Buu-Mɔɔ INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Buu-Mɔɔ
INTANƐT NƆ WOJIATOOHE
Ga
@
  • ɛ
  • ɔ
  • ɛ́
  • ɛ̃
  • ɔ̃
  • ã
  • ŋ
  • á
  • BIBLIA
  • WOJI
  • ASAFOŊ KPEEI
  • w91 4/15 bf. 5-7
  • Mɛɛ Be Toiŋjɔlɛ Ni Sɛɛ Tsɛɔ Baaba Diɛntsɛ?

Vidio ko bɛ kɛhã nɔ ni ohala nɛɛ.

Ofainɛ waa, be ni wɔtaoɔ wɔjie vidio lɛ, wɔná naagba ko.

  • Mɛɛ Be Toiŋjɔlɛ Ni Sɛɛ Tsɛɔ Baaba Diɛntsɛ?
  • Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1991
  • Saneyitsei Bibii
  • Saji Ni Tamɔ Enɛ
  • Mɔ Ni Baanyɛ Ekɛ Toiŋjɔlɛ Aba Lɛ
  • Nibii ni Baa ni kɛ Toiŋjɔlɛ ni Sɛɛ Tsɛɔ Baaba
  • Naagbee Okadi
  • Anɔkwa Toiŋjɔlɛ—Kɛjɛ Nɛgbɛ?
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1997
  • Ha “Nyɔŋmɔ Toiŋjɔlɛ Lɛ” Abu Otsui He
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1991
  • Taomɔ Anɔkwa Toiŋjɔlɛ ni Otiu Sɛɛ!
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1997
  • Ŋwɛi Toiŋjɔlɛ Kɛha Mɛi Ni Yehowa Etsɔɔ Amɛ Nii
    Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1987
Kwɛmɔ Ekrokomɛi Hu
Buu-Mɔɔ Eetswa Yehowa Maŋtsɛyeli He Adafi—1991
w91 4/15 bf. 5-7

Mɛɛ Be Toiŋjɔlɛ Ni Sɛɛ Tsɛɔ Baaba Diɛntsɛ?

WILL kɛ Ariel Durant ŋma yɛ amɛwolo, The Lessons of History lɛ mli akɛ: “Tawuu ji yinɔsane mli nibii ni yaa nɔ daa lɛ ateŋ ekome, ni hiŋmɛigbelemɔ loo maŋbii anɔyeli hako eba shi. Toiŋjɔlɛ ji pɛpɛɛpɛ-ŋmɛɛ ni damɔɔɔ shi shiŋŋ, ni nɔ ni baabaa yi ji hegbɛ ni fe fɛɛ ni akpɛlɛɔ nɔ aloo egbɔyeli yɛ hewalɛ mli.”

Yɛ anɔkwale mli lɛ, yɛ mɔdɛŋ babaoo ni abɔ lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, toiŋjɔlɛ ni sɛɛ tsɛɔ elaaje adesai. Mɛni hewɔ? Yiŋtoo lɛ ji akɛ, nibii ni haa tawuu baa lɛ amli kwɔlɔ fe maŋkwramɔŋ, shikpɔŋ hepelemɔ, loo shihilɛ mli nibii ahe mpleshii ni wɔnaa yɛ hiɛaŋhiɛaŋ lɛ. Durant nyɛmimɛi lɛ kɛɛ: “Nibii ni kɛ tawuu baa lɛ tamɔ nibii ni kɛ aŋkroaŋkroi ateŋ akaŋshii baa lɛ pɛpɛɛpɛ: heloo naa nibii anaabuamɔ, béi taomɔ, kɛ henɔwomɔ; niyenii, shikpɔŋ, heloo naa nibii, pɛtrol kɛ mu, kɛ nilee ni fe fɛɛ taomɔ.”

