Karineia Akana A Anganaki Te Mwaaka I Aom

“Kam na karineia aomata ni kabaneia. Tangiriia taian tari. Maka te Atua. Karinea te king.”​—1 BETERO 2:17.

1, 2. Tera aia kaantaninga aomata n taai aikai ibukia te koraki aika a mwiokoaki n te mwaaka? Bukin tera?

“AI ARON ae a inaaomata ni bwaai ni kabane ataei. Akea te karinerine nakoia kaaro,” e ngure te tina temanna. “Tai Kariaia Tautaekanakim,” e koreaki i aon te katanoata teuana. Aikai bon katoto aika tii uoua aika a kaota te aroaro ae taabangaki n taai aikai, n aron ae ko a bon tia n ataia. E taabangaki n te aonnaba ngkai aki karineakiia kaaro, taan anga reirei, taan tia kamwakuri, ao aobitian te tautaeka.

² Tabeman tao a tii katoua angaia ma n taku, ‘A aki tau ni karineaki te koraki ake a mwiokoaki n te mwaaka.’ Tao e kangaanga kakewean anne n taai tabetai. Ti aki toki n ongongora rongorongon te babakanikawai ae waakinaki irouia aobitian te tautaeka tabeman, taani kamwakuri aika mataai ni kanibwaibwai, taan anga reirei aika aki tau n tia reirei, ao kaaro aika a iowawa nakoia natiia. Te kakukurei bwa e karako, mwaitiia Kristian ake a tarataraia kaain te ekaretia aika iai te mwaaka irouia, n te aro anne.​—Mataio 24:45-47.

3, 4. Bukin tera ngkai Kristian a riai ni karineia akana a mwiokoaki n te mwaaka?

³ Kioina ngkai Kristian ngaira, bon iai bukina ae ti “riai” ni karineia akana a anganaki te mwaaka n te aonnaba aei. Te abotoro Bauro e kaungai nanoia Kristian bwa a na “ongo irouia mataniwi aika a tei n te tautaeka, ba te tautaeka nako boni mairoun te Atua: a bane ni kateaki iroun te Atua tautaeka aika a tei ngkai.” (I-Rom 13:1, 2, 5, BK; 1 Betero 2:13-15) Bauro e kaota bukina ae e riai ni bwainaki naba te ongotaeka nakoia akana a mwiokoaki bwa a na mwaaka n te utu: “Ainenuma, kam na iriri nanoia bumi, n te aro ae riai i nanon te Uea. Ataei, kam na iriri nanoia ami karo ni bwaai ni kabane, ba e kakukureia te aba te aro aei i nanon te Uea.” (I-Korote 3:18, 20) Unimwaanen te ekaretia a riai ni karineaki iroura ibukina bwa ‘e a tia ni kateiia te Taamnei ae raoiroi bwa taani kawakina ana ekaretia te Atua.’ (Mwakuri 20:28) Ti karineia aomata aika iai te mwaaka irouia, ibukina bwa ti karinea naba Iehova. Te koaua bwa ti moanibwaia riki karinean mwaakan Iehova n taai nako inanoni maiura.​—Mwakuri 5:29.

⁴ Ngkai ti ataia bwa Iehova ae e mwaaka i aoni bwaai ni kabane, ti na iangoi aia katoto aomata tabeman ake a aki-karineia aomata ake a mwiokoaki n te mwaaka, ao tabeman ake a bon karineia.

Te Aki-Karinerine E Karika Aki-Akoan te Aomata

5. Tera aroarona ae aki-karinea Tawita iai Nei Mikara, ao tera uaan anne?

⁵ Ti noria man rongorongon te Uea are Tawita, bwa tera ana kaantaninga Iehova ibukia aomata aika a kakeaa bongan te mwaaka ae mwiokoaki mairoun te Atua. Ngke Tawita e tuatua uotan te ati ni berita nako Ierutarem, buna ae Nei Mikara “e nora te uea are Tawita ngke e ewewe ma ni katangitang ni kimareirei i matan Iehova; ao e ribaia i nanona.” Nei Mikara e riai ni karinea Tawita, tiaki tii ibukina bwa atun ana utu ngaia, ma ibukina bwa boni ngaia naba uean te aba. Ma e kaota nanona n ana taetae ni kaenaena aei: “Ai mimitongi ra aia uea Iteraera n te bong aei, ae kaki kunnikaina n te bong aei i mataia aia aine ana toro nako, n ai aron te aomata temanna ae nanobaba ngkana e kaki kunnikaina n aki maamaa!” Ibukin anne, e bon aki karika natina Nei Mikara.​—2 Tamuera 6:14-23.

