‘Kamaiuko Ma Akana A Ongora Iroum’

“Kawakina arom ma aron am reirei. . . . Ngkana ko karaoa anne, ao ko na kamaiuko iai, ao ko na kamaiuia naba akana a ongora iroum.”​—1 TIMOTEO 4:16, BK.

1, 2. Tera ae kairia Kristian ni koaua bwa a na teimatoa ni kakaraoa aia mwakuri ni kakamaiu?

N TE kaawa teuana ae raroa nako i Thailand meang, te taanga ni mare aika kaain Ana Tia Kakoaua Iehova a kataia ni kabongana te taetae teuana ae e a tibwa reke irouia, bwa a na taetae nikawai ma kaain te baronga teuana ake a maeka n te aono ae tabukibuki. Ibukin nanoia ni kan taekina euangkerion ana Tautaeka n Uea te Atua nakoia kaain te kaawa aei, te taanga aei a tibwa kataneiai n te taetae n Lahu.

² “E kangaanga taekinan korakoran te kimwareirei ao te rau n nano ae ti namakinna ngkai ti mwakuri ibuakoia aomata aika a raraoi aikai,” e kabwarabwara teuare te mwaane. “Ti bon namakina ae ti buokanibwai ma kakoroan nanon Te Kaotioti 14:6, 7, ngkai ti taekina te euangkerio ‘nakoia natannaomata, baronga, ao taetae ni kabane.’ A karako mwaitin taabo ike e a tuai n roko iai te euangkerio, ao boni ngaia aron te tabo aei. E kuri ni mwaiti riki reirei n te Baibara aika ti riai ni karaoi ma aomata aikai, nakon ae ti boni kona ni karaoi.” E teretere bwa te taanga ni mare aei a aki tii kaantaninga kamaiuaia, ma a kaantaninga naba kamaiuaia akana a ongora irouia. Kioina ngkai Kristian ngaira, tiaki te koaua bwa ti a bane ni kataia ni karaoa anne?

“Kawakina Arom”

3. Tera moa ae ti riai ni karaoia, ngkana ti na kamaiuia aomata tabemwaang?

³ Te abotoro Bauro e reireina Timoteo ni kangai, “Kawakina arom ma aron am reirei,” ao taeka aikai a kaineti nakoia Kristian ni kabane. (1 Timoteo 4:16, BK) Bwa ngkana ti na buoka kamaiuaia aomata tabemwaang, ti riai ni kawakina arora moa. Ti na kanga ni kona ni karaoa aei? Te bwai teuana, ti riai ni kamarurungira n atai nanon taai aika ti mena inanoia ngkai. Iesu e taekina te kanikina teuana ae mwaiti kanoana, bwa a aonga n ataia iai taan rimwina bwa n ningai te tai are e na roko iai “tokin te waaki ae ngkai.” Ma e ngae n anne, e taku naba Iesu bwa ti na aki ataa raoi te tai are e na roko iai te toki. (Mataio 24:3, 36) Tera arora ae riai ngkai ti ataa te koaua aei?

4. (a) Tera te iango ae ti riai ni bwainna ni kaineti ma nikiran ana tai te waaki ae ngkai? (b) Tera te iango ae ti riai n rarawa nako iai?

⁴ Ti riai ni bane ni kona n titirakinira bwa ‘I a tabe ni kabongana nikiran ana tai te waaki ae ngkai ni kamaiuai ao akana a ongora irou? Ke I iangoia bwa “Tao N na aki tabe moa ma te toki, kioina ngkai ti aki ataa raoi te tai ae e na roko iai”?’ Te iango ae te kauoua anne e karuanikai iangoakina. E bobuaka ma ana kaungaunga Iesu ae kangai: “Kam na katae nangimi: ba ane E na roko Natin te Aomata n te aua ane kam taku i nanomi ba E aki roko iai.” (Mataio 24:44) Te tai aei bon tiaki te tai ae ti riai ni kamamaarai nanora ni kaineti ma te beku iroun Iehova, ke ibukin kaantaningan reken te mweeraoi ao te rau n nano man te aonnaba aei.​—Ruka 21:34-36.

