Ana Kaantaninga Te Atua Ibukin Te Itiaki N Te Aroaro Ni Maiu Ae Riai

“Bon Iehova ae Atuam Ngai, ae I reireiko arom ae ko ana kabaia iai, ae I kaiririko i nanon te kawai ae riai ba ko na nakonako iai.”​—ITAIA 48:17.

1, 2. (a) Tera aia iango angiia aomata i aon te aroaro ni maiu ae riai ni kaineti ma te wene n taanga? (b) Tera aia iango Kristian ibukin te aroaro ni maiu ae riai ni kaineti ma te wene n taanga?

N TAABO aika mwaiti n te aonnaba ni boong aikai, e a tia n roko iangoakin ae a na tannako aomata ni baireia ibon irouia bwa tera te aroaro ni maiu ae riai. Aomata a iangoa te wene n taanga bwa bon te aroaro ae riai ibukin kaotan te tangira are a inaaomata ni karaoia ni katoki nanoia iai, ma tiaki te bwai ae e riai ni katauaki tii ibukia taanga ni mare. A namakinna bwa ngkana a aki rootaki buaka aomata tabeman iai, ao a inaaomata ni baireia ibon irouia bwa tera aroaroia ake a na karaoi. N aia iango, a aki riai ni motikaki taekaia aomata ni kaineti ma te aroaro ni maiu ae riai, ao e a moamoa riki ni kaineti ma te wene n taanga.

² E kaokoro aia iango aomata ake a a tia n ataa Iehova. A rangi ni kukurei ni kakairi n ana reirei te Baibara ibukina bwa a tangira Iehova ao a tangiria ni kan kakukureia nanona. A ataia bwa Iehova e tangiriia naba, ao e kaiririia bwa a aonga ni kabwaia iai, ae te kairiri ae na kanakoraoia ma ni kakukureia maiuiia. (Itaia 48:17) Kioina ngkai te Atua bon Nibwan te maiu, e bon riai ngkana a na mwiokoia ibukin kairiraia n aroia ae a riai ni kabonganai iai rabwataia, ao e a moamoa riki ni kaineti ma aroaro aika a reitaki ma karikan te aomata.

Te Bwai n Tituaraoi Mairoun te tia Karikiriki ae Tatangira

3. Tera ae a a tia n reireiaki kaaini Krititentom aika mwaiti ibukin te wene n taanga, ao e boraoi anne ma ae e taekinaki n te Baibara?

³ Ni kaitara ma te aonnaba ae ngkai, tabeman kaaini Krititentom a reireinia aomata bwa te wene n taanga bon te bwai ae kamaamaa ma ni bure, ao “te moan bure” n te oo-n-aroka are Eten, bon kabwakan Atam n te wene ni bure iroun Nei Ewa. E bobuaka te kaantaninga aei ma ae e taekinaki n te Baibara are e a tia ni kairaki koreana. Te Baibara e taekina te moan taanga bwa “te aomata arei ma buna.” (Karikani Bwaai 2:25) Te Atua e tuangiia bwa a na karikiia natiia ngke e kangai: “Kam na bati ni kariki, ao kam na kabatiaingkami, ao kaona aonaba.” (Karikani Bwaai 1:28) E na taraa ni mangaongao ngkanne ngke arona bwa te Atua e tuatua nakoia Atam ao Nei Ewa bwa a na karikiia natiia, ao e a manga katuaeiia ngke a ira nanona iai.​—Taian Areru 19:8.

4. Bukin tera te Atua ngke e angania aomata te kona ni wene n taanga?

⁴ N te tua arei nakoia ara moan karo, ao e a manga taekinaki naba nakoia Noa ma natina, ti noria iai bwa tera bukin te wene n taanga ae kakawaki riki: bon karikaia naati. (Karikani Bwaai 9:1) Ma e ngae n anne, ana Taeka te Atua e kaotia bwa tiaki nanona bwa ana toro te Atua ake a a tia ni mareaki, a na tii botaki ni wene n taanga bwa a aonga ni karikiia natiia. Te wene n taanga bon te aro ae riai are a kona iai taanga ni mare ni katoki kainnanoia n te itera n rabwata, ibukin namakinan te tangira ao karekean te kukurei imarenaia. Bon te aro ae a na kaota iai te itangitangiri ae korakora imarenaia.—Karikani Bwaai 26:8, 9; Taeka N Rabakau 5:18, 19; 1 I-Korinto 7:3-5.

