“E Bia Roko Am Tautaeka n Uea” Ma n Ningai?

1, 2. (a) Tera ae kona ni karika te aeka ni mataki teuana? (b) Ma tera ae ti kakoauaa raoi ibukin Ana Tautaeka n Uea te Atua?

N ARON ae kam ataia, a aki toki aomata ake a nora te bwai ae riki n ururinga aroni kabwarabwaraana n taai nako n aaro aika kakaokoro. N aron naba anne, e kona ni kangaanga iroun te aomata bwa e na uringa raoi ana taeka te taokita ngkana e a tia n tuangnga aorakina. Ke tao iai ana kangaanga temanna ibukini kakaaean ana kiing ke matana ni wareware e ngae ngke a boni mena i rarikina. A bane kangaanga aikai n irekereke ma aia taeka taan rabakau ibukin te aeka ni mataki teuana ngkana ti kataia ni karaoi bwaai aika bati n te tai ae tii teuana. E kona ara kaburoro ni mwakuria te bwai ae tii teuana moa.

² A bati aomata ni boong aikai ake a rinanon naba te aeka ni mataki aei ni kaineti ma baika a riiriki n te aonnaba. A kona ni kakoauaa bwa e a korakora te bitaki ni kaineti ma te waaki n te aonnaba aei man 1914, ma a aki ataa nanon raoi baika riiriki aikai. Ngkai ti reirei n te Baibara, ti a ataia ae e tei Ana Tautaeka n Uea te Atua n 1914 ngke e a kaueaaki Iesu bwa te Uea i karawa. Ma ti ataia naba bwa e bati riki ae nanonaki ma kaekaan te tataro ae “E bia roko am Tautaeka n Uea. E na kakororaoaki nanom i karawa ao n te aonnaba naba.” (Mataio 6:10) E teretere raoi bwa e irekereke anne ma tokin te waaki ae buakaka ae ngkai. E na tii riki anne i aon te aba ngkana e a kakororaoaki nanon te Atua i karawa.

3. Tera te kakabwaia ngkana ti reiakina Ana Taeka te Atua?

³ Ibukina bwa ti katoatai n reiakina Ana Taeka te Atua, ti a kona n nora kakoauaan te taetae ni burabeti anne bwa e a koro bukina ngkai. Ma ai kaokorora anne irouia angiia aomata! A a rangi ni kaatuui riki iangoani maiuia ma baika kukurei iai n te aro are a a tarariaoa te bwai ni kakoaua ae mataata raoi bwa e a tautaeka ngkai Kristo man 1914 ao e na waekoa ni karokoa ana motikitaeka te Atua. Ma e ngae n anne, titirakiniko ni kangai: Ngkai I a tia ni beku ibukin te Atua i nanon ririki aika bati, I kakoauaa bwa e a kaani kamaunaan te waaki ae buakaka ae ngkai ao e kakoauaaki anne ni baika a riiriki i aon te aba? E ngae ngke ko a tibwa riki bwa te tia Kakoaua n taai aikai, tera ae ko kaatuua riki iaiangoana? N aki ongeia bwa tera ara kaeka iai, ti na rinanoni bukina aika tenua aika kakawaki ibukini kakororaoan raoi nanon te Atua i aon te aba, bwa e aera ngkai ti kakoauaa ae e na waekoa te Uea are e kabiraki iroun te Atua ni karaoi mwaneka riki tabeua.

A A ROKO NAAKE A TOKA I AOIA AOTI

4, 5. (a) Tera ae e tabe ni karaoia Iesu man 1914 ni karokoa ngkai? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.) (b) A tei ibukin tera mwaane aika teniman ake a toka i aoia aoti, ao a kanga ni kakororaoaki baikai?

⁴ N 1914 ao e a anganaki te baunuea i karawa Iesu Kristo are e kaikonaki n toka i aon te aoti ae mainaina. E waekoa ngkekei naba ni mwananga bwa e na tokanikai i aon ana waaki Tatan ae buakaka. (Wareka Te Kaotioti 6:​1, 2.) E kaman taekinaki te kabwarabwara ibukin te taetae ni burabeti n Te Kaotioti mwakoro 6 bwa imwin tein Ana Tautaeka n Uea te Atua ao e na korakora rikirakeni kabuanibwai n te aonnaba ni kaineti ma te buaka, taren te amwarake, aoraki aika kamamate ao tabeua riki ake a karika te mate. A tei ibukini baika riki aikai mwaane aika teniman aika toka i aoia aoti ake a irira raoi mwin Iesu Kristo.​—⁠Te Kaotioti 6:​3-8.