Shi Biblia lɛ titri haa wɔleɔ nɔmɔ kɛ tawuu ni yaa nɔ yɛ aŋkroaŋkroi ateŋ kɛ agbɛnɛ yɛ gbɛ ni da nɔ lɛ shishifã. Wɔkaneɔ akɛ: “Nɛgbɛ tawuui kɛ nɔmɔi ni yɔɔ nyɛteŋ lɛ jɛ? Jeee nyɛkɔnɔi ni wuɔ ta yɛ nyɛhenii lɛ amli lɛ mli ejɛ lo? Nii feɔ nyɛ akɔnɔ, ni nyɛnaaa; nyɛgbeɔ mɛi ni nyɛyeɔ awuŋa, ni nyɛnine nyɛɛɛ nɔ ashɛ; nyɛnɔɔ ni nyɛwuɔ [ta].”​—Yakobo 4:​1, 2.

Belɛ sane lɛ naa muaa kɛbaa enɛ he: Dani anɔkwa toiŋjɔlɛ aaaba lɛ, jeee ehe nibii ni anaa​—tai, shitee-kɛ-wooi, nɔyeli butumɔi, maŋ hiɛ atuatsemɔi pɛ esa akɛ wɔjie​—shi moŋ amɛshishifai lɛ hu​—gbɔmɛi ahe jwɛŋmɔ fɔŋ ni anaa, hiɛjoomɔ, hetsɛ, basabasafeemɔ​—kɛjɛ adesai fɛɛ mli. Ni esa akɛ akɛ nifeemɔi ni kɛ sui ni pɛsɛmkunya bɛ mli tamɔ suɔmɔ, mlihilɛ, hekɛnɔfɔɔ, kɛ ejurɔfeemɔ kpaa gbee lɛ ato najiaŋ. Ani mɔ ko yɛ shihilɛ mli ni baanyɛ ekɛ enɛ aba? Kɛ enɛ damɔ gbɔmɛi ni yeee emuu ni gboiɔ lɛ anɔ lɛ, belɛ esa akɛ hetoo lɛ afee dabi. Shi mɔ ko yɛ ni enɛ waaa kwraa kɛhaaa lɛ. Mɔ nɛɛ ji Mɔ ni hiɛ hetoo kɛha nɛkɛ sanebimɔ nɛɛ: Mɛɛ be toiŋjɔlɛ baaba diɛŋtsɛ?

Mɔ Ni Baanyɛ Ekɛ Toiŋjɔlɛ Aba Lɛ

Afii ohai 28 ni eho nɛ, ni akɛ mumɔ tsirɛ gbalɔ Yesaia koni ejaje akɛ: “Ejaakɛ afɔ bi fufɔoo aha wɔ, aha wɔ binuu hu; ni elumɔyeli lɛ aaaka ekɔŋ nɔ. Ni aaatsɛ egbɛi akɛ Naakpɛɛ Ŋaawolɔ, Nyɔŋmɔ Hewalɔ, Naanɔ Tsɛ, Toiŋjɔlɛ Lumɔ. Elumɔyeli lɛ shweremɔ kɛ toiŋjɔlɛ lɛ sɛɛ efoŋ.”​—Yesaia 9:​6, 7, New World Translation.

Ajie mɔ ni kɛ toiŋjɔlɛ ni bɛ naagbee nɛɛ baaba lɛ kpo yɛ sɛɛ mli akɛ ejeee mɔ ko mɔ ko fe Yesu Kristo, “Ŋwɛinyo lɛ Bi.” (Luka 1:​30-33; Mateo 1:​18-23) Shi mɛni hewɔ mɔ̃ nɛɛ baaye omanye yɛ he ni lumɛi kɛ nɔyelɔi fɛɛ anine enyɛ shi yɛ lɛ? Klɛŋklɛŋ kwraa lɛ, esa akɛ akadi akɛ, shiwoo “bi fufɔoo” lɛ ehiŋ shi kɛyaŋ naanɔ akɛ fufɔoo ni nyɛɛɛ afee nɔ ko, taakɛ mɛi komɛi feɔ ehe mfoniri lɛ. Shi moŋ, ekɛ “elumɔyeli” lɛ baatsu nii akɛ “Toiŋjɔlɛ Lumɔ” kɛha adesai anaanɔ jɔɔmɔ.

