‘Karina Te Taotaonakinnano’

“Kam na karina te nano ae nanoanga . . . [ao] te taotaonaki n nano.”​—I-KOROTE 3:12.

1. Karakina taekan te banna ni katoto ibukin te taotaonakinnano ae moan te raoiroi.

RÉGIS, are e maeka i Buranti maiaki, e babetitoaki bwa te tia Kakoaua ibukin Iehova n 1952. I nanon ririki aika mwaiti, buuna, e kabanea korakorana ni kamangaoa ana waaki ni beku iroun Iehova. E kataia ni katiinakoa angin rabwan baona bwa e aonga n aki roko n te botaki, ao n te taina e rimwina ngke e tataekina rongorongon te Baibara man te auti teuana nakon te auti teuana, ni kaenaenaa ngke e maroroakina euangkerion te Tautaeka n Uea nakoia aomata. Ma e ngae ngke e waakinaki te kairiribai aei, e teimatoa Régis n taotaona nanona. Mangaia are Régis e karaoa te banna ni katoto ae raoiroi ibukia Kristian ni kabane, kioina ngkai Iehova e tangiriia taan taromauria ni kabane bwa a na bwaina te taotaonakinnano nakoia raoia n aomata.

2. Tera oin nanon te taeka n Erene ae e rairaki bwa “taotaonakinnano,” ao tera ae e kaotaki iai?

² Te taeka n Erene ae rairaki bwa “taotaonakinnano” e nanona raoi “abwabwakin te nano.” Taeka n Ebera ao Erene aika rairaki bwa “taotaonakinnano,” a nanona naba te aki kakai maneang, ao te iremwe n un.

3. N te moan tienture, tera okoron aia kaantaninga Kristian ibukin te taotaonakinnano, ma aia kaantaninga I-Erene?

³ Te taotaonakinnano e aki iangoaki bwa te aroaro ae raoiroi irouia I-Erene ake a maiu n te moan tienture. Te taeka anne e bon aki kabonganaki irouia taan rabakau ni karekeiango aika taiani Tetoike. N ana koaua te tia rabakau i aon te Baibara ae William Barclay, te taotaonakinnano e “kaitaraa te aroaro ae e iangoaki irouia I-Erene bwa e riai,” ae e kamoamoa te “rarawa ni kariaia kammarakaia ke kamataunigaia n te bwai teuana.” E kangai: “Irouia I-Erene, te aomata ae kakannato bon te aomata are e bwabwaina te irantaanga. Irouia Kristian, te aomata ae kakannato bon te aomata ae e rawa n iratangana, e ngae ngkana e kona.” I-Erene a iangoa te taotaonakinnano bwa mamaaran te aomata. Ma ni kaineti ma te iango aei ao iango tabeua riki, “e rabakau riki nanobaban te Atua nakon rabakauia aomata; ao e korakora riki mamaran te Atua nakoni korakoraia aomata.”​—1 I-Korinto 1:25.

Ana Katoto Kristo Ibukin te Taotaonakinnano

4, 5. Tera te katoto ae moan te raoiroi ibukin te taotaonakinnano are e kaotiotia Iesu?

⁴ Irarikin Iehova, Kristo Iesu naba e karaoa te katoto ae moanibaan te raoiroi ibukin te taotaonakinnano. E kaota te taotaonakinnano ae abwabwaki ngke e karawawataki. E taetae ni burabetinaki taekana aei: “E bainikirinaki, ma E kananorinanoa i bon i Rouna, ao E aki kaurea wina; n ai aron te tiibutetei ae kairaki nakon te kamateaki, ao n ai aron te tiibu ae kainababu i mataia akana korea buraena; eng, E aki kaurea wina.”​—Itaia 53:7.