5. Baikara katoto ake a karaoi taani kaotioti ibukin Iehova ake a maiu imwain aia tai Kristian?

⁵ Te aro riki teuana are ti kona ni kaotia iai bwa ti a tabe ni kawakina arora, ngkana ti kakaonimaki n nanomwaaka n arora ni Kristian. Ana toro te Atua rimoa a teimatoa n nanomwaaka, n aki ongea bwa a kaantaninga kamaiuaia n te tai naba arei ke ngkana a aki. Ngke e a tia n taekin aia katoto taani kaotioti ake a maiu imwain aia tai Kristian, n aron Abera, Enoka, Noa, Aberaam, ao Nei Tara, e a manga kangai Bauro: “A tuai n anganaki baike a atongaki n taeka n akoi akekei, ma a nori mai kiraroa, ma n inga nako iai, ma n taku ba bon iruwa ao aomata aika nang aki kamaania i aon te aba ngaiia.” A aki konaaki n tangiran te maiu ni kaubwai, ao a aki irarang ni kataakia nakon te wene ni bure ae otabwaniniia, ma a ingainga nanoia ni kan nora kakoroan bukin “baike a atongaki n taeka n akoi.”​—Ebera 11:13; 12:1.

6. Tera aron rootakin anuani maiuiia Kristian ake n te moan tienture, n aia kaantaninga ibukin te kamaiuaki?

⁶ Kristian ake a maiu n te moan tienture a iangoia ibon irouia bwa kaanga “iruwa” naba ngaia n te aonnaba aei. (1 Betero 2:11) Imwin kamaiuaia man kamaunanakoan Ierutarem n 70 C.E., Kristian ni koaua a aki katoka aia mwakuri n tataekina te rongorongo, ke ni manga kerikaki ni moanibwaia riki bwain te maiu aei. A ataia bwa te kamaiuaki ae moanibaan te raoiroi, e mena imwaiia aomata ake a teimatoa ni kakaonimaki. N aron anne, imwin ririki aika mwaiti, e korea ae kangai te abotoro Ioane n 98 C.E.: “E kume ni mauna aon te aba ma kaibabaruna: ma ane kakaraoa ae E tangiria te Atua, ao e teimatoa n aki toki.”​—1 Ioane 2:17, 28.

7. Tera aroia Ana Tia Kakoaua Iehova n taai aikai n nanomwaaka?

⁷ N taai aikai, a botumwaaka naba Ana Tia Kakoaua Iehova n te mwakuri ni Kristian, e ngae ngke a a tia ni bainikirinaki korakora. Bon akea bongan nanomwaakaia iai? Tiaki ngaia, bwa e karaui nanora ni kangai Iesu: “Ma ane nanomwaka ni karokoa te toki ao e na kamaiuaki,” are nanona te nanomwaka ni karokoa tokin te waaki ae ngkai, ke ngkana e roko moa, nakon tokini maiuira ae ngkai. N te manga-uti, Iehova e na uringia ana toro aika kakaonimaki ni kabane ake a a tia ni mate ma n anganiia kaniwangaia.​—Mataio 24:13; Ebera 6:10.

8. Ti na kanga ni kaotia bwa ti ataa aron nanomwaakaia Kristian n taai aika nako?

⁸ Irarikin anne, ti kukurei naba bwa Kristian ake a kakaonimaki n taai aika nako, a aki tii tabeakina oin kamaiuaia. Ngaira ake ti a tia n reiakina taekan ana Tautaeka n Uea te Atua n aia ibuobuoki, ti a kukurei bwa a bon nanomwaaka ni kakoroa bukin te mwiokoaki mairoun Iesu aei: “Ma ngaia ae kam na nako ni kakiritiania botanaomata ni kabaneia, . . . n reireiia ba a na kabane baike I tuangngkami n tauu.” (Mataio 28:19, 20) Ngkana e teimatoa n uki kawaina nakoira, ti kona ni kaota ara kakaitau n arora n tataekina te euangkerio nakoia aomata ake a tuai man ongora. Ma tataekinan te rongorongo, bon tii te moan mwaneka ibukin kairan te aomata bwa e na riki bwa te tia rimwin Kristo.

