Te Kairiri Mairoun te Atua Ibukin Rinean te Rao ni Mare

“N na reireiko ma n tuangko te kawai ae ko na nakonako iai: N na tuatuangko arom, n tarataraiko.”​—TAIAN ARERU 32:8.

1. Baikara bwaai aika a kainnanoaki ibukin te mare bwa e na nakoraoi?

A A MOANA aia katangitang taani katangitang. Te tia anene e tabeka naba kunana ma bwanana ae rangi ni kamaiu. E a riki mai iai te katangitang ae tangiraoi nakoia aomata. A uaia ni mwakuri mwaane aika uoman n te tabe kaako man te kaa ae bubura. Temanna irouia e kakarea raona are temanna n taiani bwaoki, ao raona arei, e bubutimwaea teuana imwin teuana n akea ana kangaanga iai. Ai aron ae e taraa ni bebete karaoan aaro aikai irouia aomata aikai. Ma antai ae e na iangoa karaoan aaro aikai ngkana e tuai ni kataneiaki raoi, ngkana akea toana ae mwaatai iai, ao ae kakawaki riki, ngkana akea te kairiri ao te reirei ae raoiroi? N aron naba anne, te mare ae nakoraoi e kona n tara ni bebete naba rekena. Ma rekena, e a boto naba i aon reken te rao ae raoiroi, te uaia ni kekeiaki i aan te babaire ae riai, ao ae moamoa riki, te reirei ae kawanawanaa te aba. N etina, moan te kainnanoaki iai te kairiri ae raoiroi.

2. (a) Antai ae e karaoa te babaire ibukin te mare, ao tera bukina? (b) Tera aron babaire tabeua ibukin te mare ake a kakaraoaki?

² Bon te bwai ae riai naba ngkana te ataeinimwaane ke te ataeinaine ae tuai ni mareaki e iangoa reken raona ni mare​—ae toana i nanoni maiuna. Ngke e moani karika te mare Iehova ae te Atua, e tataneiai te aba n noraki bwa e mareaki te mwaane ma te aine. Ma e aki rinea buuna i bon irouna te moan mwaane are Atam. E tatangira Iehova ngke e karekea bun teuaei. (Karikani Bwaai 2:18-​24) Te moan taanga a na kabatiai aia kariki, bwa e aonga ni kaonaki te aonnaba irouia aomata. Imwin te moan mare arei, angiin maare a baireaki irouia aia karo taani mare, ao n tabetai e karaoaki anne imwin reken te kariaia mairouia aomata aika a irekereke iai. (Karikani Bwaai 21:21; 24:2-4, 58; 38:6; Iotua 15:16, 17) E ngae ngkai e a taneiai ni babaireaki taiani mare irouia kaaro n aaba tabeua, ma a mwaiti aomata ngkai aika a bon rinea raoia ni mare i bon irouia.

3. Tera te aro ae riai ni kaineti ma rineakin te rao ni mare?

³ E kanga aron rinean te rao ni mare n te aro ae riai? Tabeman a anaaki nanoia n taraakin te aomata​—ae teina e katitika ma ni kakukurei i mataia. Tabeman riki a kakaaea kakabwaiaia ni bwaikorakin te maiu aei, ao a kakaaea te aomata ae e na kawakinia raoi ma ni karekei bwaai aika a tangiri ma ni kainnanoi. Ma te koaua bwa aaro aika uoua aikai n tii ngaai a na karekea te iraorao ae kakukurei ma ni karaunano? “E mamana te aba te kan akoaki, ao akea manen te tamaroa” e taku Taeka n Rabakau 31:30, “ma e na kamoamoaki te aine ae mamaka Iehova.” Bon iai te reirei ae kakawaki iai: Mutiakina naba ana taeka Iehova ngkana ko rinea raom ni mare.

