Ko Na Kakairi N Ana Kairiri Iehova Ae Boto I Aon Te Tangira?
“I ribai aaro ni kewe ni kabane.”—TAIAN ARERU 119:128, BG.
1, 2. (a) N ukeran te kairiri bwa ko aonga n roko n tiam ae te maiu are aki toki, tera te kauring ae ko na butimwaeia, ao bukin tera? (b) Baikara kauring ake e anga Iehova nakoia te koraki ake a toro irouna, ao bukin tera?
IANGOA aei: Ko tangiria ni mwananga nakon te tabo teuana. Ibukini kairam nakon te tabo anne, ko a tuanga raoraom ae ko onimakinna are e ataa te kawai. Ngke e a kabwarabwaraa nakoim te kawai ae ko na toua, ao e na bae ni kangai: “Taratara raoi ngkana ko roko n te kawai are imwina. E mwamwanaa te aba te kanikina anne. A bati aomata ake a toua te kawai anne ao ni bua iai kawaia.” Ko na butimwaea tabeakinam irouna ao ni mutiakina ana kauring are e anga? N aanga tabeua, Iehova kaanga ai aron raoraom anne. E anganira kaetieti aika baireaki raoi ibukin arora bwa ti na roko ni kawaira ae te maiu are aki toki, ma e anganira naba te kauring ibukini kariri aika bubuaka aika kona ni kairira nakon te kawai ae kairua.—Te Tua-Kaua 5:32; Itaia 30:21.
2 N te kaongora aei ao are imwina, ti na maroroakin iai kariri tabeua ake e kauringira iai Raoraora ae Iehova ae te Atua. Ti bia ururinga are e anganira kauring akanne Iehova ibukin tabeakinara ao tangirara irouna. E tangirira bwa ti na roko n tiara are ti na nako iai. E maraki nanona ngkana e noriia aomata aika kakairi ni kariri aika bubuaka ao ni bua iai kawaia. (Etekiera 33:11) N te kaongora aei ao ti na maroroakin iai tenua kariri aika bubuaka. Te moan bon te kariri mai tinaniku mairouia aomata tabeman, te kauoua e bon nako mai nanora. Te katenua bon taekani baika akea maneia; ma e ngae n anne, a bon rangi ni karuanikai. Ti riai n ataia bwa baikara kariri aikai ao e na kanga n reireinira Tamara are i karawa bwa ti na rarawa nako iai. E taekina ae kangai nakon Iehova te tia areru ae kairaki iroun te taamnei ae raoiroi: “I ribai aaro ni kewe ni kabane.” (Taian Areru 119:128, BG) Titeboo am namakin ma anne? Ti na noria bwa ti na kanga ni kona ni karekei aeka n namakin akanne ao ni karaoa ara motinnano iai.
Tai Kakairi ‘Irouia te Koraki ae Bati’
3. (a) E aera ngkai e kona ni karuanikai irakia taani mwamwananga tabeman ngkana ko aki koaua raoi bwa e nga te kawai ae ko na toua? (b) Tera te boto n reirei ae kakawaki ae ti noria n Te Otinako 23:2?
3 Tera te bwai ae ko na karaoia ngkana ko aki koaua raoi bwa e nga te kawai ae ko na toua, n am tai ni mwananga ae abwabwaki? Ko na bae ni kaririaki bwa ko na iriia taani mwamwananga ake tabeman—ai moarara riki ngkana ko a noriia aomata aika bati bwa anne te kawai ae a toua. E karuanikai te kawai anne. N tokina, a na aki kaea kawaim taani mwamwananga akanne, ke tao a na boni kona naba ni bua. Ni kaineti ma aei, iangoa te boto n reirei ae aana teuana mai buakon tuua ake a anganaki tibun Iteraera rimoa. A anganaki te kauring te koraki ake a beku bwa taani motikitaeka ke taani kakoaua n te komete ni kaboowi, ibukini karuanikain te ‘kakairi irouia te koraki ae bati.’ (Wareka Te Otinako 23:2.) Ni koauana, e rangi ni bebete irouia aomata aika aki kororaoi bwa a na kakairi n aia kariri tabonroroia, ni kabwaoua te kaetitaeka. Ma e tianaki n te komete ni kaboowi te boto n reirei ni kaineti ma te aki kaririaki irouia te koraki ae bati? E bon aki.
4, 5. A kanga ni kaririaki Iotua ma Kareba bwa a na kakairi irouia te koraki ae bati, ma tera ae e kairiia bwa a na rarawa nako iai?