‘Kawakina Arom ao Aron Am Reirei’

9. E na kanga bwainan te iango ae raoiroi ni kona ni buokira ni karekei reirei n te Baibara aika boou?

⁹ Mwiokoara bon tiaki tii tataekinan te rongorongo, ma bon reiakinaia aomata naba. Iesu e mwiokoira bwa ti na reireinia aomata bwa a na tau bwaai ni kabane ake e tuangira. Te koaua bwa n taabo tabeua, a karako mwaitiia aomata ake a kan reiakina taekan Iehova. Ma iangoan ae e aki raoiroi ara tabo ni mwakuri, e kona n tuka aron ara waaki ni karekei reirei n te Baibara ma aomata. Nei Yvette, are te bwaiania are e mwakuri n te tabo are e atongaki irouia aomata tabeman bwa akea uaana, e noria bwa iruwa ake a roko iai aika a aki iangoa ae e aki raoiroi te tabo anne, a bon tokanikai ni karekei reirei n te Baibara ma aomata iai. Ngke e karekea naba ana iango ae raoiroi riki, ao Nei Yvette naba e kuneia aomata ake a tangiria n reirei n te Baibara.

10. Tera oin tabera ngkai taan anga reirei i aon te Baibara ngaira?

¹⁰ Tao Kristian tabeman a kona n iremwe ni kaoia aomata aika a kan ongora bwa a na reirei n te Baibara ma ngaiia, ibukina bwa a taku bwa a babanga ni kaira te reirei. Te koaua bwa e kaokoro nako rabakaura. Ma tiaki nanona bwa ti riai n rangi n rabakau bwa ti aonga ni kona n riki bwa taan anga reirei i aon ana Taeka te Atua. E mwaaka te rongorongo ae itiaki man te Baibara, ao e taku Iesu bwa aomata aika ai aroia tiibu a na kinaa bwanan te tia Kawakinia Tiibu ni koaua, ngkana a ongoraa. Tabera ngkanne, bon uarongorongoan ana taeka te tia Kawakinia Tiibu ae Raoiroi are Iesu, n te aro ae teretere ao ae boraoi ma aron ara konabwai.​—Ioane 10:4, 14.

11. Ko na kanga ni karikirakea uaan am ibuobuoki nakon te aomata are e reireiaki n taekan te Baibara?

¹¹ Ko na kanga n uarongorongoa ana taeka Iesu n te aro ae uaana riki? Te moani bwai, karekea otam n ana taeka te Baibara ibukin te reirei ae tabe n rinanoaki. Ko riai moa ngkoe n ota n te reirei teuana imwain ae ko kona n reiakina taekana nakoia aomata tabemwaang. Kataia naba ni kateimatoa kaotan karinean te reirei ao te nano n iraorao, ngkana ko reirei ma aomata. Aomata aika a reireiaki, n ikotaki naba ma akana a ataei riki, a kai ota riki n te reirei ngkana a rau nanoia ao a karineaki ma n akoaki iroun te tia anga reirei.​—Taeka N Rabakau 16:21.

12. Ko na kanga ni kakoaua raoi bwa te aomata are e reireiaki, e bon ota raoi n te reirei ae ko anganna?

¹² N arom n tia reirei, ko aki riai n tii kaotiotii taiani koaua ake a na kamatebwaiaki iroun te aomata are ko reireinna. Buokia bwa e na ota raoi n te bwai are e tabe n reiakinna. Buburan ana reirei te aomata, bwaai ake a riki irouna inanoni maiuna, ao mwaataina ni kabongana te Baibara, a na bane n roota aron ootana ni bwaai ake ko taekinna nakoina. Mangaia are ko kona n titirakiniko ni kangai, ‘E ota n nanon kiibu ake a kaotaki inanon te boki are ti reiakinna?’ Ko kona ni kaira ana iango ngkana ko kabonganai titiraki aika a aki kona ni kaekaki n te eng ke te tiaki, ma a kainnanoa te kabwarabwara. (Ruka 9:18-20) N te itera teuana, aomata tabeman ake a reireiaki, a kona ni mamaaku n titirakina aia tia reirei te bwai teuana. Mangaia are a kona ni waakina nako aia reirei n aki ota raoi ni bwaai ake a reiakinaki. Kaunga nanon te aomata ae ko reiakinna bwa e na kaota ana titiraki, ma n tuangko ngkana iai te bwai are e aki ota raoi iai.​—Mareko 4:10; 9:32, 33.

