. Kɛntɔ́ tɔn lɛ́ dó ya n’i, bo lɛ́ tɛ́n kpɔ́n bo ná hú i. (Luk. 4:28, 29; 13:31) É lɛ́ dɛ ɖo gǎnmaɖó ahwanvú tɔn lɛ́ tɔn nu. (Mak. 9:33, 34) Hwenu e é ɖo mɛtɛ́nkpɔ́n e sɔ́ gbɛ tɔn ɖó axɔ́ nu lɛ́ é mɛ gbɔn wɛ é ɔ, è xo è, bo lɛ́ cá ɛ ko. Énɛ́ gúdo ɔ, è xwe è nyi atín wú dǎkaxotɔ́ ɖé ɖɔhun, bɔ é se wǔvɛ́ syɛ́nsyɛ́n. (Ebl. 12:1-3) Éɖokpónɔ wɛ ɖó ná dɛ ɖo akpáxwé gǔdo tɔn mɛtɛ́nkpɔ́n ɔ tɔn nu alɔcyɔ́nmɛjí Jexóva tɔn mɛvo. (Mat. 27:46) É ɖo wɛn ɖɔ Jezu se wǔvɛ́ tawun cóbó xɔ gbɛ nú mǐ. Ényí mǐ ɖo tamɛ lin dó lěe é sɔ́ jlǒ dó sɔ́ nǔ gěgé dó sá vɔ̌ dó ta mǐtɔn mɛ gbɔn é jí wɛ ɔ, mǐ nɔ lɛ́ yí wǎn n’i kpó ayi mǐtɔn bǐ kpó. w24.01 10-11 akpá. 7-9

Suúlu nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ vɛ́ xá mɛ ɖěvo lɛ́. É nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ ɖótó mɛ ɖěvo lɛ́ kpó sɔxwixwe kpó hwenu e yě ɖo xó ɖɔ wɛ é. (Ja. 1:19) Suúlu nɔ lɛ́ zɔ́n bɔ mǐ nɔ xo fífá kan. Ényí mǐ nɔ ɖó suúlu ɔ, mǐ ná nɔ yá wǔ wa nǔ, alǒ ɖɔ xó ma kan kwín nú atakín hwenu e mǐ ɖó linkpɔ́n é ǎ. Gɔ́ ná ɔ, ényí mǐ nɔ ɖó suúlu ɔ, mǐ ná nɔ yá wǔ sin xomɛ hwenu e mɛ ɖěvo lɛ́ jɛ do nú mǐ é ǎ. Mǐ ná nɔ ba hlɔn ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, mǐ ná “nɔ mɔ [mǐɖée] gbɔ, bo nɔ sɔ́ hwɛ kɛ [mǐɖée] lɛ́ faa.” (Koló. 3:12, 13) Suúlu sixú lɛ́ d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná wá gbeta ɖagbe lɛ́ kɔn. Mǐ ná nɔ ba hwenu, bo ba do nú nǔ, lobo gbéjé ali e hun nú mǐ lɛ́ é kpɔ́n, cóbá wá gbeta ɖagbe hú gǎn ɔ kɔn; é ná nyɔ́ hú ɖɔ mǐ ní zɔn xomɛsin jí dó wa nǔ, alǒ wa nǔ ma lin tamɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ényí mǐ ɖo azɔ̌ ba wɛ ɔ, é sixú jló mǐ ɖɔ mǐ ní yí gbe nú azɔ̌ nukɔn nukɔntɔn e è xwlé mǐ é É ɖo mɔ̌ có, ényí mǐ nɔ ɖó suúlu ɔ, mǐ ná zán hwenu, bo lin tamɛ dó nǔ e azɔ̌ ɔ sixú wa dó xwédo mǐtɔn kpó xɔ́ntɔn e mǐ zun xá Jexóva é kpó wú é. Ényí mǐ nɔ ɖó suúlu ɔ, mǐ sixú nyi alɔ nú gbeta nyanya ɖé kɔn wíwá. w23.08 22 akpá. 8-9