4 Ni koauana, tao n taai tabetai e kona n rotiira te kariri n te ‘kakairi irouia te koraki ae bati.’ E kona ni karina n riki, ao e kona ni kangaanga te rarawa nako iai. N te katoto, iangoa te kariri are a kaaitara ma ngaia Iotua ao Kareba mairouia tabonroroia. Bon raoia mwaane ake 12 ake a nako n tuoa te Aba ni Berita. Ngke a oki, a anga te ribooti ae rangi ni buakaka ao ni kabwaranano mwaane ake tengaun mai buakoia te koraki anne. A taekinna naba bwa tabeman kaain te aba arei bon aintoa ake kanoaia Nebirim, ake natiia aine ma anera ake a karitei. (Karikani Bwaai 6:4) Ma e rangi ni kamimi te rongorongo anne. A a tia ni kamaunaaki n te Ieka n tienture aika bwakanako Nebirim aika buakaka akanne ake a aki kona ni kariki, ao bon akea naba temanna ae maiu. Ma e kona naba ni kakorakoraia te koraki ake a mamaara aia onimaki iango akana akea aaia akanne. E a karika te maaku ae korakora nakoia aomata, te ribooti ae buakaka mairouia taan tutuo ake tengaun. Imwin te tai ae aki rangi ni maan, a bati ake a kakoauaa ae bon te kairua rinia n te Aba ni Berita are e kairiia Iehova nako iai. Tera ae a karaoia Iotua ma Kareba n te kangaanga are e aki kantaningaaki anne?—Warekaia Iteraera 13:25-33.
5 A aki kakairi irouia te koraki ae bati. E ngae ngke a rawa n ongo te rongorongo anne te koraki ae bati, ma a bon taekina te koaua mwaane ake uoman ao n nim ma ngaia, e ngae ngke a kakamaakaki n tuangaki bwa a na karebanaaki ni kamateaki! E reke mai ia ninikoriaia? Akea te nanououa bwa e bon reke man aia onimaki. A nora te kaokoro i marenan rongorongoia mwaane ake akea koauani baike a taekin ma ana berita ae tabu Iehova ae te Atua, aomata ake iai aia onimaki. A kaotiota aia namakin imwina mwaane ake uoman ibukin aroaron Iehova ni kakoroi bukin ana berita ni bane. (Wareka Iotua 14:6, 8; 23:2, 14.) A nimta Atuaia ae kakaonimaki Iotua ao Kareba, ao a aki kona n iangoa karawawataana n aroia ni kakairi irouia te koraki ae bati ake akea aia onimaki. Ai ngaia are a tei n nene, ao a katea te banna ni katoto ae moanibaan te raoiroi ibukira ni boong aikai.—Warekaia Iteraera 14:1-10.
6. N aaro raa ae ti namakina iai te kaririaki n te kakairi irouia te koraki ae bati?
6 Ko a tia n namakina te kaririaki ni kakairi irouia te koraki ae bati? Akea te nanououa bwa te koraki ake a ianena mairoun Iehova ao ake a bwainingarea ana kaetieti ibukin te aroaro ni maiu ae riai, a a riki bwa te koraki ae bati ni boong aikai. Ni karaoan te kaakibotu, a aki toki te koraki ae bati aei ni kauekei iango aika akea koauaia. A kona n imanono n taku bwa akea buakakan te wene ni bure, te tiritiri, te tabunea are e a rangi n taabangaki n taiani kaongora n te TV, n taiani birim, ao n te takaakaro n te viteo. (2 Timoteo 3:1-5) Ngkana ko rinea am kaakibotu i boni bukim ao ibukia kaain am utu, ko kariaia mamaaran mataniwin nanoia tabeman bwa a na taonaanako am motinnano ao ni kaboraoa mataniwin nanom ma ngaiia? E aki ngkanne titeboo anne ma te kakairi irouia te koraki ae bati?
7, 8. (a) A kanga ni kataneiaaki ara “atatai,” ao e aera ngkai e manena riki te aeka ni kataneiai anne nakon te kakairi n tuua aika mwaiti? (b) E aera bwa ko kukurei n aia katoto ae kaunganano rooro n rikirake aika Kristian aika mwaiti?