Kaetieti Mairoun te Atua

5. Baikara kaetieti ake e kateaki iroun te Atua ibukin aroia aomata ni wene n taanga?

⁵ Te wene n taanga bon te bwai n tituaraoi mairoun te Atua, ma e ngae n anne, e aki riai ni waakinaki n akea kaetietina. Te koaua aei e rinanon te mare naba. (I-Ebeto 5:28-30; 1 Betero 3:1, 7) E tabuaki te wene n taanga itinanikun te mare. E mataata riki ana taeka te Baibara iai. E taekinaki ae kangai n te Tua are e anga te Atua nakon te botannaomata ae Iteraera: “Ko na tai wene ni bure.” (Te Otinako 20:14) Imwina riki, Iesu e karina naba “te kimoa bun te aomata,” ao “te bo ma te nikiranroro” ibuakon “naano aika bubuaka” ake a otinako man te nano, ake a kamwaraea te aomata. (Mareko 7:21, 22) E kairaki naba te abotoro Bauro bwa e na kaungaungaia Kristian ake i Korinto ni kangai: “Biri nako man te wene ni bure.” (1 I-Korinto 6:18) Ao e korea ae kangai Bauro n ana reta nakoia I-Ebera: “E na karineaki te mare irouia aomata ni kabaneia, ao e na aki kamwara te ne ni wene: ba E nang kabuakakaia taani wene ni bure ao taani wene ni kimoa te Atua.”—Ebera 13:4.

6. Tera ae e nanonaki n te Baibara n te taeka ae “wene ni bure”?

⁶ Tera ae e nanonaki n te “wene ni bure”? E nako man te taeka n Erene ae por·neiʹa, ae te taeka ae e kamanenaki ni kaineti ma te wene n taanga imarenaia aomata aika tiaki taanga ni mare. (1 I-Korinto 6:9) Ni kiibu tabeua riki, n aron Mataio 5:32 ao Mataio 19:9, e rababa riki nanon te taeka aei, ao e taekina naba te wene ni kimoa, te kabwaroua, ao te wene ni bure imarenan te aomata ao te man. Aaro ni wene n taanga tabeua ake a waakinaki irouia aomata aika tiaki taanga ni mare n aron te oro n te wi, te anal sex, ao ririingan ana bwai ni kakariki te aomata temanna, a kona naba n atongaki bwa te por·neiʹa. A kabuakakai aaro aikai ni kabane n ana Taeka te Atua—n te kaetieti ae mataata, ke n taeka aika kaota aki-raoiroia.​—Nakoaia Ibonga 20:10, 13, 15, 16; I-Rom 1:24, 26, 27, 32.a

Kakabwaiaki man Ana Tua te Atua Ibukin te Aroaro ni Maiu ae Riai

7. Ti na kanga ni kabwaia iai ngkana ti itiaki n aroaron maiura?

⁷ E kona ni kangaanga irouia aomata aika aki-kororaoi, te ongeaba n ana kaetieti Iehova ibukin te wene n taanga. E korea ae kangai te tia rabakau ni karekeiango ae te I-Iutaia ae maiu n te ka 12 n tienture ae arana Maimonides: “Akea te tua teuana mai buakon ana tua ni kabane te Torah [ae te Tua Mairoun Mote] ae e kangaanga riki kawakinana, n aron katabuan te wene ni bure.” Ma ti bon bati ni kakabwaiaki ngkana ti ongeaba n ana kaetieti te Atua riki. (Itaia 48:18) N aron anne, te ongeaba iai e buokira n te aro ae e kamanoira man aoraki aika a buti n te wene n taanga, ake tabeua mai buakoia aika akea bwainaorakiaia ao a kamamate.b Ti kamanoaki man karikan te nati n tamwa. Kamanenan te rabakau mairoun te Atua e buoka aron karekean mataniwin te nano ae itiaki. Karaoan anne e karika te raunnano iroun te aomata ae karaoia, ao karineana irouia aomata tabemwaang, n ikotaki ma ara koraki, raora ni mare, natira, ao tarira ao mwaanera ni Kristian. E karikirakea iangoan te wene n taanga n te aro ae raoiroi ma n riai, ao e na kabatiaa riki kakukurein te mare. E korea ae kangai te aine temanna ae te Kristian: “Te koaua ae inanon ana Taeka te Atua bon te bwai ni kamanomano ae te kabanea n raoiroi. I a tabe ni kariariaa au mare ngkai, ao ngkana I a mare, ao N na rangi ni kukurei n tuanga te mwaane ae te Kristian ae N na mare ma ngaia bwa I bon itiaki man te wene ni bure.”

