Karaoi Am Motinnano Ma Te Wanawana

1, 2. Ko kani karaoi am motinnano, ao tera am namakin n am motinnano tabeua?

MOTINNANO! Motinnano! Ti kaaitara ma karaoani motinnano aika bati ni katoabong. Tera am namakin ni karaoan am motinnano? A ingainga tabeman ni kani bairei bwaai ni kabane i bon ibukia. A kamatoaa n taekinna bwa iai inaomataia ni karaoi oin aia motinnano ao a rawa ni butimwaea ana iango temanna ni karaoa te motinnano ibukiia. E ngae n anne, iai naba ake a maaku ni karaoi motinnano ake a riaoni baike a kakaraoaki ni maiuia. Tabeman a ukeri taeka n reirei mani booki ke mairouia taan anga taeka n reirei ao a bae ni kabanea te mwane ae rangi ni bati ibukini karaoan aia motinnano.

² A bati i buakora ake a kona ni karaoi oin aia motinnano ke ni butimwaei aia motinnano tabeman. Ti ataia bwa iai bwaai tabeua ake a riaoni mwaakara ao ti aki kona ni karaoa te bwai teuana iai, ma e ngae n anne ti kakaitau bwa ti kona ni karaoi motinnano ni baike ti bon tangiri n iterani maiura aika bati. (I-Karatia 6:5) Ma ti bae n ataia bwa ti aki kona ni karaoi motinnano ni kabane ma te wanawana ke ake ti na kakabwaiaaki iai.

3. Baikara kaetieti aika ti anganaki ibukini karaoani motinnano, ma tera te kangaanga are teimatoa n riiriki?

³ Ngkai ana toro Iehova ngaira, ti bae ni kukurei bwa e a tia n anga kaetieti aika mataata raoi ni kaineti ma baika bati aika kakawaki ni maiura. Ti ataia bwa ngkana ti tou mwin reirei ni kairiri akanne, ti a kona ni karaoi ara motinnano ake a na kakukureia Iehova ao ti na kakabwaiaaki iai. E ngae n anne, ti kona ni kaaitara ma kangaanga ao baike ti rinanoi aika aki katereaki raoi n Ana Taeka te Atua. Ti na kanga ngkanne ni motinnanoa te bwai ae ti na karaoia? N te katoto, ti ataia bwa ti riai n aki iraa. (I-Ebeto 4:28) Ma tera raoi ae moani karika te iraa? E iangoaki bwa e aki bure anaakin ana bwai temanna ngkana e aki rangi ni kakawaki ke tao e rangi ni kainnanoia te aomata are e anaia? Ti na kanga ni motinnanoa te bwai ae ti na karaoia ngkana a taekinna tabeman bwa e aki mataata te kaetieti? Tera te bwai ae na buokira?

KARAOA AM MOTINNANO MA TE IANGORAOI

4. Tera te taeka n reirei ae ti na bae n anganaki ngkana ti kaaitara ma karaoan ara motinnano?

⁴ Ngkana ti taekinna bwa ti a tauraoi ni karaoa te motinnano ae kakawaki, e kona raora ni Kristina temanna n tuangira bwa ti riai ni karaoia ma te iangoraoi. Ni koauana, bon te taeka n reirei ae raoiroi anne. Ti anganaki te reirei ni kauring man te Baibara ni kaineti ma te aki taenoa ni karaoi motinnano ni kangai: “Ane taenoa ao e na ti taenoa nakon te kai n nano.” (Taeka N Rabakau 21:​5, BG) Ma tera ae nanonaki ni karaoan te motinnano ma te iangoraoi? E nanonaki iai bwa ti na karekea ara tai ae tau, n iaiangoa te bwai anne, bwainan te riai ao ni kataia ni kaotaira ni bwaai ni kabane imwaini karaoan ara motinnano? A bane n ibuobuoki baikai ibukini karekean te motinnano ae raoiroi, ma e bati riki ae tangiraki ni karaoan te motinnano ma te iangoraoi.​—I-Rom 12:3; 1 Betero 4:7.

