Karekea Te Nano Ae Tangiraki Iroun Iehova
“Te Atua, karika nanou ae e itiaki ba te nano ae e bou ae e teimatoa.”—TAIAN ARERU 51:10, BK.
1, 2. Bukin tera bwa ti riai n tuoi nanora?
E ABWABWAKI teuaei ao e bobotoo. Ngke e noria te burabeti are Tamuera, ao e rangi n anaaki nanona irouna n te aro are e a taku i nanona bwa ana karimoa n nati Iete aei, boni ngaia are rineaki iroun te Atua bwa e na onea mwin Tauro n uea. Ma e kangai ana taeka Iehova: “Ko na tai tara matana [ae matan te nati arei], ke rietatan abakina; ba I rawa nako ina: . . . ba e tarataraa tinanikun te aba te aomata, ma e tarataraa te nano Iehova.” Iehova e rinea natin Iete ae ana bina ae Tawita, ae “ai aron nanona.”—1 Tamuera 13:14; 16:7.
2 E bon nori nanoia aomata te Atua, n aron are e katereterea rimwi riki: “Ngai ae Iehova I tirotiroa te nano, I kata mataniwin te nano n nora arona, ba N na angania aomata ni kabaneia n ai aroni kawaiia nako, n ai aron uaan aia makuri nako.” (Ieremia 17:10) Eng, “E katai naano Iehova.” (Taeka N Rabakau 17:3) Ma, te nano raa ae e tuoa Iehova? Ao ti na kanga ni kona ni karekea te nano ae tangiraki irouna?
“Te Aomata ae Raba ae Bwain te Nano”
3, 4. N angiin te tai, tera aron kabonganan te taeka ae “te nano” n te Baibara? Kaotii katoto tabeua.
3 Te taeka ae rairaki bwa “nano,” e bati ni kabonganaki n te Baibara. N aron anne, Iehova e tuanga te burabeti ae Mote ni kangai: “Ko na tuangia tibun Iteraera, ba a na anganai te angabai: kam na anaa te angabai nako Iu mairouia aomata n tatabemania, ae e a reke nanona ba e kan anga.” Ao a “bane n roko aomata ake a unga nanoia,” ma aia angabwai. (Te Otinako 25:2; 35:21, BK) E teretere bwa te nano bon te bwai ae kaira te aomata, bwa bon te mwaaka are i nanora ae e kaungaira bwa ti na mwamwakuri. E irekereke naba nanora ma ara namakin, ara kaantaninga, ao bwaai ake ti tangiri, n ikotaki ma kaotiotan ara itangitangiri. Te nano e kona n taonaki n te un ke e kona n onrake n te maaku. E kona n rawawata n te nanokawaki, ke ni kabebeteaki n te kimwareirei. (Taian Areru 27:3; 39:3; Ioane 16:22; I-Rom 9:2) E kona ni mena iai te nanorieta ke te nanorinano, te tangira ke te kairiribai.—Taeka N Rabakau 16:5; Mataio 11:29; 1 Betero 1:22.
4 Te “nano,” e taekina te bwai ae kaira te aomata ao ana namakin. Ma te “iango,” e kaineti riki nakon wanawanan te aomata. Boni ngaia anne aroni kabonganan taeka aikai ngkana a uaia ni kabonganaki n te kibu teuana n te Baibara. (Mataio 22:37, BK; I-Biribi 4:7, BK) Ma a aki kona n tannako te nano ao te iango n taai nako. N te katoto teuana, Mote e kaungai nanoia tibun Iteraera ni kangai: “Ma ngaia ae ko na ataia man te bong aei ao ko na uringnga i nanom ba bon te Atua Iawe.” (Te Tua-Kaua 4:39, BK) E kangai Iesu nakoia taani koroboki ake a bairea karaoan ae ribuaka nakoina: “Kam aera ngkai kam iangoa ae buakaka i nanomi?” (Mataio 9:4) Irarikin anne, te “ataibwai,” “te atatai,” ao te “wanawana,” a kona naba n reitaki ma te nano. (1 Uea 3:12; Taeka N Rabakau 15:14, BK; Mareko 2:6) Ngaia are te nano, e kona naba n reitaki ma wanawanara, ae ara iango ma ara atatai.
