Hiɛsɔɔ ni Wɔkɛaakwɛ “Nyɔŋmɔ We” Lɛ
“NƆ KOME mibi yɛ Yehowa dɛŋ—ni no sɛɛ gbɛ matao, akɛ mahi shi yɛ Yehowa we lɛ miwala gbii abɔ fɛɛ, ni mana Yehowa mlihilɛ lɛ ni mikɛ hiɛsɔɔ akwɛ esɔlemɔwe lɛ.”—Lala 27:4, New World Translation.
Maŋtsɛ David ni hiɛ sɔɔ nii lɛ kɛ nyamɔ, loo miishɛɛ kwɛ Yehowa sɔlemɔwe lɛ. Ani onuɔ he nakai nɔŋŋ yɛ hei ni akaseɔ anɔkwa jamɔ he nii yɛ ŋmɛnɛ lɛ? Buu Mɔɔ Asafo lɛ Betel shiai kɛ nitsumɔ he niji fe 95 lɛ fata nibii ni akɛjaa Yehowa yɛ wɔbe nɛɛ mli lɛ ahe.
Helga, ni je nitsumɔ shishi yɛ Betel shia ni yɔɔ Germany lɛ yɛ 1948 lɛ kɛɛ: “Afii pii ni mikɛsɔmɔ yɛ Betel yɛ be ni eho lɛ mli lɛ haa shidaa babaoo kɛ hiɛsɔɔ ni mli kwɔ, ni yaa nɔ efaa babaoo afi fɛɛ afi lɛ yiɔ mitsui mli obɔ.” Helga ji Betel nitsulɔi 13,828 ni yɔɔ jeŋ fɛɛ, ni ‘na Yehowa mlihilɛ lɛ’ yɛ 1993 sɔɔmɔ afi lɛ mli lɛ ateŋ mɔ kome. Mɛni diɛŋtsɛ ji gbɛi Betel lɛ shishi? Te Yehowa Odasefoi lɛ ateŋ mɔ fɛɛ mɔ, ni sɔmɔɔ Nyɔŋmɔ yɛ Betel loo esɛɛ lɛ aaafee tɛŋŋ ni ekɛ hiɛsɔɔ aaakwɛ gbɛjianɔtoo nɛɛ?
Gbɛi ni Biɔ Hetuu-Kɛhamɔ
“Betel” ji gbɛi ni sa jogbaŋŋ, ejaakɛ Hebri wiemɔ Behth-ʼElʹ lɛ shishi ji “Nyɔŋmɔ We.” (1 Mose 28:19, NW shishigbɛ niŋmaa) Hɛɛ, Betel tamɔ shia ni ato he gbɛjianɔ jogbaŋŋ, loo ‘shia ni nilee ma,’ ni Nyɔŋmɔ kɛ esuɔmɔnaa nifeemɔ ji nɔ ni agbalaa jwɛŋmɔ kɛyaa nɔ. (Abɛi 24:3) Herta kɛ hiɛsɔɔ kɛɛ akɛ: “Etamɔ shihilɛ yɛ weku ko mli. Wɔyɛ daa gbi nifeemɔ ni ato he gbɛjianɔ jogbaŋŋ.” Ekɛ Helga fɛɛ esɔmɔ yɛ Betel nɛɛ nɔŋŋ mli fe afii 45. Nɛkɛ weku agbo nɛɛ mlibii lɛ ateŋ mɔ fɛɛ mɔ yɛ enitsumɔ kɛ egbɛhe, ni haa emii shɛɔ ehe ni enuɔ he akɛ eyɛ shweshweeshwe. Nɔ ni kɛ gbɛi Betel lɛ kpaa gbee lɛ, anaa gbɛjianɔtoo kpakpa yɛ nitsumɔ hei sɔrɔtoi lɛ eko fɛɛ eko mli. Enɛ kɛ toiŋjɔlɛ baa, ehaa sanekpakpa lɛ shiɛmɔ feɔ nɔ ni mɔɔ shi, ni ehaa asafoi lɛ naa yiŋtoo kpakpa ni amɛaadamɔ nɔ amɛkɛ bulɛ ni mli kwɔ aha “Nyɔŋmɔ We” lɛ.—1 Korintobii 14:33, 40.