Ényí jlǒ nyanya towe lɛ́ nɔ kú awakanmɛ nú we ɔ, tamɛ linlin dó akpá e a dó nú Jexóva hwenu e a zé hwiɖée jó n’i é jí ná ná hlɔ̌nhlɔ́n kán e a kán ɖ’é jí bá tɔ́n ahwan mɛtɛ́nkpɔ́n lɛ́ é. Gbɔn nɛ̌ é? Hwenu e a zé hwiɖée jó nú Jexóva é ɔ, a gbɛ́ hwiɖée. Tínmɛ énɛ́ tɔn wɛ nyí ɖɔ, a gbɛ́ nǔ e nɔ jló we bɔ Jexóva gbɛ́ wǎn ná lɛ́ é kpó nǔ e gbé a jló ná nya bɔ é lɛ́ gbɛ́ wǎn ná lɛ́ é kpó. (Mat. 16:24) Énɛ́ wú ɔ, ényí mɛtɛ́nkpɔ́n ɖé wá ba we ɔ, é ná byɔ́ ɖɔ a ní zán hwenu bo ɖo tamɛ lin dó nǔ e a ná wa é jí wɛ ǎ. A ná ko tuun nǔ e a ná wa é bá ɖo gbesisɔmɛ bá wa, énɛ́ wɛ nyí a ná nɔ gbejí nú Jexóva. A ná kán ɖ’é jí bǐ mlɛ́mlɛ́, bo ná nɔ wa nǔ e nɔ nyɔ́ Jexóva nukúnmɛ lɛ́ é. Mɔ̌ mɛ ɔ, a ná cí Jɔbu ɖɔhun. É gbɔn mɛtɛ́nkpɔ́n gěgé mɛ cóbó ka ɖɔ kpó jiɖiɖe kpó ɖɔ: “Un ná jó gbejíninɔ ce dó ǎ!”—Jɔb. 27:5, nwt. w24.03 9 akpá. 6-7

Jexóva “Mawu wǎnyíyínɔ” ɔ ɖo kpɔ́ xá mǐ. (2 Kɔ. 13:11) Nǔ mǐ mɛ ɖokpó ɖokpó tɔn nɔ ɖu ayi mɛ n’i. Mǐ kú d’é jí ɖɔ “xomɛnyínyɔ́ Mawu Mavɔmavɔ tɔn wɛ nɔ lɛ́ lɛ̌ dó” mǐ. (Ðɛh. 32:10) Lě do mǐ lin tamɛ dó bǎ e mɛ é yí wǎn nú mǐ yi ɖó é jí sɔ é ɔ, mɔ̌ do wɛ mǐ nɔ mɔ bǎ e mɛ nǔ mǐtɔn nɔ ɖu ayi mɛ n’i yi ɖó é sɔ é nɛ́, bɔ bǎ énɛ́ mɛ wɛ mǐ lɔmɔ̌ nɔ vɛ́ xá ɛ yi ɖó. Mǐ sixú nɔ xo ɖɛ sɛ́dó è faa, bo nɔ ɖɔ lě do mǐ ɖó wǎnyíyí tɔn sín hudó sɔ é n’i. Mǐ sixú nɔ ɖɔ nǔ e ɖo adohu adohu ɖó nú mǐ wɛ lɛ́ é bǐ n’i, lobo kú d’é jí ɖɔ é nɔ mɔ nukúnnú jɛ mɛ, bɔ akpakpa ɖo sísɔ́ ɛ wɛ, b’ɛ ná d’alɔ mǐ. (Ðɛh. 145:19) Lěe myɔ xúxú nɔ dɔn mǐ ɖo hwenu