5. Tera te nano?
5 N aron are taekinaki n te boki teuana, te nano e “kaotiotaki ni bwaai ake e tangiri te aomata, ana itangitangiri, ana namakin, ana kaantaninga, ana iango, ana taratara, bwaai ake e iaiangoi, wanawanana, ana atatai, rabakauna, ana koaua ma arona n iango, ana ururing ao ai mwamwakurin ana iango.” E tei ibukin aroarora ni koaua, ae “te aomata ae raba ae bwain te nano.” (1 Betero 3:4) Boni ngaia anne are e noria man tuoa Iehova. Ngaia are, e kona n tataro ni kangai Tawita: “Te Atua, karika nanou ae e itiaki ba te nano ae e bou ae e teimatoa.” (Taian Areru 51:10, BK) Ti na kanga ni karekea te nano ae itiaki iroura?
‘Kawakin Ana Taeka te Atua i Nanomi’
6. Tera ana kaungaunga Mote nakoia tibun Iteraera ake a mena n te aba ae aoraoi ae Moaba?
6 Ngke e reireinia tibun Iteraera Mote n te aba ae aoraoi ae Moaba imwain rinia nakon te Aba ni Berita, ao e kangai nakoia: “Kam na kawakin raoi taeka akanne ni kabane i nanomi. Kam na tutuangia natimi ba a na kawakin taeka ni kabane aika kanoan te tua aei ma n tou muia.” (Te Tua-Kaua 32:46, BK) Tibun Iteraera a riai ni “mutiakina raoi” te tua. (Knox) A na kona ni karina ana tua te Atua i nanoia natiia, tii ngkana a rabakau moa ngaiia iai.—Te Tua-Kaua 6:6-8.
7. Tera ae reitaki ma ‘kamanenan i nanora’ ana Taeka te Atua?
7 E rangi ni kainnanoaki moa te atatai i aon ana kaantaninga te Atua, ngkana e na kona n reke te nano ae itiaki. Bon tii teuana nibwan te atatai anne, bwa ana Taeka te Atua ae kairaki koreana irouna. (2 Timoteo 3:16, 17) Ma te atatai n tii ngaia, e aki kona ni karekea nakoira te nano ae tangiraki iroun Iehova. Ngkana e na reke manenan te atatai ni kaineti ma katamaroan aroarora, ao ti riai moa ni ‘kamanenai i nanora’ ke ni ‘mutiakini’ bwaai ake ti tabe n reiakin. (Te Tua-Kaua 32:46, An American Translation) E na kanga ni karaoaki anne? E kabwarabwaraa ni kangai te tia areru ae Tawita: “I uringi boong ake ngkoangkoa; I iangoi am makuri ni kabane: I taekina aia makuri baim i nanou.”—Taian Areru 143:5.
8. Baikara titiraki aika ti kona n iaiangoi i nanon ara tai n ukeuke n reirei?
8 Ti riai naba n iaiango ma ni kakaitau ibukin ana mwakuri nako Iehova. Ngkana ti wareka te Baibara ke booki aika a kabwarabwaraa te Baibara, ti riai n iangoi titiraki n aron aikai: ‘Tera reireiau ibukin Iehova ae reke mai iai? Baikara aroaron Iehova ake a kaotaki ikai? Tera reireiau ikai ibukin bwaai ake e tangiri Iehova ao ake e ribai? Tera uaan karaoan ae e tangiria Iehova ni kabotauaki ma uaan karaoan ae e ribaia? Tera irekereken rongorongo aikai, ma bwaai ake I a tia n atai?’
