Mwakoro Tebwi Ma Nimaua
Ongo te Reirei n Ibuobuoki, Butimwaea te Reirei ni Kaetieti
1. (a) Bukin tera bwa ti bane ni kainnanoa te reirei n ibuobuoki ao te reirei ni kaetieti? (b) Tera te titiraki ae ti riai n rinanona?
“TI BONI bane n titibanako ni baika a bati,” e taku te Baibara n Iakobo 3:2. (BK) Ti bane n uring taai aika mwaiti ake ti aki-kororaoi iai ni karaoan aroarora ake ti kaungaki iai n ana Taeka te Atua. Ngaia are ti kakoauaa etin ana taeka te Baibara ae kangai: “Ongo te taeka ni buobuoki, karina te reirei, ao n tokina ko na wanawana.” (Taeka N Rabakau 19:20, BK) Ti a bon tia ni karaoi bitaki ni maiura bwa a aonga ni boraoi aroarora ma ana reirei te Baibara. Ma tera aroarora ngkana raora ni Kristian temanna, e anganira te reirei n ibuobuoki n ara kairua teuana?
2. Tera ae ti riai ni karaoia ngkana ti anganaki te reirei n ibuobuoki?
2 Tabeman a kataia ni karaoiroiia ke ni kauarerekea rawawatan aia kairua, ke a a boni kona ni bukibuki nakoia tabeman. Ma e raoiroi riki butimwaean te reirei n ibuobuoki ao kamanenana. (Ebera 12:11) E aki riai ni kaantaningaki bwa a na kororaoi aomata, ao e aki riai naba reireinakia aomata n taai nako ibukin aia kairua aika rangi n uarereke, ke ibukin bwaai aika aki kaetietaki n te Baibara. N tabetai tao te aomata ae e anga te reirei n ibuobuoki, e aki tabwanin raoi te rongorongo irouna. Ngkana ngaia anne ao e kona ni kaotaki te rongorongo ae bwanin nakoina, ma te karinerine. Ma n te kaongora aei, ti na maroroakina te aeka n reirei n ibuobuoki ke te reirei ni kaetieti ae bon riai, ae boto i aon te Baibara. Tera aroarora ae riai nako iai?
Banna ni Katoto Aika Ti Riai n Iangoi
3, 4. (a) Tera ae taekinaki n te Baibara ae e kona ni buokira ni bwaina te kaantaninga ae riai, nakon te reirei n ibuobuoki ao te reirei ni kaetieti? (b) Tera aroaron te Uea ae Tauro ngke e reireinaki, ao tera mwiina?
3 Iai n ana Taeka te Atua rongorongoia aomata ake a anganaki te reirei n ibuobuoki ae a kainnanoia. N taai tabetai te reirei anne e irianaki n te reirei ni kaetieti. Temanna ae e a tia ni karaoaki anne nakoina bon Tauro ae Uean Iteraera. E aki ongeaba iroun Iehova ni kaineti ma ana mwakuri nakon te botannaomata ae Amareka. Tibun Amareka a kairiribai nakoia ana toro te Atua, ao e motika taekaia Iehova bwa akea i buakoia ae e na kamaanaki ni maiu, ao akea naba aia man temanna ae e na kamaiuaki. Ma te Uea ae Tauro e aki kamatea aia uea, ao aia man aika raraoi riki.—1 Tamuera 15:1-11.
4 Iehova e kanakoa te burabeti are Tamuera bwa e na boaa Tauro. Ma tera aron Tauro iai? E kakarabakaua n taekinna bwa e boni kataea aia kai tibun Amareka, ma e tii nanoangaa aia uea. E boni bobuaka anne ma ana tua Iehova. (1 Tamuera 15:20) Ma Tauro e kataia ni bukina te botannaomata bwa boni ngaiia ake a kamaiuia taiani man, ngke e kangai: “I makuia aomata, ma n iri nanoni bwanaia.” (1 Tamuera 15:24) Tauro e tabe riki ma kakannatona, ngaia are e tangira karineana iroun Tamuera i mataia aomata. (1 Tamuera 15:30) Imwin tabeua te tai, e kakeaa uean Tauro Iehova.—1 Tamuera 16:1.