⁵ Ai raoiroi ra ana taotaonakinnano Iesu ngke e karaoa ana mwakuri ni minita n te aonnaba! E taona nanona nakon aia titiraki ni kamwane ana kairiribai, ao kabwainrangana irouia taan riribai. (Mataio 22:15-​46; 1 Betero 2:23) E taona naba nanona nakoia taan rimwina, e ngae ngke a okioki ni kauntaeka bwa antai ibuakoia ae kakannato riki. (Mareko 9:33-37; 10:35-45; Ruka 22:24-27) Ao ai raoiroi ra ana taotaonakinnano Iesu n te tairiki are e nang kamwaneaki iai, are a mwaninganako iai ni matu Betero ao Ioane, e ngae ngke e tuangaki bwa a na kamarurungiia n “taratara”!​—Mataio 26:36-41, BK.

6. E a kanga ni kakabwaiaki Bauro man ana taotaonakinnano Iesu, ao tera reireiara mai iai?

⁶ E teimatoa Iesu n taotaona nanona imwin matena ao utina. E rangi n tabeakina te itera aei te abotoro Bauro, ibukina bwa te tia bwainikirinia Kristian ngaia rimoa. E korea ae kangai Bauro: “Iai te taeka ae e koaua, ae e riai ni butimaeaki irouia aomata ni bane, ba te taeka ae e kangai: E roko Iesu Kristo i aon te aba ba e na kamaiuia tani bure. Ao boni ngai te kabanea ni buakaka i buakoia. Ma e nanoangaai te Atua ba e aonga ni kaota arona n taotaonannano Iesu Kristo, irou moa; ao e na riki anne ba te bai ni kakairi i bukia akana a na kakoaua Iesu rimui, ni karekea iai te maiu ae e aki toki.” (1 Timoteo 1:15, 16, BK) N aki ongeia bwa tera ae ti a tia ni karaoia rimoa, ma ngkana ti onimakina Iesu, e na taotaona nanona nakoira. Ma e kaantaningaira bwa ti na “kakaraoi makuri aika bo raoi ma rairan te nano.” (Mwakuri 26:20; I-Rom 2:4) Rongorongo ake e kanakoi Kristo nakoia ekaretia ake itiua ake i Atia Minor, a kaotia bwa ngkai e tabe n taotaona nanona, ao e tangiriia aomata bwa a na kekeiaki n onei maiuia.​—Te Kaotioti mwakorona 2 ao 3.

Teuana mai Buakon Uaan te Taamnei

7. Tera irekereken te taotaonakinnano ao te taamnei ae raoiroi?

⁷ Ni kanimauan mwakoron ana reta nakoia I-Karatia, Bauro e kaota te kaokoro i marenan ana mwakuri nako te rabwata, ma uaan te taamnei. (I-Karatia 5:19-23) Kioina ngkai te taotaonakinnano bon aroaron Iehova teuana, e a riki mairouna te aroaro aei ao bon teuana mai buakon uaan taamneina. (Te Otinako 34:6, 7) Ao te taotaonakinnano boni kaauan uaan te taamnei ae warekaki iroun Bauro, n ikotaki ma “te tangira, te kimareirei, te rau, . . . te atataiaomata, te raoiroi, te kakaonimaki, te nimamanei, te tau-baang.” (I-Karatia 5:22, 23) Mangaia are ngkana ana toro te Atua a taotaon nanoia, a karaoa anne i aan kairakiia n te taamnei ae raoiroi.

