“Kariki Uaa Aika Bati”

“Kariki uaa aika bati; ao bon au reirei ngkami iai.”​—IOANE 15:8.

1. (a) Tera te kaetieti are e taekinna Iesu nakoia ana abotoro, ibukin te kan riki bwa te tia rimwina? (b) Tera te titiraki ae ti riai n titirakinira?

BON te tairiki are imwain maten Iesu are e a karekea iai ana tai ae bati ibukin kaungaaia ana abotoro, rinanon te maroro ma ngaiia are a a kaotii raoi iai nanoia. N te tai aei ao e a bwakanako te nukanibong, ma ibukin tangiraia ae bati irouna, ao e kairaki bwa e na teimatoa n taetae-ni-kawai ma raoraona aika e rangi ni kaan ma ngaiia aikai. Mangaia are ibuakon ana maroro ao e kauringia iai taekan te kaetieti riki teuana ae e riai n reke irouia ibukin teimatoaia n riki bwa taan rimwina. E taku: “E neboaki Tamau n aei, ngkana kam kariki uaa aika bati; ao bon au reirei ngkami iai.” (Ioane 15:8) Ti kaakaraoi nanon kaetieti ni kaineti ma rikira bwa taan rimwin Kristo ni boong aikai? Tera ae e nanonaki n ae ti na “kariki uaa aika bati”? Ibukin kaekaan anne, ao ti na manga iangoa riki kanoan ana maroro n te tairiki naba anne.

2. Tera te kabotau ni kaineti ma te uaa are e taekinna Iesu n te tairiki are imwain matena?

² Te kaetieti ibukin karikan te uaa ae bati, boni kanoan naba ana kabotau Iesu are taekinna nakoia ana abotoro. E taku: “Ngai te kai ae te kurebe ni koaua, ao Tamau te tia ribana. Te mwanga ae i nanou ae aki uaa, ao E uotia nako: ao te mwanga ae uaa, ao E kaitiakia, ba e na kamaiti riki uaa. Ao kam itiaki ngkai n te taeka are I atongnga nako imi. Kam na maeka i nanou, ao Ngai i nanomi. E aki kona ni kariki uaa te mwanga i bon i rouna, ngkana e aki mena ni kaina; ao ai aromi naba, kam aki kona, ngkana kam aki maeka i nanou. Ngai kaina, ngkami mwangana. . . . E neboaki Tamau n aei, ngkana kam kariki uaa aika bati; ao bon au reirei ngkami iai. I tangiringkami n ai aron Tamau ngkae E tangirai: kam na maeka n tangirau. Ngkana kam kawakin au tua, ao kam maeka n tangirau.”​—Ioane 15:​1-​10.

3. Tera ae a riai ni karaoia taan rimwin Kristo bwa a aonga ni kariki uaa?

³ N te kabotau aei, Iehova bon te tia Ribana, Iesu bon te kai ae te kurebe ao abotoro ake e taetae nakoia, boni mwaanga. A na kona ni kariki uaa abotoro ngkana a kakorakoraia ni ‘maeka i nanon’ Iesu. Imwina e a manga kabwarabwaraa te anga teuana Iesu are a na kona n tokanikai iai abotoro ni kateimatoaa te reitaki ae kakawaki aei: “Ngkana kam kawakin au tua, ao kam maeka n tangirau.” Imwina riki e a manga korea te kibuntaeka ae kuri n titeboo ma anne te abotoro Ioane, nakoia raona ni Kristian: “Ane tauu ana tua [Kristo] ao e maeka i nanona.”a (1 Ioane 2:24; 3:24) Mangaia are, a kona n teimatoa ni maeka i nanon Kristo taan rimwina ngkana a kawakin ana tua, ao man te reitaki anne are a a kona iai ni kariki uaa. Aekakira aron tein te uaa ae ti riai ni karikia?