5. Tera are e a riki nakon te Uea ae Utia ngke e rawa ni butimwaea reiakinana?
5 Uean Iuta naba ae Utia “e bure nakon Iehova ae Atuana; ba e rin i nanoni maneaban Iehova ba e na kabuoka te karea are boiarara.” (2 Rongorongo 26:16) I aan te tua, bon tii ibonga ake a riai n anga te karea ae boiarara, ao ngke e kataia n tuka Utia mataniwia ibonga, e bon un iai te uea aei. Tera ae riki iai? E kangai te Baibara: “E oti te rebera i ramwana . . . ba kioina ngke E oroia Iehova. Ao Utia are te uea bon te rebera ni karokoa ana bongi ni mate.”—2 Rongorongo 26:19-21.
6. (a) Bukin tera bwa a rawa nakon reiakinaia, Tauro ao Utia? (b) Bukin tera bwa e kakaiaki ana kangaanga te aomata ae rawa ni butimwaea te reirei ni boong aikai?
6 Bukin tera bwa e kangaanga irouia Tauro ao Utia, butimwaean te reirei? Aia kangaanga e boto i aon te nanorieta, bwa a kamoamoaiia i bon irouia. A mwaiti aomata aika a karawawataiia n aroaroia aei. A taku bwa butimwaean te reirei e nanonaki iai bwa tao a mamaara n te itera teuana, ke e kabuakaka taekaia i mataia aomata. Ma te nanorieta boni mamaaran te aomata, bwa e kaburea ana iango n te aro are e na rawa ni butimwaea te ibuobuoki ae katauraoaki mairoun Iehova rinanon ana Taeka, ao ana botaki. Ngaia are e reirei ni kangai Iehova: “E ri moan te kamateaki te kainikatonga, ao e ri moan te bwaka te nanorieta.”—Taeka N Rabakau 16:18; I-Rom 12:3.
Ti Riai ni Butimwaea te Reirei n Ibuobuoki
7. Baikara reirei aika raraoi ake ti kona ni karekei man aron Mote ni butimwaea te reirei n ibuobuoki?
7 Iai naba n te Baibara banna ni katoto aika raraoi, ake a karaoi aomata ake a butimwaei reirei n ibuobuoki, ake ti kona ni karekea reireiara mai iai. Iangoa taekan Mote, are e anganaki te reirei n ibuobuoki mairoun taman buuna, ni kaineti ma bairean ana mwakuri aika mwaiti. E ongora iai Mote ao e waekoa ni kamanenaa. (Te Otinako 18:13-24) Bukin tera ngkai e butimwaea te reirei n ibuobuoki Mote, e ngae ngke e rangi ni kakannato? Ibukina bwa e nanorinano. “Bon te aomata ae moan te nanorinano Mote; akea n ai arona n te nanorinano i aonaba ni kabanea.” (Warekaia Iteraera 12:3, BK) Tera aron kakawakin te nanorinano? E boni kaotaki n Tebania 2:3 bwa e boto mai iai kamaiuara.
8. (a) Baikara buure ake e karaoi Tawita? (b) E kanga n rotaki Tawita ngke e boaaki iroun Natan? (c) Tera mwiin ana bure Tawita?
8 E wene ni kimoa te Uea ae Tawita ma Nei Bata-teba, ao e kataia ni karaba ana bure ngke e bairea kamatean buun neierei are Uria. Iehova e kanakoa te burabeti ae Natan bwa e na boaa Tawita. E raraoma ni koaua teuaei ngke e waekoa n taekina ae kangai: “I bure nakon Iehova.” (2 Tamuera 12:13) E ngae ngke te Atua e butimwaea Tawita ngke e raraoma, ma e na rotaki buaka n uaan ana bure. E tuangnga Iehova ni kangai, “e na bon aki nako te kabaang mairouia [ana] kariki,” ao buuna a na ‘kabureaki nakoia tabeman raoraona,’ ao natina te mwaane are e riki man ana wene ni kimoa e na “boni mate.”—2 Tamuera 12:10, 11, 14.
9. Tera ae ti riai n aki mwaninga ngkana ti anganaki te reirei n ibuobuoki ke te reirei ni kaetieti?
9 Te Uea ae Tawita e ataa manenan butimwaean te reirei n ibuobuoki ae raoiroi. N taai tabetai e karabwaa te Atua ibukin te aomata are e kanakoa nakoina bwa e na reireinna. (1 Tamuera 25:32-35) Arora naba anne? Ngkana ngaia, ao ti na kamanoaki iai man taekinan ao karaoan bwaai aika mwaiti aika a kona ni karekea te uringaba nakoira rimwi riki. Ma tera ngkana ti a karaoi naba bwaai tabeua aika ti riai n reireinaki iai ke n anganaki te reirei ni kaetieti? Ti bia aki mwaninga bwa karaoan aei nakoira boni kaotan tangirara mairoun Iehova, ao iangoan kateimatoan maiura n aki totoki.—Taeka N Rabakau 3:11, 12; 4:13.