5. Bukin tera bwa akea iroura te iangoraoi n te aro ae kororaoi?

⁵ Ti riai ni kakoauaa bwa akea mai buakora ae bungiaki ma te iangoraoi n te aro ae kororaoi. Bukin tera? Ibukina bwa ti bane ni bungiaki ma te bure ao te aki kororaoi ngaia are e aikoa kororaoi marurungira ao ara iango. (Taian Areru 51:5; I-Rom 3:23) Irarikin anne, a a bati mai buakora ake a tia ni “kamatakiaki” iroun Tatan ni karokoa reiakinan ana kaetieti Iehova aika raraoi. (2 I-Korinto 4:4; Tito 3:3) Mangaia are ngkana e iaiango te aomata i nanon te tai ae maan imwaini karaoan ana motinnano ae boto i aoni baike e iangoi bwa a raraoi ao n riai, e boni bae naba ni karaoa ana motinnano ae kairua.​—Taeka N Rabakau 14:12.

6. Tera ae kona ni buokira ni karikirakea te iangoraoi?

⁶ E ngae ngke a aki kororaoi rabwatara ao ara iango ma e boni kororaoi n aaro ni kabane Tamara are i karawa ae Iehova. (Te Tua Kaua 32:4) E kakukurei bwa e karikira ma te kona ni bitii arora n iaiango ao n reiakina arora ni karikirakea te iangoraoi. (Wareka 2 Timoteo 1:7.) Ti kan iaiango ao n atai bukin rikini bwaai ma ni karaoi mwakuri n te aro ae riai, ngkai Kristian ngaira. Ti riai n reireinira n taotaon nanora, ara iango, ara namakin ao ni kakairi n aron Iehova n iango, n namakin ao ni mwakuri.

7, 8. Taekina te katoto ibukini karaoan te motinnano ma te iangoraoi n aki ongei kangaanga ke tabeaianga.

⁷ Iangoa te katoto aei. A tataneiai tabeman iabatera ni kaokiia natiia ake a a tibwa bungiaki nakoia aia koraki bwa a na tararuaaki, bwa a aonga ni waakinaanako aia mwakuri ni kareketianti.a E bungia natina te mwaane ae rangi ni boboto temanna te aine ae maeka n te aba are tiaki abana. N te tai naba anne, e a moana ana reirei n te Baibara ao ni maiuakini baike e reiakin. A a moanna ni kairoroaki ngaia ma buuna irouia raoraoia ao aia koraki bwa a na kaoka natiia nakon tibuna. Ma ni waakinakon ana reirei neiei n te Baibara, e a ataia bwa bon tabena mairoun te Atua bwa e na kaikaiwaa natina ngkai te tina ngaia. (Taian Areru 127:3; I-Ebeto 6:4) E riai ni kakairi neiei n te katei ibukina bwa a bane aomata n iangoia bwa te mwakuri ae riai? Ke e riai ni maiuakina te baere e reiakinna man te Baibara, e ngae ngke e kangaanga te maiu ma te mwane ae uarereke ao ni kakanikoaki naba irouia tabemwaang? Tera ae ko na karaoia ngke arona bwa ngkoe?

⁸ E bunra nanona te aine anne ao ni bubutiia Iehova buokana ngke e taonaki n te rawawata ao te tabeaianga. Imwini marorona ma ana tia reirei n te Baibara ao tabeman riki man te ekaretia ibukin ana kangaanga, e a moanna n ota n ana iango Iehova iai. E ataia naba bwa e kona n rotakibuaka ana namakin natina ni maenakona ma ana karo n ana tai n rikirake. Imwin iaiangoan te kangaanga n aron are e taekinaki n te Baibara, e a motinnanoia bwa e bon aki riai kanakoan natiia. E nora aroia kaain te ekaretia n ibuobuoki buun neiei ao aroni kukurein ma rikirakeni marurungin natina. E butimwaea te reirei n te Baibara ao ni moana kakaaeani bobotaki ma buuna.