Te Anga Ibukin Rikirakera

4. Tera reireiara ae reke man te koaua are Iehova e ‘uoti nako’ mwanga ake a aki kariki uaa?

⁴ N te kabotau i aon te kai ae te kurebe, ao e oti iai bwa Iehova e ‘uota nako,’ ke e korea nako te mwanga are e aki kariki uaa. Tera ae ti kaongoaki ikai? Ti kaongoaki ikai bwa tiaki tii taan rimwin Kristo aika riai ni kariki uaa, ma bon aomata ni kabane ake iai aia konabwai ni karaoa te mwakuri aei, n aki ongeia bwa baikara kataakiia ke tera tukaia aika kona n riki iai. Ni koauana, ‘uotakinakoan’ ke kakeaan bongan ana kekeiaki te tia rimwin Kristo are e aki kona ni kakoroa bukina, kioina ngke e a rangi n riaon ana konabwai, e na bon aki boraoi ma aroaron Iehova aika tatangira.​—Taian Areru 103:14; I-Korote 3:23; 1 Ioane 5:3.

5. (a) Tera aron ana kabotau Iesu ni kaotia bwa ti kona n karikirakei riki arora ni kariki uaa? (b) Aeka n uaa raa aika uoua aika ti riai n iaiangoi?

⁵ E kaotaki naba n ana kabotau Iesu ibukin te kai ae te kurebe bwa ti riai ni kakaaei aanga ibukin rikirakera n ara mwakuri ngkai taan rimwin Kristo ngaira, e ngae ngke iai tian ara konabwai. Nora aron taekinana iroun Iesu: “Te mwanga ae i nanou ae aki uaa, ao E uotia nako: ao te mwanga ae uaa, ao E kaitiakia, ba e na kamaiti riki uaa.” (Ioane 15:2) Ngke e nang raabane maroroakinan ana kabotau, ao e kaungaia taan rimwina bwa a na kariki “uaa aika bati.” (Kibuna 8) Tera ae nanonaki n te rongorongo aei? Ti aki riai n tabe ma oin nanora ke ni kaota te aki kani bwerengaki, ngkai taan rimwin Kristo ngaira. (Te Kaotioti 3:14, 15, 19) Ma ti riai ni kakaaei aanga ake ti na karikirakei riki iai arora ni kariki uaa. Aeka n uaa raa aika ti riai ni kakorakoraira ni kabatiai? Bon aikai: (1) “Uaan te Tamnei” ao (2) Uaan tataekinan te Tautaeka n Uea.​—I-Karatia 5:22, 23; Mataio 24:14.

Uaan te Aroaro ni Kristian

6. E kanga Iesu Kristo ni kaatuua bonganan uaan te taamnei are moan taekinaki?

⁶ Moan “uaan te Tamnei” bon te tangira. Taamnein te Atua ae raoiroi e karika te tangira i nanoia Kristian, ibukina bwa a ongeaba n ana tua Iesu are e tuangia tabeua te tai imwain are e kaikonaka taekan te kai ae te kurebe ae kariki uaa. E tuangia ana abotoro ni kangai: “I anganingkami te tua nabangkai, ba kam na i tangitangiri.” (Ioane 13:34) Ni koauana, e aki toki ni kaokioka kauringaia ana abotoro Iesu ibukin te riai ni kaotiota aroaron te tangira, n ana tai ni maroro, n ana kabanea n tairiki ni maiuna i aon te aonnaba.​—Ioane 14:15, 21, 23, 24; 15:12, 13, 17.

7. E kanga te abotoro Betero ni kaotia bwa te kariki uaa e irekereke ma kaotiotan aroaroni Kristo?

⁷ Betero are mena naba ikekei n te tairiki arei, e ataia raoi bwa te tangira are aekan ana tangira Kristo ao aroaro nako ake a irekereke iai, a riai ni kaotiotia i marenaia taan rimwin Kristo ni koaua. N ririki ake imwina, e kaungaia Kristian Betero bwa a na karikirakei aeka n aroaro aikai n aron te taotaonakinnano, tangiraia taari ao te tangira. E taekinna naba bwa karaoan anne e kona n totokoira man “te taningaroti ke te aki kariki uaa.” (2 Betero 1:5-8, NW) N aki ongeia bwa tera aroarora, ma kaotiotan uaan te taamnei bon te bwai ae kona n reke iroura. Ti bia kakorakoraira ni kaotiota te tangira, te akoi, te nimamannei, ao ai aroaroni Kristo riki tabeua n aron are ti kona bwa “akea te tua ae eki nako baikai,” ke akea tukaia. (I-Karatia 5:23) Ni koauana, ti na “kamaiti riki uaa.”