Karikirakean Aroaro Aika Moan te Kakawaki
10. Tera te aroaro ae e taku Iesu bwa e riai n reke irouia te koraki ake a na kaaina ana Tautaeka n Uea?
10 Kateimatoan ara iraorao ae raoiroi ma Iehova ao tarira ni Kristian, e kainnanoa karikirakean aroarora tabeua. E taekina teuana mai buakoia Iesu ngke e katea te tei temanna i buakoia taan rimwina ao e kangai: “I tuangingkami ae e koaua; ngkana kam aki bitaki, n riki ba ai aroia ataei, ao kam aki kona n rin te Abanuea ae karawa. Ane e karinanoa ma n riki ba ai aron te ataei aei, ao boni ngaia te moa ni kakanato n te Abanuea ae karawa.” (Mataio 18:3, 4, BK) Taan rimwin Iesu a riai ni karikirakea i nanoia te nanorinano, kioina ngkai a kakauntaeka bwa antai ae kakannato riki i buakoia.—Ruka 22:24-27.
11. (a) Ti riai ni kananorinanoira i mataia antai, ao bukin tera? (b) Ngkana ti nanorinano, tera ae ti na karaoia ngkana ti anganaki te reirei n ibuobuoki?
11 E korea ae kangai te abotoro Betero: “Kam na bane ni kabae nukami n te nanorinano n i akoakoi: ba E rawa te Atua nakoia akana kainikatonga, ma E anga te akoi nakoia akana nanorinano.” (1 Betero 5:5) Ti ataia bwa ti riai ni kananorinanoira i matan te Atua, ma te kibu aei e kaotia bwa ti riai naba ni kananorinanoira i mataia raora n onimaki. Ngkana ti karaoa anne, ao ti na kai butimwaei iai reirei n ibuobuoki ake ti anganaki, ma ni kabonganai bwa reireiara.—Taeka N Rabakau 12:15.
12. (a) Tera te aro teuana ae kakawaki ae rangi n reitaki ma te nanorinano? (b) Bukin tera ngkai ti riai n tabeakina aron rotakia aomata tabemwaang n aroarora ake ti karaoi?
12 Tabeakinaia aomata tabemwaang bon te aro ae rangi n reitaki ma te nanorinano. E korea ae kangai te abotoro Bauro: “Ke e na aki ukoukora ana bwai te aomata i bon i bukina, ma e na ukoukora ae e na kabaia iai raona. . . . Ma ngaia aei, ngkana kam amarake, ao ngkana tao kam moi, ao ngkana kam karaoa te bwai teuana, ao kam na karaoi bwaai ni kabane i bukin neboakin te Atua. Kam na tai riki ba taani katatatata nakoia I-Iutaia ke I-Erene, ke ana ekaretia te Atua.” (1 I-Korinto 10:24-33) E aki taekinna Bauro bwa ti riai ni kakeai bwaai ni kabane ake ti tangiri, ma e kaumakira bwa ti na aki karaoa te bwai teuana ae e na kaungaa te aomata temanna nakon karaoan ae bobuaka ma mataniwin nanona.
13. Te katoto raa ae e na kaotia bwa ti kakamanena ana reirei te Baibara ke ti aki?
13 Ko tabeakina riki mweeraoia aomata tabemwaang nakoim? Ti riai ni bane ni kataneiaira iai. A mwaiti aanga ake ti kona ni kaotiota iai te aro anne. Iangoa te katoto ae taekan te kunnikai ao aron katamaroan te rabwata. Bwaai aikai a riai ni motikaki ni kaineti ma oin nanoia aomata n tatabemania nako, n te aro ae boraoi ma ana reirei te Baibara ibukin te nanorinano, te babaire raoi, ao te itiaki. Ma ko na kukurei ni bita arom ngkana ko ongora ae tabeman kaain am kaawa ae e kaokoro aia katei ma ngkoe, a aki kan ongora rongorongon te Tautaeka n Uea ibukina bwa a aki rauaki nanoia n aron ononeakim ke arom ni katamaroaa rabwatam? E kakawaki riki buokaia aomata bwa a na roko n te maiu are aki toki, nakon kakukureian oin nanom.