Shi babaoo fata Yesu nɔyeli lɛ he. Akɛ “Naakpɛɛ Ŋaawolɔ,” ni nuɔ adesa su kɛ baŋ shishi yɛ gbɛ ni ekaaa nɔ kɛ nyɛmɔ ni fe fɛɛ lɛ, ebaanyɛ eshɛ saji ni mli wawai lɛ ashishi tɔɔ ni ebaana tsabaa eha naagbai ni mli wawai ni ka je lɛŋ nɔyelɔi ahiɛ ni haa amɛyiŋtoi feɔ yaka ŋmɛnɛ lɛ. (Mateo 7:​28, 29; Marko 12:​13-17; Luka 11:​14-20) Kɛkɛ lɛ, akɛ “Nyɔŋmɔ Hewalɔ” lɛ, Yesu Kristo ni atee lɛ shi, ni tamɔ nyɔŋmɔ ko, ni amrɔ nɛɛ awo lɛ maŋtsɛ yɛ ŋwɛi akɛ Mesia Maŋtsɛ lɛ, baatsu toiŋjɔlɛ he nii, ni ebaatsu nɔ ni etsu yɛ be mli ni eyɔɔ shikpɔŋ nɔ lɛ ekoŋŋ yɛ gbɛ ni da nɔ​—ebaatsa mɛi ni hiɛ helai ni ehiii tsamɔ lɛ, ekɛ niyenii kɛ nu baaha akpei abɔ, ni ebaakudɔ kɔɔyɔŋ tsakemɔ po. (Mateo 14:​14-21; Marko 4:​36-39; Luka 17:​11-14; Yohane 2:​1-11) Akɛ “Naanɔ Tsɛ” lɛ, Yesu yɛ hewalɛ ni ekɛaaha mɛi ni amɛlaaje yɛ gbele mli lɛ aku amɛsɛɛ amɛba wala mli ekoŋŋ koni ekɛ naanɔ wala aha amɛ. Ni lɛ diɛŋtsɛ lɛ, ebaahi shi kɛya naanɔ, no hewɔ lɛ enɛ baaha enɔyeli lɛ kɛ etoiŋjɔlɛ lɛ afee nɔ ni bɛ naagbee.​—Mateo 20:​28; Yohane 11:​25, 26; Romabii 6:⁠9.

Akɛni awula lɛ nɛkɛ hewɔ lɛ, eka shi faŋŋ akɛ Yesu Kristo ji mɔ ni baanyɛ atsu nɔ ni kɛ tawuu kɛ bei baa ni ehe shi lɛ he nii. Etsuŋ toiŋjɔlɛ kpaŋmɔ loo gbɛjianɔtoo he nii ehaŋ nɔ ni akɛɛ atsɛɔ lɛ kpɛlɛmɔ ni jeŋmaji lɛ kpɛlɛɔ nɔ akɛ amɛkɛ amɛhe aaahi shi yɛ toiŋjɔlɛ mli lɛ he nii kɛkɛ, koni tawuu kroko afite lɛ. Shi moŋ, ebaajie maŋkwramɔŋ, shikpɔŋkuku hiɛmɔ, kwasafoŋ shihilɛ kɛ shikahelɛtemɔ mli shihilɛ ni eŋmɛɛɛ pɛpɛɛpɛ lɛ fɛɛ kɛya, kɛtsɔ adesai fɛɛ ni ekɛ amɛ aaaba nɔyeli kome, ni ji e-Mesia Maŋtsɛyeli lɛ shishi lɛ nɔ. Akɛni ebaanyiɛ gbɔmɛi fɛɛ hiɛ, yɛ anɔkwa Nyɔŋmɔ kome, Yehowa, jamɔ mli hewɔ lɛ, ebaajie nɔ ni yɛ be babaoo mli lɛ ekɛ tawuu baa lɛ kɛya​—apasa jamɔ. Ŋwanejee ko kwraa bɛ he akɛ, Yesu Kristo, Toiŋjɔlɛ Lumɔ lɛ, baatsu enɛɛmɛi fɛɛ. Shi sanebimɔ lɛ ji, Mɛɛ be?