Karikan Uaan Tataekinan te Tautaeka n Uea

8. (a) Tera irekereken uaan te taamnei ao uaan tataekinan te Tautaeka n Uea? (b) Tera te titiraki ae ti riai n iangoia?

⁸ E katamaroaki te aroka man uaana aika kirimatamata ma ni kakangkang. Ma a kakawaki riki manenaia ibukin rabwatara nakon tamaroaia. A boni kakawaki naba uaa ibukina bwa a kona koraaia ni kariki aroka aika bati. N aron naba anne, a a bati riki bwaai aika reke man uaan te taamnei irarikin are e katamaroai aroarora ni Kristian. Aroaro n aron te tangira ao te onimaki, a kaungaira bwa ti na tibwatibwaa nako koraan te Tautaeka n Uea are kuneaki n ana Taeka te Atua. Nora aron Bauro ni katuruturua kakawakin te reitaki iai. E taku: “Ngaira naba ti onimaki [ae uaan te taamnei], ma ngaia ae ti taetae naba.” (2 I-Korinto 4:13) Ni kaineti ma aei, e a manga kabwarabwaraa riki Bauro ni kangai: “Ti na tai toki n anga te karea ae karaoiroan te Atua, ae uaani matanriara aika kaota tauani bukin arana.” Aei bon te kauoua n uaa are ti riai ni kaotiotia. (Ebera 13:15) Ti kona ni karekei riki aanga i nanoni maiura ake ti na kona iai ni kariki uaara “aika bati” ngkai taan tataekina ana Tautaeka n Uea te Atua ngaira?

9. E koaua bwa karikan te uaa, titeboo ma karekeaia taan rimwin Kristo? Kabwarabwaraa.

⁹ Ibukin reken te kaeka ae eti, ti riai moa n ota raoi bwa baikara bwaai aika irekereke ma uaan te Tautaeka n Uea. E na eti ngkana ti taekinna bwa karikan te uaa, nanona karekeaia taan rimwin Kristo? (Mataio 28:19) E koaua bwa te uaa are ti karikia, e kaineti nakoia aomata ake ti buokiia bwa a na riki bwa taan taromauria Iehova aika bwabetitoaki? Tiaki bwa ngkana ngaia anne, ao e na rangi ni kabwaraaki nanoia raora aika taani Kakoaua ake a a tia ni kakaonimaki n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea i nanon ririki aika mwaiti, n taabo aika a aki bati ni kan ongora iai aomata. Eng bwa ngkana uaan te Tautaeka n Uea are ti karikia, e tii kaineti nakoia taan rimwin Kristo aika boou, ao ai aron ae taani Kakoaua aika mwakuri korakora, a katotonga te mwanga ae aki kariki uaa are taekinna Iesu n ana kabotau! Ni koauana, tiaki anne ae nanonaki. Mangaia are tera raoi uaan te Tautaeka n Uea ae reke man ara mwakuri ni minita?

Karikan Uaa man Tibwatibwakin Koraan te Tautaeka n Uea

10. E a kanga ana kabotau Iesu ibukin te tia ununiki ao taano aika kakaokoro, ni kaota ae nanonaki raoi n uaan te Tautaeka n Uea ao tera ae aki nanonaki iai?