⁵ N aron ae taetae ni burabetinaki, ‘e na uotakinako man te aonnaba’ te rau, e ngae ngke a beritanna aomata bwa iai te ibuobuoki ao te aki kakaokoroaki i marenaia aaba. E kona n noraki te Moan Buaka Are Kabutaa Aonnaba bwa ai tibwa moan rikini buaka ake a urubwai n aron ae kakoauaaki imwina riki ni baika riki ngkai n te aonnaba. E ngae ngke e rikirake te kaubwai ao kukune aika boou man 1914, ma e boni waakinako naba taren te amwarake are e a karuanikaia mweraoia kaain te aonnaba. Irarikin anne, bon akea ae kona ni kakewea ae a teimatoa ni bua maiuia mirion ma mirion aomata man aeka n aoraki ni kabane, kabuanibwai aika karina ao ‘aoraki aika kamamate’ tabeua riki ni katoa ririki. A rangi ni karuanikai riki bwaai aikai mangkekei ni karokoa ngkai, a okioki n angiin te tai ao a mate iai aomata aika rangi bati. Ko ataia bwa tera ae nanonaki n anne?

6. Antai ake a mutiakina kakororaoan te taetae ni burabeti man te Baibara, ao tera are a kairaki iai bwa a na karaoia?

⁶ A bati aomata ake a raraoma ni moani butanakon te aoraki ae tiritiri ae te Spanish Flu ao teiraken te Moan Buaka Are Kabutaa Aonnaba. Ma a ingainga ni kariariaa te ririki ae 1914 taani kabiraki aika Kristian bwa bon tokin Aia Tai Botannaomata ke “aia tai botannaomata ae baireaki.” (Ruka 21:24) A bon aki koaua raoi bwa tera aroni kakororaoan te taetae ni burabeti anne. Ma a bon ataia ae iai te bwai ae kakawaki ae na riki n Ana Tautaeka n Uea te Atua n 1914. Ngke a a ota raoi n aroni kakoroani bukin te taetae ni burabeti man te Baibara, a a ninikoria n tataekinna ngkekei naba nakoia aomata bwa e a moana ana tautaeka te Atua. E karekea te bwainikirinaki ae kakaiaki aia kakorakora n tataekina te Tautaeka n Uea. E noraki naba anne n aaba aika bati bwa boni kakororaoan naba te taetae ni burabeti. N ririki riki aika bati ake imwina, a aki toki taani kaaitara te Tautaeka n Uea ni “karaoa te iowawa n [te] kaetieti.” A aki toki naba ni batiboaki tarira, a kabureaki, a tiringaki n tauraki n te kai, a katiiaki ke a kabakuaki roroaia.​—⁠Taian Areru 94:​20, BG; Te Kaotioti 12:15.

7. Bukin tera ngkai a aki oota angiia aomata n te bwai ae nanonaki ni baika riiriki n te aonnaba?

⁷ Ngkai a rangi ni bati bwaai ni kakoaua ibukin teini ngkai Ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa ma bukin tera ngkai angiia aomata a aki kakoauaa aei? E aera ngkai a aki oota ni baika a riiriki n te aonnaba bwa kakororaoan taetae ni burabeti man te Baibara, n aron ae a teimatoa n tataekinna ana aomata te Atua i nanon ririki aika bati? Tao a tii kabanea riki aia tai angiia aomata n te bwai ae a na boni kakoauaa i mataia? (2 I-Korinto 5:⁠7) Ke a kamatakiaki n aroia n tabeakini maiuia man aki ataa te bwai ae karaoia te Atua? (Mataio 24:​37-39) Iai tabeman ake a atikaki nanoia n rongorongo aika kewe ma ana waaki Tatan? (2 I-Korinto 4:⁠4) Ngkana ti kan ataa te bwai ae karaoia Ana Tautaeka n Uea te Atua, ti kainnanoa te onimaki ma te konabwai n nori baika a bati riki nakon aika a mena i matara. Ai kukureira ngaira bwa ti aki kamatakiaki ni baika riiriki ngkai!

