Kaatuua Riki Taraakin Raoiroia Aomata
“Ko na uringai ni kakabaiaai.”—NEEMIA 13:31.
1. E kanga Iehova ni kaatuua riki taraakin raoiroia aomata ni kabane?
IMWIN te uananginang ae bati ao te nubono i nanon tabeua te bong, a na manga kukurei aomata ngkana a nora otin taai. N aron naba anne, ngkana e a manga rangi ni maan ni korakora te riringa ao e a aki bwabwaka te karau, ma ngkana iai te maatim teutana ao e a bon rangi ni kakukurei naba anne ma ni kamaiu. E a tia ni karaoa karawan te aonnaba ara tia Karikiriki ae Iehova, bwa e aonga ni kona n reke te bwai n tituaraoi ae tauan kanoan te bong. E katereterea aron ana tituaraoi te Atua Iesu ngke e reirei ni kangai: “Kam na tangiriia ami kairiribai, ao tataro i bukiia akana bainikiriningkami; ba kam aonga n riki ba natin Tamami are i karawa: ba E kaota ana taai i aoia akana buakaka ma akana raoiroi, ao E kabwaka te karau i aoia akana atataiaomata ma akana babakanikawai.” (Mataio 5:43-45) Eng, e karaoa ae raoiroi Iehova nakoia aomata ni kabane. A riai ni kakorakoraia ni katotongnga naba ana toro n aroia ni kaatuua riki taraakin raoiroia aomata.
2. (a) Bukin tera ngkai e bwabwaina te raoiroi Iehova nakoia aomata ni kabaneia? (b) Tera te bwai ae taraia Iehova ni kaineti ma butimwaean ana mwakuri aika raraoi mairoura?
2 Bukin tera ngkai e bwabwaina te raoiroi Iehova? E aki roko n te toki aroaron Iehova ae te taraa raoiroia aomata man te tai are e moani bure iai Atam. (Taian Areru 130:3, 4) Ana kaantaninga bwa e na kaokiia aomata aika ongeaba bwa a na maiu n te Baretaiti. (I-Ebeto 1:9, 10) Ana akoi ae taonako e anganira kaantaningan te kamaiuaki man te bure ao te kororaoi rinanon te Kariki are beritanaki. (Karikani Bwaai 3:15; I-Rom 5:12, 15) Kariaiakan te babaire ibukin te kaboomwi, e karekea angan te manga kororaoi. E tabe ngkai Iehova n tarataraa arora ni butimwaea ana mwakuri n akoi nakoira n tatabemanira nako. (1 Ioane 3:16) E atai arora ni kaotiota ara kakaitau ibukin raoiroina. E korea ae kangai te abotoro Bauro: “E aki ribuaka te Atua ni manuoki ami makuri ma ami tangira are kam kaotia nakon arana.”—Ebera 6:10.
3. Baikara titiraki aika ti riai n iangoi?
3 Ti na kanga ni katotonga Iehova ni kaatuua riki taraakin raoiroia aomata? Ti na iangoa kaekaan te titiraki aei ae aua iteran te maiu iai: (1) te mwakuri ni minita ni Kristian, (2) te utu, (3) te ekaretia, ao (4) ara iraorao ma tabemwaang.
N te Uarongorongo ao ni Karekeaia Taan Rimwin Iesu
4. E kanga n reke te mwakuri ni minita ni Kristian bwa te anga ibukin kaatuuan riki taraakin raoiroia aomata?
4 Iesu e kaeka aia titiraki taan rimwina ni kaineti ma nanon te kaikonaki i aon taekan te uita ao te titania ni kangai: “Nen aroka aonaba ni bane.” Ti ataa te koaua aei ngaira aika taan rimwina n taai aikai n arora ni karaoa ara mwakuri ni minita. (Mataio 13:36-38; 28:19, 20) E irekereke ara mwakuri ni minita ma tataekinan ara onimaki nakoia aomata. E rangi ni koaua bwa a boni kinaaki Ana Tia Kakoaua Iehova n aia mwakuri ni minita man te auti teuana nakon te auti teuana, ao i rarikin te kawai, ike e a teretere iai ara kakorakora ni kakaaia aomata aika a na butimwaea rongorongon te Tautaeka n Uea. E tua Iesu ni kangai: “Ngkana kam rin n te kawa teuana ke te tabo ni maeka teuana, ao kam na ukera iai te aomata ae e tau ni butimaingkami.”—Mataio 10:11, BK; Mwakuri 17:17; 20:20.