9. Tera aron kakawakin te ukeuke n reirei i bon iroura ao te iaiango i aona?
9 Nei Lisaa ae 32 ana ririki ni maiu e kabwarabwaraa aron reken ataakin manenan te ukeuke n reirei irouna ao te iangomwaaka iai: “Imwin babetitoakiu n 1994, I waakina nako mwamwakuriu ibukin au onimaki i nanon uoua te ririki. I roroko ni botaki ni Kristian ni kabane, ao I kakabanea tao kaka 30 nakon 40 te aoa ni katoa namwakaina n tataekina te rongorongo, n ikotaki ma au iraorao ma raou ni Kristian. Ma imwina riki, I a moanna naba ni mwaninganako. I rangi ni mamaara n te aro are I a urua iai ana tua te Atua. Ma I a manga uringaba ao I a baireia bwa N nang kaboraoa maiu ma te aroaro ni maiu are e taekinaki n te Baibara. Ai kukurei ra ngai ngkai e ataia Iehova bwa I raraoma ni koaua ao e a manga butimwaeai! I aki toki n iangoia bwa ‘Bukin tera ngke I mwaninganako ngkoa?’ Boona ae okioki n au iango, bwa I mwaninga taekan karaoan te ukeuke n reirei ao te kaiangomwaaka i aona. E bon aki ringaki nanou ngkoa n te koaua man te Baibara. Ma ni moa ma ngkai, N nang moanibwaia te ukeuke n reirei ao te iangomwaaka i aona.” Moan te kakawaki bwa ti na karekea naba ara tai ibukin te iaiango, kioina ngkai e a tabe ni bubura riki ara atatai ibukin Iehova, Natina, ao ana Taeka!
10. Bukin tera ngkai moan te kakawaki bwa ti na bairea ara tai ibukin te ukeuke n reirei i bon iroura ma te iaiango?
10 N te aonnaba ae rangi ni bati te tabetabe iai aei, e kona ni kangaanga karekean te tai ibukin te ukeuke n reirei ao te iaiango. Ai bon i aoni kawaia n rin Kristian ngkai n te Aba ni Berita ae moan te raoiroi, ae taekan ana aonnaba ae boou ma n raoiroi te Atua. (2 Betero 3:13) A nang waakinaki bwaai aika kamimi, n aron kamaunan “Baburon ae Kakanato” ao niniakia ana aomata Iehova iroun “Koka, are n te aba are Makoka.” (Te Kaotioti 17:1, 2, 5, 15-17; Etekiera 38:1-4, 14-16; 39:2) E kona naba ni kataaki aron tangiran Iehova iroura ni bwaai aika nang riki. Moan te kakawaki ngkanne bwa ti na karekea ara tai ni mutiakina ana taeka te Atua i nanora ngkai naba!—I-Ebeto 5:15, 16.
‘Katauraoa Nanom’ Imwain Neneran Ana Taeka te Atua
11. E a kanga nanora ni kona ni kabotauaki ma te tano?
11 Te nano e kona ni kabotauaki ma te tano are e na unikaki iai koraan te koaua. (Mataio 13:18-23) E ribanaki te tano bwa a aonga ni maiu raoi aroka ake a unikaki iai. N aron anne, a riai naba ni katauraoaki moa nanora, bwa a aonga ni kona ni butimwaea raoi ana Taeka te Atua. Te ibonga ae Etira e ‘kataea moa nangin nanona bwa e na ukoukora ana tua Iehova ma n toua mwina.’ (Etira 7:10) Ti na kanga ngaira ni katauraoa nanora?
12. Tera ae na buoka katauraoan te nano imwain waakinan te ukeuke n reirei?
12 Te katauraoi ae moan te raoiroi ngkana ti nang reirei n ana Taeka te Atua, bon te tataro moa ae nako mai nanora. Botaki ni Kristian ni koaua a kaukaki ao a kainaki n te tataro. Ai riai ra ngkana ti moana naba ara ukeuke n reirei n te Baibara n te tataro ae nako mai nanora, ma ni waaki ma te karinerine!
13. Tera ae ti riai ni karaoia bwa ti aonga ni karekea te nano ae tangiraki iroun Iehova?
13 A riai n tauraoi nanora ni kai kaakeai koaua ake a kamani mena iai, ngkana e riai. Mataniwin Aaro ake n ana bong Iesu a rawa ni karaoa anne. (Mataio 13:15) Ibukin koaua ake e a tia n ongoraei Nei Maria are tinan Iesu, ao e a motiki ngkanne bwaai tabeua “i nanona.” (Ruka 2:19, 51) E a riki bwa te tia rimwin Iesu ae kakaonimaki. E butimwaea ana taeka Bauro Nei Ruria ae te I-Tuateira, ao “E kauka nanona te Uea ba e na iri nanoni baike a atongaki irouni Bauro.” E a riki naba neiei bwa te tia onimaki. (Mwakuri 16:14, 15) Ti bia aki imanono ni kaineti ma oin ara iango ke ara koaua n ara Aro ake ti tatangiri ngkoa. Ma ti bia kariaia bwa e na “kakoauaki ana taeka te Atua ngkana tao a kakeweaki aomata ni kabaneia iai.”—I-Rom 3:4.