Mɛni hewɔ nibii ni akɛtsuɔ enɛɛmɛi lɛ ahe hiaa lɛ? Akɛ nɔkwɛmɔ nɔ lɛ, afee wolo tɛtrɛɛ nɛɛ yɛ Betel woji akalamɔ he lɛ. Maŋtsɛyeli sane lɛ shiɛmɔ kɛ mumɔŋ niyenii ni aaaja aha, ni Yesu Kristo na kɛtsɔ hiɛ lɛ haa gbɛjianɔtoo tamɔ Betel—ni nitsulɔi ni jɛɔ amɛsuɔmɔ mli amɛtsuɔ nii fiɔ sɛɛ, ni Yehowa jalɔi fɛɛ kɛ bulɛ waa haa lɛ feɔ nɔ ni he hiaa waa.—Mateo 24:14, 45.
Ani obaasumɔ ni okase daa gbi nitsumɔ ni yaa nɔ yɛ biɛ lɛ he nii babaoo? Atswaa ŋmɛlɛ ko ni jijeɔ kɛ ŋɔɔmɔ yɛ he ni Helga kɛ Herta yɔɔ yɛ shihilɛ he tsui lɛ fɛɛ mli lɛ leebi 6:30, eyɛ mli akɛ nitsulɔi fe 800 lɛ ateŋ mɛi pii teɔ shi mra fe nakai koni amɛsaa amɛhe amɛha gbi lɛ mli nitsumɔ. Kɛ atswa leebi ŋmɛji 7:00 lɛ, weku lɛ buaa amɛhe naa yɛ niyeli asa lɛ nɔ kɛhaa daa gbi ŋmalɛ lɛ hesusumɔ loo leebi jamɔ, kɛjɛ Ju kɛyashi Hɔɔ. Leebi niyeli ni ŋɔɔ nyiɛɔ no sɛɛ. Daa gbi mli nitsumɔ jeɔ shishi leebi ŋmɛji 8:00, ni eheɔ ŋmɛlɛtswai kpaanyɔ, ni nɔ ni foɔ mli pɛ ji shwane niyeli kɛ hejɔɔmɔ fioo. (Weku lɛ kɛ gbi fã tsuɔ nii daa Hɔɔ.) Ekɔɔɔ he eko he ni mɔ yɔɔ, nihoomɔ he, woji akalamɔ he, niiahefɔmɔ he, ɔfis, tsɔnei ahe nitsumɔ he, woji afeemɔ he loo nitsumɔ he fɛɛ nitsumɔ he ni mɔ ko tsuɔ nii yɛ lɛ, babaoo yɛ tsumɔ.
Kɛ gbɛkɛnaashi kɛ otsii lɛ anaagbee shɛ lɛ, weku lɛ mlibii lɛ kɛ asafoi krokomɛi yaa kpeei kɛ maŋ shiɛmɔ. Betel nyɛmimɛi pii ji onukpai kɛ asafoŋ sɔɔlɔi yɛ nɛkɛ asafoi nɛɛ amli. Asafoi nɛɛ amlibii lɛ ahiɛ sɔɔ ekomefeemɔ nɛɛ waa, kui sɔrɔtoi enyɔ lɛ fɛɛ tsuɔ nii yɛ ekomefeemɔ mli akɛ kuu kome, ni ayɛ bulɛ kɛ shishinumɔ kɛha he. (Kolosebii 2:19) Betel nitsulɔ fɛɛ nitsulɔ le akɛ nitsumɔ ni akɛwo edɛŋ yɛ “Nyɔŋmɔ We” lɛ he hiaa fe nitsumɔi krokomɛi fɛɛ. Shi, miishɛɛ kɛha shiɛmɔ kɛ ekãa yɛ asafo lɛ mli, ni subaŋ ni ŋmɛɔ pɛpɛɛpɛ fata he lɛ, wajeɔ Betel nitsulɔ lɛ mumɔŋ shidaamɔ, ehaa emiishɛɛ faa, ni efeɔ lɛ weku lɛ mlinyo ni woɔ yibii babaoo. Kwɛ bɔ ni sui nɛɛ ahe hiaa ha yɛ be mli ni otsuɔ nii yɛ “we” loo shĩa ni egbɛ́i kɔɔ susuma muu fɛɛ mli ni ajɛɔ atuɔ he ahaa he lɛ!