8. Tera ae e na buokira ni karikirakea uaan te taamnei i nanora, n ikotaki naba ma te taotaonakinnano?

⁸ Ma e aki nanonaki iai bwa Iehova e kairoroia aomata bwa a na kairaki iroun taamneina. Ti riai ni karinanora i aan ana kairiri n oin nanora. (2 I-Korinto 3:17; I-Ebeto 4:30) Ti kariaia te taamnei bwa e na kairi maiura n arora ni karikirakea uaana n anuara ni kabane. Imwin taekinan ana mwakuri nako te rabwata ma uaan te taamnei, e a manga kangai Bauro: “Ngkai boni maiura te Tamnei, ao ke e kairira naba te Tamnei. Tai kairua: e aki kona ni mamanaki te Atua. Ane e unikia te aomata, ao e na bon taia uana. Ane e ununiki i nanon rabatana, ao e na taia uan te rabata, ba te mate. Ane e ununiki i nanon te Tamnei, ao e na taia uan te Tamnei, ba te maiu ae e aki toki.” (I-Karatia 5:25; 6:7, 8, BK) Ngkana ti na karikirakea iroura te taotaonakinnano, ti riai naba ni karikirakei uaa ni kabane ake a karikaki i nanoia Kristian iroun te taamnei ae raoiroi.

“E Taotaona Nanona te Tangira”

9. Tao bukin tera Bauro ngke e tuangia kaaini Korinto bwa “e taotaona nanona te tangira”?

⁹ E kaotia Bauro bwa iai te reitaki ae kakawaki i marenan te tangira ao te taotaonakinnano ngke e kangai: “E taotaona nanona te tangira.” (1 I-Korinto 13:4) Te tia rabakau n te Baibara temanna ae Albert Barnes, e taekinna bwa tao e kaatuua taekan aei Bauro ibukin te kauntaeka ao te itabarara ae bati ae wawaakinaki n te ekaretia ni Kristian i Korinto. (1 I-Korinto 1:11, 12) E kangai Barnes: “Te taeka ae e kabonganaki ikai [ae rairaki bwa taotaonakinnano] e bobuaka ma te ienikuri: ma kaotan korakoran te nano, ma te unun. E nanona te iango ae e kaira te aomata bwa e na taona nanona n te tai ae maan ngkana e karawawataki ke ni kaunaki.” Te tangira ma te taotaonakinnano a kateimatoaa boutokan te rau n te ekaretia ni Kristian.

10. (a) Tera aron te tangira ni buokira bwa ti na taotaon nanora, ao tera ana reirei Bauro iai? (b) Tera ana taeka te tia rabakau n te Baibara temanna ni kaineti ma ana taotaonakinnano te Atua ao ana atataiaomata? (Nora te kabwarabwara ae i nano.)

¹⁰ “E taotaona nanona te tangira, e atataiaomata . . . e aki ukoukori ana bwai, e aki kakaiun.” A mwaiti ana aanga te tangira ni buokira bwa ti na taotaon nanora.a (1 I-Korinto 13:4, 5) Te tangira e buokira bwa ti na taotaon nanora i marenara ma n ururingnga ae ti bane n aki-kororaoi ao iai naba ara kairua ao bwaai aika ti mamaara iai. E buokira bwa ti na bwaina te atataiaomata ao te ikabwarabure. Te abotoro Bauro e kaungaira bwa ti na nakonako n ‘te nanorinano ma te nimamannei ao te taotaonannano, ao ti na kekeiaki n iraorao i nanon te tangira. Ti na kakorakoraira ni kawakina te bonnano, ngkai ti kabaeaki n te raoi.’​—I-Ebeto 4:1-3, BK.

11. Bukin tera ngkai moan te kakawaki bwa ti na taotaon nanora nakoia raora ni Kristian?

¹¹ Aia taotaonakinnano Kristian e karikirakea te rau ao te kukurei i buakoia, n aia ekaretia, n aia auti ni Beta-era, n aia auti ibukia mitinare, n aia tabo ni kateitei, ao n aia kuura n reirei. Bon iai kangaanga aika a kona n riki n taai tabetai ibukin kaokoron aroaroia, bwaai ake a tangiri, aron ikawairakeia, aia katei ni kaineti ma te riai, ao ai te itiaki. E a riki naba aio n taian utu. Moan te kakawaki iai bwainakin te iremwe n un. (Taeka N Rabakau 14:29; 15:18; 19:11) E kainnanoaki te taotaonakinnano irouia aomata ni kabaneia, ae nanona, te nanomwaaka ma te akoi i aan kakaantaningan reken te bitaki ae raoiroi riki.​—I-Rom 15:1-6.