Te Kairiri n Tangira Mairoun te Atua

4. Tera te ibuobuoki mairoun te Atua ibukin rinean te rao ni mare?

⁴ Tamara ae tatangira i karawa ae Iehova, e a tia ni katauraoa ana Taeka ae koreaki ibukin kairirara ni bwaai ni kabane. E kangai: “Bon Iehova ae Atuam Ngai, ae I reireiko arom ae ko na kabaia iai, ae I kaiririko i nanon te kawai ae riai ba ko na nakonako iai.” (Itaia 48:17) Maroaka ngkanne ae iai n te Baibara reirei ni kairiri ni kaineti ma rinean te rao ni mare ae e a tia ni kaman noraki nakoraoin kakabonganaia. Iehova e tangiria bwa e na teimatoa ma ni kakukurei tekatekara ni mare. Mangaia are e a tia ni katauraoa te ibuobuoki nakoira bwa ti aonga n ota n reirei ni kairiri aikai, ma ni kamanenai. Tiaki ngaia anne ae ti na kaantaningaia mairoun te tia Karikiriki ae tatangira?​—Taian Areru 19:8.

5. Tera te bwai ae moan te kainnanoaki ibukin karekean te kakukurei n te mare ae teimatoa?

⁵ Ngke e moani karika te mare Iehova, e iangoia bwa te mare e na riki bwa te berita ae teimatoa. (Mareko 10:6-12; 1 I-Korinto 7:10, 11) Anne bukina are e “riba te raure” iai, ma tii teuana bukina are e kariaia iai te buu-raure te Atua, bwa bon te “wene ni bure.” (Maraki 2:13-16; Mataio 19:9) Mangaia are rinean te rao ni mare bon teuana mai buakon bwaai aika kakawaki riki aika ti kona ni karaoia, mangaia are bon tiaki te bwai ae riai n iangoaki bwa e bebete karaoana. A karako motinnano aika a kona ni karika te kukurei ke te nanokawaki ae korakora riki, nakon ae te motinnano ibukin rinean te rao ni mare. Te rinerine ae raoiroi e kona ni katamaroa riki maiun te aomata ke ni karaua nanona, ma te rinerine ae aki raoiroi e kona ni karika te nanokawaki ae abwabwaki. (Taeka N Rabakau 21:19; 26:21) Ngkana e na reitaki nako te kukurei, moan te kakawaki karaoan te rinerine ma te wanawana ao te tauraoi ni karaoa te berita ae na teimatoa nakon raom are ko na mare ma ngaia, bwa te Atua e katea te mare bwa te katoatoa ae e na nakoraoi ngkana e boto i aon te bonnano ao te uaia n ibuobuoki.​—Mataio 19:6.

6. Bukin tera bwa a riai riki ataeinimwaane ao ataeinaine n tarataraiia ngkana a rinea raoia ae a na mare ma ngaia, ao a na kanga ni karaoa te motinnano ae raoiroi riki?

⁶ Ngkana a a tabe ataeinimwaane ao ataeinaine ni kakaaea raoia ni mare, a riai riki n taraia bwa e na aki kabureaki aia iango, n te katikitiki i marenan te mwaane ao te aine, ao naano aika korakora aika a kona n rotiia. Bwa te iraorao ae boto i aon te katikitiki anne ke naano aikai n tii ngaai, e kona ni waekoa ni kerikaki nakon te aki-karinerine ke te kairiribai. (2 Tamuera 13:15) Ma n te itera are teuana, e na karikirakeaki te tangira ae teimatoa ngkana ti rikirake ni kinaa riki raora ao man ota naba n aroarora. Ti riai naba n ataia bwa n taai tabetai te bwai ae ti na kabwaia riki iai bon tiaki te bwai ae ti rangi n tangiria. (Ieremia 17:9) Boni ngaia anne bukina ae e rangi ni kakawaki te kairiri mairoun te Atua are e mena n te Baibara. E buokira bwa ti na ataa aron karaoan motinnano aika raraoi riki ibukin maiura ma te wanawana. Te tia areru e kaotia bwa e taekina ae kangai Iehova: “N na reireiko ma n tuangko te kawai ae ko na nakonako iai: N na tuatuangko arom, n tarataraiko.” (Taian Areru 32:8; Ebera 4:12) E ngae ngkai te mare e kona ni katoka kainnanora ni kan tangiraki ma ni kan raoraonaki, ma e kona naba n riki kangaanga mai iai ake a kainnanoa kaetakiia n te nano n ikawai ao te ataibwai.