13. Ko na kanga ni buoka te aomata are e reireiaki n riki naba bwa te tia reirei?

¹³ Bukina teuana ae kakawaki ae e waakinaki te reirei n te Baibara iai, bon buokan te aomata are e reireiaki bwa e na riki naba bwa te tia reirei. (I-Karatia 6:6) Ibukin iangoan anne, ngkana ko karaoa te kauring i aon am reirei, ko kona n tuangnga bwa e na manga kabwarabwara te reirei teuana mai iai ni kabebetea riki taekana, bwa aongkoa e kabwarabwara taekana nakon te aomata are e a tuai n ongora taekana mai imwaina. Imwina riki, ngkana e a tau n ira te mwakuri ni minita, ko kona ni kaoa bwa e na iri ma ngkoe n taekina te rongorongo. E na bae ni kukurei ni mwakuri ma ngkoe, ao ami tai ni uaia ni mwakuri e na karikirakea riki raun nanona, ni karokoa ae e a tauraoi ni mwakuri n tii ngaia n te mwakuri ni minita.

Buoka te Aomata are E Reireiaki bwa E Aonga n Riki bwa Raoraon Iehova

14. Ngkai te tia reirei ngkoe ao tera tiam ae kakawaki riki ae ko riai ni uaiakin, ao tera ae na buokiko n roko iai?

¹⁴ Te tia ae kakawaki riki ae uaiakinaki irouia taan reirei aika Kristian ni kabane, bon buokan te aomata bwa e na karekea ana iraorao ma Iehova. Ko na aki tii karaoa anne n am taeka, ma n am katoto naba. E rangi ni korakora aron ringakin nanoia aomata ake a reireiaki, n te anga reirei rinanon karaoan te katoto ae raoiroi. E nene riki bwanan te mwakuri nakon tii te taetae, ao e moamoa riki ngkana e iangoaki karinan aroaro aika riai ao te nano korakora inanon te aomata are e reireiaki. Ngkana e noria bwa am taeka ao am mwakuri a nako man te iraorao ae raoiroi ma Iehova, ao e na kaungaki riki nanona iai bwa e na karekea naba te aeka n iraorao anne irouna.

15. (a) Bukin tera bwa e moan te kakawaki bwa te aomata ae reireiaki e karekea te nano ae riai ni kaineti ma te beku iroun Iehova? (b) Ko na kanga ni buoka te aomata are reireiaki bwa e na teimatoa n rikirake riki n te aro n taamnei?

¹⁵ Ko tangira te aomata are e reireiaki bwa e na aki tii beku iroun Iehova ibukina bwa e aki kan kamaunaki n tain Aremaketon, ma ibukina bwa e bon tangira Iehova. Ngkana ko buokia bwa e na karekea te nano ae itiaki aei, ao ko a kateitei ni kabonganai bwaai aika a aki kona ni kabuekaki, ake a na teimatoa ngkana e kataaki ana onimaki. (1 I-Korinto 3:10-15) Te nano ae aki raoiroi, n aron te nano ni kan katotonga raoi arom ke aron te aomata temanna, e na aki anganna te korakora are e kainnanoia ibukin kararoan kariri aika buakaka, ke te ninikoria ibukin karaoan ae riai. Uringnga bwa ko na aki teimatoa n tia reirei nakoina n aki toki. Ma ngaia are kabongana am tai anne ni kaunga nanona bwa e na kaania riki Iehova n te aro are e wareware n ana Taeka te Atua ni katoa bong, ma n iaiangoia. N te aro aei, e na teimatoa ni karini “taeka akana kamaiu” man te Baibara ao booki aika kabwarabwara te Baibara, ngkana e a kaman toki am reirei ma ngaia.​—2 Timoteo 1:13.

