Iai Iroum “Ana Iango Kristo”?
“Ao te Atua are e riki mai Rouna taotaonan te nano ma kabebetean te nano E na anganingkami te nanona te nano ae . . . ai aroni Kristo Iesu.”—I-ROM 15:5.
1. Tera aron kaotan Iesu n taamnei aika mwaiti aika a korobannaki irouia kaaini Krititentom, ao bukin tera ngkai e aki raoiroi taraakin Iesu ae kaotaki iai?
“E TUAI man noraki ni ngarengare.” Boni ngaia aron kabwarabwaran Iesu n te koroboki teuana ae e kewe n taekinna bwa bon ana koroboki te bwakuaku n te tautaeka n Rom temanna rimoa. Te koroboki aei, are e ataaki n arona ae ngkai man tao te ka 11 n tienture, e taekinaki bwa e kaira aia iango taani koro banna aika mwaiti.a Inanon taamnei tabeua, e kaotaki Iesu bwa te aomata ae mata n aki kani ngare ae nanokawaki, ao e aki bati ke tao e aki kona ni moa ngare. Ma e aki raoiroi taekan Iesu aei, bwa e kaotaki n taian Euangkerio bwa te aomata ae tatangira ae akoi ae e korakora ana namakin nanona.
2. Ti na kanga ni karikirakea ‘te nano ae ai aron Kristo Iesu,’ ao tera ae na buokira bwa ti na kona ni karaoa anne?
2 E teretere bwa ngkana ti kan ataa raoi aron Iesu ni koaua, ao ti riai ni kaona ara iango ao nanora n te atatai ae eti n aron aroaron Iesu ngke e mena i aon te aonnaba. Mangaia are ti bia neneri rongorongon taian Euangkerio tabeua, bwa ti aonga ni karekea te atatai i aon “ana iango Kristo”—are taekan ana namakin, ana kaantaninga, ana iango, ao rabakauna. (1 I-Korinto 2:16, BK) Ngkana ti karaoa anne, ao ti bia iangoia bwa ti na kanga ni karikirakea naba ‘te nano n ai aron Kristo Iesu.’ (I-Rom 15:5) N te aro anne, ti kona n rabakau riki ni kakairi n te katoto are e kateia ibukira inanoni maiura, ao n aroarora ni mwamwakuri ma aomata.—Ioane 13:15.
E Aki Kangaanga Kawarana
3, 4. (a) Tera bwaai aika a riki aika a reitaki ma te rongorongo ae mena ni Mareko 10:13-16? (b) Tera are e karaoia Iesu ngke taan rimwina a kataia n tukiia ataei aika uarereke bwa a na kawaria?
3 Aomata a namakinna bwa a tangiria ni kaania riki Iesu. N taai aika kakaokoro, aomata aika a kaokoro roroia ao kateia a aki maaku ni kawaria. Iangoa te rongorongo ae e taekinaki ni Mareko 10:13-16. Te bwai aei e riki ngke e a kaani bane ana mwakuri ni minita i aon te aonnaba, n ana kabanea ni mwananga ni kaea Ierutarem bwa e na kammarakaki ma ni kamateaki iai.—Mareko 10:32-34.
4 Iangoa taamnein are e a riki iai. Aomata a moanna ni kairia ataei n ikotaki ma merimeri bwa a na kakabwaiaki iroun Iesu.b Ma taan rimwin Iesu a kataia n tukia ataei bwa a na aki kawara Iesu. Tao n aia iango taan rimwina a taku bwa tao Iesu e aki kan tabe ma ataei inanon wiiki aika kakawaki aikai. Ma a kairua. E aki kukurei Iesu ngke e nora ae a karaoia taan rimwina. Iesu e weteia ataei nakoina ao e kangai: “Kanakomaiia ataei akana uarereke nako Iu, ao tai tukiia.” (Mareko 10:14) Ao ngkanne e karaoa te bwai ae kaota raoi te aroaro ae te akoi ao te itangitangiri. E kangai te rongorongo: “E babakoiia, ao E katokaa baina i aoia, ao E taetae ni kakabaiaia.” (Mareko 10:16) A rau nanoia ataei ngke a babakoaki inanoni bain Iesu ao e mwamwannanoia.