7. Bukin tera ngkai aomata tabeman a aki butimwaea te reirei ae boto i aon te Baibara ibukin rinean raoia ni mare, ao tera ae e kona n riki mai iai?

⁷ Bon te aro ae wanawana iran nanon te tia Karika te mare, ni kaineti ma rinean te rao ni mare. Ma e ngae n anne ti kona n rarawa iai ngkana ti anganaki te reirei man te Baibara mairouia kaaro ke unimwaane ni Kristian. Ti kona n taku bwa a aki oota raoi n aroarora, ao namakin aika korakora iroura a kona ni kairoroira bwa ti na bon ira oin nanora. Ma ngkana ti a kaaitara ma aron te maiu ae e tataneiai te aba iai, ti kona n taonaki n te nanokawaki ibukina bwa ti a tia n aki ira nanon te reirei n ibuobuoki are ti anganaki ibukin kawanawanara. (Taeka N Rabakau 23:19; 28:26) Ao ngkanne, ti kona ni kabaeaki n te mare ae akea te itangitangiri iai, ma kangaangan kawakinaia natira iroura, n ikotaki ma tao raora are tiaki kaain te onimaki arei. Ai kananokawaki ra ngkana te babaire ae riai ni karika te kakukurei ae na taonako nakoira, e a manga riki bwa te bwai ae karika te nanokawaki ae bati!

Tangiran te Atua​—Te Bwai ae Kakawaki

8. E a kanga tangiran te Atua ni kona ni kateimatoa riki te mare ma ni karekea te kakukurei?

⁸ Te koaua bwa te katikitiki i marenaia aomata e kona n ibuobuoki ni kateimatoa riki te iraorao ni mare. Ma ae kakawaki riki iai, bwa a na boraoi nanoia taanga i aon koaua aika kakawaki, ngkana arona bwa e na teimatoa ma ni kakukurei aia mare. Tangiran Iehova ae te Atua irouia ni kauoman, e kakorakora riki te iraorao i marenaia, ao e karikirakea te boonnano n te aro ae e aki kona n reke, n aanga riki ake tabeua. (Te Minita 4:12) Ngkana a kabotoa maiuia i aon taromaurian Iehova n te aro ae koaua taanga ni Kristian, a na kona ni katiiteuanaki ngkanne n aron tangiran bwaai n taamnei, n aia iango, ao n te aroaro ni maiu ae riai. A uaia n reirei n ana Taeka te Atua. A uaia n tataro, ao a katiiteuanaki nanoia iai. A uaia n airi nakon botaki ni Kristian ao a uaia n airi n te mwakuri ni minita. Bwaai aikai ni kabane a karika te iraorao ae boto i aon bwaai n taamnei ae e kakorakora riki aia iraorao. Ao ae kakawaki riki, e boni karekei kakabwaiaia mairoun Iehova.

9. Tera are e karaoia Aberaam ni kaineti ma karekean buun Itaaka, ao tera uaana?

⁹ Ibukin tangiran te Atua iroun te tama n uea ae kakaonimaki ae Aberaam, ao e a kairia bwa e na kakukureia nanon te Atua n arona n rinea buun natina are Itaaka ngke e a roko taina ae riai. E kangai Aberaam nakon ana toro ae onimakinaki irouna: “I a tuangko ba ko na taetae n tuea iroun Iehova, ae Atuani karawa ao Atuan aonaba, ba ko na aki karekea bun natiu mai buakoia natiia tibuni Kanaan aika aine, aika I maeka i buakoia: ma ko na nako abau, ao nakoia au bu, ao ko na karekea bun natiu are Itaaka mai iai. . . . [Iehova] E na kanakoa ana anera ba e na ri moam, ao ko na karekea bun natiu mai iai.” Nei Rebeka e a riki bwa te buu-te-aine ae moan te raoiroi aroarona, ae rangi n tangiraki iroun Itaaka.​—Karikani Bwaai 24:3, 4, 7, 14-21, 67.