16. Ko na kanga n reiakina te aomata bwa e na tataro man nanona ni koaua?

¹⁶ Ko kona naba ni buoka te aomata are e reireiaki bwa e na kaania riki Iehova ngkana ko kataneiaia n te tatataro ae nako man nanona. Ko na kanga ni karaoa aei? Tao ko kona ni kairia nakon ana katoto n tataro Iesu, ao nakon tataro aika mwaiti aika a nako man nanoia aomata, ake a koreaki n te Baibara, n aron ake a mena n taian areru. (Taian Areru 17, 86, 143; Mataio 6:9, 10) Irarikin anne, ngkana te aomata are ko reiakinna e ongo n am tataro ngkana ko kauka ma ni kaina ami reirei, ao e na namakina aron nanom ibukin Iehova. Mangaia are n taai nako, am tataro a riai ni kaotiota nanom ni koaua, ao ataakin te riai n te itera n taamnei ao n te wanawana.

Mwamwakuri ni Kamaiuia Natim

17. A na kanga kaaro ni buokia natiia bwa a na teimatoa n nakonako i aon kawain te kamaiu?

¹⁷ Kaain ara utu a mena naba ibuakoia aomata aika ti tangiria ni kamaiuia. A mwaiti natiia kaaro aika Kristian ake a raoiroi nanoia ao a “teimatoa n te onimaki.” Ma iai naba tabeman aika tao e tuai ni waaka raoi te koaua inanoia. (1 Betero 5:9; I-Ebeto 3:17; I-Korote 2:7) A mwaiti mai buakoia ataei aikai aika a kitana te aro ni Kristian ngkana a kaan n roko n te roro n ikawai, ke a bon roko iai. Ngkana te karo ngkoe, ao tera ae ko kona ni karaoia ibukin tukan rikin aei? Te moani bwai, kekeiaki mwaaka ni karika te maiu n utu ae raoiroi. Te maiu n utu ae raoiroi e kawenea aan te nano ae riai nakon te tautaekanaki, ataakin te maiu ae riai, ao te iraorao ae raoiroi ma aomata tabemwaang. (Ebera 12:9) Mangaia are te iraorao ae kaan inanon te utu, e kona n riki bwa nibwan karikirakean te iraorao ma Iehova iroun te tei. (Taian Areru 22:​10) Utu aika nene a bobotaki ni waakina aia waaki​—e ngae ngkana karaoan anne e nanonna bwa kaaro a riai n taona nanoia nakon kabonganan aia tai ibukin karekean oin kakabwaiaia. N te aro aei, rinanon am katoto ae raoiroi, ko kona n reireinia natim aron karaoan moti n nano aika riai. Kaaro, ataei a kainnanoiko riki nakon bwaikorakin te maiu aei​—a kainnanoa am tai, korakoram ao am tangira. Ko a tabe n angania natim bwaai aikai?

18. Aeka n titiraki ra aika a riai kaaro ni buokiia natiia bwa a na kaekaa?

¹⁸ Kaaro aika Kristian a aki riai n taku bwa n akea te bwai ae e na karaoaki irouia, a na kona n ikawai natiia n riki naba bwa Kristian. Taniera, are te unimwaane ao tamaia ataei aika niman, e taekina ae kangai: “Kaaro a riai ni karekea aia tai ni buoka aron kanakoan te nanokokoraki ae bae n reke irouia natiia n aia tabo n reirei, ao taabo tabeua riki. A riai ni karaua ni buokia natiia ni kaekai titiraki n aron: ‘Te koaua bwa ti a maiu ngkai inanon tain te toki? Te koaua bwa bon tii teuana te Aro ae koaua? Bukin tera bwa tiaki te rao ae raoiroi, raoraona n reirei ae e tara n raoiroi aroarona? Te koaua bwa n tai nako e boni bure te wene n taanga imwain te mare?’” Kaaro, kam kona n onimakina reken ana kakabwaia Iehova i aon am korakai ni mwakuri, bwa e tabeakina naba aron mweeraoia natim.

19. Bukin tera bwa e raoiroi riki ngkana kaaro a bon reirei ma natiia?

¹⁹ Kaaro tabeman a kona n namakinna bwa a aki tau ni kaineti ma reiakinaia natiia. Ma ko aki riai n namakina anne, bwa akea riki te aomata ae tau riki nakoim ibukin reiakinan natim. (I-Ebeto 6:4) Reiakinaia natim e na buokiko n ataa nanoia ao aia iango. A bon kaota raoi nanoia ngkana a kaeka, ke a tii kabwara bae? A kakoauai raoi bwaai ake a tabe n reiakin? Bon te aomata ni koaua Iehova irouia? Ko kona ni kaekai titiraki aikai ao titiraki riki tabeua aika kakawaki, tii ngkana ko kaira te reirei ma natim.​—2 Timoteo 1:5.