7 E a tia Iehova n anganira te bwaintangira ae kakawaki ae ara “atatai” n rinea ae eti ao ae kairua are e na buokira ni karaoi ara motinnano. Mangaia are e riai ni kataneiaaki ara atatai ngkana ti “kakabongana.” (Ebera 5:14) E na aki kona ni kataneiaaki ara atatai ngkana ti kakairi irouia te koraki ae bati, ke n te itera teuana, tuua aika a mwaiti ni kaineti ma mataniwin nanora. N te katoto, ngaia anne bukina ae ana aomata Iehova a aki anganaki rinanin birim ake a na kararoaia mai iai, booki, ao taabo tabeua ake a kakawaraki n te Internet. Ibukina bwa a rangi ni waekoa ni bitaki baika riiriki n te aonnaba, a kona naba ni waekoa ni bane taini baikanne imwini karaoaia. (1 Korinto 7:31) Ma ae kakaiaki riki, e kona n totokoira man te mwakuri ae kakawaki ae iaiangoan raoi ana boto n reirei te Baibara ao tataroakinana, ao ni karaoi ara motinnano i aoni baika a aanaki mai iai booto n reirei akanne.—I-Ebeto 5:10.
8 Ni koauana, ti kona n ribaaki n tabetai man ara motinnano ake a aanaki n te Baibara. A kona rooro n rikirake aika Kristian ni kaaitara ma te kariri ae korakora mairouia te koraki ae bati, n norakin ao ni karaoakini baike a nori ma ni karaoi ataein te reirei ni kabane. (1 Betero 4:4) Mangaia are e rangi n tamaroa norakia Kristian aika ataei ao aika kaara ngkai a kakairi n aia onimaki Iotua ao Kareba, ake a rawa ni kakairi irouia te koraki ae bati.
Tai Kakairi n “Nanomi ma Matami”
9. (a) E aera bwa e kona ni karuanikai irakin te bwai ae ti kani karaoia ao irakin oin nanora n ara tai ni mwananga? (b) E aera bwa e kakawaki nakoia ana aomata te Atua rimoa te Tua are e taekinaki ni Warekaia Iteraera 15:37-39?
9 Te kauoua ni kariri ae karuanikai ae ti na maroroakinna e bon nako mai nanora. Ti kona ni kabwarabwaraa n te aro aei: Ngkana ko mwananga nakon te tabo teuana ae ko na nako iai, ko kona n iangoia bwa ko na kaaki taekan am mwabe ao n ira oin nanom—ke tao n iri taiani kawai ake ko taku bwa a taara n raoiroi? E teretere raoi bwa ko aki kona n roko n tiam ngkana ko ira oin nanom. Ni kaineti ma aei, iangoa riki ana tua Iehova teuana nakoia tibun Iteraera rimoa. A mwaiti aomata ni boong aikai ake a kunea bwa e kangaanga otaia n te tua ae kaineti ma kanimwan te karai ae buruu ao buruburun aia kunnikai. (Wareka Warekaia Iteraera 15:37-39.) Ma ko nora kakawakin te tua aei? E buokiia ana aomata te Atua te ongeaba nakon te tua aei bwa a na teimatoa ni kararoaia ao ni kaokoroia mairouia natannaomata ake a beekan ake a otabwaniniaki irouia. E rangi ni kakawaki aei ngkana a na karekea ao ni kateimatoa akoaia mairoun Iehova. (Nakoaia Ibonga 18:24, 25) Mangaia are e kaotaki naba n te tua anne karuanikain irakin oin te nano are e kona ni katannakoira man tiara ae te maiu are aki toki. N te aro raa?
10. E kanga ni kaotia Iehova bwa e atai rikiaia aomata nako?
10 Nora bukin anganakia iroun Iehova ana aomata te Tua aei: “Kam na aki nakonako n iri nanomi ma matami, aika kam taneiai iai ngkoa n iriri ni kanga ni wene ni bure.” E atai rikiaia aomata nako Iehova. E ataia raoi naba bwa a kanga ni kai burebureaki nanora ni baika ti nori ni matara. Ngaia are ti anganaki te kauring ae kangai n te Baibara: “Moan te mamamana riki te aba te nano nakoni bwai ni kabane, ao e kakaiaki aorakina: ai antai ae kona n ataia?” (Ieremia 17:9, BG) Ko nora ngkanne tonun ana kauring Iehova are e anga nakoia tibun Iteraera? E ataia raoi ae a na bae ni kaatuui aia taratara irouia aomata aika beekan ake a otabwaniniaki irouia ao ni mwamwanaaki ni baike a nori. A kona ni kaririaki bwa a na riki n ai aroia te koraki ake tiaki kaain te onimaki, ni kona n iango, n namakin, ao ni karaoi mwakuri n ai aroia.—Taeka N Rabakau 13:20.