5. Tera ae kaotaki nakoira ibukin aroaron Iesu, man te rongorongo ae mena ni Mareko 10:13-16?
5 Te rongorongo ae uarereke anne e kaotii bwaai aika mwaiti ibukin aroaron Iesu. Taraia bwa e tauraoi ni butimwaeia aomata. E ngae ngke e a tia ni mena ngkoa n te tabo ae rietata i karawa, ma e aki kakamaaku ao e aki naba kamangoria aomata aika a aki kororaoi. (Ioane 17:5) Ao tiaki te koaua bwa e kaotaki naba arona ae kakawaki ngke a aki maaku ataei ni mena irarikina? Te koaua bwa a aki kona n anaaki nanoia ataei iroun te aomata ae akea ana tangira ao e aki kimwareirei, ao e aki kona ni moangare ke ni ngare! Aomata n roroia nako a kawara Iesu ibukina bwa a namakinna bwa boni ngaia te aomata ae tatangira ao e akoi, ao a kakoaua bwa a aki kona n totokoaki irouna.
6. A na kanga unimwaane ni kona ni karikirakea aroia ae te kani butimwaea rorokoia aomata irouia?
6 Ngkana ti iangoa aron te rongorongo aei, ti kona naba n titirakinira, bwa ‘Iai irou ana iango Kristo? A kani kawarai aomata?’ Inanon boong aika kangaanga aikai, ana tiibu te Atua a kainnanoia taani kawakin tiibu aika a kani butimwaeia, aika mwaane aika ai aron te “ne ni katantan man te ang.” (Itaia 32:1, 2; 2 Timoteo 3:1) Unimwaane, ngkana ko karikirakea inanom te nano ni koaua ni kan tabeakinia tarim ao ko kukurei n anga bon ngkoe ibukiia, ao ngkanne, a na namakinna bwa ko mwamwannanoia. A na nora anne n aron teini moam, a na ongora anne n teini bwanam, ma n noria n aroarom ae te akoi. Te tangira ni koaua ao tabeakinaia aomata n te aro anne, e na karika te aeka n iraorao ae a na aki maaku aomata ao ataei ni kawariko. Te aine ni Kristian temanna e kabwarabwara bwa bukin tera ngke e kona ni kaota nanona nakon te unimwaane temanna: “E itangitangiri ao e nanoanga ngke e taetae nakoiu. Ngkana e aki karaoa anne ao N na bon aki taetae nakoina. E karaoa arona ae e rauaki nanou iai.”
Kaotan te Atataiaomata Nakoia Aomata Tabemwaang
7. (a) E a kanga Iesu ni kaotia bwa e mutiakinia aomata tabemwaang? (b) Tao bukin tera Iesu ngke e kaoka ana taratara te mwaane temanna, teutana imwin teutana?
7 E kaotiota te atataiaomata Iesu. E mutiakina aia kaantaninga aomata tabemwaang. E rangi n rootaki nanona ngke e noria aomata ake a karawawataki, n te aro ae e kairaki iai bwa e na kabebetea riki rawawataia. (Mataio 14:14) E mutiakina naba tian aia konabwai aomata, ao bwaai ake a kainnanoi. (Ioane 16:12) N te taina, aomata a kaira te mwaane ae mataki nakon Iesu bwa e na kamaiua. Iesu, e kamaiua te mwaane arei bwa e na manga noraba, ma e karaoia teutana imwin teutana. N te moan tai e mabubu ana taratara te mwaane arei ngke e noria aomata—ae “kanga ai aron kaai, aika nakonako.” Ao ngkanne, Iesu e kaoka raoi ana taratara. Bukin tera ngke e kamaiua te mwaane arei man aorakina, teutana imwin teutana? Tao e karaoa anne bwa e aonga ni buoka te aomata ae maan ni mena n te rotongitong bwa e na kataneiaki moa bwa e aonga n aki kakubanakoaki ngke e karina n nori bwaai aika mwaiti i aan otan taai.—Mareko 8:22-26.
8, 9. (a) Tera ae riki tii teutana te tai imwin rinin Iesu ma taan rimwina, nakon te aono ae te Tekabori? (b) Kabwarabwara aron kamaiuan te mwaane ae bonotaninga iroun Iesu.