¹⁰ E oti te kaeka n ana kabotau Iesu ibukin te tia ununiki ao taano aika kakaokoro nako. Bon te kaeka ae kaunganano nakoia te koraki ake a uarongorongo n taabo ake a aki bati ni kan ongora iai aomata. E taku Iesu bwa te koraa bon rongorongon te Tautaeka n Uea are kuneaki n ana Taeka te Atua, ao te tano e tei ibukin nanon te aomata. Iai tabeua koraa aika ‘bwaka i aon te tano ae raoiroi, ao a rikirake, ao a kariki uaa iai.’ (Ruka 8:8) Te uaa raa? E koaua bwa ngkana e a tia ni karika baana te uita ma n ikawai, ao e kariki koraa aika boou ma tiaki kain uita aika uarereke. N aron naba anne, e karika uaana te Kristian ae taekan koraa aika boou ibukin te Tautaeka n Uea ma e aki nanonaki iai, taan rimwin Kristo aika boou.

11. E na kanga ni kabwarabwaraki uaan te Tautaeka n Uea?

¹¹ Mangaia are uaa aika nanonaki ikai bon tiaki taan rimwin Kristo aika tibwa reke ao tiaki naba aroaro ni Kristian aika boou. Kioina ngkai te koraa are unikaki bon taekan te Tautaeka n Uea, uaana ngkanne a na riki bwa katotongan te koraa anne aika mwaiti riki. Te kariki uaa n te itera aei, e kaineti ma tataekinan te Tautaeka n Uea. (Mataio 24:14) Te koaua bwa e kona n reke iroura uaan tataekinan te Tautaeka n Uea, are nanona karaoakin te mwakuri n tataekina te rongorongo ae raoiroi, n aki ongeia bwa tera ara kangaanga iai? Eng e boni kona! E kabwarabwaraa bukina Iesu n te kabotau naba anne.

Karaoan Ara Kabanea n Raoiroi Ibukin Neboan te Atua

12. Te koaua bwa e kona n reke uaan tataekinan te Tautaeka n Uea irouia Kristian ni kabane? Kabwarabwaraa.

¹² E taku Iesu: “Are unikaki n te tano are raoiroi . . . a kariki uaaia tatabe bubua, ao tabemang kaka onobwi, ao tabemang kaka tenibwi.” (Mataio 13:23) E kona ni kakaokoro aia konabwai ni kariki uaa koraa ake a unikaki, ni kaineti ma aroaroia. N aron naba anne, e kona ni kakaokoro aron ara konabwai n tataekina te rongorongo ae raoiroi ibukin kakaokoron aroarora, ao e kaotia Iesu bwa e bon ataa te itera aei. A kona tabeman n reke riki aia tai iai, tabeman a kona ni marurung riki rabwataia ao n rangi ni kakammwakuri. Mangaia are, te bwai ae ti kona ni karaoia e kona n raka ke ni kee nakoia ake tabeman, ma e kakawaki ae oti iai ara kabanea ni konaa ibukina bwa e kukurei iai Iehova. (I-Karatia 6:4) E ngae naba ngkana e a uarereke ara ibuobuoki n te mwakuri n tataekina te rongorongo ibukin te kara ke toaran bwain rabwatara, ma ti bon aki nanououa bwa Tamara ae tatangira ae Iehova, e iangoira bwa kaain te koraki naba aika teimatoa ni “kariki uaa aika bati.” Bukin tera? Ibukina bwa ti anganna ‘ara bwai ni kabane ake iai iroura’ ae taekan te beku irouna ma nanora ni kabane.b​—Mareko 12:43, 44; Ruka 10:27.

13. (a) Tera bukina ae rangi ni kakawaki ibukira bwa ti na teimatoa ni karika uaan tataekinan te Tautaeka n Uea? (b) Tera ae e na buokira n teimatoa ni kariki uaa n taabo ake a aki bati ni kan ongora iai aomata?​—(Nora te bwaoki n te iteraniba 31.)