10. Baikara bwaai aika a katauaki n te Baibara ibukia buu-mwaane ao buu-aine?

¹⁰ Ngkana Kristian ngaira aika ti tuai n iein, tangiran te Atua e na buokira ni karikirakei aroaro aika a na buokira ni karaoi tabera aika a katauaki ibukin te mare n te Baibara. Mai buakon baeia buu-mwaane ao buu-aine aika mwaiti, aikai aika a taekinaki iroun te abotoro Bauro: “Ngkami ainenuma, kam na antaeka irouia bumi, n ai aromi n antaeka iroun te Uea . . . Ngkami manenuma, kam na tangiriia bumi, n ai aroni Kristo ngke e tangira te Ekaretia ma ni kaburea maiuna i bukina . . . A riai naba manenuma n tangiriia buia n ai aron oin rabataia . . . Ao ngkami, aei aromi: Te manenuma, e na tangira buna; ao te ainenuma, e na karinea buna.” (I-Ebeto 5:22-33, Te Baibara ni Katorika [BK]) N aron ae ti kona n noria, ana taeka Bauro aika kairaki koreaia a kamataata aron kainnanoakin te tangira ao te karinerine. Irakin nanon te reirei aei e kainnanoa maakakin Iehova. E kainnanoa matoatoan nanom ni kani kakoroa bukin am berita ni mare n taai aika a nakoraoi, ao n taai aika kangaanga naba. Kristian ake a iangoa te mare, a riai ni kona n uota uotaia aei.

Rinean te Tai ae Ko na Mare Iai

11. (a) Tera te reirei man te Baibara ibukin te tai are e na mare te aomata iai? (b) Tera te katoto ae kaota raoiroin iran nanon ana reirei te Baibara ae koreaki n 1 I-Korinto 7:36?

¹¹ Moan te kakawaki ataakin te tai ae ti a tauraoi iai ibukin te mare. Kioina ngkai e kakaokoro nako aroia aomata ni kabane iai, te Baibara e aki taekina mwaitin ana ririki te aomata ae e tau n te mareaki. Ma e kaotia bwa e raoiroi riki ngkana ti tataninga te tai are e ‘a bwaka nako iai ara bong n ataei,’ are te tai are korakoran tangiran te wene n taanga e kona ni kaburea ana iango te aomata bwa e na aki karaoi motinnano aika raraoi. (1 I-Korinto 7:36) “E kangaanga irakin nanon te reirei aei irou, ibukina bwa I nonoriia raoraou aika a mamaroro ma ni mare ngke ai tibwa kaka-tebwi tabun aia ririki ni maiu,” e taekina anne Michelle. “Ma I ataia bwa e bon nako mairoun Iehova te reirei aei, ao e tii tutuangira bwaai aika ti na kabwaia iai. Ngke I tataninga moa imwain mareu, ao e a reke au tai iai n iangoa au iraorao ma Iehova ma ni karekea au rabakau ni kaineti ma te maiu aei, ae te bwai ae e aki kona n reke ngkana ai tibwa tebwi tabun am ririki. Tabeua te ririki imwin anne ao e a tae riki nangiu ni kona n tabeki uotan te mare, ma ni kaaitarai naba kangaanga aika a kona n riki iai.”

12. Bukin tera ngkai e aki raoiroi te waekoa ni mare ngkana a rangi n ataei aomata?

¹² Te koraki ake a waekoa ni mare i nanon ae a rangi n ataei, a aki toki n noria bwa e a manga bitaki kainnanoia ao bwaai aika a tangiri, ngkana a ikawai riki. Ao ngkanne, a a noria bwa bwaai ake a tatangiri ngkoa a manga aki rangi ni kakawaki irouia rimwi. Te aine temanna ae te Kristian ae ataei riki, e kaingaingaa nanona bwa e na mare ngkana e koro 16 ana ririki ni maiu. Tibuna te aine e mareaki ngke rorona anne, ao ai tii te arona naba ma tinana. Ma n te tai are e rawa iai ni mare te ataeinimwaane are e tangira ma ngaia ngke rorona anne, ao neiei e a manga rinea raona are e kukurei ni mare ma ngaia n te tai naba anne. Ma imwina riki, e a rangi n nanokawaki kioina ngkai e a tia n ienikuria te kani mare.