E TABE N RIRIKIRAKE TE BUAKAKA

8-10. (a) A kanga n tia ni koro bukini baika taetae ni burabetinaki n 2 Timoteo 3:​1-5? (b) E aera ngkai ti kona n taekinna bwa e a tabe n ririkirake te buakaka?

⁸ Aio bukina ae te kauoua ae ti ataia iai bwa e na waekoa n tautaekana te aonnaba aei Ana Tautaeka n Uea te Atua: E tabe n ririkirake te buakaka n te aonnaba aei. E kaania te tienture n nako ao ti a tia n nori baike a taetae ni burabetinaki n 2 Timoteo 3:​1-5 bwa a kakororaoaki. Ngkana anne ae riki, e noraki naba iai bwa a a rikirake riki, a butanako ao a okioki. Ko aki ngkanne nora kakororaoan te taetae ni burabeti aei bwa a a korakora riki? Ti na rinanoi tabeua katoto ake a na kabwarabwaraa raoi aei.​—⁠Wareka 2 Timoteo 3:​1, 13.

⁹ Iangoa te kaokoro i marenani baika a karawawata n 1940 tabun ke n 1950 tabun ma baika riiriki ni boong aikai n taabo ni mwakuri, taabo ni kaakibotu, n takaakaro ao bwaai aika kakaraoi aomata. E a taabangaki ngkai te iowawa ae korakora ao te kaibwabwaru. A kataia aomata ni karawawataia tabemwaang n aroia n tiritiri, ni kaibwabwaru ao n ribuaka. Te bwai are e iangoaki ngkoa bwa e buakaka n te TV n 1950 tabun, a a taraaki ngkai bwa e raoiroi ibukia utu. Ao a bati ake a nora korakoran aia kariri aomata ake a kani binabinaaine ke ni binabinamwaane n taabo ni kaakibotu ma bwaai aika kakaraoi ao aroia ni karikirakei aroaroni maiuia akanne i mataia aomata. Ai kakabwaiaakira ngaira ngkai ti atai ana iango te Atua ni kaineti ma baikanne!​—⁠Wareka Iuta 14, 15.

¹⁰ Ke tao e kona te Kristian ni kaotiota te karitei are e iaiangoaki n 1950 tabun irouia rooro n rikirake ni kabotaua ma ae nonoraki n ara bong aikai. A aki toki n raraoma kaaro n taai akanne ao a bon riai ni karaoa anne ibukia natiia bwa tao a momoko, a nim kamanging ao a mwaie n te aro ae e aki riai ke a aki. Ni boong aikai, e a taabangaki ongoraean rongorongo aika karawawata aikai: Rongorongon ataein te reirei ae 15 ana ririki ni maiu are e katiia raona n reirei ma ni kamateia 2 ao e kaikoakia 13. A tiringa te ataei ae te aine ae ruaiwa ana ririki n te aro ae iowawa ao ni batiboa tamana ma ai mwaanena, te kurubu n ataei aika tebwi tabun aia ririki aika koro ni manging. A taekinaki rooro n rikirake n te aba teuana i aon Atia bwa a bukinaki ni karaoi mwakuri ni kakeru aika rangi ni bati n te maan ae tebwina te ririki. Iai ngkanne ae kona ni kakewea ae e tabe n ririkirake te buakaka?