Nibii ni Baa ni kɛ Toiŋjɔlɛ ni Sɛɛ Tsɛɔ Baaba

Yɛ eshitee kɛ ŋwɛi ni ekwɔ kɛtee yɛ afi 33 Ŋ.B. lɛ sɛɛ lɛ, ehe bahia ni Yesu amɛ be ni ato aha lɛ ni ekɛbaafee nii lɛ. Enɛ kɛ Yehowa akpɔ nɛɛ kpaa gbee: “‘Ta mininejurɔ nɔ kɛyashi beyinɔ ni maŋɔ ohenyɛlɔi lɛ mafee onajiashi maaŋoo.’ Ohewalɛ tso lɛ, Yehowa aaakpa mli kɛaajɛ Zion ahao akɛ: ‘Ye lumɔ yɛ ohenyɛlɔi lɛ ateŋ.’” (Lala 110:​1, 2; Luka 22:​69; Efesobii 1:​20; Hebribii 10:​12, 13) Mɛɛ be enɛ baa? Yehowa Odasefoi kɛ nɔ ni fe afii 70 eshiɛ sanekpakpa lɛ yɛ jeŋ fɛɛ akɛ Yesu Kristo je enɔyeli shishi yɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ mli yɛ ŋwɛi yɛ afi 1914.a

Shi ekolɛ obaakɛɛ akɛ, ‘Kɛjɛ 1914 kɛbaa nɛɛ toiŋjɔlɛ bako. Nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, shihilɛ lɛ efite kwraa moŋ kɛjɛ nakai be lɛ mli.’ Osane lɛ ja jogbaŋŋ. Enɛ yeɔ odase diɛŋtsɛ akɛ nibii miiya nɔ pɛpɛɛpɛ taakɛ agba afɔ shi lɛ. Biblia lɛ kɛɔ wɔ akɛ yɛ be mli ni ‘je nɛŋ maŋtsɛyeli lɛ tsɔ wɔ-Nuŋtsɔ lɛ kɛ e-Kristo lɛ nɔ lɛ. . . . jeŋmaji lɛ amli fu.’ (Kpojiemɔ 11:​15, 18) Ni amɛaaba amɛhe shi amɛha Yehowa Nyɔŋmɔ kɛ e-Toiŋjɔlɛ Lumɔ lɛ nɔyeli lɛ moŋ lɛ, jeŋmaji lɛ kɛ amɛhe wo jeŋ nɔyeli hepelemɔ mli keketee ni amɛjie amɛ mlifu kpo yɛ Kristofoi ni yeɔ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli ni ato ama shi lɛ he odase lɛ anɔ titri.

