Saji Ni Atsɛ Yisɛɛ Yɛ Wɔshiɛmɔ Kɛ Wɔshihilɛ Kpee Nifeemɔ Wolo Lɛ Mli
MARCH 2-8
NYƆŊMƆ WIEMƆ LƐ MLI JWETRII | 1 MOSE 22-23
Pɛimɔ Ŋmalɛi Lɛ Amli Jogbaŋŋ
it-1 853 kk. 5-6
Nii Ni Aleɔ Atoɔ, Atsɔ Hiɛ Akpɛ Mli Ato
Nyɔŋmɔ kɛ nyɛmɔ ni eyɔɔ akɛ ebaale nɔ ko eto lɛ tsuuu nii be fɛɛ be. Mɛi komɛi heɔ amɛyeɔ akɛ, nɔ fɛɛ nɔ ni baaba lɛ Nyɔŋmɔ ekpɛ mli eto momo, ni tsɔɔ akɛ, eji shɛɛ mli sane, shi nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, Nyɔŋmɔ kɛ nyɛmɔ ni eyɔɔ akɛ ebaale nɔ ko eto lɛ tsuuu nii be fɛɛ be, ni enɛ kɛ ejalɛ taomɔ nii kɛ esui ni awie he yɛ e-Wiemɔ lɛ mli lɛ kpãa gbee. Ŋmalɛi pii tsɔɔ akɛ, Nyɔŋmɔ pɛiɔ sane ko ni eba lɛ mli, kɛkɛ lɛ edamɔ no nɔ ekpɛ eyiŋ, ni enɛ kɛ susumɔ ni mɛi hiɛ akɛ nɔ fɛɛ nɔ ni baaba lɛ, Nyɔŋmɔ ekpɛ mli eto momo lɛ kpãaa gbee.
Enɛ hewɔ lɛ, abɔ amaniɛ yɛ 1 Mose 11:5-8 lɛ akɛ, Nyɔŋmɔ gbala ejwɛŋmɔ kɛba shikpɔŋ lɛ nɔ, ni ebapɛi shihilɛ ni yɔɔ Babel lɛ mli, ni nakai beiaŋ ekpɛ eyiŋ yɛ nɔ ni ebaafee kɛfo nitsumɔ fɔŋ ni atsuɔ yɛ jɛmɛ lɛ sɛɛ. Be ni efɔŋfeemɔ he shi yɛ Sodom kɛ Gomora lɛ, Yehowa hã Abraham le yiŋ ni ekpɛ akɛ (ebaatsɔ ebɔfoi lɛ anɔ) ebaayakwɛ “kɛji nibii ní awieɔ ashiɔ amɛ ní minuɔ lɛ, amɛmiifee nakai lo. Ni kɛjeee nakai lɛ, maná male.” (1Mo 18:20-22; 19:1) Nyɔŋmɔ wie akɛ, ‘ebale Abraham,’ ni be ni Abraham ka akɛ ekɛ Isak baashã afɔle lɛ sɛɛ lɛ, Yehowa wie akɛ, “Miná mile agbɛnɛ akɛ osheɔ Nyɔŋmɔ gbeyei, akɛni okamaaa mi obinuu lɛ, obi koome lɛ hewɔ.”—1Mo 18:19, shn.; 22:11, 12; okɛto Ne 9:7, 8 kɛ Gal 4:9 lɛ he.
KASEMƆ BƆ NI ASHIƐƆ JOGBAŊŊ
Wiemɔ
it-1 604 kk. 5
Jalɔ Ni Abuɔ Mɔ Ko
Mɛni hewɔ anyɛ abu Abraham jalɔ dani Kristo bagbo lɛ?