Betel Sɔɔmɔ ni Oooha Efee nɔ ni Yeɔ Omanye
Mɛni eye ebua Yehowa Odasefoi babaoo ni amɛye omanye yɛ Betel sɔɔmɔ mli lɛ? France Betel weku lɛ mlibii ni amɛna Betel sɔɔmɔ niiashikpamɔ afii pii lɛ wie nɛkɛ saji nɛɛ: “Suɔmɔ kɛha Yehowa. Faishi ni wɔtswa akɛ wɔɔŋmɛ wɔtsui shi yɛ he fɛɛ he ni ekɛ wɔ aaawo; humifeemɔ, heshibaa, kɛ toiboo ni wɔfeɔ wɔhaa gbɛtsɔɔmɔ ni Asafo lɛ kɛhaa wɔ lɛ.” (Denise) “Miyoo bɔ ni ehe hiaa ni akɛ bulɛ aha shishitoo mla ni Paulo tsi ta yɛ Romabii 12:10 lɛ: ‘Mɔ fɛɛ mɔ kɛ woo aha enaanyo klɛŋklɛŋ.’ Ŋmalɛ nɛɛ tsɔɔ wɔ bɔ ni ehe hiaa ni wɔsusu mɛi krokomɛi asusumɔi ahe, shi jeee ni wɔɔma nɔ mi akɛ akpɛlɛ bɔ ni wɔsusuɔ nii ahe wɔhaa lɛ nɔ. Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ wɔkatao gbɛhe ni kwɔ fe mɛi krokomɛi fɛɛ nɔ.” (Jean-Jacques) Barbara kɛɛ: “Kɛ wɔkwɛ nibii yɛ heloo naa, yɛ gbɔmɔ gbɛ nɔ lɛ, ebaafite bulɛ ni wɔyɔɔ kɛha Betel sɔɔmɔ lɛ, ejaakɛ enɛ baaha wɔhiɛ akpa anɔkwale ni eji akɛ Yehowa ji mɔ ni kudɔɔ egbɛjianɔtoo lɛ nɔ. Kɛ wɔha emuu ni mɛi krokomɛi yeee lɛ tɔtɔ wɔnaji lɛ, bulɛ ni tamɔ nɛkɛ baalaaje.