e gbɛmɛ fá é gbɔn é ɔ, mɔ̌ wɛ wǎnyíyí ɖaxó Jexóva tɔn nɔ dɔn mǐ gbɔn. Nǔgbó wɛ ɖɔ wǎnyíyí Jexóva tɔn ɖó agbɔ̌n tawun có, é ka nɔ lɛ́ nyɔ́ xomɛ. Énɛ́ wú ɔ, nɔ j’awǎ ɖó wǎn e Jexóva yí nú we é wú. Mi nú mǐ bǐ ní yí gbe nú wǎn e Jexóva yí nú mǐ é kpó akpakpa sɔ́ mɛ kpó ɖɔ: ‘Un yí wǎn nú Jexóva’!—Ðɛh. 116:1. w24.01 31 akpá. 19-20

Jezu wa nǔ hú ɖiɖɔ nú mɛ lɛ́ kpowun ɖɔ nyǐkɔ Mawu tɔn wɛ nyí Jexóva. Jwifu e Jezu kplɔ́n nǔ lɛ́ é ko tuun nyǐkɔ Mawu tɔn. Amɔ̌, Jezu nɔ nukɔn bo “ɖe mɛ alɔkpa e é nyí é xlɛ́.” (Jaan 1:17, 18) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, Nǔwlánwlán mímɛ́ Ebléegbe tɔn lɛ́ ɖe xlɛ́ ɖɔ Jexóva nɔ kú nǔbláwǔ nú mɛ, bo nɔ lɛ́ se wǔvɛ́ xá mɛ. (Tín. 34:5-7) Jezu ɖe énɛ́ xlɛ́ vaan hú lěe è ko mɔ nukúnnú jɛ mɛ gbɔn ɖ’ayǐ é ɖo lǒ e é dó dó vǐ ɖuvanɔ ɖé kpó tɔ́ tɔn kpó wú é mɛ. Ée mǐ xa ɖɔ tɔ́ ɔ mɔ vǐ tɔn e hwɛ tɔn lɛ́ vɛ́ ná é “kpo ɖo zɔ” sɛ́dó, kán wezun bo yi kpl’así kɔ n’i, lobo sɔ́ hwɛ tɔn lɛ́ kɛ ɛ kpó ayi tɔn bǐ kpó é ɔ, mǐ mɔ lě do Jexóva nɔ kú nǔbláwǔ nú mɛ, lobo nɔ lɛ́ se wǔvɛ́ xá mɛ sɔ é. (Luk. 15:11-32) Jezu ɖe mɛ alɔkpa e Tɔ́ tɔn nyí nǔgbó nǔgbó é xlɛ́. w24.02 10 akpá. 8-9

Jexóva nɔ fá kɔ nú mɛ ɖěɖěe ɖo wǔvɛ́ mɛ gbɔn wɛ lɛ́ é, bo nɔ lɛ́ dó gbɔ nú yě gbɔn. Nɛ̌ mǐ ka sixú xwedó kpɔ́ndéwú Jexóva tɔn, bo nɔ se wǔvɛ́ xá mɛ ɖěvo lɛ́, lobo nɔ lɛ́ dó gbɔ nú yě gbɔn? Ali e nu mǐ sixú wa mɔ̌ ɖe é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ, mǐ ná tɛ́n kpɔ́n bo ɖó jijɔ ɖěɖěe ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná nɔ se wǔvɛ́ xá mɛ ɖěvo lɛ́, lobo lɛ́ dó gbɔ nú yě lɛ́ é. Jijɔ tɛ́ lɛ́ mɔ̌ ka wɛ? Étɛ́ ka ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná kpo ɖo wǎnyíyí e sín hudó mǐ ɖó, bo ná “nɔ ɖo