11. Bukin tera ngkai a aki ataia angiia aomata ae e tabe n ririkirake te buakaka?

¹¹ E taekinna raoi te abotoro Betero ni kangai: “Ni kabaneani boong ao ane a na roko taani kakaniko bwa a na kakaniko, ao a na waaki n aron ae boraoi ma are a tangiria, ao a na kangai: ‘E berita teuarei bwa e na roko, ma e a nga teuanne? Bwa man te bong are a mate iai ara bakatibu, ao a teimatoa ni waaki nako bwaai ni kabane n aroia mangke e moani waakinaki te karikibwai.’ ” (2 Betero 3:​3, 4) Tera bukina ngkai a kaeka aomata tabeman n aron aei? E taraa n ae ngkana ti taneiai n nonora te bwai teuana, e na karako mutiakinana iroura. Ngkana e bita aroarona n te tai waekoa raoraora ni kaan, ti na boni mimi iai. Ma ngkana a bitii kateia ma anuaia aomata ni kabane teutana imwin teutana i nanon te tai ae rangi ni maan, ti na aki kona n namakinna. Ma e ngae n anne, e karuanikai bitakini maiuia teutana imwin teutana.

12, 13. (a) E aera ngkai ti aki riai ni kabwaraa nanora n norani baika riiriki n te aonnaba? (b) Tera ae na buokira n nanomwaaka ni kaaitarai aroaro “aika karuanikai”?

¹² E kauringira te abotoro Bauro bwa “ni kabaneani boong” ao a na riki aroaro “aika karuanikai.” (2 Timoteo 3:⁠1) Ma e na aki kangaanga aroni kaitaraaia ngaia are ti bon riai ni kaaitarai. Ti kona n tokanikai ni kaaitarai aeka n rawawata ke maakura man ana ibuobuoki taamnein Iehova ao te ekaretia ni Kristian. Ti kona n teimatoa ni kakaonimaki mani korakoran te Atua “ae riaoni korakoraia aomata” ao tiaki korakorara.​—⁠2 I-Korinto 4:​7-10.

¹³ E kakawaki ataakin ae e moana ana taetae ni burabeti Bauro ibukini kabaneani boong ma te kibuntaeka ae “ko na ataia.” E kamatataaki n taeka akanne bwa e na koro bukin te taetae ni burabeti aei. E a kakoauaaki bwa e na teimatoa n ririkirake te buakaka n te aonnaba aei ni karokoa e katokia Iehova. A koreia taani korea rongorongon rimoa bwa e na kerikaaki kakawakin te kaetieti ibukin te aroaro ni maiu ae riai ao ae aki riai, irouia botannaomata ke natannaomata ni kabane. E tuai man noraki ma rimoa kerikaakini kakawakin te kaetieti ibukin te aroaro ni maiu ae riai ao ae e aki riai n te aonnaba n aron ae noraki ngkai. A bati aomata ake a katinanikua te bwai ae nanonaki n aei, ma ti kakoauaa mani bwaai aika riiriki man 1914 bwa e na waekoa Ana Tautaeka n Uea te Atua ni katoka te buakaka ni kabane.

E NA AKI MAUNA TE RORO AEI

14-16. Tera bukina ae te katenua ngkai e kakoauaaki bwa e na waekoa “n roko” Ana Tautaeka n Uea te Atua?

¹⁴ E kaotaki man rongorongoia ana aomata te Atua bukina ae te katenua are ti aki nanokokoraki iai ibukini kanikinaeani kaanin te toki. N te katoto, imwain tein Ana Tautaeka n Uea te Atua i karawa ao a katoatai ni beku ibukin te Atua te koraki aika kabiraki aika kakaonimaki. Tera are a karaoia ngke a ataia bwa a aki koro nanoni baike a kantaningai rikia n 1914? A teimatoa ni beku ibukin Iehova angiina mai buakoia ao ni kaotiota te kakaonimaki ma te nano ae eti i aani kataakia ao bwainikirinaia. Ngkana tao tiaki taani kabiraki ni kabane ma angiia a a tia n teimatoa ni kakaonimaki ni karokoa tokini maiuia i aon te aba i nanon ririki aika bati.

¹⁵ E taku Iesu ngke e kabwarabwaraa ana taetae ni burabeti ibukini kabaneani boong n te waaki ae ngkai: “E na aki mauna te roro aei ni karokoa rokoni baikai ni kabane.” (Wareka Mataio 24:​33-35.) Ti ota bwa n taekinan “te roro aei” ao e nanonna Iesu ibukia koraki ni Kristian aika kabiraki aika uakoraki. Te moani koraki bon naake a maiu n 1914 ao a a ota raoi bwa e moana ana tautaeka bwa te Uea Kristo n te ririki anne. A aki tii maiu n 1914 kaain te koraki aei ma a a tia naba ni kabiraki n te taamnei ae raoiroi bwa natin te Atua n te ririki anne ke imwaina.​—⁠I-Rom. 8:​14-17.