6. Tera ana kaantaninga Iehova iroun Kora ibukin aki karineaia akana a kabiraki Irouna?

⁶ Te katoto teuana ibukin te aomata are e korakora irouna aki-karinean te tia kairiri are e mwiokoaki iroun te Atua, bon taekan Kora. Kioina ngkai bon tibun Koata ngaia, e rangi ni kakabwaiaki ni kona ni beku n ana uma n rianna ae tabu Iehova! Ma e ngae n anne, e waea aia waaki Mote ma Aaron, ake a mwiokoaki iroun te Atua bwa a na kairiia tibun Iteraera. E botaki Kora ma mataniwi i Iteraera tabeman, ao e aki maaku n tuangia Mote ma Aaron ni kangai: “A bane n tabuaki kaain te botaki n tatabemania, ao E memena Iehova i buakoia: ao bukin tera ngkai kam karietataingkami i aon ana botaki-ni-kaboowi Iehova?” Tera ana kaantaninga Iehova n aroia Kora ma ana koraki? Te Atua e iangoa aia mwakuri anne bwa te mwakuri ae kamatauninga boni ngaia ae Iehova. Ngke a a tia n nora ongakiia aia koraki ni kabane ngke e kaureaki win aontano, Kora ma mataniwi aika 250 mwaitiia a kabuekaki n te ai mairoun Iehova.​—Warekaia Iteraera 16:1-3, 28-35.

7. Iai bukina ae “akana a baka n abotoro” a na waea mwaakan Bauro?

⁷ Bon iai naba tabeman ake kaain te ekaretia ni Kristian n te moan tienture, ae a kakeaa bongan te mwiokoaki n te mwaaka mairoun te Atua. Taani “baka n abotoro” ake a mena n te ekaretia i Korinto, a aki-karinea Bauro. A tiriburea rabakauna n anga reirei ngke a kangai: “Ngkana e mena i buakora, ao bon te aomata ae e ngore, ae akea manen ana taeka.” (2 I-Korinto 10:10, BK; 11:5, BK) Ngke arona bwa Bauro bon te tia kabwarabwara ae raka rabakauna ke ngkana e aki, ma e riai ni karineaki ibukin nakoana n abotoro. Ma te koaua bwa akea manen ana taeka? Ana kabwarabwara ake a koreaki n te Baibara a kaotia bwa e rabakau n anai naano n ana anga reirei. Bwa imwin te taetae nikawai ma Erote Akeriba te kauoman, are e “atai raoi . . . kanoan aia kauntaeka” I-Iutaia ni kabane, Bauro e kaira ana iango te uea arei bwa e na kangai: “Kanga ko nang karikai ba te kiritian ngkainaba n am rabakau”! (Mwakuri 13:15-43; 17:22-34; 26:1-28 BK) Ma taani baka n abotoro ake a mena i Korinto a bukinna bwa aongkoa akea manenan ana taeka! Tera ana kaantaninga Iehova ibukin aroaroia anne? N te rongorongo nakoia mataniwi ake a mena n te ekaretia are i Ebeto, Iesu Kristo e akoia aomata ake a rawa ni kairaki nako irouia aomata “akana taku ba taan tuatua ngaiia, ao bon tiaki.”​—Te Kaotioti 2:2.

Karineia E Ngae Ngkai A Aki-Kororaoi

8. E a kanga Tawita ni kaotia bwa e karinea te mwaaka are e mwiokoaki iai Tauro iroun Iehova?

⁸ A mwaiti katoto n te Baibara ibukin taekaia aomata ake a karineia ake a mwiokoaki n te mwaaka, e ngae ngke aomata aikai a kabongana mwaakaia n te aro ae aki riai. Tawita bon temanna ae karaoa te katoto ae raoiroi iai. Te Uea are Tauro are e tautaeka i aona, e bakantang ibukin ana tokanikai Tawita, ao e kataia ni kamatea. (1 Tamuera 18:8-12; 19:9-11; 23:26) E ngae ngke e reke ana tai are e kona ni kamatea Tauro iai, ma e kangai Tawita: “Ke e kawakinai Iawe ba N na aki katoka baiu i aon ana aomata ae e kabiraki”! (1 Tamuera 24:3-6; 26:7-13, BK) Tawita e ataia bwa e bure Tauro, ma e mwiokoa Iehova bwa e na motika taekana. (1 Tamuera 24:12, 15; 26:22-24) E aki taetae n aki akaka nakon, ke ibukin, Tauro.