5, 6. Bukin tera ngkai ti na kateimatoaa okiokiraia aomata ni mwengaia?
5 Ngkana ti kawariia aomata aika a aki kaantaninga rokora, ao ti nora iai aroia nakon ara rongorongo. N tabetai ao ti noria bwa iai temanna ae kan ongora iroura, ao temanna ae kaain naba te mwenga anne, e na takarua nakoira ni kangai: “Ti aki kan ongora,” ike e a bukikooti naba iai rokora. Ai kananokawaki ra noran ana kan ongora temanna ngkana e a taonaki nako naba iroun are e aki kan ongora! Tera ngkanne ae ti na kateimatoaa karaoana bwa ti aonga n tataraa riki iai raoiroia aomata?
6 Manga okirakaua nakon te mwenga anne, n tain manga karaoan te aono anne, e kona ni karekea ara tai n taetae tii nakon te aomata are e totokoa te maroro n rokora are mai mwaina. Ti kona naba ni katauraoira ngkana ti uringa te bwai are riki n te tai are nako. E kona n taku te aomata are e aki kan ongora bwa e karaoa ae raoiroi ngke e totokoira, ao e tuka te aomata are e kan ongora n rongorongon te Tautaeka n Uea. Tao e kona n rotaki ana iango ni bukibuki aika kairua ibukira. Ma e aki tukira anne man uarongorongoan taekan te Tautaeka n Uea nakon te mwenga anne, bwa ti riai ni kataia ni kaeta aki otan te aomata aei ma te mwamwannano. Ti rangi ni kani buokiia aomata nako bwa a na karekea te atatai ni koaua i aon taekan te Atua, ma e a bon nakon Iehova ngkanne bwa tao e na atika nanon te aomata arei nakoina.—Ioane 6:44; 1 Timoteo 2:4.
7. Tera ae e na buokira bwa ti na rabakau n angareirei ngkana ti kawariia aomata?
7 E reireinia naba taan rimwina Iesu taekan taiani kangaanga n te utu. E taekina ae kangai: “I roko ba N na karekea te bobuaka i marenan te nati te mane ma tamana, i marenan te nati te aine ma tinana, ao i marenan neiere bun te nati ma tinani buna.” E a manga reitia riki ni kangai: “Ana kairiribai te aomata boni kain ana utu.” (Mataio 10:35, 36, BK) Ma e ngae n anne, e kona naba ni bitaki aroia ma aia iango. E kona n anaaki nanoia aomata bwa a na kan ongora iroura ngkana iai rawawataia n aron te aoraki ae karina n roko, maten temanna aia koraki, kabuanibwai aika riki man waakin te aonnaba n aron te mwaeiei, rawawatan nanoia, ao a a bati riki. Ngkana ti iaiangoa taekan ae a na aki butimwaira aomata nako, ti kaatuua riki ngkanne taraakin raoiroia? Bukin tera ngkai ko aki manga okira riki mwengaia n te taina? Tao e na boni bitaki ngkanne aroaroia. N tabetai tao e na aki tii anaaki nanoia n te bwai are ti taekinna, ma e na anaa nanoia n arora n taetae nakoia. Te kakorakora n tataro nakon Iehova imwain ae ti waakina ara uarongorongo, e na boni buokira bwa ti na rabakau n angareirei, ao n taekina te Tautaeka n Uea n te aro ae anainano nakoia aomata nako.—I-Korote 4:6; 1 I-Tetaronike 5:17.
8. Tera ae kona n riki ngkana a kaatuua riki taraakin raoiroia aia utu aika aki-onimaki, Kristian?
8 N ekaretia tabeua ao e na boni bae n iai te utu teuana ae bati kaaina ae toro iroun Iehova. N tabetai a kaungaki nanoia kaain te utu aika ataei riki irouia aia koraki ake a a maan n teimatoa ni kataia ni buokiia, bwa a na riki bwa taan rimwin Iesu. Tao a anaaki nanoia n nakoraoin aia iraorao ma ngaiia, ao raoiroin tekatekaia ma aia utu. Te kakauongo raoi nakon ana reirei Betero e a tia ni buokiia buu-aine aika Kristian bwa a na anaa nanoia buuia e ngae ngke a “aki bae n taetae.”—1 Betero 3:1, 2, BK.
N te Utu
9, 10. A kanga Iakoba ao Ioteba n uaia ni katuuaa riki taraakin raoiroia kaain aia utu?