Mɔ fɛɛ mɔ ni yɔɔ Betel lɛ yeee emuu, no hewɔ lɛ esa akɛ wɔsusu wɔnaanyobɔɔ he jogbaŋŋ. Obalaŋtai ni kpaako amɛba ehee lɛ kɛ amɛtipɛŋfoi pɛ akabɔ. Mɛi ni wieɔ huhuuhu loo amɛwieɔ nibii ni ejaaa lɛ jeee mɛi ni amɛkɛ bɔɔ aaatswa mɔ ama shi yɛ Betel loo yɛ asafo lɛ mli. Shi yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, “nilee ni jɛ ŋwɛi” ni atsɔɔ mli yɛ Yakobo 3:17 lɛ kasemɔ kɛ jɔɔmɔi baa. “Klɛŋklɛŋ lɛ ehe tse, no sɛɛ lɛ ehe jɔ, ehiɛ ka shi, eboɔ toi, eyi obɔ kɛ mɔbɔnalɛ kɛ yibii kpakpai, ejeee ŋwane, efeee osato.” Anaa sui ni tamɔ nɛkɛ, ni tsuishiŋmɛɛ kɛ mlihilɛ fata he lɛ yɛ “Nyɔŋmɔ We” lɛ, ni ehaa shihilɛ yɛ jɛmɛ feɔ nɔ ni ŋɔɔ ni kanyaa mɔ. Gbɔi ni jeee Odasefoi ni baa jɛmɛ lɛ po jieɔ hiɛsɔɔ kpo yɛ jeŋba kpakpa, naanyobɔɔ su, kɛ miishɛɛ mumɔ ni nitsulɔi lɛ jieɔ lɛ kpo hewɔ.
Anny, ni eye fe afii 70, ni eji Betel weku ni yɔɔ Germany lɛ mlinyo kɛjɛ 1956 lɛ tsɔɔ bɔ ni efee klalo be fɛɛ be akɛ eeesɔmɔ lɛ mli: “Bɔni afee ni mahi shi jogbaŋŋ yɛ mumɔŋ lɛ, mibɔɔ mɔdɛŋ waa koni makase Asafo lɛ woji lɛ fɛɛ, ni maya kpeei daa, ni mana shiɛmɔ mli gbɛfaŋnɔ be fɛɛ be. Ni mibɔɔ mɔdɛŋ hu ni mana gbɔmɔtsoŋ hewalɛ kpakpa kɛtsɔ kpɔiaŋgbɔlemɔ nɔ daa leebi, ni mifeɔ enɛ kɛtsɔɔ atrakwei lɛ ni mikwɔɔ fe ni madamɔ tsɔne ni woɔ wɔ kɛyaa nsɔɔdoi lɛ anɔ lɛ nɔ, kɛ nyiɛmɔ titri shii abɔ, bɔ ni manyɛ beni miyaa shiɛmɔ lɛ.”
Mɛi ni ena Betel shihilɛ mli niiashikpamɔ lɛ ateŋ mɛi pii kɛ Anny baakpa gbee. Amɛkpaaa nikasemɔ, amɛkpaaa nitsumɔ. Gbɔmɔtsoŋ hewalɛnamɔ biɔ ni amɛna wɔ ni fa kɛ kpɔiaŋgbɔlemɔ ko ni amɛkɛ hiɛshikamɔ atsu nii yɛ niyeli kɛ ninumɔ mli. Nɔ ni he hiaa fe fɛɛ lɛ, amɛkuuu amɛhiɛ amɛshwieee aŋkro sɔlemɔ kɛ Biblia lɛ kasemɔ nɔ.
Bulɛ ni Mli Kwɔ kɛha Sɔɔmɔ Krɔŋŋ yɛ Betel
“Nɛgbɛ otsuɔ nii yɛ?” ji sane ni afɔɔ mɛi ni tsuɔ nii yɛ Betel lɛ bimɔ. Nitsumɔi lɛ yɛ sɔrɔtoi, shi esa akɛ mɔ fɛɛ mɔ kɛ bulɛ ni mli kwɔ waa aha eko fɛɛ eko. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ nitsumɔ fɛɛ nitsumɔ—kɛ okɛ tsɔne ni kalaa mumɔŋ niyenii miitsu nii jio, oofɔ atadei ahe jio, oohoo niyenii loo oofee hei komɛi falefale oha weku lɛ, loo ootsu nii yɛ ɔfis jio—enɛɛmɛi fɛɛ lɛ sɔɔmɔ krɔŋŋ ni. Taakɛ atsi ta yɛ yiteŋgbɛ lɛ, mligbalamɔ ko bɛ Kristofoi ateŋ. Kaimɔ akɛ abuɔ nitsumɔi ni he hiaa, ni osɔfoi lɛ kɛ Levibii lɛ tsuɔ yɛ sɔlemɔwe lɛ kɛ kpo lɛ nɔ lɛ, kɛ niyeli asai lɛ anɔ lɛ fɛɛ akɛ sɔɔmɔ krɔŋkrɔŋ kɛha Yehowa. Nɔ ni fata he ji kooloi ni agbeɔ ni asaa amɛ kɛhaa afɔleshaa, kanei ni awoɔ mli mu, jɛmɛ shamɔ kɛ tsũumɔ kɛ bulɔi anitsumɔ ni amɛtsuɔ. Nakai nɔŋŋ hu nitsumɔ fɛɛ nitsumɔ ni yaa nɔ yɛ Betel lɛ ji nitsumɔ ni sa ni haa mɔ tsui nyɔɔ emli yɛ “Nuŋtsɔ lɛ nitsumɔ lɛ mli,” no hewɔ lɛ eji hegbɛ ni enɔ bɛ kwraa.—1 Korintobii 15:58.