9, 10. Tera ae nanonaki ni bwainan te iangoraoi, ao ti na kanga ni karaoa anne?

⁹ Bon anne te katoto teuana, ma e kamataataaki iai bwa e bati riki ae kainnanoaki ni bwainan te iangoraoi nakon tii karaoani baike ti iangoi bwa a riai, ke a iangoia tabeman riki bwa te kabanea ni bebete ke n raoiroi. E kona n riki ara iango ao nanora ae e aki kororaoi bwa kaanga te tainibai ae rangi ni waekoa ke n iremwe butina. Ti kona n reke n te kangaanga ae kakaiaki ngkana ti kairiraki iai. (Ieremia 17:9) Ti riai n tuoa ara iango ao nanora rinanoni kamanenaan ana kaetieti te Atua aika koaua.​—Wareka Itaia 55:​8, 9.

¹⁰ Iai bukina ae raoiroi ngkai ti kaungaki n te Baibara ni kangai: “Ko na onimakina Iehova n nanom ni kabanea, Ao tai mwiokoa oin am ataibwai: Ko na ataia n nakonakom ni kabane, Ao E na kaeti kawaim.” (Taeka N Rabakau 3:​5, 6, BG) Nora te kibuntaeka ae “tai mwiokoa oin am ataibwai.” E a manga taorimwiaki n ae kangai: ‘Ko na ataa Iehova.’ Bon tii ngaia Teuare e iangoraoi n te aro ae kororaoi. Mangaia are ngkana ti na karaoa ara motinnano, ti riai n nora ana iango te Atua man te Baibara. Imwina, ti riai ni kabotoa ara motinnano mai iai. Ti a katotonga aron Iehova n iango ngkana ti kani karaoi ara motinnano ma te iangoraoi.

KATANEIA AM ATATAI

11. Tera te bwai ae kakawaki ibukin te tokanikai ni karaoani motinnano ma te wanawana?

¹¹ E aki bebete karaoani motinnano ma te wanawana ao maiuakinana. E kona ni kangaanga riki aei nakoia naake a a tibwa bwabetitoaki ke ake a a tibwa rikirake n te onimaki. Ma a kona n rikirake n te onimaki akana merimeri ni bwaai n taamnei, n aron ae taekinaki n te Baibara. Iangoa aron te teei are e a tibwa reireinna n nakonako. Te bwai ae kakawaki ngkana e na tokanikai ni karaoa aei, e riai n okioki n nakonako teutana imwin teutana. Titeboo raoi anne ma ae merimeri ni bwaai n taamnei ngkana e na karaoi ana motinnano ma te wanawana. Iangoa te baere e kabwarabwaraa te abotoro Bauro ibukia aomata ake a a ikawai ni bwaai n taamnei ae “te koraki ake a kakabongana aia atatai ao a kataneiaaki iai bwa a na ataa ae eti ao ae kairua.” A kaotaki n taeka aika “kakabongana” ao “kataneiaaki” bwa ti riai n teimatoa ao n okioki ni kakorakoraira, ao anne ae a riai ni karaoia naake a boou ni kaineti ma karaoani motinnano ma te wanawana.​—Wareka I-Ebera 5:​13, 14.

