Kiingin Karekean te Uaia Ni Mamaroro ma Buum

‘I AKI riai n taekina arei.’ ‘I aki kaota raoi nanou ni koaua.’ Ko a tia ni bobo ma te iango anne imwin am kekeiaki ni kani uaia ni mamaroro ma buum? E riai ni karikirakeaki te rabakau i aoni kanakoraoan te uaia ni mamaroro. N aron reken rabakau nako, iai aika a kai bwaati aroia iai ma e kangaanga rekena irouia tabeman. E ngae ngkana e kangaanga iroum aei, ma ko kona naba n reiakina arom ni kaota nanom n te aro ae nakoraoi ma ni kakukurei te ongora iai.

N taai tabetai, a tautaekanaki aomata ni katein te aba, ni kaineti ma aroaroia ae a kaakaraoia nakoia buuia. Ni katei tabeua, a aki riai mwaane ni kabatiaa kaotiotan nanoia. Mwaane aika rangi ni kabwararia, a kona ni kamangoraki bwa mwaane aika a aki ataa te bwai ae a taekinna. E koaua bwa e taku te Baibara: “A na bane aomata ni kai ongo, ao a na aki kau taetae.” (Iakobo 1:​19) Ma e kaineti te reirei anne nakoia mwaane ao aine, ao e kaotaki n te uaia ni mamaroro, bwa e tangiraki ae bati riki iai i rarikin tii te taetae ni kawai. Tao a kona n taetae ni kawai aomata aika uoman i marenaia n te tai ae maan, ma tera aroia ngkana a kabwaka ni kakauongo raoi i marenaia? Tao bon tiaki raoi te uaia ni mamaroro ni koaua anne. Iteran naba te uaia ni mamaroro ae nakoraoi, ae kaotaki n te kibu ane i eta, bon te rabakau ni kakauongo raoi.

Te Itoman n Akea te Taetae ni Kawai

N taabo tabeua, a aki riai buu-aine ni kaotiota aia iango ao aia namakin, ao a riai buu-mwaane n teimatoa n aki inanoi ma kaain aia utu. N te aekaki anne ao a a boni keetinna i bon irouia, te buu-te-mwaane ao te buu-te-aine, bwa tera ae a tangiria buuia ni kaineti ma te bwai ae riki. Tabeman buu-aine a mwaatai nakon te bwai ae kainnanoia buuia, ni waekoa ni kakororaoia. E kona n taekinaki bwa iai te itoman i marenan te mwaane ma buuna, e ngae ngke akea te taetae ni kawai. Ma n angiin te tai n te aekaki aei, bon tii temanna ae waakina iai te itoman. E ngae ngke e reiakina ataakin nanon buuna te buu-te-aine ma ana namakin, ma e aki bati ni kariaaki te mwaane bwa e na karikirakea naba te aekaki anne ae ataakin nanon te buu-te-aine ma ana namakin.

Ni katei ngkanne tabeua, a waaki mwaane n ukori kainnanoia aine, ao ni kataia ni kakororaoia. E ngae ngke akanne katei tabeua, ma a bati naba tekateka aika a na kakabwaiaki riki ngkana a katamaroaa aia uaia ni mamaroro.