11. N te aro raa ae ti kona iai ni burebureaki bwa ti na tangiri baika ti nori ni matara?
11 N ara bong aikai, e rangi ni kai burebureaki riki nanora ae kai mwamwanaaki bwa ti na tangiri baika ti nori ni matara. Ti maeka ngkai n te aonnaba ae bati iai tangirani kaibwabwarun te rabwata. Ngaia are ti na kanga ni maiuakina te boto n reirei are taekinaki ni Warekaia Iteraera 15:39? Iangoa aei: Ngkana arona bwa e kabwakabwaka n te aro ae riao onean temanna n am tabo n reirei, n te tabo ni mwakuri, ke n am tabo are ko maeka iai, ko na rotaki iai? Ko kona ni kaririaki bwa ko na ‘kakairi n nanom ao ni matam’ ao ni burebureaki ni baike ko nori? Ko kona ngkanne ni kaririaki bwa ko na kamangori oin am kaetieti n arom n oneiko n aron naba anne?—I-Rom 12:1, 2.
12, 13. (a) Tera ae ti riai ni karaoia ngkana a kairira matara bwa ti na tarai baika bubuaka? (b) Tera ae kona ni kairira n totokoa ae ti na aki riki bwa taani kabwakabwaka nakoia tabemwaang?
12 Ti rangi ni kainnanoa karikirakean te taubaang. Ngkana a kairira matara bwa ti na tarai baika bubuaka, ti bia uringa ana motinnano Iobi are kakaonimaki, ngke e karaoa ana berita ma matana bwa e na aki tarataraa te aine ae tiaki buuna ni kaitaataan nakoina. (Iobi 31:1) N aron naba anne, e motinnanoia te Uea ae Tawita ni kangai: “N na aki kaaki te bwai ae akea manenana i matau.” (Taian Areru 101:3, NW) N aron Tawita, ti riai naba n iangoia bwa ti na aki tarataraa “te bwai ae akea manenana” ae te bwai teuana ae kona ni katoka ara iraorao ma Iehova. E kona n irekereke anne ma kariri nako aika ti nori ni matara ao ni burebureaki iai nanora nakoni karaoani baika bubuaka.
13 N te itera teuana, tao ti aki tangiria n riki bwa “te bwai ae akea manenana” nakoia tabemwaang n arora ni kariria bwa a na iaiangoi karaoani baika kairua. Mangaia are ti maiuakina raoi te reirei ni kairiri are taekinaki n te Baibara are kairaki koreana rinanon te taamnei, bwa ti na bwaini kunnikai aika tau ao aika riai. (1 Timoteo 2:9) E aki nanonaki ni kunnikaiakira n te aro ae riai bwa ti na kunnikainira ni kunnikai aika ti na kan iai. Ti karinei aia iango tabemwaang. Ti tangiria riki ni kakukureia tabemwaang nakon ae ti na kakukureira. (I-Rom 15:1, 2) E kakabwaiaaki te ekaretia ni Kristian irouia nga ma nga rooro n rikirake ake a katea te banna ni katoto ae moanibaan te raoiroi ni kaineti ma aei. Ai batira ara kamoamoa ibukia ngkai a rawa ni ‘kakairi n nanoia ma mataia,’ n rinea ae a na kakukureia nanon Iehova ni bwaai ni kabane ake a karaoi ao n aroia naba ni kunnikainia!
Tai Kakairi ni “Baika Akea Maneia”
14. Tera te kauring are e anga Tamuera ni kaineti ma uaiakinani “baika akea maneia?”
14 Iangoia bwa aongkoa ko a roko n te rereua i nanon am tai ni mwananga. Tera ae na riki ngkana ko a bita kawaim nakon te tabo are ko taku bwa ko miitaraea te ran iai? Uaiakinan te miitara arei e kona ni kabuaa maium! E ataa raoi te kangaanga anne Iehova. Iangoa te katoto. A tangiria tibun Iteraera n riki n ai aroia te natannaomata ake i rarikia, ake a tautaekanaki irouia ueea aika raoia n aomata. Ni koauana, bon te bure ae kakaiaki te aeka n nano anne bwa e kaotaki iai ae a aki tangira Iehova bwa aia Uea. E ngae ngke e kariaia Iehova bwa a na karekea aia uea ae raoia n aomata, ma e boni kanakoa naba ana burabeti are Tamuera bwa e na angania te kauring ibukin uaiakinani “baika akea maneia.”—Wareka 1 Tamuera 12:21.