14. Ti na kanga ni katauraoa nanora ibukin te kakauongo n ara bobotaki ni Kristian?
14 Moan te kakawaki katauraoan nanora bwa e na kakauongo raoi ni bobotaki ni Kristian. Katabetabean ara iango e kona ni katannakoa taningara man bwaai aika a tataekinaki. A na aki bati n ringaki nanora n ae taekinaki, ngkana ti bon tabe n iangoi bwaai ake a riki i nanon te bong anne, ke ae ti na karaoia n te bong are imwina. Ngkana ti na kakabwaiaki man bwaai aika taekinaki iai, ti riai ni motimatoa bwa ti na kakauongo raoi ma ni karekea reireiara mai iai. Ai bati ra kakabwaia aika ti na karekei, ngkana a ingainga nanora ni kan atai nanon kiibu ake a kabwarabwaraki iai!—Neemia 8:5-8, 12.
15. Tera aron te nanorinano ni buokira n butimwaea riki reiakinara?
15 E katamaroaki te tano ibukin te ununiki ngkana e kaamwarakeaki. N aron anne, a na katamaroaki naba nanora ngkana ti karikirakea iroura te nanorinano, tatangiran bwaai n taamnei, te onimaki, ao ai maakan ma tangiran te Atua. E karaoiroa te nano te nanorinano, ao ai aron ae ti a butimwaea riki te reireiaki iai. E kangai ana taeka Iehova nakon Uean Iuta ae Iotia: “Ngkai e maraurau nanom, ao ngkai ko kananorinanoko i matan Iehova, ngke ko ongo are I atongnga . . . ma n tang i matau; ao Ngai I bon ongo naba i roum.” (2 Uea 22:19) E nanorinano Iotia ao e bubutimwaea te reireiaki. Te nanorinano e buokia taan rimwin Iesu aika “aki reireiaki aika aki ataibwai” bwa a na atai ma ni kamanenai koaua i aon bwaai n taamnei, ake a aki ataaki irouia “akana rabakau ma akana wanawana.” (Mwakuri 4:13; Ruka 10:21) Ti bia “kananorinanoira i matan Atuara,” bwa ti aonga ni karekea nanora ae tangiraki iroun Iehova.—Etira 8:21.
16. Bukin tera bwa e kainnanoaki moa te kakorakora, ngkana ti na karekea tangiran bwaai n taamnei iroura?
16 E taku Iesu: “A kukurei akana a atai kainnanoakin bwaai n taamnei irouia.” (Mataio 5:3, NW) E ngae ngkai ti anganaki te kona n tangiri bwaai n taamnei, ma te kairiri man te aonnaba ae buakaka aei, ao aroaro n aron te taningaroti, a kona ni kakerikaka namakinan kainnanoakin bwaai n taamnei iroura. (Mataio 4:4) Ti riai ni karikirakea te ingainga n nano nakon te marike n taamnei. E ngae ngke ti taku bwa e aki kakukurei te wareware n te Baibara ao te ukeuke n reirei i bon iroura, ma ngkana ti nanomwaaka iai ao e na reke ‘tangirana iroura,’ ao ngkanne, ti na ingainga ni kan waakina te ukeuke n reirei.—Taeka N Rabakau 2:10, 11.
17. (a) Bukin tera bwa ti riai n onimakina raoi Iehova? (b) Ti na kanga ni kona ni karikirakea onimakinan te Atua iroura?