E Rangi ni Kakawaki te Uaia ni Mamaroro

E kona n totokoaki reken te aki-mataata raoi ao kairuan te ota, n te uaia ni mamaroro ae kaotiotaki raoi iai te nano. N rongorongoia ngkoa tibun Iteraera, ake kaain te baronga are Reuben, Kata, ao te itera ni baronga are Manate ake a maeka i mainikun te Karaanga are Ioretan, a katea “te baonikarea ae e ababaki tarana” i rarikin Ioretan. A aki mataata raoi baronga ake tabemwaang n aia mwakuri. A a katauraoia baronga ake i maeao bwa a na buaka ma taria ngke a kairua n iangoia bwa a karitei ni karaoa te taromauri ae kairua. Imwain aia buaka kaain te baronga ake i maeao, a kanakoia moa taan tei ibukia bwa a na uaia ni maroro ma kaain te baronga are i mainiku. Ai wanawanara anne! A a kunea bwa ngaia te baonikarea arei, tiaki ibukin karea aika irekereke ma te taromauri ae kewe. Ma a kateia kaain te baronga are i maiaki bwa a maaka are a na kangai baronga ake tabeua nakon taai aika imwaia: “Akea tibangami i nanon Iehova.” E na riki te baonikarea bwa te bwai ni kakoaua are boni ngaiia naba taan taromauria Iehova. (Iotua 22:10-29) A arana te baonikarea bwa “te tia Kakoauai taeka,” tao ibukina bwa e na riki bwa te bwai ni kakoaua nakoia bwa Iehova bon te Atua ae koaua.​—Iotua 22:34, te kabwarabwara ae i nano.

E tau aia kabwarabwara ni kona ni kairii nanoia kaain baronga ake tabeua bwa a na kakoauaia, ma ni katoka kan ekaia nako baronga aika uoua ao te iterana aikai. Eng, e totokoaki rikin te buaka n te uaia ni mamaroro ae kaotiotaki raoi iai te nano. Rimwi riki ngke a a karitei I-Iteraera nakon Iehova ae te Atua, ao E tuanga buuna ni kaikonaki aei, bwa e na nanoangaiia ma n ‘taetae ni kabebetei nanoia.’ (Otea 2:​14) Ai raoiroira te katoto aei ibukia taanga ni mare! Eng, kataia n tataetae ni kawai ma kaainnabam n te aro ae ko na rota nanona ao e na ataa raoi nanom ao am namakin. E kakawaki aei, ai moarara riki ngkana iai baika a na maroroakinaki aika kainnanoaki kaotan nanora ni koaua iai. E taku Pattie Mihalik ae te tia kareke-rongorongo n te United States, bwa n aia iango tabeman, a kai taekinaki taeka. Ma e ngae ngke e bebete te taetae ni kawai, ma e kona naba n rangi ni kakawaki. Ngkana tao iai tabeman ake e kangaanga irouia kaotiotan nanoia, ma karaoana irouia e kona ni karekea uaana ae moan te kakawaki.

Karikirakean Rabakaum n te Uaia ni Mamaroro

A taku tabeman: ‘E a kaman aki raoiroi ara mare man te moantai.’ Ao tabeman naba a kangai: ‘E a aki kona n nakoraoi ara mare.’ A iangoia tabeman taanga bwa e a aki kona ni karikirakeaki raoiroin aia uaia ni mamaroro mai mwin te bong ni mare. Ma e ngae n anne, iangoia aomata ake a maeka n taabo ake katei iai, e maamatanaki karekean te buu irouia kaain te utu. A bati man taabo akanne ake a kanakoraoa aia uaia ni mamaroro n aia tai n tekateka.

A mare te taanga teuana n te aba are e karakinaki n te Baibara, n te katei are te matamata. E tuangaki te toro temanna bwa e na mwananga nakon te taabo ae raroa bwa e na kakaaea iai buun te mwaane arei. Ma a kaotiota rabakauia te taanga ni mare aei, ake a maiu tao 4,000 tabun te ririki n nako, ni kanakoraoa aia uaia ni mamaroro. E kaitiboo te mwaane ae Itaaka ma te toro aei ao neiere e na buunna, n te marae. “E tuanga Itaaka te toro baike e karaoi ni kabane.” E reitanako taekan te mare aei te Baibara ni kangai: “Ao Itaaka e kaira neierei [Rebeka] nakon uman tinana are Tara [aei bon te waaki ni mare n te tai arei], ao e anaa Rebeka, ao e riki neierei ba buna; ao e tangiria.”​—Karikani Bwaai 24:62-67.