9. (a) Tera are e namakinna Tawita ngke e bainikirinaki iroun Tauro? (b) Ti kanga n ataia bwa karinean Tauro iroun Tawita e nako man nanona ni koaua?

⁹ E rawawata nanon Tawita ngke e karaoaki ae iowawa nakoina? “A ukoukora maiuu akana tiritiri,” e tangitang Tawita nakon Iehova. (Taian Areru 54:3) E nurakina nanona nakon Iehova: “Ko na kamaiuai mairouia taan ribaai, Atuau . . . A botaki akana korakora n ekai nako: Tiaki i bukin au bure, ao tiaki naba i bukin au buakaka Iehova. A biribiri ni katae nangia i mwaiu, ao akea naba au bure: Ko na uti ni butimaeai, ao tarataraa arou.” (Taian Areru 59:1-4) Ko a tia naba n namakina aei​—ae akea am bure ae ko a tia ni karaoia nakon te aomata ae mwiokoaki n te mwaaka, ma e ngae n anne e boni bainikiriniko naba? Akea te tai teuana are Tawita e aki karinea raoi Tauro. E aki kakatonga ni kimwareirei Tawita ni maten Tauro, ma e otea te anene n nanokawaki: “A bati n tangiraki Tauro ma Ionatan ao a kakukureia te aba ngke a maiu, . . . A kaibuti riki nakoia ikare, a korakora riki nakoia raian. Ngkami aika aine aika natiia Iteraera, kam na tang i aon Tauro.” (2 Tamuera 1:23, 24) Ai raoiroi ra te katoto anne ibukin karinean ana kabiraki Iehova, e ngae ngke bon Tauro are e a bure nakon Tawita!

10. Tera te katoto ae raoiroi are e karaoia Bauro n aron karinean te mwaaka mairoun te Atua are e mwiokoaki iai te rabwata n tautaeka, ao tera uaan anne?

¹⁰ N aia tai Kristian, ti noriia naba aomata aika karaoa te katoto ae moanibaan te raoiroi n aron karineaia aomata ake a mwiokoaki n te mwaaka mairoun te Atua. Iangoa taekan Bauro. E karinea aia moti n nano kaain te rabwata n tautaeka n te moan tienture are e mwiokoaki i aon te ekaretia ni Kristian. Inanon ana kabanea n tai ni kawara Ierutarem Bauro, te rabwata n tautaeka e reireinna bwa e riai n rinanon te waaki ni kaitiaki teuana ae katauaki n te Tua, ae e na kaotia iai bwa e aki ririba te Tua Mairoun Mote. Tao e kona n iango ni kangai Bauro: ‘Ngkoa taari aikai a tuangai bwa N na kitana Ierutarem ngke e kuri kanga maiu iai. Ngkai a tangirai bwa N na kaotia imataia aomata ni kabaneia bwa I karinea te Tua Mairoun Mote. I a tia ni koro reta nakoia I-Karatia n reireinia bwa a na aki kawakina te Tua. Ngkana I a manga nakon te tembora ngkai, tabeman a kona n aki ota iai ma n taku bwa I a manga irarang irouia aomata aika a korotobibiaki.’ Ma e teretere bwa tiaki anne are e iangoia Bauro. Kioina ngke akea te bwai teuana iai ae e na urua te kaetieti ni Kristian, e karinea ma n ongotaeka n te reirei mairoun te rabwata n tautaeka are n te moan tienture. Te moani bwai ae riki nakoina ibukina bwa e karaoa anne, bwa e kainnanoa kamaiuana Bauro man te koraki n Iutaia ake a kan tiringnga, ao e karinaki inanon te karabuti inanon uoua te ririki. Ma imwina riki, e a kakoroaki nanon te Atua iai. E kaotioti Bauro imataia aobitian te tautaeka ake i Kaitareia, ao te tautaeka e kabanea oin ana mwane ibukin uotan Bauro nako Rom, ike e a kaotioti naba imatan Kaitara.​—Mwakuri 9:26-30; 21:20-26; 23:11; 24:27; I-Karatia 2:12; 4:9, 10.