Abraham hemɔkɛyeli kɛ enitsumɔi lɛ fɛɛ hewɔ lɛ, “abu no jalɛ ahã lɛ.” (Ro 4:20-22) Shi enɛ etsɔɔɔ akɛ lɛ kɛ anɔkwafoi krokomɛi ni hi shi dani ato Kristofoi asafo lɛ shishi lɛ eye emuu loo esha bɛ amɛhe; kɛ̃lɛ, akɛni amɛkɛ amɛnifeemɔi tsɔɔ akɛ amɛyɛ hemɔkɛyeli yɛ Nyɔŋmɔ shiwoo ni kɔɔ ‘seshi’ lɛ he lɛ mli, ni amɛbɔ mɔdɛŋ akɛ amɛbaaye Nyɔŋmɔ famɔi lɛ anɔ hewɔ lɛ, Nyɔŋmɔ ebuuu amɛ mɛi fɔji tamɔ adesai krokomɛi lɛ. (1Mo 3:15; La 119:2, 3) Yehowa jɛ suɔmɔ mli ena amɛ akɛ mɛi ni sane ko bɛ amɛhe, shi enaaa adesai ni etse amɛhe kɛje ehe lɛ nakai. (La 32:1, 2; Efe 2:12) Enɛ hewɔ lɛ, eyɛ mli akɛ mɛi nɛɛ yeee emuu moŋ, shi Nyɔŋmɔ damɔ amɛhemɔkɛyeli lɛ nɔ ekɛ amɛ tsu nii ni ejɔɔ amɛ, ni no eteee shi ewooo lɛ diɛŋtsɛ etaomɔ nii ni kɔɔ jalɛsaneyeli he lɛ. (La 36:10) Kɛ̃lɛ, mɛi nɛɛ yɔse akɛ esa akɛ akpɔ̃ amɛ kɛje esha mli, ni amɛmɛ be ni Nyɔŋmɔ diɛŋtsɛ eto ni ekɛbaatsu he nii lɛ.—La 49:7-9; Heb 9:26.
MARCH 16-22
NYƆŊMƆ WIEMƆ LƐ MLI JWETRII | 1 MOSE 25-26
“Esau Hɔ̃ɔ Ekromɔbi Gbɛnaa Lɛ”
it-1 1242
Yakob
Isak, ni ji Yakob papa lɛ, sumɔɔ ebinuu Esau sane waa. Esau lɛ, ehiɛ yɛ laŋlaŋ, ni eji gbɔbilɔ ni fɔɔ ŋa mli hilɛ, shi Yakob lɛ, awie ehe akɛ, eji “nuu ni he bɛ shwamɔ ko [Heb., tam], ni ehiɔ mama tsũi amli.” Elɛ toi yɛ kosɛɛ shihilɛ ni yɔɔ kpoo mli, ni ewaa kɛ shĩa nifeemɔ, ni lɛ ji mɔ ni emami sumɔɔ waa. (1Mo 25:27, 28) Akɛ Hebri wiemɔ ni ji tam nɛɛ tsu nii yɛ ŋmalɛi krokomɛi amli ahã mɛi ni Nyɔŋmɔ yɔɔ amɛhe miishɛɛ lɛ. Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, “lashishwielɔi nyɛɔ mɔ fɛɛ mɔ ni sane ko bɛ ehe,” shi Yehowa ema nɔ mi akɛ, “[mɔ ni sane ko bɛ ehe lɛ] baaná toiŋjɔlɛ wɔsɛɛ.” (Abɛ 29:10; La 37:37) Hiob ji “nuu ni shwamɔ ko bɛ ehe [Heb., tam] ni ja.”—Hio 1:1, shn., 8; 2:3.
it-1 835
Kromɔbi
Kɛjɛ blema tɔ̃ɔ lɛ, nuu ni ji kromɔbi lɛ nãa gbɛnaa wulu yɛ weku lɛ mli, ni lɛ ji mɔ ni yeɔ etsɛ sɛɛ akɛ weku yitso. Enáa etsɛ gboshinii lɛ amlijai toi enyɔ. (5Mo 21:17) Yosef hã Ruben ta eninejurɔ nɔ yɛ niyeli ko shishi, akɛni lɛ ji kromɔbi lɛ hewɔ. (1Mo 43:33) Shi jeee be fɛɛ be Biblia lɛ kɛ woo hãa kromɔbi, ní ebaato bihii agbɛ́ii anaa yɛ amɛfɔmɔ naa. Bei pii lɛ, akɛ kromɔbi gbɛnaa lɛ hãa bihii lɛ ateŋ mɔ ni abuɔ waa loo mɔ ni yeɔ anɔkwa, moŋ fe mɔ ni afɔ lɛ klɛŋklɛŋ.—1Mo 6:10; 1Kr 1:28; okɛto 1Mo 11:26, 32; 12:4 lɛ he.