8 Iangoa naba te bwai are e riki imwin te toa ae te Riao n 32 C.E. Iesu ma taan rimwina a rin nakon te aono ae te Tekabori, ae i mainikun Namani Kariraia. Ngke a mena iai, a waekoa n ataaki irouia aomata aika uanao ake a kairia nakon Iesu aomata aika mwaiti aika a aoraki ke a mwauku nakoina, ao e kamaiuia ni kabaneia. (Mataio 15:29, 30) E kakannongora bwa Iesu e rinea te mwaane temanna bwa e na karaoa ae kaokoro nakoina. Te tia korea te Euangkerio ae Mareko, ae tii ngaia ae ribootina te bwai aei e kaota te bwai are e a riki iai.—Mareko 7:31-35.
9 E bonotaninga te mwaane aei ao e kuri n aki kona n taetae. Tao Iesu e namakinna bwa tao e maaku te aomata aei ke tao e maamaa. Ao ngkanne, Iesu e karaoa te bwai ae kaokoro teutana. E kaira nako te mwaane aei, nakon te tabo ae raroa man te koraki aika mwaiti, bwa a na mena n tii ngaiia iai. Iesu e kabonganai kanikina tabeua aika kaotia nakon te mwaane arei te bwai are e nang karaoia. E “karin tabonibaina i taningana, ao E baware, ao E ringa newena.” (Mareko 7:33) Imwin anne, Iesu e tararake nako karawa ao e ikenrawa ma n tataro. Mwakuri ake e karaoi aikai, ai aron ae a kaotia ni kangai nakon te mwaane arei, ‘Bwaai ake N nang karaoi, N na karaoia n te mwaaka mairoun te Atua.’ N tokina, e kangai Iesu: “Uki.” (Mareko 7:34) E a uki taningan te mwaane iai ao e a kabaraki kabaean newena.
10, 11. Ti na kanga ngaira ni kona ni kaotia bwa ti mutiakina aia kaantaninga kaain te ekaretia tabemwaang? ao kaain ara utu?
10 Ai raoiroi ra ana atataiaomata Iesu are e kaotia nakoia aomata tabemwaang! E mutiakin aia kaantaninga, ao nanoangakiia n te aro aei e kairia bwa e na karaoa aroarona ae a na aki kamaamaaeaki iai aomata tabemwaang. E raoiroi ngkana ngaira aika Kristian, ti na karikirakea ma ni kaotiota ana iango Kristo n te itera aei. E kaunga nanora ni kangai te Baibara: “Kam na bane n nanona te nano ae ti te arona, kam na atataiaomata, kam na tangiriia taari, kam na nanoanga, kam na nanorinano.” (1 Betero 3:8) E nanonaki iai bwa ti na taetae ma ni karaoi aroarora aika ti kaotia iai bwa ti mutiakin aia kaantaninga aomata tabemwaang.
11 Ti kona ni kaota aron mutiakinan aia kaantaninga aomata tabemwaang n te aro ae ti karineia aomata, ma ni karaoa nakoia ae ti tangiria bwa e na karaoaki nakoira. (Mataio 7:12) E nanonaki naba iai bwa ti na taratarai raoi bwaai ake ti taekin, ao arora n taekin bwaai aikai. (I-Korote 4:6) Uringnga bwa “e kamaraki te taetae n aki akaka, kaanga te kabaang.” (Taeka N Rabakau 12:18, BK) Tera te aro ae riai inanon te utu? Te mwaane ao te aine aika a itangitangiri ni koaua, a boni mutiakina aia kaantaninga raoia. (I-Ebeto 5:33) A aki kabonganai taeka aika matoatoa, a aki tiribureia n taai nako, ao a aki kabongana te taetae ni kammaraki nano—aika bwaai aika a kona ni karawawata nanon te aomata n te aro ae e kangaanga manga kabebeteana. Bon iai naba aia kaantaninga ataei, aika a mutiakinaki irouia kaaro aika tatangira. Ngkana iai te kaetaki ae kainnanoaki, kaaro aikai a karaoia n te aro ae a kaotia bwa a karinea naba natiia, ao a aki kamaamaaeia n te aro ae aki riai.c (I-Korote 3:21) Ngkana ti karineia aomata n te aro aei, ti boni kaotia bwa iai iroura ana iango Kristo.