Ko boni Kaota te Karinerine?

11. Ti na kanga ni karinea te mwaaka ae mwiokoaki mairouia aomata?

¹¹ Ko boni kaota te karinerine nakoia aomata ake a mwiokoaki n te mwaaka? A tuangaki Kristian bwa a riai n “angania aomata ni kabaneia aia bwai aika [a] bae iai . . . te karinerine nakon ane riai ba e na karineaki.” Arora n aantaeka nakoia “ake a tau-taeka” e aki nanonna bwa ti na tii kabwaka ara angabwai, ma e nanona naba bwa ti na karineia akana a mwiokoaki n te mwaaka, n aroarora ao n ara taetae nikawai. (I-Rom 13:1-7) Tera arora ae ti karaoia ngkana ti kaitaraki irouia aobitan te tautaeka aika e rangi ni matoatoa aia baire? I Chiapas State Mexico, te tautaeka n te kaawa teuana e anaa abaia n ununiki, utu aika 57 aika kaain Ana Tia Kakoaua Iehova, ibukina bwa Kristian aikai a rawa n ira karaoan toa n Aro tabeua. Ni boowi ake a booaki ibukin kaetan te kangaanga aei, taani Kakoaua a kunnikaia ni kunnikai aika itiaki ma n raoiroi, ao a aki toki ni kaota te karinerine ao te riai ngke a taetae nikawai. Imwin teuana tabun te ririki, ao e a kanakoaki te moti ae anganiia taani Kakoaua te tokanikai iai. A anaaki nanoia taani mataku iai tabeman n aroaroia aika raraoi, n te aro ae a tangiria naba n riki bwa kaain Ana Tia Kakoaua Iehova!

12. Bukin tera ngkai moan te kakawaki bwa te aine e na “karinea” buna ae tiaki kaain te onimaki?

¹² Ko na kanga ni kaota karinean ae mwiokoaki n te mwaaka mairoun te Atua, inanon te utu? Ngke e a tia ni maroroakina aron Iesu n nanomwaaka i aan bainikirinana, e a manga kangai te abotoro Betero: “Ngkami naba ainenuma, kam na antaeka irouia bumi, ba ngkana tao iai mane aika a aki kakoaua ana taeka te Atua, ao a na anaki nanoia n aroaromi, ngkami aika buia; ao kam na aki bae n taetae, ba a na nori aromi ni maiu i nanon te itiaki ma te karinerine.” (1 Betero 3:1, 2, BK; I-Ebeto 5:22-24) Betero e kamataata bwa e kakawaki bwa te aine e na aantaeka nakon buna, ma te “karinerine,” e ngae ngke akea aia mwakuri mwaane tabeman ake a karekea karineaia iai. Ana karinerine te aine e kona n anaa nanon buuna are tiaki kaain te onimaki.

13. Tera aroia buu-aine ni kona ni karineia buuia?

¹³ Ni kaineti ma kiibu aikai, Betero e kaira ara iango nakon ana katoto Nei Tara are buun Aberaam are e karaoa te katoto ae moanibaan te raoiroi n aron te onimaki. (I-Rom 4:16, 17; I-Karatia 3:6-9; 1 Betero 3:6) E riai ni uarereke riki karineaia buia irouia aine aika buia bon kaain te onimaki, nakon te karinerine are kaotaki irouia aine nakoia buia aika tiaki kaain te onimaki? Tera am iango ngkana e aki boraoi nanom ma buum i aon te bwai teuana? Ni kaineti ma aei e anga te reirei Iesu ae e kona ni kamanenaki n angiin te tai: “Ane kairoroko ba ko na iria teuana te maire, ao ko na airi ma ngaia uoua.” (Mataio 5:41) Ko boni karinea buum n te aro ae ko ira nanona? Ngkana e tara n rangi ni kangaanga karaoan anne, ao kaota nanom nakoina. Tai taku bwa tao e a tia n ataa te bwai ae ko namakinna. Ma ngkana ko kaota nanom nakoina, ao karaoia ma te karinerine. E reireinira ni kangai te Baibara: “A na raonaki ami taeka n te akoi, ao a na taarinaki n taari, ba kam aonga n ata te aro ae riai ba kam na kaekaia aomata ni kabaneia iai.”​—I-Korote 4:6.