¹³ N aki ongeia bwa e na tera aron rababan ara konabwai ni karika uaan tataekinan te Tautaeka n Uea, ma ngkana ti ururinga bukin karaoana iroura, ao ti na kairaki iai bwa ti na “kariki uaa.” (Ioane 15:16) E kaota bukina ae rangi ni kakawaki Iesu ngke e kangai: “E neboaki Tamau n aei, ngkana kam kariki uaa aika bati.” (Ioane 15:8) Eng, e karaoiroaki aran Iehova n ara mwakuri n tataekina te rongorongo i mataia botannaomata ni kabaneia. (Taian Areru 109:30) E taekina ae kangai Nei Honor, ae te tia Kakoaua ae kakaonimaki ae ai itibwi tabun ana ririki: “Bon te kakabwaia naba te tei ibukin Teuare Moan te Rietata n taabo ake a aki bati ni kan ongora iai aomata.” Ngke e titirakinaki Claudio, ae te tia Kakoaua ae ingainga nanona iai ni moa man 1974, bwa bukin tera ngkai e teimatoa n tataekina te rongorongo e ngae ngke tii tabeman aika a butimwaea te rongorongo n ana aono, ao e kaekaia ni mwanewea Ioane 4:34, are ti wareka iai ana taeka Iesu aikai: “Kanau te tou mwin ana taeka Teuare kanakomaiai, ao te katia ana makuri.” E a manga taku riki: “I aki tii tangiria ni moana au mwakuri iai ma I kani katiaa naba, ibukina bwa te tia Tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ngai, n aron naba Iesu.” (Ioane 17:4) A boraoi nanoia ma te kaeka anne, Ana Tia Kakoaua Iehova ni katobibia te Aonnaba.​—Nora te bwaoki ae atuna, “Ti na Kanga ni ‘Kariki Uaa ni Botumwaka,’ ” n te iteraniba 31.

Tataekinan te Rongorongo ao te Angareirei

14. (a) Baikara kaantaninga aika uoua ake e aanaki iai aia mwakuri Ioane te tia Bwabetito ma Iesu? (b) Ko na kanga ni kabwarabwaraa te mwakuri ni Kristian ni boong aikai?

¹⁴ Te moan aomata n riki bwa te tia tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea are taekinaki n taian Euangkerio, bon Ioane te tia Bwabetito. (Mataio 3:1, 2; Ruka 3:18) Oin raoi ana kaantaninga iai bwa “e na kaotioti,” ao e karaoia ma nanona n onimaki ae korakora ao e kaantaningaia bwa a na “bane aomata n onimaki.” (Ioane 1:6, 7) Ni koauana, iai tabeman ibuakoia te koraki ake e tataekinaki te rongorongo nakoia ae a a tia n riki bwa taan rimwin Kristo. (Ioane 1:35-​37) Mangaia are Ioane bon te tia tataekina te rongorongo ao te tia kairiia naba aomata bwa a na riki bwa taan rimwin Kristo. Iesu bon te tia tataekina te rongorongo ao te tia angareirei naba. (Mataio 4:23; 11:1) Mangaia are ti na aki mimi iai, ngke e tuangia taan rimwina bwa a na aki tii tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ma a na buokiia naba aomata ake a butimwaea te rongorongo bwa a na riki naba bwa taan rimwin Kristo. (Mataio 28:19, 20) Ara mwakuri ni boong aikai bon tataekinan te rongorongo ao te angareirei naba.

15. Tera te bwai ae titeboo iai aroia aomata ni butimwaea te mwakuri n tataekina te rongorongo are karaoaki n te moan tienture C.E., ao ae karaoaki ni boong aikai?

¹⁵ Ibuakoia te koraki ake n te moan tienture C.E. ake a ongora n te rongorongo are tataekinna Bauro ao n ana anga reirei iai, e noraki bwa “temangina a kakoauai baike a atongaki, ao temangina a aki.” (Mwakuri 28:24) Ai bon tii te arona naba ma boong aikai. E kananokawaki bwa angiin koraan te Tautaeka n Uea a mrara n taano aika matoatoa. Ma e ngae n anne, bon iai naba koraa aika bwaka i aon taano aika raraoi, a karibui wakaaia iai, ao a rikirake n aron are e a kaman taekinna Iesu. Ni koauana iai aomata aika raka mwaitiia i aon 5,000 ni katobibia te aonnaba ngkai, aika a a tia n riki bwa taan rimwin Kristo ni koaua, ni katoa wiki i nanon te ririki! Taan rimwin Kristo aikai “a kakoauai baike a atongaki,” e ngae ngke angiia aomata a aki. Tera ae buoka nanoia bwa a na kani butimwaea rongorongon te Tautaeka n Uea? N angiin te tai boni kaotan tabeakinaia aomata are a kaotiotia taani Kakoaua, ae nanonaki iai tebokakin te koraa are e a tibwa unikaki n te aro ni kaikonaki, ae e karekea te kaokoro. (1 I-Korinto 3:6) Iangoi katoto aika tii uoua mai buakon katoto aika mwaiti.