8. Baikara aaro tabeua aika bwainaki n te aroaro ni maiu ae itiaki, ake a kona ni boutokoa te taromauri ae itiaki?

⁸ Ngkana ti rarawa ni wene ni bure, ti kona naba ni buoka aron kaetan iango aika kairua ibukin te taromauri ae koaua aika bwainaki irouia aomata, ma n anai nanoia aomata nakon te Atua ae ti taromauriia. E korea ae kangai te abotoro Betero: “Ao kam na maeka n te aro ae raoiroi i buakoia Tientaire; ba, n te baere a bukiningkami iai ba kaanga aongkoa aomata akana kam kakaraoa ae buakaka ngkami, ao ngkai a nori ami makuri aika raraoi, ao a na neboa te Atua iai n ana bongi ni kawaria aomata.” (1 Betero 2:12) E ngae ngkana aomata aika a aki beku iroun Iehova a aki noria ke ni kukurei n aroaroni maiura aika itiaki, ma ti kona ni kakoaua bwa e norira Tamara are i karawa, e kukurei iai, ao e kakatonga ni kimwareirei n ara kekeiaki mwaaka ibukin iran nanon ana kairiri.—Taeka N Rabakau 27:11; Ebera 4:13.

9. Bukin tera ngkai ti riai n onimakina ana kairiri te Atua, e ngae ngkana tao ti aki rangi n ota raoi bwa bukin tera bwa e karaoi bwaai tabeua? Kaota aron anne.

⁹ Onimakinan te Atua e nanona onimakinan ae e mwaatai riki ngaia n ataa ae ti na kabwaia riki iai, e ngae ngkana ti aki ota raoi ni bukina ae e kairira n te aro teuana ke teuana. Iangoa te katoto teuana man te Tua Mairoun Mote. Te tua teuana ibukin aia kaembwa te taanga ni buaka, e taekinna bwa mwiin te nako tinaniku irouia aomata e na taunaki itinanikun te kaembwa. (Te Tua-Kaua 23:13, 14) Tao kaain Iteraera a iangoia bwa bukin tera bwa a tuangaki anne; tao tabeman ibuakoia a taku bwa akea bukin karaoan anne. Ma imwin te tai arei, taan rabakau ni kuakua a ataia bwa te tua aei e buoka aron kateimatoan itiakin te ran, ao e kamanoia man aoraki aika mwaiti ake a kabutaki irouia maan aika uarereke n aron te nango. N aron anne, bon iai bukina ngke te Atua e kataua te wene n taanga tii ibukia taanga ni mare, ao bukina aikai a reitaki ma marurungin te iango, te nano, te rabwata, ao aroaron te taromauri, ao ibukin kauarerekean kangaanga ibuakon te natannaomata. Ti na iangoi ngkai katoto tabeua man te Baibara ibukia aomata ake a teimatoa n itiaki n aroaroni maiuiia.

Ioteba—E kakabwaiaki Ibukin te itiaki n Aroarona ni Maiu ae Riai

10. Antai ae e kataia n anaa nanon Ioteba bwa e na wene ni bure ma ngaia, ao tera ana kaeka iai?

¹⁰ Tao ko a bon taneiai ma rongorongon Ioteba are natin Iakoba, are e karakinaki n te Baibara. Ngke ai 17 ana ririki, e a kaauunganaki iroun Botiba, ae te mataniwi n te taanga ni buaka ae tabe ma kawakinan uean Aikubita ae Barao. E kakabwaia Ioteba Iehova, ao imwin tabeua te tai e kateaki bwa te mataniwi i aoni batan Botiba ni kabane. Ngke ai 20 tabun ana ririki ni maiu, Ioteba e a riki bwa te aomata ae “tamaroa . . . ao e raoiroi taraana.” E anaaki nanon bun Botiba irouna, ao neierei e kataia ni kabwaka Ioteba n te wene n taanga. E katereterea ana iango iai Ioteba, ao e kabwarabwara bwa ngke e karaoa anne ao e na ribuaka nakon ana toka, ao e na karaoa naba iai te “bure nakon te Atua.” Bukin tera Ioteba ngke e iango n aron anne?—Karikani Bwaai 39:1-9.