gbɔ dó nú [mǐɖée] lɛ́” gbe bǐ gbe é ɖó wɛ? (1 Tɛ. 4:18) É byɔ́ ɖɔ mǐ ní tɛ́n kpɔ́n bo ɖó jijɔ élɔ́ lɛ́: wǔvɛ́sexámɛ, wǎnyíyí nɔví nɔví tɔn kpó xomɛnyínyɔ́ kpó. (Koló. 3:12; 1 Pi. 3:8) Nɛ̌ jijɔ énɛ́ lɛ́ ka ná d’alɔ mǐ gbɔn? Ényí mǐ se wǔvɛ́ xá nɔví mǐtɔn lɛ́, bɔ nǔ yětɔn nɔ lɛ́ ɖu ayi mɛ nú mǐ nǔgbó nǔgbó ɔ, mǐ ná ba vɛ́návɛ́ná bo ná dó gbɔ nú yě hwenu e yě ɖo wǔvɛ́ mɛ é. Lěe Jezu ɖɔ gbɔn é ɔ, “nǔ e gɔ́ ayi mɛ é wɛ nu nɔ ɖɔ tɔ́n. Gbɛtɔ́ ɖagbe ɔ, nǔ ɖagbe lɛ́ wɛ é nɔ ɖɔ, ɖó nǔ ɖagbe lɛ́ wɛ gɔ́ ayi tɔn mɛ.” (Mat. 12:34, 35) Ali tají e nu mǐ sixú ɖe xlɛ́ nɔví mǐtɔn lɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú yě ɖe é ɖokpó wɛ nyí ɖɔ mǐ ná nɔ dó gbɔ nú yě. w23.11 10 akpá. 10-11

Mǐ ɖó hudó alɔdó tɔn cóbá mɔ nukúnnú jɛ nǔɖɔɖayǐ Biblu tɔn lɛ́ mɛ. Kpɔ́ndéwú ɖokpó ɖíe. Dǒ nukún mɛ kpɔ́n ɖɔ a ɖo sa ɖi wɛ gbɔn xá e mɛ a ma tuun ayǐ ɖe ǎ é, bɔ xɔ́ntɔn e kpó hwi kpó zɔn é ka tuun ayǐ ganjí ɖo fínɛ́. É nɔ tuun fí e gbɔn wɛ mi ɖe lɛ́ é céɖécéɖé, bo nɔ lɛ́ tuun fí e ali ɖokpó ɖokpó yi é. É ɖo gaan ɖɔ é ná víví nú we ɖɔ xɔ́ntɔn towe yí gbe bo xwedó we. Ðo ali ɖokpó ɔ nu ɔ, Jexóva cí xɔ́ntɔn alɔdómɛtɔ́ énɛ́ ɖɔhun; é tuun sɔgúdo mǐtɔn céɖécéɖé. Énɛ́ wú ɔ, bo ná dó mɔ nǔ jɛ nǔɖɔɖayǐ Biblu tɔn lɛ́ mɛ ɔ, mǐ ɖó ná byɔ́ alɔdó Jexóva tɔn kpó mɛɖéesɔ́hwe kpó. (Dan. 2:28; 2 Pi. 1:19, 20) Mɛjitɔ́ ɖagbe bǐ ɖɔhun ɔ, Jexóva ba ɖɔ vǐ émítɔn lɛ́ ní ɖó sɔgúdo awǎjijɛnɔ. (Jel. 29:11) Jexóva sixú ɖɔ nǔ e ná jɛ ɖo sɔgúdo lɛ́ é bǐ mlɛ́mlɛ́, bɔ xó ɖě ná ɖ’é wú ǎ; mɛjitɔ́ mǐtɔn ayǐkúngban jí tɔn lɛ́ ɖě ka sixú kpé wú bo wa mɔ̌ ǎ. É bló bɔ è wlán nǔɖɔɖayǐ lɛ́ dó Xó tɔn mɛ, bɔ énɛ́ ná zɔ́n bɔ mǐ ná tuun nǔ tají e ɖo nǎ wá jɛ wɛ lɛ́ é, cóbɔ yě ná jɛ.—Eza. 46:10. w23.08 8 akpá. 3-4