Pɛimɔ Ŋmalɛi Lɛ Amli Jogbaŋŋ
it-2 245 kk. 6
Amale
Eyɛ mli akɛ Biblia lɛ wieɔ eshiɔ malemɔ ni baanyɛ aye awui moŋ, shi no hu etsɔɔɔ akɛ sɔ̃ kã mɔ nɔ akɛ ehã mɛi ni bɛ hegbɛ akɛ amɛleɔ anɔkwale ko lɛ ale. Yesu Kristo bɔ kɔkɔ akɛ: “Nyɛkɛ krɔŋkrɔŋ nii akahãa gbei, ni nyɛkashɛrɛa nyɛdiagbai nyɛshwiea kpolotoi ahiɛ, kɛjeee nakai lɛ, amɛbaanaanaa nɔ yɛ amɛnajiashi ni amɛbaatsɔmɔ amɛhe amɛbatserɛ nyɛmli.” (Mat 7:6) No hewɔ ni bei komɛi kɛ́ abi Yesu sane lɛ ewieee nibii ni akpaa gbɛ akɛ ebaawie lɛ fɛɛ, loo ehãaa hetoo tɛ̃ɛ lɛ, ejaakɛ kɛ́ efee nakai lɛ, no baanyɛ ekɛ lɛ loo mɛi krokomɛi awo oshãra mli. (Mat 15:1-6; 21:23-27; Yoh 7:3-10) Ekã shi faŋŋ akɛ, yiŋtoo nɛɛ nɔŋŋ hewɔ be ni mɛi komɛi ni jáaa Yehowa bi Abraham, Isak, Rahab, kɛ Elisha sane yɛ shihilɛi komɛi amli lɛ, amɛtsɔɔɔ amɛ gbɛ ni ja, loo amɛhãaa amɛle anɔkwalei lɛ fɛɛ lɛ.—1Mo 12:10-19; yitso 20; 26:1-10; Yos 2:1-6; Yak 2:25; 2Ma 6:11-23.
MARCH 23-29
NYƆŊMƆ WIEMƆ LƐ MLI JWETRII | 1 MOSE 27-28
“Yakob Nine Shɛ Jɔɔmɔ Ni Ji Enɔ Lɛ Nɔ”
it-1 341 kk. 6
Jɔɔmɔ
Yɛ blema lɛ, bei pii lɛ, kɛ́ eshwɛ fioo ni tsɛ ko baagbo lɛ, ejɔɔ ebihii. Mɛi na nifeemɔ nɛɛ akɛ nɔ ko ni he hiaa waa, ni amɛkɛshwɛɛɛ kwraa. Enɛ hewɔ lɛ, Isak jɔɔ Yakob, ejaakɛ eyasusu akɛ lɛ ji ekromɔbi Esau. Isak kɛɛ Yakob hiɛ baaba nyam ni ebaaye omanye fe enyɛmi nuu Esau, ejaakɛ no mli lɛ enaaa nii ni egbɔ, ni ekã shi faŋŋ akɛ, no mli lɛ Isak miikpa Yehowa fai ni ehã jɔɔmɔi nɛɛ aba mli. (1Mo 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; Heb 11:20; 12:16, 17) Sɛɛ mli lɛ, Isak hiɛ kã he ni ema jɔɔmɔ lɛ nɔ mi, ni ekɛ ekrokomɛi fata he. (1Mo 28:1-4) Be ni eshwɛ fioo ni Yakob baagbo lɛ, ejɔɔ Yosef bihii enyɔ lɛ klɛŋklɛŋ, ni no sɛɛ lɛ, ejɔɔ lɛ diɛŋtsɛ ebihii lɛ. (1Mo 48:9, 20; 49:1-28; Heb 11:21) Mose hu, be ni eshwɛ fioo ni ebaagbo lɛ, ejɔɔ Israel maŋ muu lɛ fɛɛ. (5Mo 33:1) Yɛ shihilɛi nɛɛ fɛɛ amli lɛ, bɔ ni nibii anaa yakpa hã lɛ tsɔɔ akɛ nibii ni amɛwie lɛ, gbalɛi ni. Yɛ shihilɛi komɛi amli lɛ, kɛ́ mɔ ko miijɔɔ mɔ ko lɛ, ekɛ enine ŋmɛɔ mɔ ni ejɔɔ lɛ yiteŋ.—1Mo 48:13, 14.