Kpojiemɔ wolo lɛ hu jieɔ lɛ kpo akɛ beni Yesu Kristo ba Maŋtsɛyeli hewalɛ mli pɛ kɛkɛ ni efee nii koni ekɛjie Satan kɛ edaimonioi lɛ kɛjɛ ŋwɛi: “Agbɛnɛ yiwalaheremɔ lɛ kɛ hewalɛ lɛ kɛ maŋtsɛyeli lɛ etsɔ wɔnyɔŋmɔ lɛ nɔ, ni akɛ hegbɛ lɛ eha e-Kristo (mɔ ni efɔ lɛ mu) lɛ, ejaakɛ ashɛ wɔnyɛmimɛi lɛ anaafolɔlɔ lɛ ni folɔɔ amɛnaa yɛ wɔnyɔŋmɔ lɛ hiɛ nyɔɔŋ kɛ shwane lɛ afɔ!” Mɛni jɛ mli ba? Sane lɛ yaa nɔ akɛ: “No hewɔ lɛ, nyɛ ŋwɛii kɛ mɛi ni nyɛyɔɔ jɛmɛ nyɛnaa tsuijurɔ! Kpoo ha mɛi ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ kɛ ŋshɔ hiɛ lɛ! Ejaakɛ Abonsam lɛ ekpeleke shi kɛba nyɛŋɔɔ, egri naakpa, ni ele akɛ be fioo kɛkɛ eyɔɔ.”​—Kpojiemɔ 12:​10, 12.

Naagbee Okadi

Enɛ haa wɔnuɔ nɔ hewɔ ni jeŋmaji lɛ nyɛko amɛkɛ toiŋjɔlɛ aba yɛ amɛ mɔdɛŋbɔi lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ shishi. Abonsam grimɔ kpeteŋkpele lɛ ni jeɔ kpo yɛ jeŋmaji lɛ amlifu mli lɛ, eha je lɛ efee hoo kɛ basabasa bɔ ni eko bako nakai da yɛ adesa yinɔsane mli. Mɛɛ be enɛɛmɛi fɛɛ baaba naagbee? Biblia lɛ kɛ hetoo ko haa: “Ejaakɛ be fɛɛ be ni amɛaakɛɛ aka ‘Toiŋjɔlɛ kɛ shweshweeshwe shihilɛ!’ lɛ, no mli nɔŋŋ hiɛkpatamɔ ni baa trukaa aaabanina amɛ.”​—1 Tesalonikabii 5:​3, NW.

Ani oyoo bɔ ni kɔkɔbɔɔ nɛɛ he hiaa waa ha lɛ? Jeŋ saji ni yaa nɔ tamɔ nɔ ni wɔtsɔ hiɛ wɔtsɔɔ mli yɛ sane ni tsɔ hiɛ lɛ mli lɛ tsɔɔ akɛ gbɔmɛi pii miiwie toiŋjɔlɛ he, ni amɛmiibɔ mɔdɛŋ ni amɛnine ashɛ nɔ yɛ gbɛ ni amɛfeko nakai da nɔ. Mɛi krokomɛi nuɔ he akɛ akɛni Ta Ŋanii loo he-kɛ-hɛlɛmɔ lɛ eba naagbee hewɔ lɛ, nuklea tawuu he gbeyeiwoo lɛ eho etee. Hɛɛ, jeŋmaji lɛ miiwie toiŋjɔlɛ kɛ shweshweeshwe shihilɛ he waa bianɛ. Shi ani jeŋ shihilɛ lɛ miitsi mikɛmiiya enɛ he lɛlɛŋ? Kaimɔ akɛ, Yesu wie mɛi ni hiɔ naagbee gbii ni je shishi kɛjɛ 1914 mli lɛ ahe akɛ: “Lɛlɛŋ miikɛɛ nyɛ akɛ, nɛkɛ yinɔ nɛɛ hoŋ ja nii nɛɛ fɛɛ eba mli da.” (Mateo 24:34) Hɛɛ, toiŋjɔlɛ baaba diɛŋtsɛ yɛ nɛkɛ yinɔ nɛɛ mli, shi jeee kɛtsɔ jeŋmaji lɛ amɔdɛŋbɔi anɔ. Toiŋjɔlɛ ni ja ni abaato ama shi shiŋŋ ni Yehowa Nyɔŋmɔ wo shi yɛ he lɛ baanyɛ aba kɛtsɔ e-Toiŋjɔlɛ Lumɔ, Yesu Kristo, nɔyeli ni baa lɛ pɛ nɔ.​—Yesaia 9:⁠7.