11, 12. E ngae ngke akea te tua mairoun te Atua ae koreaki ae e katabuaki iai te wene ni bure ao te wene ni kimoa, ma bukin tera Ioteba ngke e karaoa aron are e iangoia?

¹¹ E teretere bwa ana motinnano Ioteba e aki boto i aon maakakin kuneakina ni bure iroun te aomata temanna. A raroa nako ana utu Ioteba, ao tamana, e taku bwa e a kamani mate. A na bon aki ataia ana utu Ioteba ngke arona bwa e karaoa te wene ni bure. Tao e kona naba ni karabaki te aeka ni bure aei mairoun Botiba ao ana toro aika mwaane, kioina ngkai n taai tabetai a aki mena inanon te auti. (Karikani Bwaai 39:11) Ma e ngae n anne, e ataia Ioteba bwa te aroaro anne e aki kona ni karabaki mairoun te Atua.

¹² E teretere bwa Ioteba e iaiangoi bwaai ake e a tia n atai ibukin Iehova. E bon ataa ana taeka Iehova ake e taekinna n te oo-n-aroka are Eten: “Ma ngaia ae e na kitana tamana ma tinana te aomata, ao e na nim ma buna: ao a na riki n ti te irikona.” (Karikani Bwaai 2:24) Irarikin anne, e bae n ataia Ioteba ae ana taeka Iehova nakon ueani Biritia temanna are e mamate nanona ni kan wene ni bure ma tibutoron Ioteba are Nei Tara. E tuanga te uea arei ni kangai Iehova: “Noria, te aomata ae ko a kuri kanga ni mate ngkoe, i bukin te aine ane ko weteia anne; ba boni bun te aomata temanna. . . . ao I tauko naba ba ko na aki bure nako Iu: ma ngaia ae I tukiko ba ko na aki ringnga.” (Karikani Bwaai 20:3, 6, ara bwai man reireiti.) E ngae ngke Iehova e tuai ni katauraoa te tua ae mataata koreana n te tai anne, ma e bon teretere naba ana iango ibukin te mare. Ataakin te aroaro ni maiu ae riai iroun Ioteba, ao nanona ni kan kakukureia nanon Iehova, a kairia bwa e na rarawa n te wene ni bure.

13. Tao tera bukina, ae e aki kona ni kamwawa mairoun buun Botiba Ioteba?

¹³ Ma e imanono iai bun Botiba, ao e butiia “n te bong ae koraki” bwa e na wene ma ngaia. E aera Ioteba ngke e aki kamwawa mai matan te aine arei? Bon te kaaunga ngaia ae iai tabena ake e riai ni karaoi, ao akea mwaakana ni bita aron anne. Kakoaua mani bwain rimoa ake a kuneaki, a kaota aron tein aia auti kaain Aikubita ngkoa, bwa aomata ake a na kawara te ruu ni bwai, a na boni bae n rinanon moa te ruu ni katangaina bwa kawaia nako iai. Mangaia are tao anne are ai bon akea iai ana anga Ioteba ni kona ni karabaa mairoun bun Botiba.—Karikani Bwaai 39:10.

14. (a) Tera are e riki nakon Ioteba imwin birinakona mairoun buun Botiba? (b) E a kanga Iehova ni kakabwaia Ioteba ibukin ana kakaonimaki?