Te Taotaonakinnano E Buokira bwa Ti na Nanomwaaka

12. Bukin tera ngkai e kakawaki te taotaonakinnano ngkana ti bo ma taiani kangaanga?

¹² Te taotaonakinnano e buokira bwa ti na nanomwaaka ngkana ti kaaitarai kangaanga aika a taraa n aki kona ni kaetaki n te tai ae waekoa. Ngaia anne are e a riki iroun Régis, are e taekinaki mai imwaina. Buuna e kaaitara ana kekeiaki ni beku iroun Iehova i nanon ririki aika mwaiti. Ma n te taina, e tangi neiei ao e kangai nakoina: “I ataia bwa bon te koaua [am Aro]. Buokai. I tangiria n reirei n te Baibara.” Imwin tabeua te tai e a babetitoaki n riki bwa te tia Kakoaua neiei. E kangai Régis: “E kakoauaki iai bwa Iehova e kakabwaia au kekeiaki, au taotaonakinnano ao nanomwaakau i nanon ririki akanne.” E reke kaniwangan ana taotaonakinnano.

13. Tera ae e buoka Bauro bwa e na nanomwaaka, ao e na kanga ana katoto iai ni buokira bwa ti na nanomwaaka naba?

¹³ N te moan tienture C.E., te abotoro Bauro e karaoa te banna ni katoto ae raoiroi ibukin te taotaonakinnano. (2 I-Korinto 6:3-10; 1 Timoteo 1:16) Ngke e a kaan tokini maiun Bauro, ao e reireina raoraona ae ataei riki nakoina ae Timoteo, n tuangnga bwa a na bwainikirinaki Kristian ni kabane. Bauro e taekina te katoto are e a tia ni karaoia, ao e taekin aroaro ni Kristian aika kakawaki aika a buoka karekean te nanomwaaka. E korea ae kangai: “Ngkoe, ko a tia ni irirai, ao ko ata au reirei ao aroarou ma au iango; bon raou ngkoe n te onimaki, n te taonannano, n te tangira, n te nanomaka, n taiani bainikirinaki ma taiani maraki. Ai bati ra te bainikirinaki ae I a tia n reke iai i Antioka, i Ikonio ao i Rititera! Ma e kamaiuai te Uea mani baikanne ni kabane. Ai aroia naba aomata ni bane aika a kani maiu n tangiran te Atua i nanoni Iesu Kristo: a na bainikirinaki.” (2 Timoteo 3:10-12, BK; Mwakuri 13:49-51; 14:19-22) Ti bane ni kainnanoa te onimaki, te tangira, ao ai te taotaonakinnano, ngkana ti na tokanikai n nanomwaaka.

Karina te Taotaonakinnano

14. Tera are e kabotaui aroaro n atua n aron te taotaonakinnano ma ngaia Bauro, ao tera ana reirei nakoia Kristian ake i Korote?

¹⁴ Te abotoro Bauro e kabotaua te taotaonakinnano ao aroaro n atua tabeua riki, ma taiani kunnikai ake a riai ni karinaki irouia Kristian, imwin kanakoan mwaan aika irekereke ma ‘aomataia nikawai.’ (I-Korote 3:5-10, BK) E korea ae kangai: “Ngkai bon ana aomata te Atua ngkami, aika kam rineaki ma n tangiraki, ao kam riai ni babaina te nanoanga, te akoi, te nanorinano, te nimamannei, te taotaonannano. Kam na uaia n taotaon nanomi ngkana tao iai te bobuaka i marenami; kam na uaia ni kakabarai ami bure: kam na katotonga te Uea ae e a tia ni kabarai naba ami bure. I aoni bai ni kabane ao kam na babaina te tangira, ae e na katiteuanaingkami n te aro ae e kororaoi.”​—I-Korote 3:12-14, BK.