Nora aron Itaaka n ongora moa te rongorongo ‘ao imwina’ e anaa Rebeka bwa buuna. Te toro arei bon te aomata ae onimakinaki ae tangira Iehova ae te Atua are e taromauriaki naba iroun Itaaka. Anne bukina are e onimakinaki iai te mwaane aei iroun Itaaka. Imwina ao ‘e a tangiraki’ Rebeka iroun Itaaka, are buuna ni mare.

A karikirakea te uaia ni mamaroro ae nakoraoi Itaaka ao Rebeka? Imwin maren natia ae Etau ma natin Eta aika uoman, ao e a riki te kangaanga ae kakaiaki iai. E teimatoa n “taku” Rebeka nakon Itaaka: “I a botu ni maiu irouia tibun Eta ake aine: ngkana tao e karekea buna Iakoba [natia are te karimwi] mai buakoia tibun Eta . . . ao tera maneni maiuu i rou iai?” (Karikani Bwaai 26:34; 27:46) E teretere bwa e mamaroro ni kaotiota raoi raraomana.

E tuangaki Iakoba are bwebwen Etau iroun Itaaka, bwa e na aki karekea buuna mai buakoia natiia kaain Kanaan. (Karikani Bwaai 28:1, 2) E a iraki are e iangoia Rebeka. E nakoraoi aia uaia ni mamaroro taanga aikai ni kaineti ma te bwai ae rangi ni kakawaki n aia utu, ao e a riki bwa te bwai ni katoto nakoira ni boong aikai. Ma tera aroia taanga ngkana a uaia n aki boraoi n iango i aon te bwai teuana? Tera ae kona ni karaoaki?

Ngkana Iai te Aki Boraoi n Iango

Ngkana iai te aki boraoi n iango ae kakaiaki i marenam ma buum, tai kainabwabu nakon buum. E teretere n anne nanom ae kangai: Ko aki kukurei, ao ko tangira buum bwa e na aki kukurei naba. Ma e ngae n anne, tao e kona n aki mataata buum ni baika ko tangiri ao n am namakin.

E na ibuobuoki te uaia ni mamaroro raoi i aon aromi, ngkoe ma buum. Ngkana e na kauna temanna iroumi te bwai are kam maroroakinna, e na aki bebete ngkanne kateimatoan te rau. Ana karo Itaaka aika Aberaam ao Nei Tara, a a tia naba ni kaaitara ma te kangaanga teuana. Ibukina bwa e kanoabo Nei Tara, e a ira are e karaoaki n te katei ni boong akekei, ao e a kaira ana toro te aine ae Nei Aka bwa e na iein ma buuna bwa e aonga n reke natina. E a karika natin Aberaam Nei Aka ae te mwaane ae Itimaera. Ma imwina riki ao e a bikoukou Nei Tara, ao e a karika natin Aberaam te mwaane ae Itaaka. Ngke e a kakoriraki Itaaka, ao e a nora Tara aron Itimaera ni kakanikoa natina. Mangaia are e a otara irouna te kangaanga ibukin natina, ao e a kairoroa Aberaam bwa e na kanakoa te toro te aine ma Itimaera. Eng, e maroroakina raoi ana namakin Tara n aki karariki. Ma te bwai are e tuatua, e rangi n aki kukurei iai Aberaam.

E kanga n reke kaetana? E warekaki ae kangai n te Baibara: “E taku te Atua nakon Aberaam, E na tai rawawata nanom n te baei i bukin te tei, ma am toro te aine, ko na ira nanoni bwanan Tara n ana taeka nako im ni kabanea; ba a na atoatongaki am kariki nako i nanon Itaaka.” E ongo Aberaam iroun Iehova ae te Atua ao e karaoa tuangana.​—Karikani Bwaai 16:1-4; 21:1-14.

Tao ko kona ni kangai: ‘Ngkana arona bwa e taetae te Atua nakoira mai karawa, ao ti kona ngkanne ni boonnano!’ E a uotira anne nakon te kiing riki teuana are e na kanakoraoa te aki boraoi n iango irouia taanga. A kona n ongo iroun te Atua taanga ni mare. N te aro raa? Man aia kaai ni wareka Ana Taeka te Atua ao ni kariaia ana kairiri te Atua iai.​—1 I-Tetaronike 2:13.