MARCH 30–APRIL 5
NYƆŊMƆ WIEMƆ LƐ MLI JWETRII | 1 MOSE 29-30
“Yakob Bote Gbãla Mli”
it-2 341 kk. 3
Gbalashihilɛ
Okpɔlɔŋmɛɛ. Eyɛ mli akɛ no mli lɛ, yɛ Israel lɛ, nɔ ko ni aje gbɛ ato he gbɛjianɔ bɛ ni afeɔ kɛtsɔɔ akɛ aakpee yoo moŋ, shi fɛɛ sɛɛ lɛ, yookpeemɔ he okpɔlɔŋmɛi ni yɔɔ miishɛɛ tee nɔ yɛ jɛmɛ. Bei pii lɛ, yɛ yookpeemɔ gbi lɛ nɔ lɛ, ayemforo lɛ feɔ nibii pii kɛsaa ehe etoɔ yɛ eshĩa lɛ. Klɛŋklɛŋ lɛ, ejuɔ ehe, no sɛɛ lɛ, ekpaa mu ni jeɔ ŋma. (Okɛto Rut 3:3; Eze 23:40 lɛ he.) Bei komɛi lɛ, yei ni sɔmɔɔ lɛ lɛ, waa lɛ ni efiɔ mlifiinii ni akɛfiɔ tsitsi, ni ewoɔ atade yɛŋ kakadaŋŋ ni alo nii awo mli jogbaŋŋ, kɛ́ eshika shɛɔ nakai feemɔ. (Yer 2:32; Kpo 19:7, 8; La 45:13, 14) Ni kɛ́ ebaanyɛ lɛ, ekɛ hewulamɔ nibii kɛ jwinei wulaa ehe (Yes 49:18; 61:10; Kpo 21:2), kɛkɛ lɛ, ekɛ hiɛhaa nii henɔ ko ni yɔɔ hatahata eha ehe kɛjɛ eyiteŋ kɛyashi enajiashi. (Yes 3:19, 23) Enɛ hãa wɔnaa nɔ hewɔ ni Laban nyɛ eshwɛ Yakob akpa bɔ ni Yakob yɔseee akɛ akɛ Lea moŋ miihã lɛ, shi jeee Rahel lɛ. (1Mo 29:23, 25) Be ni Rebeka kɛ Isak yaakpe lɛ, ekɛ hiɛhaa nɔ ha ehiɛ. (1Mo 24:65) Enɛ tsɔɔ akɛ, ayemforo lɛ miiba ehe shi eewo ayemforowu lɛ yitsoyeli lɛ shishi.—1Ko 11:5, 10.
Pɛimɔ Ŋmalɛi Lɛ Amli Jogbaŋŋ
it-1 50
Biŋɔɔ
Rahel kɛ Lea fɛɛ na bii ni Yakob kɛ amɛtsuji yei lɛ fɔ lɛ akɛ amɛ diɛŋtsɛ amɛbihii ni ‘afɔ ashwie amɛnakutsei anɔ.’ (1Mo 30:3-8, shn., 12, 13, 24) Bii nɛɛ kɛ bii ni Yakob kɛ eŋamɛi diɛŋtsɛ lɛ fɔ lɛ fɛɛ ye Yakob nii. Yakob, ni ji tsɛ lɛ, bii diɛŋtsɛ ji amɛ, ni akɛni nyɔji yei lɛ ji eŋamɛi Rahel kɛ Lea nii hewɔ lɛ, eŋamɛi lɛ yɛ bii nɛɛ anɔ hewalɛ.