¹⁶ Te kauakoraki ake kaain naba “te roro aei” bon naake a maiu aika raoia taani kabiraki ake man te moani koraki. A aki tii maiu n aia bong kaain te moani koraki ma a kabiraki naba n te taamnei ae raoiroi ni menaia tabeman kaain te moani koraki i aon te aba. Ngaia are a aki bane naake a kabiraki n ara bong aikai ni kaaina “te roro aei” are e taekinna Iesu. N ara bong aikai, a a rikirake ni kara tabeman kaain te kauakoraki. E ngae n anne, ti a kaungaaki n ana taeka Iesu ni Mataio 24:34 bwa ngaia iai naba tabeman ake a “na aki mauna [man] te roro aei” imwain norani moanakin te rawawata ae korakora. E a kakorakoraaki riki onimakinana iroura bwa e na waekoa Ana Tautaeka n Uea te Atua ni kamauna te waaki ae buakaka aei, ao e na karokoa te waaki ae boou i aon te aba ae mena iai te raoiroi.​—⁠2 Betero 3:⁠13.

E NA WAEKOA N TOKANIKAI KRISTO

17. Tera ara iango ae ti karekea mani bwaai ni kakoauaa aika tenua aika ti a tia n rinanoi?

¹⁷ Tera ara iango ae reke mani bwaai ni kakoaua aika tenua aika ti a tia n rinanoi? E kauringira Iesu bwa ti aki kona ao n aki naba ataa raoi te bong ke te aoa. (Mataio 24:36; 25:13) Ma ti kona ao n ataa “te tai” n aron are e taekinna Bauro. (Wareka I-Rom 13:11.) Ti a mena ngkai n “te tai” anne ae kabaneani boong. Ngkana ti mutiakina te taetae ni burabeti man te Baibara ao te bwai are a tabe ni karaoia Iehova ae te Atua ao Iesu Kristo, ti na nora iai te bwai ni kakoaua bwa ti a rangi ni uakaan ma tokin te waaki ae buakaka aei.

18. Tera ae na riki nakoia te koraki ake a rawa ni butimwaea Iesu Kristo bwa aia Uea?

¹⁸ A na kairoroaki n te tai ae waekoa bwa a na kakoauaa ae a kairua te koraki ake a rawa ni butimwaea mwaakan Iesu Kristo ni kairiri are tokanikai are te tia Toka i aon te aoti ae mainaina. A na bon aki kona ni birinako ngkana e a roko motikan taekaia. Ngkana e roko te tai anne, a na bati ake a na takarua ma te maaku n tang ni kangai: “Antai ae na kona n tei?” (Te Kaotioti 6:​15-17) E ngae n anne, e kaekaaki anne n Te Kaotioti mwakoro 7. A na bon “tei” n te bong anne taani kabiraki ao te koraki ake a kantaningaa te maiu i aon te aba bwa a akoaki iroun te Atua. Imwina, a na kamaiuaki man te rawawata ae korakora “te koraki ae uanao” aika tibuu tabemwaang.​—⁠Te Kaotioti 7:​9, 13-15.

19. Tera ae ko tabe ni kariariaa ngkai ko kakoauaa bwa e a rangi ni kaan te toki?

¹⁹ Ngkana ti teimatoa ni mutiakin taetae ni burabeti man te Baibara ake a tia ni kakoroaki nanoia n ara bong aikai, ti na bon aki kairaraangaki n ana waaki Tatan, ke tao ni kamatakiaki ni kaineti ma nanoni baika riiriki n te aonnaba. E na waekoa n tokanikai Kristo ao ni kamauna te waaki ae buakaka aei i aon te aba n te buaka ae Aremaketon ae kamaunaaia aika buakaka. (Te Kaotioti 19:​11, 19-21) Iangoa ana karaunano te Baibara nakoira are ti kona n rangi ni kukurei iai!​—⁠Te Kaotioti 20:​1-3, 6; 21:​3, 4.