20. A na kanga kaaro ni karika te reirei n aia utu bwa e kakukurei ma ni manena?

²⁰ Ko na kanga ngkoe ni kakaonimaki ni wawaakina am reirei n am utu ngkana ko a tia ni moana karaoana? E kangai Iotebwa, ae te unimwaane n te ekaretia ae iai natina te ataeinimwaane ao te aine: “N aron reirei n te Baibara ni kabane akana a waakinaki, e riai ni kakukurei te reirei n te utu, ae te bwai ae a bane ni kariaa karaoana. Ibukin karaoan anne n ara utu, ti aki riai n rangi ni matoatoa n ara baire ibukin te tai. Tao ara reirei e kona ni maanna teuana te aoa, ma ngkana tii tebwina te miniti ara tai ae mwawa n taai tabetai, ao ti reirei naba iai. Te bwai teuana ae karaoa ara reirei bwa te bwai ae moan te kakukurei ni katoa wiki, bon arora ni karaoa te kaotioti i aon taamnei akana a noraki inanon te boki ae My Book of Bible Stories.a Korakoran anaakin nanoia ao otaia ae reke mai iai, boni moan te kakawaki riki nakon mwaitin barakirabe ake ti maroroakin.”

21. N ningai te tai ae a kona n reireinia natiia kaaro?

²¹ Te koaua bwa reiakinaia natim e aki tii waakinaki n te tai n reirei, ae e baireaki. (Te Tua-Kaua 6:5-7) E kangai te tia Kakoaua ae taekinaki ni moan te kaongora aei are e mena i Thailand: “I uringa raoi aron Tamau ni kairai n te mwakuri n tataekina te rongorongo, are ti uaia ni bwaatika nakon taabo aika raroa nako n ana aono ara ekaretia. Akea te nanououa bwa aia katoto ae raoiroi ara karo ao aroia n reireinira n taai nako, a buokira ni motika nanora bwa ti na karaoa te mwakuri ni minita ni kabwanina ara tai iai. Ao n taraakina, a bon teimatoa inanora reirei aikai. Bwa I a bon tabe naba ni mwakuri ngkai n taabo aika raroa nako!”

22. Tera uaana ngkana ko “kawakina arom ma aron am reirei”?

²² N te bong ae e kaan rokona ngkai, ae n te tai ae riai, e na roko Iesu ni karokoa ana motikitaeka te Atua i aon te waaki ae ngkai. Te mwakuri ae kakawaki anne e na riki bwa rongorongon te aonnaba ae na aki manuokinaki, ma ana toro Iehova aika kakaonimaki a na teimatoa ni beku irouna ma ni kakaantaninga te kamaiuaki are akea tokina. Ko kaantaningaia naba bwa ko na mena ibuakoia, n ikotaki ma natim ao aomata akana ko reiakinia n taekan te Baibara? Ngkana ngaia anne ao uringnga: “Kawakina arom ma aron am reirei. Ko na bobotumaka iai. Ngkana ko karaoa anne, ao ko na kamaiuko iai, ao ko na kamaiuia naba akana a ongora iroum.”​—1 Timoteo 4:16, BK.

[Kabwarabwara ae nano]

Ko Kona ni Kabwarabwaraa?

• Tera te iango ae ti riai ni bwainna, kioina ngkai ti aki ataa raoi te tai are e na karaoaki iai ana motikitaeka te Atua?

• Baikara aaro aika ti kona iai ni ‘kawakina aron ara reirei’?

• Ko na kanga ni buoka te aomata are e reireiaki, bwa e na riki bwa raoraon Iehova?

• Bukin tera ngkai e kakawaki bwa kaaro a na karekea aia tai n reireinia natiia?

[Taamnei n iteraniba 15]

E katamaroaki riki te reirei ngkana e raonaki n te iraorao

[Taamnei n iteraniba 18]

Karaoan kaotioti i aon karaki ake a kaotaki n te Baibara, n aron motikan taekaia aine ake a kakabooaki ake uoman iroun Toromon, e kona ni karika te reirei n te utu bwa e na kakukurei