12. Ti na kanga ni karikirakea ara atatai ni karaoani motinnano ma te wanawana?

¹² N aron ae taekinaki mai mwaina, ti riai ni karaoi motinnano ni baika uarereke ke aika bubura aika a rangi ni bati ni katobong. Ni kaineti ma te kakaae teuana, e raka i aon 40 te katebubua man ara mwakuri aika ti kakaraoi ake a aki boto man oin ara iango ma a boto man ara katei. N te katoto, ko bae n tia n iangoa kunnikaim ae ko na bwainna ni katoaingabong. Ko kona n iangoia bwa bon tiaki te bwai ae kakawaki ao n aki rinea raoi kunnikaim are ko na bwainna, moarara riki ngkana ko katawe. Ma e kakawaki iangoani kunnikaim bwa e na kaota mwiokoam ae ana toro Iehova ngkoe. (2 Korinto 6:​3, 4) Ngkana ko kabooi onea, ko bae n iangoa aron teia bwa a tatangiraki, ma tera aron taraakina irouia aomata ao boobuakana? E kona karaoan rinerine aika eti ni baikai ni boutokaa kataneiaan ara atatai are e na buokira ni karaoi motinnano aika eti n itera aika kakawaki riki.​—Ruka 16:10; 1 I-Korinto 10:31.

KARIKIRAKEA TE NANO NI KANI KARAOA AE ETI

13. Tera ae kainnanoaki bwa ti aonga ni koaua raoi bwa ti maiuakin ara motinannano?

¹³ Ti bane ni kakoauaa bwa karaoan te motinnano ae eti bon te mwakuri teuana, ma maiuakinana ao nimtakina bon te mwakuri naba teuana. N te katoto, iai tabeman ake a kani kaaki te moko ma aki kona ibukina bwa e aki tau kaungaaia. Te bwai ae kainnanoaki iai bon te kakorakora n toua mwin am motinnano. A kakoauaa tabeman bwa e kuri n titeboo korakorara ma te mwatireti. Ngkana ti kabatiaa kabonganana ke kakammwakurana, e na rikirake ni korakora. Ma ngkana ti burenibwai ni kabongana, e na kona ni ngore ke n nimamate. Tera ngkanne ae na buokira ni karikirakea nanora bwa ti na nimta ara motinnano ao ni maiuakinna? E kona ni buokira onimakinan Iehova.​—Wareka I-Biribi 2:13.

14. Tera te bwai are karekea korakorani Bauro bwa e na karaoa te baere e riai ni karaoia?

¹⁴ E kakoauaa aei Bauro n te baere e a tia n rinanona. E bwaebwaeti n te taina ni kangai: “Iai irou te nano ni kani karaoa ae raoiroi, ma akea irou te kona ni karaoia.” E ataa te bwai ae kani karaoia ke ae riai ni karaoia ma n taai tabetai iai te bwai ae tuukia. E raoraoma ni kangai: “E rangi ni kimwareirei nanou n ana tua te Atua, ma I noria bwa iai riki te tua teuana ae mwamwakuri i rabwatau ae buakana te tua ae n au iango, ao e kairai bwa te taenikai nakon ana tua te bure ae mena i rabwatau.” E bwara nanona n ana kangaanga anne? Ni koauana e aki bwa e kangai: “I kaitaua te Atua rinanon Iesu Kristo ae ara Uea!” (I-Rom 7:​18, 22-25) Ni kiibu riki tabeua, e korea ae kangai: “I konai bwaai ni kabane ni karaoi iroun teuare e anganai te korakora.”​—I-Biribi 4:13.

15. E na kanga karaoan ke aki karaoan ae eti n rotiia te koraki ake a irekereke iai?

¹⁵ E kainnanoaki karaoan ae eti ao motinnanoani karaoana ibukini kakukureian te Atua. Uringi ana taeka Eria aikai nakoia taan taromauria Baara ao tibun Iteraera ake a tannako man te koaua, n te Maunga are Karemera: “Tao ai ti maan ra ngkami n okioki i marenan naano aika uoua? ngkana tao Iehova te Atua, ao kam na ira nanona: ma ngkana Baara, ao kam na ira nanona.” (1 Uea 18:​21, BG) A ataa te baere a riai ni karaoia tibun Iteraera ma a “okioki” n nanououa n aia motinnano. Ma ni kaaitaraan anne n ririki ake mwai mwaina, e kaota te katoto ae raoiroi Iotua ngke e tuangiia tibun Iteraera ni kangai: “Ao ngkana tao tiaki te bwai ae riai i matami te toro iroun Iehova, ao n te bong aei kam na rinea ae kam na toro irouna; . . . ao ngai ma kaaini batau, ti na toro iroun Iehova.” (Iotua 24:​15, BG) Tera kakabwaiaana man ana rinerine anne? E kakabwaiaaki ma te koraki ake a nimtia bwa a kamaekaaki n te Aba ni Berita ae “te aba ae e raanga iai te rannimamma ma aia karewe maniberu.”​—Iotua 5:​6, BG.