13. Aomata aika a moantaai ni mare a kaotia bwa a aki tau ni kaineti ma tera?

¹³ Ngkana e a iangoaki te mare, e kakawaki reken te atatai ae tabwanin raoi i aon bwaai ni kabane ake a irekereke iai. Te moantaai ni mare e kona ni kariki kangaanga aika mwaiti ake a tuai n tauraoi ni kona ni kaaitara ma ngaai, taanga ake a ataei riki. Tao a tuai n rabakau raoi ao tao e tuai n reke irouia te nano n ikawai ae kainnanoaki ibukin te kaaitara ma rawawatan te mare ao kaikawaaia ataei. Ti riai ni mare tii ngkana a tauraoi rabwatara, ara iango, ao nanora n tangiri bwaai n taamnei, ibukin rinanoakin te itoatoa n te mare ae maan taina.

14. Tera ae kainnanoaki ibukin te tokanikai i aon kangaanga aika a riki n te mare?

¹⁴ Bauro e koreia bwa aomata aika a mareaki, “e na reke irouia . . . rawawatan te rabata.” (1 I-Korinto 7:28) A na bae n riki kangaanga tabeua ibukina bwa a katoaaki aomata aika uoman aika a kakaokoro nako aroaroia, ao e na kaokoro naba aia iango ni bwaai tabeua. Ibukin aki-kororaoiia aomata, e kona ni kangaanga iroura kakoroan raoi tabera n te mare aika katauaki n te Baibara. (1 I-Korinto 11:3; I-Korote 3:18, 19; Tito 2:4, 5; 1 Betero 3:1, 2, 7) E kainnanoaki te nano n ikawai ao tatangiran bwaai n taamnei, ngkana e na kona te aomata ni kakaaea ao n ira nanon te Atua ni kaineti ma katokan kangaanga n te mare n te aro n tangira.

15. Tera te mwakuri ae a kona ni karaoia kaaro, ni kaineti ma katauraoaia natiia ibukin te mare? Kaota aron anne.

¹⁵ Kaaro a kona ni katauraoia natiia ibukin te mare ngkana a buokiia bwa a na ota n aron kakawakin iran nanon ana kairiri te Atua. Ngkana a rabakau kaaro ni kabongana te Baibara ao booki ni Kristian, a na kona ngkanne ni buokiia natiia n tuoia raoi bwa a tauraoi ke a tauraoi naba raoia ake a iangoa te mare ma ngaiia, ni kakoroa bukin te berita ni mare, ke a tuai.a Nei Blossom ae ai 18 ana ririki ni maiu, e taku bwa e tangira te ataeinimwaane temanna ae kaain ana ekaretia. Bon te bwaiania are e kabwanina ana tai teuaei, ao a a tangiria ni kani mare. Ma ana karo neiei a butiia bwa e na tataninga riki teuana te ririki, ibukina bwa a taku bwa e rangi n uarereke ibukin te mare. Imwina riki, e korea ae kangai Nei Blossom: “I rangi ni kukurei bwa I butimwaea te reirei ni kawanawana anne. I nanon te ririki anne I a rangi n ikawai riki ao I moanna n noria bwa akea iroun te ataeinimwaane aei aroaro aika a na karikiia bwa te rao ni mare ae riai. Imwina riki e a kerikaki man te botaki, ao I a kawakinaki man te kabuanibwai are korakora are e na kona n riki nakoiu arei. Ai kakabwaia ra ngai, ngkai iai au karo aika a rabakau ake a na kona n onimakinaki n aia babaire!”

‘Mare, ma Tii I Nanon te Uea’

16. (a) A na kanga Kristian ni kona ni kataaki ni kaineti ma ‘te mare tii i nanon te Uea’? (b) Ngkana a kataaki bwa a na mare ma te aomata ae tiaki kaain te onimaki, tera ae a riai n iangoia ngkanne Kristian?