¹⁴ E a roko te bong are a mena inanon te auti n tii ngaiia. E arora baina nakon Ioteba bun Botiba, ao e takarua ni kangai: “Weene ma ngai”! E birinako mai iai Ioteba. E koti neiei iroun Ioteba ngke e rawa nakoina, ao e bukinna bwa e kataia n taua. Tera mwin anne? E waekoa Iehova n anganna kaniwangana ibukina bwa e kakaonimaki irouna? E aki. E kainaki n te karabuti Ioteba ao e kabaeaki. (Karikani Bwaai 39:12-20; Taian Areru 105:18) Iehova e nora te ribuaka are karaoaki anne, ao imwin tabeua te tai e karietata Ioteba man te karabuti, ao e karinna inanon te baareti. E a riki bwa te kauoman n tia tautaeka i Aikubita, ao e kakabwaiaki n anganaki buna ao natina. (Karikani Bwaai 41:14, 15, 39-45, 50-52) E a koreaki naba rongorongon ana kakaonimaki Ioteba 3,500 te ririki n nako, bwa e na iaiangoaki irouia ana toro te Atua ake a maiu imwin anne. Ai raoiroira kakabwaia aikai aika a reke man te kakaonimaki n ira nanon ana tua aika raraoi te Atua! N aron anne, e kona n nanonna naba ibukira aika ti maiu n taai aikai, bwa ti na aki waekoa n nori kakabwaia aika a reke man te teimatoa ni kakaonimaki ni wawaakina te aroaro ni maiu ae riai, ma ti kona ni kakoaua bwa e nora arora anne Iehova, ao e na kakabwaiaira n te tai ae riai.​—2 Rongorongo 16:9.

Ana ‘Berita Iobi ma Matana’

15. Tera ana ‘berita Iobi ma matana’?

¹⁵ Iobi, bon te tia kakaonimaki temanna. Ngke e rinanon kataaki ake a karikaki iroun te Riaboro, Iobi e manga iaiangoa maiuna ma n taku bwa e kukurei ni butimwaea te katuaeakaki ae korakora ngke arona bwa e urua ana tua Iehova i aon bwaai tabeua, n ai aron ana kaetieti te Atua ibukin te aroaro ae riai ni kaineti ma te wene n taanga. E kangai Iobi: “I karaoa te berita ma matau; ao N na iranna iai n tarataraa te ateiaine?” (Iobi 31:1) Iobi e nanonna iai bwa ibukin matoatoan nanona ni kan kakaonimaki iroun te Atua, e motika nanona bwa e na rarawa naba n taataana te aine. E bon noriia aine ni katoa bong, ao e na bae naba ni buokia ngkana a kainnanoa buokaia. Ma e rawa n taraiia i aan te kaantaninga ae rimwi e na tangiri aaro aika aki riai, n aron te kinano ma ngaiia. Imwain kataana, bon te aomata ae rangi ni kaubwai ngaia, “ae e kakanato riki . . . nakoia aomatani mainiku ni kabanea.” (Iobi 1:3) Ma e aki kabongana kaubwaina ni kataia n anai nanoia aine aika mwaiti. E teretere, bwa akea nanona ni kan wene ni bure ma aine aika ataei riki nakoina.

16. (a) Bukin tera bwa Iobi bon te katoto ae raoiroi ibukia Kristian aika mareaki? (b) Tera te kaokoro ae korakora n aroaroia mwaane ake a maiu n ana bong Maraki ma aroaron Iobi, ao tera aron taai aikai?

¹⁶ N taai aika a anga raoi ao n taai aika a anga buaka, e kaotiotia Iobi bwa e kakaonimaki ni bwaina te aroaro ni maiu ae riai. E nora arona aei Iehova, ao e rangi ni kakabwaia Iobi. (Iobi 1:10; 42:12) Ai raoiroira ana katoto Iobi ibukia Kristian aika a mareaki, aika aine ao mwaane! Maroaka ae e rangi n tangiraki iroun Iehova! Ni kaitara ma anne, aroaroia aomata aika mwaiti ni boong aikai a katotonga riki are e a riki n ana tai Maraki. Te burabeti aei e nanokawaki irouia buu-mwaane aika mwaiti ake a kitaniia buuia, bwa a aonga ni manga mare ma aine aika a ataei riki. E on ana bao ni karea Iehova n rannimataia buu-aine ake a kitanaki irouia buuia, ao te Atua e kabuakakaia aomata ake a “babakanikawai” nakoia raoia ni mare.​—Maraki 2:13-16.