KARAOI MOTINNANO MA TE WANAWANA AO KO NA KAKABWAIAAKI

16, 17. Taekini kakabwaia ake a reke mani karaoani motinnano aika boraoi ma nanon te Atua.

¹⁶ Iangoa te bwai ae riki n ara bong aikai. Iai te tari te mwaane ae e a tibwa bwabetitoaki ae e a tia ni mare ao iai natiia teniman aika uarereke. N te taina, e tuangaki te tari aei iroun raona ni mwakuri bwa a na mwaing nakon te kambwana teuana are e bubura riki iai booia ao a bati riki iai kakabwaiaaia. E iaiangoa anne tarira ao n tataroakinna. E a bon tibwa rinea ana mwakuri ae mena iai ngkai are e aki rangi n tau boona iai, bwa e aonga ni motirawa n taiani wikeen ike e a kona iai n iriri bobotaki ao te mwakuri ni minita ma ana utu. E kaatuua iangoan are e na aki kona n reke irouna ana kaetieti anne ngke arona bwa e butimwaea te mwakuri are boou anne, ae bon tiaki te mwakuri tii i nanon te tai ae uarereke. Tera ae ko na karaoia ngke arona bwa ngkoe?

¹⁷ Imwin iaiangoan ao kabotauani kakabwaia ni bwaai n taamnei ake a na aki reke irouna man tangiran te boo ae bubura, e a motinnanoia bwa e na aki butimwaea te mwakuri anne. Ko iangoia bwa e uringaaba n ana motinnano? E bon aki. E iangoia bwa a rangi ni kakawaki riki kakabwaia ibukin te onimaki ni koaua ma ana utu nakoni karekean te boo ae rangi ni bubura. E rangi ni kukurei ma buuna ngke a tuangaki iroun natiia te aine ae te karimoa ae tebwina ana ririki bwa e rangi n tangiriia ma tarina, mwanena ao e korakora riki tangiran Iehova. E taekinna bwa e kani katabua maiuna nakon Iehova ao ni bwabetitoaki. Ai kakabwaiaakira n ana katoto tamana ae tamaroa ni moanibwaia taromaurian Iehova ni maiuna!

18. Bukin tera bwa e kakawaki iroura karaoani motinnano ma te wanawana ni katoabong?

¹⁸ E a tia Moote ae Kakannato are Iesu Kristo ni kairiia taan taromauri ni koaua ibukin Iehova n rinanon te rereua ae ana waaki Tatan i aon te aba i nanon ririki aika rangi ni bati. E a tauraoi ngkai Iesu are Iotua ae Kakannato ni kamaunaa te waaki ae buakaka ao ni kairiia taan rimwina nakon te waaki ae boou are e mena iai te raoiroi are e beritanna. (2 Betero 3:13) Ngaia are ai tiaki aei ara tai n okiri aroarora n iango ngkoa, maiura, tiara ao kateira nikawai. Bon aei te tai ae ti na kamataataira raoi iai ni baika e tangirira te Atua bwa ti na maiuakini. (I-Rom 12:2; 2 I-Korinto 13:5) E bia kaotiko am motinnano ma am rinerine ni katoabong bwa ko bon tau ni kakabwaiaaki n aki toki iroun te Atua.​—Wareka I-Ebera 10:​38, 39.