E Karika te Kaokoro Tabeakinaia Aomata

16, 17. Bukin tera ngkai e kakawaki bwa ti na kaota tabeakinaia te koraki ake ti kaitiboo ma ngaiia n ara mwakuri ni minita?

¹⁶ Nei Karolien, ae te tia Kakoaua ao te roro-n-rikirake, e kawara te unnaine are bon akea nanona ni kan ongora n rongorongon te Tautaeka n Uea. A kani buoka te unnaine aei Karolien ma raona ni mwakuri n te tai anne ibukina bwa e kabaeaki baina n te moti-ni-kunnikai, ma e aki kan butimwaea te ibuobuoki te unnaine aei. Uabong imwina ao a a manga kawara mwengan te unnaine arei ao n titirakinna bwa e uara. E taku Nei Karolien: “E okoro te bwai ae riki ikai bwa e mimi te unnaine aei n ataakin ae ti bon tabe ma ngaia. E karinira n ana auti, ao e a moanaki naba te reirei n te Baibara ma ngaia.”

¹⁷ Nei Sandi, ae te tia Kakoaua n te United States, e kaota naba tabeakinaia te koraki ake e tataekina te rongorongo nakoia. E tuoa te kaongora n te nutibeebwa ae bwain abana, ibukia ataei aika bungiaki ao e kawariia aia karo ataei aikai ma te boki ae My Book of Bible Stories.c Kioina ngkai e aki toki n titiku te tina n te mwenga ao ni kukukurei ni kaota natina nakoia ake a kawaria, ao aei are e a kona n reke iai moanakin te maroro ma ngaia. E kabwarabwaraa Nei Sandi ni kangai: “I maroroakina kakawakin te wareware ibukin aia reitaki kaaro ma natiia are e a tibwa bungiaki. Imwina I a manga maroroakin kangaanga ake a na reke n tain kaikawakia ataei n te aonnaba aei.” N te tai ae aki rangi ni maan n nako, ao e noraki uaan te mwakuri anne, bwa e a moana ana beku ibukin Iehova te tina ma natina aika onoman. Kawaraia aomata ao tabeakinaia moa, e kona ni karekei uaa aika kakimwareirei n aron aikai n ara mwakuri ni minita.

18. (a) Bukin tera bwa ti bane ni kona ni karaoa nanon te kaetieti ibukin te “kariki uaa aika bati”? (b) Baikara kaetieti aika tenua ibukin te kan riki bwa te tia rimwin Kristo ake a taekinaki n ana Euangkerio Ioane, ae ko tabe n iangoa kakoroan bukiia?

¹⁸ Ai kaunga nanora ataakin ae e boni kona n reke iroura te bwai ae kainnanoaki ae te “kariki uaa aika bati!” N aki ongeia bwa ti uarereke ke ti a kara, ti marurung ke ti aoraki, ti uarongorongo n taabo ake a aki bati ni kan ongora iai aomata ke n taabo ake a kan ongora iai, ma ti boni bane ni kona ni kariki uaa aika bati. N te aro raa? Man kabatian kaotiotan uaan te taamnei n ara kabanea ni konaa ao ni kabutaa nako rongorongon te Tautaeka n Uea ni kaineti ma ara kabanea ni konaa. N tain karaoan aei, ti bia keiakinira naba n ‘taua ana taeka Iesu’ ao n “i tangitangiri.” Eng, ti kakoauaa bwa ‘ana reirei Kristo ni koaua ngaira’ ngkana a reke iroura kaetieti aika tenua aika kakawaki, ibukin te kan riki bwa te tia rimwin Kristo ake a taekinaki n ana Euangkerio Ioane.​—Ioane 8:31; 13:35.