Susumɔ su ko ni baanyɛ atsi hiɛsɔɔ ni wɔkɛaakwɛ “Nyɔŋmɔ We” lɛ gbɛ lɛ he kuku okwɛ. Ehe miihia ni Kristofoi ni yɔɔ Betel kɛ asafoi lɛ amli lɛ fɛɛ akwɛ jogbaŋŋ koni amɛtsi amɛhe kɛjɛ hetsɛ̃ kɛ awuŋayeli, ni ji “wuiaŋ sharamɔ” lɛ he. (Abɛi 14:30) Mɔ ko mɔ ko bɛ nɔ ni eeedamɔ nɔ ehe atsɛ̃ sɔɔmɔ hegbɛi ni Betel weku lɛ mlibii hiɛ lɛ. Agbɛnɛ hu awuŋayeli, ni eji heloo lɛ nitsumɔi lɛ ateŋ ekome lɛ bɛ gbɛ yɛ Betel weku lɛ mli. Okɛ heshibaa amɛ diŋŋ—no ji ŋaawoo kpakpa kɛha mɔ ni susuɔ akɛ aku hiɛ ashwie enɔ yɛ be mli ni akɛ hegbɛi wuji haa mɛi krokomɛi lɛ. Agbɛnɛ hu, gbɔmɛi ni shika ni amɛyɔɔ lɛ yɔɔ sɔrɔto hiɔ shi yɛ ekomefeemɔ mli yɛ Betel. Kwɛ nijiaŋwujee ni aaaba kɛ mɔ ko kɛ shihilɛ mli ni eyɔɔ lɛ ‘to enyɛmi nɔ he’! Amɛtsui ni nyɔɔ amɛmli yɛ “ŋmaa kɛ hehaa nii” he kɛkɛ lɛ eye ebua mɛi pii ni amɛtee nɔ yɛ anɔkwayeli mli afii nyɔŋmai abɔ yɛ “Nyɔŋmɔ We” lɛ.—Galatabii 5:20, 26; 6:4; 1 Timoteo 6:8.
Yehowa Odasefoi kɛ gbɔmɛi krokomɛi akpekpei abɔ naa nitsumɔ ni atsuɔ yɛ Betel ni awooo amɛ nyɔmɔ yɛ he lɛ ahe sɛɛ waa—nitsumɔ ni pɛsɛmkunya bɛ mli ni ajɛɔ suɔmɔ mli atsuɔ ahaa Nyɔŋmɔ kɛ naanyo gbɔmɔ. Shika ni ajɛɔ suɔmɔ mli akɛkeɔ lɛ amli ajɛɔ akwɛɔ Buu Mɔɔ Asafo lɛ Betel shiai kɛ woji akalamɔ hei lɛ anɔ, taakɛ teokrase nitsumɔi krokomɛi lɛ ji lɛ. (2 Korintobii 9:7) Taakɛ Maŋtsɛ David kɛ Israel lumɛi kɛ wei anɔ onukpai lɛ ji lɛ, wɔbaanyɛ wɔtsɔɔ bulɛ kɛ hiɛsɔɔ ni wɔyɔɔ kɛha “Nyɔŋmɔ We” lɛ kɛtsɔ wɔ subaŋ kɛ shika ni wɔkɛaafi Asafo lɛ sɛɛ lɛ nɔ. (1 Kronika 29:3-7) Nyɛhaa wɔkwɛa bɔ ni aaanyɛ “ana Yehowa mlihilɛ lɛ” agbɛnɛ yɛ Betel.