¹⁶ E teretere ana reirei Iehova ae kangai nakoia Kristian: “Mare . . . ma ti i nanon te Uea.” (1 I-Korinto 7:39) A kona ni kataaki Kristian aika kaaro ao natiia n te itera aei. Ni kanga? Aomata aika ataei riki a kona n tangira te mare, ma a karako mwaitiia kaain te ekaretia ae a na kona ni mare ma ngaiia. Tao anne aron taraakina irouia. Tao a kona ni karako riki mwaitiia mwaane nakon mwaitiia aine n te tabo teuana, ke tao e kona n taraa n akea ae tau n te mareaki. Te ataeinimwaane ae e tuai ni katabua maiuna, e kona n tangiria ni waakina te maroro ma te ataeinaine ni Kristian (ke te aine e kona ni karaoa aei nakon te mwaane ae te Kristian), ao te Kristian anne e kona n namakina katikana bwa e na urua ana kaetieti Iehova iai. Ngkana ngaia aei ae e riki, e na raoiroi ngkanne iangoan ana katoto Aberaam. Te anga teuana are e kateimatoa iai ana iraorao ma te Atua, ngke e baireia bwa natina ae Itaaka e na mare ma te aine ae te tia taromauria Iehova ni koaua. Itaaka e karaoa naba te aro anne nakon natina are Iakoba. Tao a riai ni kakorakoraia te koraki aei ni kakoroa bukin te kaantaninga aei, ma e kukurei te Atua iai ao e kakabwaiaiia.​—Karikani Bwaai 28:1-4.

17. Bukin tera ngkai bwa e kona ni kaantaningaki bwa te mare ma te aomata ae tiaki kaain te onimaki e na nakobuaka, ao tera bukina ae kakawaki riki ae ti riai ni ‘mare iai tii i nanon te Uea’?

¹⁷ Bon iai tabeman rao ni mare aika tiaki kaain te onimaki ake a manga rairaki ma n riki bwa Kristian. Ma n angiin te tai, e noraki bwa te mare nakoia aomata aika tiaki kaain te onimaki e karika te kabuanibwai. Te koraki aika a toa buaka aikai a aki katiteuanaki n aron aia koaua, kaetieti ake a na maiuakin, ke tiaia ake a na uaiakin. (2 I-Korinto 6:14) E kona ni karika te aki nakoraoi ni kaineti ma te maroro i marenaia, ao kakukurein aia mare. N aron anne, e rangi n nananokawaki te aine ni Kristian temanna ibukina bwa ni katoa tai ngkana e oki rikaki nakon ana auti imwin te botaki ae kaunga, ao e aki kona ni maroroakin taekan bwaai n taamnei ma buna ae tiaki kaain te onimaki. Ma ae kakawaki riki, ‘te mare tii i nanon te Uea’ boni kaotan te nano ni kakaonimaki iroun Iehova. Ngkana ti aantaeka n ana Taeka te Atua, ao a aki kabuakakaira nanora, bwa “ti karaoi baika kakukurei i matana.”​—1 Ioane 3:21, 22.

18. Ngkana e iangoaki te mare, baikara bwaai aika kakawaki aika a riai ni mutiakinaki, ao bukin tera?

¹⁸ Ngkana e iangoaki te mare, e riai ni moanibwaiaki riki kakaaean ae tera aron te aomata are e iangoaki te mare ma ngaia ni kani kakaraoa ae riai irouna, ao tera arona n tangiri bwaai n taamnei. Te aroaro ni Kristian n ikotaki ma tangiran te Atua ma te nano ni koaua, boni bwaai aika moan te kakawaki riki nakon tikiraoin taraakin te aomata. A akoaki iroun te Atua te koraki ake a ataa tabeia ma ni kakoroa bukina, n te aro are a riai n riki bwa rao ni mare ake a korakora irouia tangiran bwaai n taamnei. Ao te kakorakora ae te kabanea n raoiroi ae e kona n reke irouia taanga, e reke man te uaia n tangira te tia Karikiriki, ao butimwaean ana kairiri ni kabane. E neboaki Iehova ni karaoan aei, ao maikanne are e momoan waakinaki iai te mare i aon aana ae tangiran bwaai n taamnei irouia kaaina, ae e na buoka aron te iraorao ae e na teimatoa.

[Footnote]

• Bukin tera ngkai e kainnanoaki te kairiri mairoun te Atua ibukin rinean te rao ni mare ae raoiroi?

• E na kanga ni kakorakoraki riki te iraorao n te mare rinanon tangiran te Atua?

• A na kanga kaaro ni kona ni katauraoiia natiia ibukin te mare?

• Bukin tera ngkai e kakawaki ‘te mare tii i nanon te Uea’?