E taku temanna te buu-te-aine ae ikawai n te onimaki: “A bati taai aika ngkana e kawarai te ateiaine bwa e na karekea reireiana ibukin ana tekateka, ao I titirakinna bwa a kaai ni wawareka te Baibara ngaia ma buuna, ao angiia ake iai aia kangaanga n aia utu, a bon aki kaakaraoa anne.” (Tito 2:​3-5) Ti bane ni kona ni kakabwaiaki man taraakin te itera aei iroun neiei. Ko riai ni wareka Ana Taeka te Atua ma buum ni katoatai. N te aro anne, ko “ongo” iai ana taeka te Atua ni kaineti ma aron waakin maium ni katoabong. (Itaia 30:21) Ma ururinga aei: Tai kabongana te Baibara bwa kaanga te kai n oro ni kataerea iai buum, ni kotokotei kiibu ake ko taku bwa e a kabwaka ni kakororaoi buum. Ma n onean mwin anne, kataia n noria bwa kam na kanga n uaia ni karaoa are kam warekia.

Ngkana ko kataia ni katoka te kangaanga teuana ae kakaiaki, e aera ngkai ko aki nora taekan te bwai ane ko raraomaeakinna anne n te Watch Tower Publications Indexa? Tao ngkana e riki te kangaanga n ami tekateka ibukina bwa kam kawakinia kaaro aika kara. N onean mwin are kam na ngureakina te bwai are e riai ni karaoia buum ke e aki riai ni karaoia, e aera kam aki tekateka ao ni kaai n nora te boki ae te Index? Te moanibwai, nora te atu n reirei ae “Parents.” Ko bae ni kan nora te rongorongo i aan te atu ae “caring for aged parents.” Kaai ni wareki kaongora iai, n aia boki Ana Tia Kakoaua Iehova. Ko bae ni mimi ni batin kakabwaiam ngkoe ma buum ae reke man rongorongo ake a aanaki n te Baibara, ae a a tia ni buokaki iai Kristian ni koaua aika bati.

Ngkana kam kaai n nori kaongora akanne ma ni wareki, kam na buokaki iai bwa e na reke te bwai are kam uaiakinna ni kaineti ma ami kangaanga. Kam na kunei iai kiibu man te Baibara ao kiibu aika mwaneweaki, ake a kaota ana iango te Atua i aon ami kangaanga. Nori kiibu akanne n te Baibara, ao kaai ni wareki. Eng, kam na ongo iai te bwai ae taekinna te Atua ni kaineti ma ami kangaanga are kam kaitaraa!

Kateimatoa Nakoraoin te Uaia ni Mamaroro

Ko a tia ni kataia ni kauka te mataroa ae e a maan n aki kabonganaki? E bae ni karaurau n uki man intitina ake a a raraa. Ma tera aron te mataroa ae katoatai ni kabonganaki ao a kakabira intitina n te oera? E na boni kai uki. Ai bon aron naba te mataroa ibukin te uaia ni mamaroro. Ngkana kam kataneiai ngkami n uaia ni mamaroro ao ni kaakabira intitin mataroan ami uaia ni mamaroro n te tangira ni Kristian, e kona ngkanne ni bebete iroumi te uaia ni maroroakini ami iango, e ngae ngke iai baika kam aki boraoi n iango iai aika rangi ni kakawaki.

E bae ni kangaanga kanakoraoan te uaia ni mamaroro n te moantai, ma keiaki karaoia, e ngae ngkana e kainnanoa te kakorakora ae bati. N tokina ao ko na kimwareirei ni bebeten am itoman ma buum, ao kam na teimatoa ni boonnano i marenami.

[Kabwarabwara ae nano]

[Taamnei n iteraniba 7]

Ngkana ko kaaitara ma te aki boraoi n iango, ko na ukoukora ana kairiri te Atua?