Te Tauraoi n Onimakinia Aomata Tabemwaang
12. Tera te iango ae riai ae koaua are e bwainna Iesu ibukia taan rimwina?
12 Iesu e iangoia taan rimwina n te aro ae riai ma ni boraoi ma te wanawana. E bon ataia bwa a aki kororaoi. Bwa e boni kona n nora nanoia aomata. (Ioane 2:24, 25) Ma e ngae n anne, e aki tii nori bwaai aika a aki kororaoi iai, ma e nora naba aroaroia aika raraoi. E nori naba bwaai aika raraoi aika a kona ni karaoia, mwaane ake a burimauniaki iroun Iehova aikai. (Ioane 6:44) Aron taraakin ana reirei Iesu irouna ae raoiroi aei, e kaotaki n aroarona ni mwamwakuri ibuakoia. Te bwai teuana, bwa e kaota kukurein nanona n onimakinia.
13. E a kanga Iesu ni kaotia bwa e onimakinia taan rimwina?
13 E a kanga Iesu ni kaota onimakinaia irouna? Ngke e kitana te aonnaba, e mwiokoia taan rimwina aika kabiraki n te mwakuri ae kakawaki. E mwiokoia bwa a na tararuai bwain ana Tautaeka n Uea aika a mena i aon te aonnaba ni kabuta. (Mataio 25:14, 15; Ruka 12:42-44) Inanon ana mwakuri ni minita, e kaotia bwa e onimakinia naba n aaro aika uarereke. Ngke e karaoa te kakai are e kamwaita te amwarake bwa a aonga ni kaamwarakeaki aomata aika uanao, e mwiokoia taan rimwina bwa a na tibwatibwa te amwarake.—Mataio 14:15-21; 15:32-37.
14. Ko na kanga ngkoe ni kabwarabwara te rongorongo ae mena ni Mareko 4:35-41?
14 Iangoa naba te rongorongo man Mareko 4:35-41. N te tai aei, Iesu ma taan rimwina a ruaa n te booti tewaana ao a borau nako mataniwin Namani Kariraia ae mai mainiku. A tibwa borau nako ao Iesu e wenewene i bukin te booti ao e mwaninga nako ni matu. E aki maan ao “e roko te ang ae baibati.” A riiriki angi buaka aikai i aon Namani Kariraia. Ibukina bwa e mena kaanga n te tabo ae maruarua (ae nanona 200 te miita mai aan taari), e a kabuebue riki te ang n te tabo anne nakon te ang n taabo ake irarikina, ao e a karikaki mai iai taian angi buaka. Irarikin aei, iai naba aang aika korakora aika a ruo man te Maunga ae Oman are i meang, aika a kikiea te Marua ae Ioretan. E kona ni karina n onikaki te raoi nakon te buaka ae korakora. Iangoa aei: Akea te nanououa bwa Iesu e ataa taekan angi buaka aikai, bwa e ikawairake i Kariraia. Ma e ngae n anne e karaua ni matu, bwa e onimakina rabakauia taan rimwina, ake tabeman mai buakoia aika taan akawa.—Mataio 4:18, 19.
15. Ti na kanga ni kona ni katotonga tauraoin Iesu n onimakinia taan rimwina?
15 Ti kona naba ni katotonga Iesu n arona ae e kukurei n onimakinia taan rimwina? E kangaanga irouia aomata tabeman, bwa a na manga mwiokoia aomata tabemwaang ni bwaai tabeua. Ai aron ae bon tii ngaiia aika a riai ni kairiri n taai nako. A kona n taku ibon irouia bwa ‘Ngkana I tangira te bwai teuana bwa e na karaoaki n te aro ae eti, ao boni ngai ae I riai ni karaoia!’ Ma ngkana ti karaoi bwaai ni kabane ibon iroura, ao ti kona ni kabanea korakorara iai n te aro ae ti aki bati ni mena irarikia ara utu. Ao ngkana ti aki mwiokoia aomata tabemwaang ni mwakuri ao uota tabeua aika riai, ao ti tuka aron reken te reireiaki ao te kataneiaki ae riai irouia. E na wanawana riki ngkana ti reireinira aron onimakinaia aomata tabeman, ma ni mwiokoia naba ni bwaai tabeua. E raoiroi ngkana ti bon titirakinira raoi bwa ‘Bon iai irou ana iango Kristo ni kaineti ma te bwai aei? Te koaua bwa I kukurei ni mwiokoia taari tabeman ni mwakuri tabeua, ma n onimakiniia bwa a na karaoa aia kabanea n raoiroi iai?’