15. Baikara uaa aika a na reke ngkana Kristian a “karina” te taotaonakinnano ao aroaro n atua tabeua riki?

¹⁵ Ngkana kaain te ekaretia a “karina” te nanoanga, te akoi, te nanorinano, te nimamannei, te taotaonakinnano ao te tangira, a kona ngkanne ni kaeta aia kangaanga i marenaia ma ni wawaakina aia beku iroun Iehova n te nano ae tii teuana. A riai riki mataniwi ni Kristian ni kaotiota te taotaonakinnano. Tao a riai ni boaa te Kristian temanna, ma a mwaiti aanga aika a kona ni karaoa aei iai. Bauro e kabwarabwaraa te kaantaninga ae te kabanea n raoiroi ngke e korea ae kangai nakon Timoteo: “Ko na boaiia, ko na kauungaia, n taotaonan nanom ni kabanea ma te reirei.” (2 Timoteo 4:2) Eng, ana tiibu Iehova a riai ni mwannanoaki n te taotaonakinnano, te atataiaomata, ao te akoi, n taai nako.​—Mataio 7:12; 11:28; Mwakuri 20:28, 29; I-Rom 12:10.

“Taotaon Nanomi Nakoia Aomata ni Kabaneia”

16. Tao tera ae e kona n riki ngkana ti ‘taotaon nanora nakoia aomata ni kabaneia’?

¹⁶ Ana taotaonakinnano Iehova nakoia aomata e kairoroira bwa ti na ‘taotaon nanora nakoia aomata ni kabaneia.’ (1 I-Tetaronike 5:14) E nanonaki n aei bwa e na aki waekoa ni bwara nanora irouia kaain ara utu aika tiaki taani Kakoaua, kaain rarikira, raora ni mwakuri, ke raora n reirei. A mwaiti taani Kakoaua aika a tokanikai i aon te kairiribai ibukina bwa a taona nanoia i nanon ririki aika mwaiti, nakoia raoia ni mwakuri ke n reirei ake a kaaitaraia ao a taetae ni kammarakinano nakoia. (I-Korote 4:5, 6) E korea ae kangai te abotoro Betero: “Ao kam na maeka n te aro ae raoiroi i buakoia Tientaire; ba, n te baere a bukiningkami iai ba kaanga aongkoa aomata akana kam kakaraoa ae buakaka ngkami, ao ngkai a nori ami makuri aika raraoi, ao a na neboa te Atua iai n ana bongi ni kawaria aomata.”​—1 Betero 2:12.

17. Ti na kanga ni katotonga ana tangira Iehova ao ana taotaonakinnano, ao bukin tera ngkai ti riai ni karaoa anne?

¹⁷ A na kamaiuaki aomata aika mirion ma mirion mwaitiia ibukin ana taotaonakinnano Iehova. (2 Betero 3:9, 15) Ngkana ti katotonga ana tangira ao ana taotaonakinnano Iehova, ti na nanomwaaka n tataekina euangkerion ana Tautaeka n Uea te Atua, ma n reireinia aomata bwa a na aantaeka n ana Tautaeka n Uea Kristo. (Mataio 28:18-20; Mareko 13:10) Ngkana ti a manga aki tataekina te rongorongo, ai aron ae ti tangiria n tiatiana aron ana taotaonakinnano Iehova, ao ti a manga mwaninga raoi bukin kaotiotana irouna are bon ibukin kairaia aomata nakon te rairannano.​—I-Rom 2:4.