9 Te reitaki ae kaan n te utu e kaotiota naba raoiroia aomata. Iangoa te reirei ae reke man aron Iakoba n reitaki ma natina mwaane. Ni Karikani Bwaai mwakoro 37 kibuna 3 ao 4, e katereterea iai te Baibara bwa Iakoba e rangi n tangira riki natina ae Ioteba. A rangi ni bakantang tarin Ioteba irouna n te aro are a a baireia bwa a na kamatea. Ma nora aroia Iakoba ao Ioteba rimwi riki. A uaia ni kaatuua taraan raoiroia riki kaain aia utu.
10 Ngke e a mwakuri Ioteba bwa te mataniwi ibukin tararuaan te amwarake n tain te rongo are orea Aikubita, ao e butimwaiia raoi tarina. E aki kaotia bwa antai ngaia ma e a tii karaoi naba mwakuri ake e na kakoauaa raoi iai bwa a bon tabeakinaki ao e na reke naba raoi kanaia are a na uotia rikaaki nakon tamaia are e a kara. Eng, e ngae ngke a bon riribaia tarina aikai, ma e boni manga karaoa naba ae ana kabanea n tamaroa ibukiia. (Karikani Bwaai 41:53–42:8; 45:23) E karaoa naba ae raoiroi Iakoba bwa ngke e nangi mate ao e taetae ni burabeti ni kakabwaiaia natina ni kabane. E ngae ngke rekenikaia bwa a na aki anganaki kakabwaia tabeua, ma a boni bane n ababa n te aba ni berita. (Karikani Bwaai 49:3-28) Ai kamimi ra kaotiotan ana tangira Iakoba ikai!
11, 12. (a) Tera te katoto are taetae ni burabetinaki are e katereterea kakawakin kaatuuan taraan te aroaro ae raoiroi n ara utu? (b) Tera te reirei ae ti karekea man ana katoto te karo are n ana kaikonaki Iesu are rongorongon te nati ae bakatae?
11 Ana taotaonakinnano Iehova ni kaineti ma aia aki-onimaki kaain Iteraera e karekea te anga naba teuana ibukin kaatuuan taraakin raoiroia ana aomata. E kaotiota ana tangira Iehova rinanon kabonganan ana kangaanga te burabeti ae Otea n ana utu. E aki toki ni wene ni kimoa Nei Komera are buun Otea. Ma e ngae n anne, e tuangaki Otea iroun Iehova ni kangai: “Nako, ko na manga kaoka buum, ae e wenenibure ma tabeman, ko na manga tangiria, n ai arou ngai ae I tangiriia Iteraera, ake a rairaki nakoia atua tabeman ma ni kareani keeke ni kureebe nakoia.” (Otea 3:1, BK) Bukin tera ngkai e anganaki kaetieti aikai? E ataia Iehova bwa e na boni bae n iai tabeman aika a na kan ongo irouna ibukin ana taotaonakinnano mai buakon te baronga are e a tannako mairouna arei. E katuruturua ae kangai Otea: “Rimui ao a na manga rairaki Iteraera ao a na ukera Iawe ae Atuaia, ao te uea ae ana kariki Tawita; ao a na okira Iawe ma te maku, ba e na katekeraoia.” (Otea 3:5, BK) E rangi n tamaroa iaiangoan te katoto aei ngkana iai kangaanga tabeua ake a a kaaitara ma ngaai kaain te utu. Arom n teimatoa ni kaatuua taraakin riki raoiroia kaain am utu, e na bon riki bwa te katoto ae nakoraoi ibukin te taotaonakinnano.
12 E rangi n tamaroa naba ana kaikonaki Iesu are rongorongon te nati ae bakatae, bwa e karekea naba kaatuuan taraakin raoiroia kaain oin ara utu. Ngke e a okira te mwenga te nati are te bina imwin ana bakatae, ao e butimwaia te karo ma te nanoanga ae bati. Ma tera ana kaeka te karo aei nakon ana ngurengure natina are te karimoa are aki kikitana te utu? E taku te karo aei nakon natina are te karimoa: “Natiu, bon raou ngkoe n tai nako, ao bon am bai au bai ni kabane.” Ana taeka te karo aei, e aki boaa natina iai, ma e tii kakoauaa tangiran natina irouna. “E bon riai ba ti na kukurei ma ni kimareirei, ba e mate tarim aei ao e a manga maiu; e bua ao e a manga reke!” N aron anne ti kona naba ngaira ni kaatuua riki taraakin raoiroia aomata.—Ruka 15:11-32, BK.
N te Ekaretia ni Kristian
13, 14. Tera te aro teuana ae iraki iai nanon te tua n uea ibukin te tangira n te ekaretia ni Kristian?