E Taekinna bwa E Onimakinia Taan Rimwina
16, 17. N ana kabanea n tairiki inanoni maiuna i aon te aonnaba, e a kanga Iesu ni karaui nanoia ana abotoro, e ngae ngke e ataia bwa a nang bane ni kaakeaa taekana?
16 Iesu e kaotia bwa e iangoia taan rimwina bwa a raoiroi n te aro riki teuana ae kakawaki. E kaotia bwa e aki nanououa irouna. E kateretereaki aei n ana taeka aika karaua nanoia ana abotoro, ake e taekin n ana kabanea n tairiki ni maiuna i aon te aonnaba. Tarai bwaai ake a riki iai.
17 A bati bwaai ake e karaoi Iesu n te tairiki anne. E angania ana abotoro te reirei ibukin te nanorinano ngke e karaoa te katoto nakoia ae e teboki waeia. Imwina, e karaoa te katairiki ae boou are e na riki bwa kanuringan matena. Ao ngkanne, a manga bo n te kauntaeka ae korakora abotoro, ni kauntaekaia bwa antai ae kakannato riki ibuakoia. E manga bwaina riki te taotaonaki n nano Iesu ao e aki boaiia, ma e kakarabakau ma ngaiia. E tuangia taekan bwaai aika a nang riki: “Ane kam na bane ni bwaka i bukiu n te bong aei: ba e koreaki ae kangai, N na tiringa te tia Kawakin-tiibu, ao ane a na kamaeaki nako tibu ake a nanai.” (Mataio 26:31; Tekaria 13:7) E ataia bwa raoraona aika a kaan riki ma ngaia a na kaakeaa n te tai are e kainnanoia riki. Ma e ngae n anne, e aki kabuakakaiia. E karaoa ae rangi ni kaokoro ma anne ngke e tuangia: “Ao ngkana I a manga uti, ao I a ri moami nako Kariraia.” (Mataio 26:32) Eng, e kakoaua nakoia bwa e ngae ngke a na kaakeaa, ma e na bon aki kaakeaa taekaia. E na boni manga kaitiboo ma ngaiia imwin tian te kataaki ae korakora anne.
18. Tera te mwiokoaki ae kakawaki ae e angania taan rimwina Iesu ngke a mena i Kariraia, ao tera aroia abotoro ni kakoroa nanon te mwiokoaki anne?
18 E bon karaoa are e taekinna Iesu. Imwina riki i Kariraia, e kaoti Iesu imwin kautakina man te mate, nakoia abotoro aika kakaonimaki aika 11, ake a bobotaki ma aomata aika mwaiti riki. (Mataio 28:16, 17; 1 I-Korinto 15:6) Ngke a mena iai, Iesu e mwiokoia n te mwakuri ae kakawaki: “Ma ngaia ae kam na nako ni kakiritiania botanaomata ni kabaneia, ni babetitoiia nako nanon aran te Tama ma te Nati ma te Tamnei are Raoiroi; n reireiia ba a na kabane baike I tuangngkami n tauu.” (Mataio 28:19, 20) Te boki ae Mwakuri e taekin koaua aika teretere aika a kaotia bwa a kakoroa nanon te mwiokoaki anne abotoro. A kakaonimaki ni kaira te mwakuri n tataekina te euangkerio n te moan tienture.—Mwakuri 2:41, 42; 4:33; 5:27-32.
19. Tera reireiara ibukin ana iango Kristo ae kaotaki n ana mwakuri Iesu imwin kautana man te mate?
19 Tera reireiara man te rongorongo ae kakannongora aei ibukin ana iango Kristo? Iesu e noria ana abotoro ngke a karaoa aroaroia ae te kabanea ni buakaka, ma e ngae n anne, e “tangiriia naba ni karokoa te toki.” (Ioane 13:1) E ngae ngke bon iai aia kairua, ma e kaotia nakoia bwa e onimakiniia. Ao taraia bwa e aki matebuaka onimakinaia iroun Iesu. Akea te nanououa bwa a kakorakoraki riki nanoia nakon kakoroan bukin te mwiokoaki are a anganaki irouna, n ana taeka aika a kaota arona n aki nanououa irouia.