Te Ateiaine ae E Teimatoa n Itiaki Aroaroni Maiuna

17. E a kanga te I-Tunem n riki n aron “te ne n aroka ae oaki”?

¹⁷ Te kateniman aomata ae e teimatoa ni kakaonimaki bon te kibono ae te I-Tunem. Bon te ateiaine ae rangi n tamaroa, ao e aki tii anaa nanon te ataeinimwaane ae te tia kawakinia tiibu, ma e anaa naba nanon uean Iteraera ae rangi ni kaubwai, are Toromon. Rinanon te karaki ae tamaroa aei ae taekinaki n Ana Anene Toromon, te I-Tunem aei e teimatoa n aroarona ae itiaki, ao e kamoamoaki iai irouia ake irarikina. E ngae ngke e aki kubara Toromon, ma e anaaki nanon teuare iai bwa e na korea rongorongona. Te tia kawakinia tiibu are e tangiria, e kamoamoa naba taekana ibukin aroarona ae itiaki. N te taina, e taekinna bwa te I-Tunem bon “te ne n aroka ae oaki.” (Ana Anene Toromon 4:12) Inanon nne n aroka aika tamaroa i Iteraera rimoa, iai aroka aika kakanaki, uee aika boiarara, ao kaai aika bubura aika kakaokoro. Nne n aroka aikai a ooaki, ao kawaia n rin a bonotaki n te mataroa ae rokanaki. (Itaia 5:5) N ana kaantaninga te tia kawakinia tiibu, aroaroni maiun te I-Tunem ae itiaki ao e tamaroa, bon ai aron te nne n aroka ae e moanibaan te tamaroa. E itiaki raoi aroaron neierei. E na kaota arona n tatangira nakon buuna ae e na mare ma ngaia, n tii ngaia.

18. Tera te kauring nakoira man rongorongoia Ioteba, Iobi, ao te I-Tunem?

¹⁸ Te I-Tunem aei e karaoa te katoto ae moanibaan te raoiroi n aron te kakaonimaki n te aroaro ni maiu ae riai, ibukia aine aika Kristian ake a maiu ngkai. Iehova e nori ma n tangiri aroaron te ateiaine ae te I-Tunem, ao e kakabwaia neierei n aron naba are e kakabwaiaia Ioteba ao Iobi. A koreaki rongorongon aia mwakuri n onimaki n ana Taeka te Atua ibukin kairara. E ngae ngkai e aki koreaki n te Baibara mwin ara kekeiaki ni kakaonimaki n taai aikai, ma iai ana “boki ni kauring” Iehova, ae a mena iai taekaia aomata aika a kakaraoa nanona. Ti na aki mwaninga bwa Iehova e ‘tarataraia’ aomata, ao e kimwareirei ngkana ti kakaonimaki ni keiakina aron te teimatoa n itiaki n te aroaro ni maiu ae riai.​—Maraki 3:16.

19. (a) Tera ae ti riai n iangoia ibukin te aroaro ni maiu ae itiaki? (b) Tera ae e na maroroakinaki n te kaongora ae imwin aei?

¹⁹ E ngae ngkai a kona ni kakaniko aomata aika akea aia onimaki, ma ti kimwareirei n ongeaba iroun ara tia Karikiriki ae tatangira. Ti bwaina te aroaro ni maiu ae rietata riki ae boraoi ma nanon te Atua. Bon te bwai ae e riai ni kamoamoaki iroura, ma ni kawakinaki bwa te bwai ae kakawaki. Ngkana ti kateimatoa taraakira ae itiaki ni kaineti ma aroaroni maiura, ao ti kona ni kukurei ni kakabwaiara iroun te Atua, ma ni kakaantaninga kakabwaiara n aki totoki. Ma tera ae ti kona ni karaoia, ae e na buokira ni kawakinira bwa a na itiaki aroaroni maiura iai? Te kaongora are imwin aei e na maroroakina te titiraki ae kakawaki aei.

[Kabwarabwara ae nano]

Ko Kona ni Kabwarabwara?

• Tera ana reirei te Baibara ibukin te wene n taanga?

• Tera aroaro aika a nanonaki n te kibu n taeka ae “wene ni bure” n te Baibara?

• Tera kakabwaiara ngkana ti teimatoa ni waakina te aroaro ni maiu ae itiaki?

• Bukin tera bwa Ioteba, Iobi, ao te ateiaine ae te I-Tunem bon katoto aika raoiroi ibukia Kristian ni boong aikai?

[Taamnei n iteraniba 9]

E birinako man te wene ni bure Ioteba

[Taamnei n iteraniba 10]

Te ateiaine ae te I-Tunem bon ai aron “te ne n aroka ae oaki”

[Taamnei n iteraniba 11]

Iobi e karaoa ‘te berita ma matana’