14. Bukin tera ngkai e kakawaki bwa ti na nanorinano ma n tabeakinia naba aomata?
14 E kakaraoa te banna ni katoto Iesu n aron te nanorinano ao tabeakinaia aomata, ngke e teboki naba waeia taan rimwina. (Ioane 13:12-15) E taku taekana n ana Taeka te Atua: “Kam na nanona te nano aei, ae mena naba i nanoni Kristo Iesu: ba ngke arona aron te Atua, ao E aki iangoa arona ae bo raoi ma aron te Atua, ba te bwai ae na tautauaki, ma E kaki kanoana ae neboakina, ao E arona aron te toro, ao E riki n ai aron te aomata. Ao ngke E noraki ba aron te aomata, ao E kananorinanoa i bon i Rouna, ao E ongeaba ni karokoa te mate.”—I-Biribi 2:5-8; I-Rom 15:2, 3.
Tai Rarawa Nakon Ana Reirei ni Kaetieti Iehova
15. (a) Baikara bitaki ake ti riai ni karaoi, bwa e aonga ni kukurei te Atua n aroarora? (b) E a kanga Iehova n tia ni katauraoa te reirei n ibuobuoki ao te reirei ni kaetieti ibukira ni kabaneira?
15 Ibukina bwa ti bane ni bure, ti riai ni bita aroarora ao anuara bwa ti aonga ni kona ni katotonga aroaron Atuara. Ti riai ni karina “te aomata nabangkai.” (I-Korote 3:5-14) Te reirei n ibuobuoki ao te reirei ni kaetieti, a buokira n nori arora aika ti riai ni katamaroai riki, ma n atai naba aron karaoan bitaki aikai. Reirei aika ti kainnanoi a mena n te Baibara. (2 Timoteo 3:16, 17) Booki aika kabwarabwaraa te Baibara ao bobotaki ake a katauraoaki iroun ana botaki Iehova, a kaotaira aron kamanenan ana Taeka te Atua ni maiura. Iai reirei tabeua aika okioki nakoira. Ma, ti na kukurei naba ni butimwaeia ma ni kamanenai ngkai ti kakoauaa bwa ti kainnanoia?
16. Tera te ibuobuoki mairoun Iehova nakoira n tatabemanira nako?
16 E tabeakinira Iehova ma te tangira ao e buokira n ara kangaanga. Mirion ma mirion mwaitiia aomata ake a a tia ni buokaki rinanon te reirei n te Baibara ma ngaiia ni mwengaia. Kaaro a angania natiia reirei n ibuobuoki ao ni kaetieti, bwa a aonga ni kararoaaki natiia man aroaro aika a na kammarakiia. (Taeka N Rabakau 6:20-23) I nanon te ekaretia, tabeman a butiia minita aika mwaatai riki nakoia bwa a na angania reirei n ibuobuoki bwa a aonga ni kona ni katamaroaa riki aia mwakuri n uarongorongo. N taai tabetai unimwaane a kona ni butiia raoia n unimwaane ke tabeman riki aika maan ni karaoa te mwakuri ni minita, bwa a na angania naba reirei n ibuobuoki. Te koraki aika tau n te itera n taamnei, a nimamannei ni kabongana te Baibara ni buokia aomata aika a kainnanoa buokaia. Ngkana ko reireina te aomata, uringnga bwa ko na “tarataraiko, ba ko kawa ni manga kaririaki naba ngkoe.” (I-Karatia 6:1, 2) Eng, ti bane ni kainnanoa te reirei n ibuobuoki ao te reirei ni kaetieti bwa ti aonga n teimatoa ni katiteuanaki n taromaurian te Atua ae tii ngaia ae koaua.
Te Maroro Ibukin te Kauring
• Tera te ibuobuoki n tangira ae e anganira Iehova bwa ti aonga n nori arora aika riai ni katamaroaki riki?
• Bukin tera bwa e kangaanga irouia tabeman butimwaean te reirei n ibuobuoki, ao tera aron rawawatan te kangaanga aei?
• Baikara aroaro aika moan te kakawaki ake a na buokira ni butimwaei reirei n ibuobuoki, ao e a kanga Iesu ni karaoa te banna ni katoto iai?
[Taamnei n iteraniba 142]
E rawa Utia ni butimwaea te reirei n ibuobuoki ao e oreaki n te rebera
[Taamnei n iteraniba 142]
E kakabwaiaki Mote ngke e butimwaea te reirei n ibuobuoki mairoun Ietero