14. Tera ae nanonaki ni karineaia kaaro irouia ataei?

¹⁴ Ao tera aromi ngkami aika ataei? E tuatua ni kangai Ana Taeka te Atua: “Ataei, kam na iriri nanoia ami karo i nanon te Uea: ba e riai aei. Ko na karinea tamam ma tinam (bon aei te moa n tua ae iai raona ae te taeka n akoi).” (I-Ebeto 6:1-3) Taraia bwa te ongeaba irouia am karo e kaboraoaki ma ‘karinean tamam ao tinam.’ Te taeka n Erene ae rairaki bwa “karinea,” e nanona “iangoia bwa moan te kakawaki” ke “katautaua kakawakinana.” Mangaia are te ongeaba e aki tii nanona te kabwara bae n ira nanon ana kaetieti am karo aika tao iroum, a aki eti. Te Atua e tangiriko bwa ko na rangi ni karineia am karo, ma n iangoa aia kairiri bwa te bwai ae kakawaki.​—Taeka N Rabakau 15:5.

15. A na kanga ataei n teimatoa ni kaota te karinerine e ngae ngkana a taku bwa a karaoa ae kairua aia karo?

¹⁵ Ma tera arona ngkana am karo a karaoa te bwai ae e kauarerekea am karinerine nakoia? Kataia n iangoi bwaai n aron ae a iangoi bwaai am karo. Tiaki te koaua bwa a a tia ni “karikiko” ma ni kakarekea maium? (Taeka N Rabakau 23:22) Tiaki te koaua bwa e kairaki aia mwakuri n tangiram irouia? (Ebera 12:7-11) Taetae nakoia am karo ma te karinerine ngkana ko nimamannei ni kaota nanom nakoia. E ngae ngke a kaekako n te aro ae e aki kakukureia nanom, ao tai taetae n aki akaka nakoia. (Taeka N Rabakau 24:29) Uringa aron Tawita, are e teimatoa ni karinea Tauro e ngae ngke te uea arei e aki ira nanon ana reirei te Atua. Butiia Iehova bwa e na buokiko ni bwaai ake ko namakin. “Nurakin nanomi i matana,” e taku Tawita. “Nera ni kamaiu te Atua.”​—Taian Areru 62:8; Baebaeti 3:25-27.

Karineia Taani Kairiri

16. Tera reireiara man aia katoto taan reirei ni kewe, ao anera?

¹⁶ Unimwaanen te ekaretia a kateaki iroun te taamnei ae raoiroi, ma e ngae n anne, a bon aki-kororaoi, ao a kona naba ni kairua. (Taian Areru 130:3; Te Minita 7:20; Mwakuri 20:28; Iakobo 3:2) Ibukin anne, tabeman kaain te ekaretia a kona n aki rau nanoia irouia unimwaane. Tera ae ti riai ni karaoia ngkana ti taku bwa iai te bwai teuana ae e aki tabeakinaki raoi n te ekaretia, ke tao n tarana iroura e aki tabeakinaki raoi? Nora te kaokoro imarenaia taan reirei ni kewe ake n te moan tienture, ao taian anera: “A nanorieta [taan reirei ni kewe], a matoatoa nanoia, a aki maku n taetaebuakaia akana neboaki: ao anera, aika a maiti riki korakoraia ma mwakaia, a aki kabuakakaia n taetaebuakaia i matan te Uea.” (2 Betero 2:10-13) Taan reirei ni kewe a taetaebuakaia “akana neboaki”—aika unimwaane ake a mwiokoaki n te mwaaka n te ekaretia ni Kristian n te moan tienture​—ma anera a aki taetaebuakaia taan reirei ni kewe aikai aika a karika te iraraure imarenaia taari. Anera, ake a rietata riki ao a ataa riki aron te kaeti taeka ae riai nakoia aomata, a bon ataa ae tabe ni waakinaki inanon te ekaretia. Ma ibukin ‘karinean Iehova,’ a katuka motikan taekaia aomata aikai nakon te Atua.​—Ebera 2:6, 7; Iuta 9.