18. Tera are e butiia ibukia I-Korote Bauro n ana tataro?

¹⁸ E korea ae kangai Bauro n ana reta nakoia Kristian ake i Korote are i Atia Minor: “Ma ngaia ae ti aki toki naba n tataro i bukimi, man te bong are ti moa n ongo taekana, ao ti aki toki ni butiia te Atua ba kam na kaonaki n atakin nanona n te rabakau n tamnei ma te ataibwai ni kabanea, ba kam aonga n nakonako n te aro ae tau ma nanon te Uea ae e na karika te kukurei i Rouna ni bwaai ni kabane, ao kam aonga n uaa ni makuri nako aika raraoi, ao kam aonga n riki rake n atakin te Atua. Ao ba kam na kakorakoraki n te korakora ni kabanea, n ai aroni mwakan neboakina, ba e na reke i roumi te nanomwaka ni kabanea ma te taotaonaki n nano ma te kimareirei.”​—I-Korote 1:9-11.

19, 20. (a) Tera ae ti na karaoia bwa a aonga n aki-bwara nanora n teimatoan kaotiotan te taotaonakinnano iroun Iehova? (b) Baikara kakabwaia aika a na reke man ara taotaonakinnano?

¹⁹ A aki kona ni bwara nanora ni maanin ana taotaonakinnano Iehova, ngkana “ti kaonaki n ataakin nanona,” are E “tangiriia aomata ni kabaneia ba a na kamaiuaki ma n reke irouia atakin te koaua.” (1 Timoteo 2:4, BK) Ti na teimatoa n “uaa ni makuri nako aika raraoi,” ao e moamoa riki tataekinan “euangkerion uean te Atua.” (Mataio 24:14) Ngkana ti kakaonimaki ni kakaraoa aei, Iehova e na ‘kakorakoraira n te korakora,’ bwa ti aonga n ‘nanomwaka nakoni bwaai ni kabane ma te taotaonaki n nano ma te kimareirei.’ Ngkana e a reke anne, ao ti na “nakonako n te aro ae tau ma nanon” Iehova, ma n namakina te raunnano ae reke man ataakin ae e ‘kukurei iroura.’

²⁰ Ti bia kakoauaa aron riain ana taotaonakinnano Iehova. E buoka aron kamaiuara ao kamaiuaia akana a butimwaea ara mwakuri n tataekina te rongorongo ao n anga reirei. (1 Timoteo 4:16) Karikirakean uaan te taamnei ae te tangira, te akoi, te raoiroi, te nimamannei, ao te tauu-baang, e na buokira bwa ti na taotaon nanora ma te kimwareirei. Ti na rabakau riki ni maeka n rau ma kaain ara utu ao tarira ao mwaanera n te ekaretia. Te taotaonakinnano e na buokira naba bwa ti na taon nanora nakoia raora ni mwakuri ke raora n reirei. Ao e na manena ara taotaonakinnano, bwa e na kamaiuia taani bure ma n neboa te Atua are e taotaona nanona, ae Iehova.

[Kabwarabwara ae nano]

Ko Kona ni Kabwarabwaraa?

• Baikara aaro tabeua ake e karaoi Kristo are e kaotia iai bwa ngaia te banna ni katoto ae moanibaan te raoiroi ibukin te taotaonakinnano?

• Tera ae e na buokira ni karikirakea te taotaonakinnano?

• E a kanga te taotaonakinnano ni buokia utu, botaki ni Kristian, ao ai unimwaane?

• E na kanga kaotiotan te taotaonakinnano ni karekei kakabwaiara ao kakabwaiaia aomata tabemwaang?

[Taamnei n iteraniba 17]

E ngae ngke e karawawataki Iesu, ma e bon taona nanona nakoia taan rimwina

[Taamnei n iteraniba 18]

A kaungaki mataniwi ni Kristian bwa a na karaoa te katoto ae raoiroi n aron te taotaonakinnano ngkana a mwamwakuri ma taria n te onimaki

[Taamnei n iteraniba 19]

Ngkana ti katotonga ana tangira ao ana taotaonakinnano Iehova, ti na teimatoa n tataekina te euangkerio

[Taamnei n iteraniba 20]

E tataro ni bubutii Bauro bwa Kristian a na ‘taotaon nanoia ma te kimwareirei’