[Kabwarabwara ae nano]

Titiraki ni Kauring

• Aekaki n uaa raa aika ti riai ni karikii ni kabatiai?

• Bukin tera bwa bon te bwai ae kona n reke iroura te tia ae te “kariki uaa aika bati”?

• Baikara kaetieti aika kakawaki aika tenua ibukin te kan riki bwa te tia rimwin Kristo, ake a taekinaki n ana Euangkerio Ioane, aika ti a tia n rinanoi?

[Te bwaoki/Taamnei n iteraniba 31]

Ti Na Kanga Ni “Kariki Uaa Ni Botumwaka”

TERA ae e buokiko bwa ko na teimatoa ni kakaonimaki n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea n taabo ake e aki-bati ni butimwaeaki iai? Aikai kaeka tabeua aika a na ibuobuoki ni kaekaa te titiraki aei.

“E reke te kaantaninga ae raoiroi ao te botumwaaka ni kaaitarai aroaroia aomata aika kakaokoro aikai, man ataakin ae e boutokaira Iesu n ara mwakuri ni kabane.”​—Aikai ana taeka Harry ae 72 ana ririki; are bwabetitoaki n 1946.

“E aki toki ni kaungaai te kibu ae 2 I-Korinto 2:17. E taekinna bwa ti buoka te mwakuri ni minita ‘i aan ana kaantaninga te Atua, ao n raonaki naba iroun Kristo.’ Ngkana I karaoa te mwakuri ni minita, ao I kukurei ni mwakuri ma raoraou aika I rangi n tatangiriia.”​—E taekina anne Claudio, ae 43 ana ririki; ao e bwabetitoaki n 1974.

“Ni koauana, te mwakuri n tataekina te rongorongo bon te bwai ae rangi ni kangaanga karaoana irou. Ma e ngae n anne, I a tia n nora koauan taeka ake a koreaki n Taian Areru 18:29 aika kangai: ‘I ewewe ri aon te nono iroun Atuau.’”​—E taekina aei Gerard ae 79 ana ririki are bwabetitoaki n 1955.

“Ngkana arona bwa I kona ni wareka tii teuana te kibu n au tai ni mwakuri ni minita, ao e a bon torobaki naba iai nanou bwa I ataia ae e a tia te Baibara n tuoa nanon te aomata.”​—Aio ana bwaebwaeti Nei Eleanor, ae 26 ana ririki; are bwabetitoaki n 1989.

“I teimatoa ni kaakatai reirei aika kakaokoro nako i aon aron moanakin kataetaeaia kaain auti ake I kawari. A a rangi ni mwaiti reirei aikai n te aro are e na bon aki reke au tai ni kamanenai ni kabane i nanon nikiran au bong ni maiu.”​—Aikai ana taeka Paul, ae 79 ana ririki; are bwabetitoaki n 1940.

“I aki kona n un ngkana a aki-raraoi aia kaeka aomata. I kataia ni karaoa au maroro nakoia ma te bwanaa n iraorao ao te moangare, I maroro ma ngaiia ao n ongora naba n aia iango.”​—E taekina aei Daniel, ae 75 ana ririki; are bwabetitoaki n 1946.

“I a tia ni kaitiboo ma aomata ake a a tibwa tia ni bwabetitoaki, ao a tuangai bwa a buokaki bwa a na riki naba ngaiia bwa taani Kakoaua man au mwakuri n tataekina te rongorongo. I aki ataia, bwa ngaia iai temanna ae e reirei ma ngaiia n te Baibara imwiu ao ni buokiia bwa a na rikirake iai. I rangi ni kukurei n ataia bwa ngaia e karaoaki ara mwakuri ni minita aei n te bonnano ao te uaia n ibuobuoki, n aron naba ae nonoraki irouia kaain te tiim n takaakaro teuana.”​—E taekina aei Nei Joan, ae 66 ana ririki; are bwabetitoaki n 1954.

Tera ae e buokiko bwa ko na “kariki uaa ni botumwaka”?​—Ruka 8:15.