17. Tera aron ana mwakuri te onimaki ni kaineti ma kaitaran kangaanga aika ko taku bwa a kairua iai unimwaane?

¹⁷ E ngae ngkana iai te bwai teuana ae aki kororaoi aron karaoana, ma tiaki te koaua bwa ti riai n onimakina Iesu Kristo ae boni ngaia Atun te ekaretia ni Kristian are e maiu? Tiaki te koaua bwa e atai bwaai aika a kakaraoaki inanon ana ekaretia ae katobibia te aonnaba? Tiaki te koaua bwa ti riai ni karinea aron ana babaire ibukin tabeakinan te bwai teuana, ma ni kakoaua bwa iai mwaakana n tararua ae kakaraoaki? Bwa ni koauana, ‘antai ngaira ae aongkoa ti na motika taekan raora?’ (Iakobo 4:12; 1 I-Korinto 11:3; I-Korote 1:18) Bukin tera bwa ko aki kaota tabeaiangam nakon Iehova rinanon am tataro?

18, 19. Tera ae ko kona ni karaoia ngkana ko taku bwa e a karaoa te kairua te unimwaane temanna?

¹⁸ Ibukin aki-kororaoia aomata, bon iai kangaanga aika a kona n riki. N taai tabetai e kona ni karaoa ae kairua te unimwaane temanna, ao a aki karauaki nanoia tabeman iai. Te waekoa ni karaoa arora ae aki riai iai e na bon aki bita aron te kairua are e a riki. Ma e kona ni kabatiaa riki te kangaanga. Akana iai te ataibwai ibukin bwaai n taamnei irouia, a na kaantaninga Iehova ibukin kaetan bwaai ao reiakinaia aomata ngkana e riai, n te tai ao te aro ae e ataia Iehova.​—2 Timoteo 3:16; Ebera 12:7-11.

¹⁹ Tera arom ngkana e rawawata nanom n te bwai teuana? Tai maroroakinna ma kaain te ekaretia tabeman, ma tiaki bwa e raoiroi riki ngkana ko kawaria unimwaane ma te karinerine, ni bubutii buokam mairouia? Tai kaota te aroaro ni kan tiriburei bwaai, ma kabwarabwara aron rootakim iai. Bwabwaina “te atataiaomata” nakoia, ao karineia ngkana ko kaota nanom nakoia. (1 Betero 3:8) Tai taetae n aki akaka, ma onimakina wanawanaia n te aro ni Kristian. Kaota kukurein nanom n taeka ni kaunga nano man te Baibara ake a akoiko n anganiko. Ao ngkana tao n taraana, iai riki bwaai tabeua aika a riai ni kaetaki, ao onimakina Iehova bwa e na kairia unimwaane bwa a na karaoa ae raoiroi ma n riai.​—I-Karatia 6:10; 2 I-Tetaronike 3:13.

20. Tera ae ti na rinanona n te kaongora are imwin aei?

²⁰ Ma iai riki te bwai teuana ae riai n iangoaki ni kaineti ma karineaia akana a mwiokoaki n te mwaaka. Tiaki te koaua bwa akana a mwiokoaki n te mwaaka, a riai ni karineia te koraki ake a mwiokoaki bwa a na tararuaia? Ti na nenera te reirei anne n te kaongora are imwin aei.

Tera Am Kaeka?

• Tera bukina ae raoiroi ae ti riai ni karineia aomata aika a mwiokoaki n te mwaaka?

• Tera aia kaantaninga Iehova ao Iesu ibukia aomata ake a aki karinea te mwaaka are e mwioko mairoun te Atua?

• Antai aomata aika a karaoa te katoto ae raoiroi n aron karineaia aomata ake a mwiokoaki n te mwaaka?

• Tera ae ti kona ni karaoia ngkana e a taraa ni kairua te aomata are e mwiokoaki n te mwaaka i aora?

[Taamnei n iteraniba 20]

E rangi ni karinea mwaakan Aberaam Nei Tara ao e kukurei iai

[Taamnei n iteraniba 21]

Nei Mikara e aki karinea mwaakan Tawita n atuna ana utu, ao n uea

[Taamnei n iteraniba 23]

“Ke e kawakinai Iawe ba N na aki katoka baiu i aon ana aomata ae e kabiraki”!

[Taamnei n iteraniba 24]

Kaota tabeaiangam nakon Iehova rinanon am tataro