A ka tuun a?
Nɛ̌ blǐki e è mɔ ɖo Babilɔ́nu hwexónu tɔn ɔ lɛ́ é kpó lěe è sún blǐki énɛ́ lɛ́ gbɔn é kpó ka xlɛ́ ɖɔ Biblu sɔgbe gbɔn?
DOBANÚNǓTƆ́ dokunkun tɔn lɛ́ mɔ blǐki e è zán dó gbá Babilɔ́nu hwexónu tɔn ɔ ná lɛ́ é wɔ̌búwɔ́bú ɖé ɖo do glɔ́, ɖo fí e Babilɔ́nu hwexónu tɔn ɔ nɔ é. Sɔgbe kpó nǔ e dobanúnǔtɔ́ Robert Koldewey ɖɔ é kpó ɔ, è sún blǐki énɛ́ lɛ́, bo mɛ ɖo myɔkpó mɛ “ɖo toxo ɔ gúdo, fí e ko ɖagbe e nyɔ́ blǐki sún ganjí é kpó gběhan e nɔ ji wlɔ́wlɔ́ lɛ́ é kpó . . . sukpɔ́ ɖe é.”
Dobanúnǔtɔ́ lɛ́ mɔ kúnnuɖenú ɖěɖěe xlɛ́ ɖɔ axɔ́súzɔ́watɔ́ Babilɔ́nu tɔn lɛ́ nɔ lɛ́vɔ́ zán myɔkpó énɛ́ lɛ́ dó wa nǔ baɖabaɖa ná é. Paul-Alain Beaulieu, éé nyí akɔwé e alɔ se kpɛ́n ná tawun ɖo tan Asilíi tɔn kpínkplɔ́n mɛ kpó gbe ɔ kpínkplɔ́n mɛ kpó kpáxwé ɖo kplɔ́nyijǐ-alavɔxwé Toronto tɔn é ɖɔ: “Nǔ e Babilɔ́nunu lɛ́ wlán ɖ’ayǐ lɛ́ é xlɛ́ ɖɔ, axɔ́sú ɔ ɖe gbe ɖɔ è ɖó ná nɔ dó mɛ ɖěɖěe ma nɔ se tónú nú émí, alǒ ma nɔ ɖó sísí nú mawu Babilɔ́nunu lɛ́ tɔn lɛ́ ǎ lɛ́ é zo ɖo myɔkpó mɛ.” Ði kpɔ́ndéwú ɔ, è mɔ xó élɔ́ lɛ́ ɖo nǔ e è wlán ɖ’ayǐ ɖo axɔ́sú Nabukodonɔzɔ́ɔ hwenu é ɖokpó mɛ: “Vǐvá yě, dǒ yě zo, mɛ yě ɖo myɔ mɛ, . . . blǒ bónú azizɔ yětɔn ní si, sú kún yětɔn dó bǐ mlɛ́mlɛ́ ɖo myɔ hɛhɛ mɛ.”
Énɛ́ flín nǔ ɖěɖěe jɛ bɔ è ɖɔ xó yětɔn ɖo Daniyɛ́li wěmata 3gɔ́ ɔ mɛ lɛ́ é bibluxatɔ́ lɛ́. Mǐ xa ɖo fínɛ́ ɖɔ axɔ́sú Nabukodonɔzɔ́ɔ tun siká sín bǒcyɔ ɖokpó te ɖo tɔdo Dula tɔn mɛ, ɖo Babilɔ́nu toxo ɔ gúdo. Hwenu e Eblée atɔn lɛ́, yě wɛ nyí Cadláki, Mɛcáki kpó Abɛ́di-Nɛ́go kpó gbɛ́ ɖɔ émí kún ná ɖe kɔ́ nú bǒcyɔ ɔ ó é ɔ, xomɛ sin Nabukodonɔzɔ́ɔ bɔ é ɖe gbe ɖɔ è ní flɔ́ myɔ dó myɔkpó ɔ mɛ, bónú “é syɛ́n hú lěe é nɔ nɔ gbɔn ɖ’ayǐ é azɔn tɛ́nwe,” lobo bɛ́ yě mɛ atɔn lɛ́ “nyi dó myɔkpó ɔ mɛ.” Wɛnsagun hlɔ̌nhlɔ́nnɔ ɖokpó ka hwlɛ́n yě sín kú alɔkpa énɛ́ sí.—Dan. 3:1-6, 19-28.
© The Trustees of the British Museum. Licensed under CC BY-NC-SA 4.0. Source
Nabukodonɔzɔ́ɔ sín nyǐkɔ ɖo blǐki e è sún bo mɛ ɖo myɔ mɛ lɛ́ é ɖokpó wú
Blǐki ɖěɖěe è mɔ ɖo Babilɔ́nu lɛ́ é lɔ xlɛ́ ɖɔ Biblu sɔgbe. È wlán nǔ dó blǐki énɛ́ lɛ́ gěgé wú dó kpa susu nú axɔ́sú ɔ. Nǔ e è wlán dó yě wú lɛ́ é ɖokpó ɖíe: “Nabukodonɔzɔ́ɔ, Babilɔ́nu xɔ́sú . . . Hɔnmɛ e nyi, mɛ e nyí nǔsúɖaxó ɔ gbá é . . . Mɛ e ná tɔ́n sín kúnkan ce mɛ lɛ́ é ní kp’acɛ ɖo fí káká sɔ́yi.” Xó énɛ́ lɛ́ ɖi xó e è mɔ ɖo Daniyɛ́li 4:27 mɛ lɛ́ é tawun, fí e Nabukodonɔzɔ́ɔ ɖɔ xó élɔ́ lɛ́ ɖe é: “Kpɔ́n Babilɔ́nu to ɖaxó e un gbá, bo sɔ́ dó bló hɔnmɛ ná é! É xlɛ́ lěe un syɛ́n gbɔn é, é xlɛ́ lěe acɛkpikpa ce xɔ susu gbɔn é.”