Kɛ ooshwe ni ona gbi nɔ ni toiŋjɔlɛ diɛŋtsɛ baaba, ni okɛ osuɔlɔi ana mli ŋɔɔmɔ lɛ, belɛ kwɛmɔ Toiŋjɔlɛ Lumɔ lɛ gbɛ ni oha ewiemɔi ni maa saji anɔ mi nɛɛ ahi ojwɛŋmɔ mli diɛŋtsɛ: “No hewɔ lɛ nyɛsaraa be fɛɛ be ni nyɛsɔlea, koni nyɛnyɛ nii ni baaba nɛɛ fɛɛ mli nyɛje, ni nyɛnyɛ gbomɔ Bi lɛ hiɛ nyɛdamɔ.”​—Luka 21:​36.

[Shishigbɛ niŋmai]

a Kɛha Biblia be he akɔntaabuu kɛ Biblia gbalɛi ni eba mli lɛ amlitsɔɔmɔ lɛ, kwɛmɔ “Let Your Kingdom Come” wolo lɛ ni Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. fee lɛ yitsei 12 kɛyashi 14.

[Akrabatsa ni yɔɔ baafa 6]

ATSƆƆ TOIŊJƆLƐ MLI

Nɔ ni mɛi pii susuɔ yɛ toiŋjɔlɛ he ji tawuu loo bei ni bɛ. Shi wiemɔ lɛ mlitsɔɔmɔ yɛ gbɛ ni elɛɛɛ nɔ nɛ. Yɛ Biblia bei amli lɛ, akɛ wiemɔ “toiŋjɔlɛ” (Hebri, sha·lohmʹ) aloo wiemɔ “Hejɔlɛ ahao!” lɛ tsu nii akɛ daa gbi ŋamɔ ni afɔɔ kɛ nitsumɔ. (Kojolɔi 19:​20; Daniel 10:​19; Yohane 20:​19, 21, 26) Eka shi faŋŋ akɛ jeee tawuu ni bɛ he pɛ ewieɔ. Kadimɔ nɔ ni wolo, The Concept of Peace lɛ wieɔ yɛ nɛkɛ sane nɛɛ he: “Kɛ akɛ wiemɔ, shalom tsu nii aha hejɔlɛ loo toiŋjɔlɛ lɛ, nɔ ni yɔɔ mɛi ni kɛtsu nii kɛjɛ shishijee lɛ ajwɛŋmɔ mli ji je lɛ loo adesa weku lɛ shihilɛ ko ni pɛpɛɛpɛ-feemɔ, ekomefeemɔ, emuuyeli, obɔyimɔ yɔɔ mli. . . . He ni hejɔlɛ loo toiŋjɔlɛ yɔɔ lɛ, obɔyimɔ lɛ kɛ efai krokomɛi lɛ fɛɛ eshɛ amɛnagbee kɛ ŋɛlɛ ni tsui ni nyɔɔ mɔ mli yɔɔ he.” Kɛ Nyɔŋmɔ kɛ toiŋjɔlɛ ba lɛ, jeee akɛ gbɔmɛi ‘ekaseŋ tawuu dɔŋŋ’ kɛkɛ shi moŋ ‘mɔ fɛɛ mɔ baata lɛ diɛŋtsɛ eweintso kɛ egbamitso shishi hu.​—Mika 4:​3, 4.

[Mfoniri ni yɔɔ baafa 7]

Anu toiŋjɔlɛ ni bɛ lɛ he waa kɛjɛ Jeŋ Ta I mli kɛbaa

    Ga Woji (1980-2025)
    Shi Mli
    Botemɔ Mli
    • Ga
    • Kɛmaje
    • Bɔ Ni Misumɔɔ Lɛ Mihãa
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Mlai Ni Yɔɔ He
    • Ohe Saji
    • Ohe Saji Lɛ Ahe Gbɛjianɔtoo
    • JW.ORG
    • Botemɔ Mli
    Kɛmaje