20, 21. Ti na kanga ni kaotiota ae ti iangoia raora n onimaki bwa a raoiroi?
20 Ti na kanga ni kaotiota ana iango Kristo n te itera aei? Tai iangoia bwa akea raoiroin raom n onimaki. Ngkana ko iangoa ae te kabanea ni buakaka ibukiia, ao tao ko bae ni kaota nanom anne n am taeka ao am mwakuri. (Ruka 6:45) Ma e ngae n anne, te Baibara e tuangira bwa te tangira “e onimakini bwaai ni kabane.” (1 I-Korinto 13:7) Te tangira e iangoi bwaai aika raoiroi ao tiaki bwaai aika aki raoiroi. E kateimatoa, ao e aki urua. A kai kairaki riki aomata n te tangira ao te kaunga n nano, ao tiaki n te kamaakaki. Ti kona ni kateimatoaia ma ni kaungai nanoia aomata tabemwaang ngkana ti kaotia n ara taeka bwa ti aki nanououa irouia. (1 I-Tetaronike 5:11) Ngkana ti katotonga Kristo ma n iangoi bwaai aika raraoi ibukin tarira, ao ti na karaoa aroarora nakoia aika a na kateimatoaia riki ma ni kairia bwa a na karaoa aia kabanea n raoiroi.
21 E bati riki ae nanonaki ni karikirakean ao kaotiotan ana iango Kristo, nakon tii katotongan bwaai tabeua ake e karaoi Iesu. N aron are e taekinaki n te kaongora are imwain aei, ngkana ti na katotonga raoi aroaron Iesu, ti riai moa n reireinira bwa ti tarai bwaai n te aro are a taraaki naba iroun Iesu. Taian Euangkerio a na buokira naba bwa ti na nora te itera riki teuana ae reitaki ma aroarona, ae ana iango ao ana namakin ibukin te mwakuri are e mwiokoaki iai, n aron ae e na kabwarabwaraki n te kaongora teuana ae e na mena n te maekatin are imwin aei.
[Kabwarabwara ae nano]
a Aongkoa inanon te koroboki anne, te tia babakanikawai ni koroboki arei e kabwarabwara aron taraakin Iesu, n ikotaki ma karan iran atuna, buaina, ao ai matana. Te tia raira te Baibara ae Edgar J. Goodspeed e kabwarabwara bwa te koroboki ae kewe aei e a “oteaki bwa e aonga ni boutokoa ae taekinaki inanon aia boki taani koro banna, ibukin taraakin Iesu.”
b E teretere bwa a kakaokoro roroia ataei aikai. Te taeka ae kabonganaki ikai ae rairaki bwa “ataei,” e kabonganaki naba ni kaineti ma natin Iairo ae 12 ana ririki ni maiu. (Mareko 5:39, 42; 10:13) Ma e ngae n anne, n ana rongorongo Ruka, e kabongana te taeka teuana ae kaineti nakoia merimeri.—Ruka 1:41; 2:12; 18:15.
c Nora te kaongora are “Do You Respect Their Dignity?” ae mena inanon Te Taua-n-Tantani ibukin Eberi 1 1998.
Ko Kona ni Kabwarabwara?
• Tera are e karaoia Iesu ngke taan rimwina a kataia n tukia ataei bwa a na aki kawaria?
• Tera aron Iesu ni mutiakinia aomata tabemwaang?
• Ti na kanga ni kona ni katotonga tauraoin Iesu n onimakinia taan rimwina?
• Ti na kanga ni katotonga aron Iesu n aki nanokokoroaki irouia ana abotoro?
[Taamnei n iteraniba 16]
A rau nanoia ataei ni mena irarikin Iesu
[Taamnei n iteraniba 31]
Bon te kakabwaia nakoira, unimwaane aika a tauraoi ni butimwaei rorokoia aomata irouia
[Taamnei n iteraniba 32]
E atataiaomata nakoia aomata tabemwaang Iesu