13 Kioina ngkai Kristian ngaira, ti riai n ira nanon te tua n uea ibukin te tangira. (Iakobo 2:1-9) Ti kona ni kariaia te iraorao ma kaain ara ekaretia ake a kaokoro arora ma ngaiia ni kaineti ma kaubwaia. Ma te koaua bwa iai “kaokoroia aomata” iroura ae boto i aon te reeti, te katei, ke te Aro? Ngkana iai, ao ti na kanga ngkanne ni kamanena ana reirei Iakobo ni kakairi iai?
14 Butimwaeaia raoi te koraki ake a kaakaei botaki ni Kristian e kakoauaa bwa ti rangi n atataiaomata. Ngkana ti kaakataetaeiia aomata aika boou aika roroko n ara Tabo n Taromauri, ao e na boni birinako iai maamaaia ao nakon-nanoia. Tabeman ake a kaea te botaki ni Kristian n aia moan tai, a a tia n taetae n aron aei: “A rangi n itangitangiri ao titeboo ma a a boni bane naba ni kinaai. I namakina te kukurei ae moan te bati.”
15. A na kanga rooro-n-rikirake n te ekaretia, ni kona ni buokaki bwa a na kaota tabeakinaia ikawai?
15 Imwin bwaran te botaki n ekaretia tabeua, ao a na bae ni bwabwarikoriko rooro-n-rikirake i nanon ke i tinanikun te Tabo n Taromauri, bwa a maamaa n reitaki ma ikawai. Tera ae na karaoaki bwa e aonga n toki te aroaro aei? Te moanibwai, a riai n reireiniia raoi natiia kaaro ni mwengaia ni katauraoiia raoi nakon taiani bobotaki. (Taeka N Rabakau 22:6) A kona n anganaki tabeia ae katauraoan booki aika kakaokoro ake a kainnanoaki bwa a na uotia nakon te botaki, bwa a aonga ni bane n tauraoi nako iai. A kanikan naba kaaro ngkana a kaungaia natiia bwa a na karekea aia tai ni maroro ma ikawai ao kaara n te Tabo n Taromauri. Karekean taeka naba tabeua nakoia rooro-n-rikirake, e kona ni karekea te kukurei nakoia.
16, 17. A kanga ikawai n tabeakinia rooro-n-rikirake n te ekaretia?
16 A riai naba taari aika ikawai riki n tabeakinia rooro-n-rikirake n te ekaretia. (I-Biribi 2:4) A riai ni karekea aia tai n taetae nakoia n te aro ae kaungaunga. N taai nako ao iai reirei aika kateretereaki n tain te botaki. A kona n titirakinaki rooro-n-rikirake, bwa a unga n te botaki arei ao iai reireiaia ae reke mai iai ae a taku bwa a rangi ni kaunga are a kona ni maiuakinna. Ibukina bwa a bon rangi ni kakawaki rooro-n-rikirake n te ekaretia, a riai ngkanne ni kaungaki ibukin rorokoia, ma ni kamoamoaki n aia kaeka ake a a anga n tain te botaki, ao ibukin naba tabeia are a karaoia. Aroia rooro-n-rikirake n reitaki ma ikawai n te ekaretia, ao aroia n tabeakin tabeia aika uarereke ni mwengaia, e katereterea bwa a a tau rooro-n-rikirake aikai nakon tabeakinan mwioko aika kakawaki riki rimwi.—Ruka 16:10.
17 Tabeman rooro-n-rikirake ake a kaakatiaa tabeia ake a mwiokoaki iai, a kona n ririkirake n te aro n taamnei n te aro are a a kona n tau nakon karaoan mwioko aika kakawaki riki. A kona ni buokaki bwa a na kararoaia ma mwakuri aika bubuaka, ngkana a mwiokoaki ni bwaai tabeua. (2 Timoteo 2:22) A kona ni ‘kataaki bwa a uara’ taari ake a kan toro-ni-minita, ni mwioko aikai. (1 Timoteo 3:10) Aroia n tauraoi n anga aia kaeka n taiani botaki ao n ingainga n te mwakuri ni minita, ao karaoan ae riai nakoia kaain te ekaretia, a na kona n noria unimwaane bwa tera riki mwiokoaia are a kona n onimakinaki iai.