Jɔɔmɔi ni Yɔɔ “Nyɔŋmɔ We” Lɛ
Kɛ ooya kpee lɛ, ani onuɔ tsui ni nyɔɔ mɔ mli waa he, yɛ Yehowa jalɔi ni yɔɔ miishɛɛ ni onaa ni amɛbɔle ohe kɛkpe lɛ hewɔ? Bo lɛ susumɔ Betel nitsulɔ ni ena hegbɛ akɛ eeesɔmɔ Yehowa, yɛ nyɛmimɛi akuu ko teŋ daa gbi lɛ he okwɛ! (Lala 26:12) Mɛɛ mumɔŋ dalɛ he gbɛkpamɔ ni nɔ bɛ enɛ kɛhaa nɛkɛ! Nyɛminuu ko wie akɛ ekase nibii babaoo ni aaaha ejaje loo etsake esu kɛ baŋ yɛ afi pɛ mli yɛ Betel fe afii etɛ ni eye yɛ he kroko. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ he ko he ko bɛ ni ena hegbɛ ni ekɛaana ni ekase Kristofoi ni amɛdara yɛ mumɔŋ lɛ ahemɔkɛyeli kɛ su kɛ baŋ.—Abɛi 13:20.
Kɛ wɔɔwie he nakai lɛ, mɛi ni ebɔle mɛi ahe kɛkpe yɛ Betel ji ŋaawolɔi ni yɔɔ niiashikpamɔ. Kɛfata he lɛ, hegbɛ ni akɛaanu wiemɔi ni asaa he jogbaŋŋ yɛ mli yɛ leebi jamɔ lɛ kɛ Betel weku lɛ Buu-Mɔɔ Nikasemɔ shishi lɛ kɛ be mli ni aboɔ wiemɔi ni ahaa yɛ Ju gbɛkɛnaashi lɛ atoi lɛ. Mɛi heei ni batsɔmɔɔ Betel weku lɛ mlibii lɛ naa tsɔsemɔ kɛjɛɔ Bethel Entrants’ School lɛ mli ni akɛ Biblia muu lɛ fɛɛ kanemɔ yɛ klɛŋklɛŋ nyɔji 12 lɛ mli lɛ he nitsumɔ fɔɔ amɛnɔ.
Saralɔi loo gbɔi ni jɛɔ maji krokomɛi anɔ lɛ amaniɛbɔi kɛ niiashikpamɔi kɛ hewalɛwoo krokomɛi haa. Agbɛnɛ hu Nɔyeli Kuu lɛ mlibii loo amɛ najiaŋdamɔlɔi yasaraa nitsumɔ he niji. Helga kaiɔ akɛ: “Eyɛ mli akɛ amɛyɛ babaoo feemɔ moŋ, shi nyɛmimɛi lɛ naa be kɛhaa naanyobɔɔ wiemɔ loo naaŋmɔlɔwoo ko.” Kwɛ hewalɛwoo ni eji akɛ bo diɛŋtsɛ ooona hii anɔkwafoi nɛɛ amlijɔlɛ su ni haa mɔ mii shɛɔ ehe lɛ!