17 “Ko na onimakina Iehova n nanom ni kabanea, ao tai mwiokoa oin am ataibwai,” e taekina anne te Uea ae Toromon. (Taeka N Rabakau 3:5) Te nano ae onimakina Iehova e ataia bwa bwaai ake E tangiria mairoura ke e tuatua karaoaia n ana Taeka, a boni bane n eti. (Itaia 48:17) E riai n onimakinaki raoi Iehova iroura. E kona ni katiai bwaai ni kabane ake e kaantaningai. (Itaia 40:28, 31) Bwa nanon arana, “E Karikia bwa A na Riki,” ae te ara ae kaungaira nakon kakoauaan ae e boni kona ni kakoroa bukin ana berita! “E raoiroi Iehova n arona ni kabane, ao E akoi n ana makuri ni kabane.” (Taian Areru 145:17) Ngkana ti na karikirakea onimakinana iroura, ti riai ni “kata Iehova ma n noria ba E raoiroi” n te aro ae ti na kamanenai bwaai aika ti reiakin man te Baibara i nanoni maiura, ao ngkana ti iaiangoi kakabwaia aika a reke iroura mai iai.—Taian Areru 34:8.
18. E a kanga maakan te Atua ni buokira bwa ti na butimwaea ana kairiri?
18 Toromon e kaota riki te aroaro teuana ae na buoka nanora bwa e na butimwaea te kairiri mairoun te Atua, ngke e kangai: “Ko na maka Iehova, ao naako man te buakaka.” (Taeka N Rabakau 3:7) Iehova e taekinia tibun Iteraera rimoa ni kangai: “E bia mena i nanoia te nano ae a na makai iai, ma ni kakawakin au tua ni kabane n aki toki, ba a aonga ni kabaia, ma natiia n aki toki!” (Te Tua-Kaua 5:29) Eng, akana maaka te Atua a bon ongeaba naba irouna. E kona Iehova ni “kaotia ba E korakora i bukiia akana a moa n eti nanoia nako Ina.” (2 Rongorongo 16:9) A bia kairaki ara mwakuri ni kabane, ara iango, ao ara namakin, ni maakakin ao karinean te Atua.
‘Tangira Iehova ma Nanom ni Kabane’
19. E a kanga te tangira ni buoka te nano bwa e na butimwaea kairirana iroun Iehova?
19 E kakawaki riki te tangira nakon aroaro ni kabane, ni kaineti ma buokan nanora bwa e na butimwaea kairirana iroun Iehova. Ngkana e onrake nanon te aomata n tangiran te Atua, e na ingainga ngkanne nanona ni kan ataia bwa baikara bwaai ake a kakukureia nanon te Atua ao ake e ribai. (1 Ioane 5:3) E taekina ae kangai Iesu: “Ko na tangira Iehova ae Atuam n nanom ni kabanea, ao n tamneim ni kabanea, ao ni wanawanam ni kabanea.” (Mataio 22:37) Ti bia kakorakora riki tangiran te Atua iroura n te aro ae ti iaiangoa raoiroina, ti katoa tai n taetae nikawai ma ngaia bwa kaanga raoraora ae kaan, ao ai n ingaingan nanora n tataekina rongorongona nakoia aomata.
20. Ti na kanga ni karekea te nano ae tangiraki iroun Iehova?
20 Aikai taiani kauring: Karekean te nano ae tangiraki iroun Iehova e nanonna bwa ti na kariaia kairakin aroarora ae taekan aomatara ae i nanora, n ana Taeka te Atua. Ti bon riai n ukeuke n reirei n te Baibara ao ni kaiangomwaakaira iai ma te nano ni kakaitau. E nakoraoi karaoan aei ngkana e tauraoi moa te nano. Ti na aki imanono n ara koaua ake ti a kaman bwaini ngkoa, ma ti na bwaini aroaro aika a na buokira ni butimwaea reiakinara! Eng, n ana ibuobuoki Iehova, e kona n reke te nano ae raoiroi iroura. Ma baikara bwaai aika ti na karaoi, ake a na kawakin nanora?
[Kabwarabwara ae nano]
a E bitaki te ara.
Tera Am Kaeka?
• Te nano raa are e tuoa Iehova?
• Ti na kanga ni kona ni ‘kamanena i nanora’ ana Taeka te Atua?
• Tera te aro ae ti riai ni katauraoa nanora iai, imwain reiakinan ana taeka te Atua?
• Tera ae ko kairaki bwa ko na karaoia ngkai ko a tia n rinanon te kaongora aei?
[Taamnei n iteraniba 23]
E kakaitau Tawita ao e kaiangomwakaa i aon bwaai n taamnei. Ko karaoa naba anne?
[Taamnei n iteraniba 24]
Katauraoa nanom imwain ae ko ukeuke n reirei nana Taeka te Atua