Kaatuua Taraakin Riki Raoiroia Aomata
18. Tera te kairua ae riai ni kararoaki n tain bairean taekaia aomata, ao bukin tera?
18 E taku Taeka N Rabakau 24:23 bwa “e aki riai te nanonano ngkana a motikaki taekaia aomata.” Te rabakau are mai karawa e tangiria bwa a na aki-inanonano unimwaane ngkana a babaire n te ekaretia. E taku Iakobo: “Te rabakau are mai eta e itiaki moa, ao rimwi e kan raoi, e nimamanei, e kai anaki nanona, e on n te nanoanga ma uaa aika raraoi, e aki nanonano, ao e aki mamana te aba.” (Iakobo 3:17) E ngae ngkai unimwaane a kaatuua riki taraakin raoiroia aomata, ma ngkana a babaire, e teretere bwa e aki riai ni kamabubuaki aia moti n aia tataneiai ngkoa ma aomata ake a baireaki taekaia ke n tangirakiia. E korea ae kangai te tia areru ae Ataba: “E tei te Atua n te kabowi, e motikitaeka i buakoia atua [ae taekaia aomata ae iai te aroaro n atua irouia]: Kam na toki ningai ni moti ni babakanikawai ma ni iri taangaia akana a buakaka?” (Taian Areru 82:1, 2, BK) Ni kaineti ma anne, a riai unimwaane aika Kristian ni kararoaa te inanonano ngkana e baireaki taekan raoraoia ke aia koraki. N aroia aei, a kateimatoaa iai te katiteuanaki n te ekaretia ao a kariaia naba bwa e na waaki raoi ana ibuobuoki taamnein Iehova.—1 I-Tetaronike 5:23.
19. N te aro raa ae ti kaatuua riki iai taraakin raoiroia aomata?
19 Ngkana ti kaatuua riki taraakin raoiroia taari, ao ti kona ni katotonga Bauro ngke e tuangia kaain te ekaretia i Tetaronike ni kangai: “Ti aki nanououa iroumi i nanon te Uea: ti ataia ba kam karaoi baika ti tuangingkami, ao kam na kakaraoi nako naba.” (2 I-Tetaronike 3:4, BK) Ti na bon rabuna nako aia bure tabemwaang ngkana ti kaatuua riki taraakin raoiroia. Ti na kakaaei nako ara aanga ni kona ni kamoamoaia tarira, ma ti na kararoaa tiribureaia. E korea ae kangai Bauro: “A mwiokoaki touati ba a na kakaonimaki.” (1 I-Korinto 4:2) Aroia ni kakaonimaki taari aika mwiokoaki n tararuan te ekaretia n ikotaki ma aia kakaonimaki tarira ni kabane, e karekea tangirakiia iroura. Ti kairaki iai bwa ti na kaanira ma ngaiia, ni kakorakoraa te bwai ni kabaebae are te itangitangiri ni Kristian. Ti karaoa naba are e karaoia Bauro nakoia taari n ana bong. A a riki bwa ‘raao ni mwakuri ibukin uean te Atua’ ao ‘kaungaan nanora.’ (I-Korote 4:11) N te aro anne ti kaotiota iai anuan Iehova.
20. Baikara kakabwaia aika a na reke irouia te koraki ake a kaatuua riki taraakin raoiroia aomata?
20 Ti bia bane ni katotonga ana tataro Neemia are e kangai: “Atuau, Ko na uringai ni kakabaiaai.” (Neemia 13:31) Ai kimwareirei ra ngaira n aron Iehova ni kaatuua riki taraakin raoiroia aomata! (1 Uea 14:13) Ti bia kaakaraoa naba anne ngkana ti iraorao ma tabemwaang. Karaoana e na anganira kaantaningan te kamaiuaki ao te maiu are aki toki n te aonnaba ae boou ae e a kaan roko ngkai.—Taian Areru 130:3-8.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• Bukin tera ngkai e bwabwaina te raoiroi Iehova nakoia aomata ni kabane?
• Ti na kanga ni kaatuua riki taraakin raoiroia aomata
• n ara mwakuri ni minita?
• n ara utu?
• n ara ekaretia?
• n ara iraorao ma tabemwaang?
[Taamnei n iteraniba 14]
E kaatuua riki taraakin raoiroia tarina Ioteba, e ngae ngke a riribaia ngkoa
[Taamnei n iteraniba 15]
E aki tukira te kairiribai man buokakiia tabemwaang
[Taamnei n iteraniba 16]
E ngae ngke e aki raoiroi aroaroia rimoa natin Iakoba, ma akea ae aki kakabwaiaaki irouna
[Taamnei n iteraniba 17]
Butimwaiia raoi aomata ni kabane n te bobotaki ni Kristian