Betel titri mɔ ko baanyɛ ana bɔ ni Nyɔŋmɔ gbɛjianɔtoo lɛ tsuɔ nii haa lɛ jogbaŋŋ kɛ bɔ ni emumɔ krɔŋkrɔŋ lɛ kanyaa tsuii kɛ niji ni sumɔɔ kɛhaa nifeemɔ yɛ. Nyɛminuu ko ni miisɔmɔ yɛ Betel yɛ France kɛjɛ 1949 lɛ kɛɛ: “Betel ji he ni mɔ ko nuɔ he akɛ ehɔ ‘nitsumɔ lɛ teŋ’ tuuŋtu.” Etee nɔ ekɛɛ akɛ: “Manyɛ mawie yɛ anɔkwale mli akɛ, kɛha mi lɛ, Betel ji be-fɛɛ sɔɔmɔ lɛ fa ko ni haa mituɔ be kɛ hewalɛ ni fa miwoɔ Yehowa sɔɔmɔ mli ni misɔmɔɔ nyɛmimɛi lɛ ateŋ mɛi ni fa.” Ni ani jeee enɛ ji wɔyiŋtoo diɛŋtsɛ yɛ shihilɛ mli—ni wɔfee Nyɔŋmɔ suɔmɔnaa nii? Wɔbaanyɛ “wɔkɛ yijiemɔ aha daa” yɛ Betel. Mɛɛ jɔɔmɔ po nɛ!—Lala 44:8, NW.
Taakɛ wɔkpa shi wɔna lɛ, mɔ ni tsuɔ nii yɛ Betel shia lɛ mli lɛ baanyɛ ana Yehowa mlihilɛ lɛ ni enine ashɛ jɔɔmɔi babaoo nɔ. (Hebribii 6:10) Ani sɔɔmɔ yɛ “Nyɔŋmɔ We” lɛ aaanyɛ afee nɔ ko ni sɛɛnamɔ yɔɔ he kɛha bo? Yehowa Odasefoi ateŋ mɛi ni kɛ hoo lɛ amɛye afii 19, ni yɔɔ mumɔŋ kɛ gbɔmɔtsoŋ hewalɛ kpakpa, ni taakɛ Timoteo ji lɛ, nyɛmimɛi lɛ “tãa ehe sane kpakpa” lɛ baanyɛ abi ni amɛbasɔmɔ yɛ Betel. (Bɔfoi lɛ Asaji 16:2) Mɛi pii kɛ Betel sɔɔmɔ efee amɛshihilɛ be fɛɛ mli nitsumɔ, taakɛ mɛi ni atsi amɛ ta yɛ yiteŋgbɛ lɛ ji lɛ. Kɛha amɛ lɛ, nii ni lalatsɛ lɛ shweɔ waa—akɛ ‘eeehi Yehowa we lɛ ewala gbii abɔ fɛɛ’ lɛ—eba mli diɛŋtsɛ kɛha amɛ.
Yehowa Odasefoi yɛ bulɛ kpele kɛha he-kɛ-afɔleshaa mumɔ ni amɛnyɛmimɛi hii kɛ yei ni yɔɔ Betel, ni jɛɔ amɛsuɔmɔ mli amɛkɛ miishɛɛ tsuɔ gbɛnaa nii ahe nii lɛ jieɔ lɛ kpo lɛ. Kɛ wɔsɔmɔɔ Yehowa yɛ Betel jio, yɛ he kroko jio, wɔteŋ mɔ fɛɛ mɔ yɛ yiŋtoo kpakpa ni eeedamɔ nɔ enu he taakɛ Maŋtsɛ David nu he lɛ—ni wɔkɛ hiɛsɔɔ, loo miishɛɛ aaakwɛ “Nyɔŋmɔ We” lɛ.
[Mfoniri ni yɔɔ baafa 31]
Nɛkɛ Kristofoi nɛɛ enya sɔɔmɔ krɔŋŋ he yɛ Germany Betel shia lɛ afii nyɔŋmai abɔ