15. N aaro raa ae a uaiakin iai baike akea maneia tibun Iteraera?
15 Te koaua bwa a iangoia aomata akanne bwa a na onimakina te uea ae raoia n aomata nakon onimakinan Iehova? Ngkana ngaia anne ae a iangoia, a uaiakin iai baika akea maneia! A bon reke n te kangaanga n uaiakinan ana iango nako Tatan. A kona ni kairaki nakon taromauriani boua irouia ueea ake raoia n aomata. A kairua aia iango taan taromauri boua n iangoan ae a koaua raoi ao a onimakinaki riki atuaia ake katotongani bwaai ake a karaoaki man te kai ke te atibu, nakon onimakinan te Atua ae aki nonoraki ae Iehova are e karikii bwaai ni kabane. Ma n aron are e taekinaki iroun te abotoro Bauro, bon “akea uaan” bouannanti. (1 I-Korinto 8:4) A aki kona n noraaba, ni kakauongo, n taetae, ke ni karaoa te bwai teuana. Ko boni kona n nori ao n ringi, ma ngkana ko na taromaurii, ai aron ae ko a bon uaiakini iai baika akea maneia aika akea nanoia ma a tii kona ni karikii kangaanga.—Taian Areru 115:4-8, BG.
16. (a) E kanga Tatan ni burebureia aomata ni boong aikai bwa a na uaiakini baika akea maneia? (b) Ti kanga ni kona n taekinna bwa akea manenan te mwane ao te kaubwai ni kabotauaki ma Iehova ae te Atua?
16 E rangi ni wanawana Tatan, ao e teimatoa ni kairia aomata ni boong aikai bwa a na kakairi ni “baika akea maneia.” N te katoto, e burebureiia aomata aika mwaiti bwa a na uaiakina moanibwaiani bwaikorakin te maiu aei ibukini mweraoia. E kona n toki aia kangaanga ni kabane n te mwane, te kaubwai ae bati, ao te mwakuri ae bubura iai te boo. Ma mwaitira buokaia aomata ae kona n reke mani baikai ngkana a rotaki n te aoraki, ke ngkana ai akea kaubwain abaia, ke ngkana e karina n roko te kabuanibwai? A na kanga ni buokiia aomata ake akea ungan nanoia, ma a kainnanoa te kantaninga, kairiraia, ao kaekaan aia titiraki aika nano ibukin te maiu? A kona baikai n totokoa te mate nakoia aomata? Ngkana ti kaatuui riki iangoani bwaikorakin te maiu aei nakoni bwaai n taamnei, ti na bon rawawata. E aki kona n anganira te bwai ae ti tangiria ibukin te kukurei te mwane ao te kaubwai, ao a aki kona naba ni kamanoira man te aoraki ao te mate. Boni “baika akea maneia.” (Taeka N Rabakau 23:4, 5) Ai batira riki ngkanne onimakinan Atuara ae Iehova! Ti kona ni karekea te mweraoi ni koaua tii man ara iraorao ma ngaia ae teimatoa n nene. Ai kakawakira te kakabwaia anne! Ti aki riai n raurenako ma ngaia n uaiakinan baika akea maneia iroura.
17. Tera am motinnano ni kaineti ma kariri aika bubuaka aika ti maroroakin?
17 Tiaki ti kakabwaiaaki ngkai e a riki Iehova bwa Raoraora ao te Tia kairira i nanoni maiura? Ngkana ti teimatoa ni mutiakin ana kauring aika tatangira, ake e anga ibukini kaitaraani kariri aika tenua aika bubuaka aika: te koraki ae bati, oin nanora, ao baika akea maneia, ti na boni kona n roko n tiara ae te maiu are aki toki. N te kaongora are imwina, ti na reiakin riki iai tenua kauring aika e katauraoi Iehova ibukini buokara n ribaa ao n rawa nakon te kawai are e burebureia aomata aika bati.—Taian Areru 119:128.
Tera Am Iango?
Ko na kanga ni maiuakini booto n reirei aika kaotaki ni Kiibu aika i nano?
[Taamnei n iteraniba 15]
Ko a tia ni kaririaki bwa ko na kakairi irouia te koraki ae bati?
[Taamnei n iteraniba 17]
E aera bwa e karuanikaiirakin oin nanom?
[Taamnei n iteraniba 18]
Ko uaiakini baika akea maneia?