E Katauraoi Baika Ti Kainnanoi Iehova Ni Katoa Bong
“Tai nanokokoraki . . . E ataingkami Tamami ba a riai n reke baikai i roumi.”—RUKA 12:29, 30.
1. Tera ae karaoia Iehova ibukin kateimatoan maiuia maan?
KO A tia ni matakuakina te tibaaro ke te aeka ni mannikiba teuana riki ni katebetebea kanana i buakon te tano? Ko na boni bae n iangoia bwa tera ae e na kunea bwa kanana ni katebetebean aontano irouna. E kaotia Iesu n ana Kabwarabwara i aon te Maunga, bwa ti kona ni karekea reireiara man aron Iehova ni kaamwarakeia mannikiba. E taku: “Kam na tarai manin aan-nang, ngkai a aki ununiki, ao a aki tai, ao a aki uraki nakoni nen amarake; ma E kakaamarakeia Tamami are i karawa. Tiaki kam bongana riki nako ia?” (Mataio 6:26-27a) E boni karekei kanaia ana karikibwai ni kabane Iehova n te aro ae kamimi.—Taian Areru 104:14, 21; 147:9.
2, 3. Baikara reireiara ni kaineti ma bwaai n taamnei, aika ti kona ni karekei man reireiara iroun Iesu are ti na tataro ibukin karara ae ti a tau iai n te bong aei?
2 Bukin tera Iesu ngkai e karina naba te bubutii ae kangai: “Ko na anganira karara ae ti a tau iai n te bong aei” n ana tataro ni katoto? (Mataio 6:11) A kona n reke reirei n taamnei aika manena man te bubutii ae uarereke aei. Te moanibwai, e kauringira bwa Iehova boni ngaia Nibwan bwaai aika ti kainnanoi. (Taian Areru 145:15, 16) A kona n ununiki aomata ma n ribana, ma bon tii te Atua ae kona ni karikirakei bwaai, n te aro n taamnei ao n rabwata. (1 I-Korinto 3:7) Baika ti kang ao ti nim boni bwaintangira mairoun te Atua. (Mwakuri 14:17) Butiiana bwa e na anganira baika ti kainnanoi ni katoa bong, ti kaotia iai bwa ti aki karekei kainnanora n akea te kakaitau. E aki tukira naba te aeka ni bubutii aei man karaoan tabera ibukin karekean karara ngkana ti boni kona ni karaoi.—I-Ebeto 4:28; 2 I-Tetaronike 3:10.
3 Te kauoua ni bwai, ara bubutii ibukin “karara ae ti a tau iai n te bong aei,” e kaotia bwa ti aki riai n raraomaeakina kanoan te tai ae na roko. E a manga kangai riki Iesu: “Tai iango n raraoma, ni kangai, Tera karara? ao, Tera nimara? ao, Tera karabara? Ba a ukoukori baikai ni kabane Tientaire; ba E ataingkami Tamami are i karawa ba a kai nanomi ngkana akea baikai i roumi. Ma kam na ukoukora moa uean te Atua ma ana raoiroi; ao a na bane n raonaki baikai nako imi. Ma ngaia ae kam na tai iangoa te ingabong n raraomaeakinna: ba e na bon iangoia te ingabong.” (Mataio 6:31-34) Te tataro ibukin “karara ae ti a tau iai n te bong aei,” e katea te banna ni katoto ibukin te maiu ae bebete n “tangiran te Atua ma te nano ae rau.”—1 Timoteo 6:6-8.
Te Amwarake n Taamnei ni Katoa Bong
4. Baikara bwaai aika riki ni maiun Iesu ao tibun Iteraera aika a katereterea kakawakin kanakin amwarake n taamnei?
4 Ara tataro ibukin karara ni katoa bong e riai ni kauringira naba kainnanoakin te amwarake n taamnei ni katoa bong iroura. E ngae ngke e rangi ni baki Iesu imwin ana aki-mamatam i nanon te tai ae maan, ma e bon aki butimwaea naba ana kariri Tatan are e na bitii atibu nakon te berena, ma e taku: “E koreaki ae kangai, E aki maiu te aomata n ti te berena, ma e maiu n taeka nako aika a oti nako mai win te Atua.” (Mataio 4:4) E taekina ikai Iesu ana taeka Mote ngkoa nakoia Iteraera are kangai: “E karinanoko, [Iehova] ao E kariaia bakim, ao E kaamarakeko n te manna, are ko aki ataia, ao a aki ataia naba ami bakatibu; ba E aonga n reireiko ba e aki maiu te aomata n ti te berena, ma e maiu ni bwaai ni kabane aika oti nako mai win Iehova.” (Te Tua-Kaua 8:3) Aron Iehova ni katauraoa te manna, e aki tii karekea kanaia Iteraera, ma e katauraoa naba reireiaia n te itera n taamnei. Teuana reireiaia n te itera n taamnei mai iai bwa a na “rikorikoa tibangan te bong n te bong ae koraki.” Ngkana a rikoa ae e a riaon ae tau ibukin tebongina, ao e nang moanna ngkanne ni boira nikirana ma n ino. (Te Otinako 16:4, 20) Ma tiaki aei arona n te kaonoua ni bong, bwa a riai n rikoa te mwaiti ae tau ibukin uabong bwa a na karekea kanoan te Taabati. (Te Otinako 16:5, 23, 24) Mangaia are e a riki te manna bwa kauringaaia ae a riai n ongeaba, ao e na boboto maiuia tiaki tii i aon te berena ma i aon naba “bwaai ni kabane aika oti nako mai win Iehova.”
5. E kanga ni katauraoa karara n taamnei Iehova n te bong ae koraki?
5 Ti kainnanoa naba kanakin amwarake n taamnei ni katoa bong, ake a katauraoaki iroun Iehova rinanon Natina. Ibukin te kaantaninga aei ao e a tia Iesu n rinea te “toro ae kakaonimaki ae wanawana” bwa e na katauraoa ‘te amwarake n te tai ae riai’ ibukia te koraki ake a onimaki. (Mataio 24:45) E aki tii katauraoi amwarake n taamnei aika bati te toro ae kakaonimaki n aron bwaai n ibuobuoki ibukin te reirei n te Baibara, ma e kaungaira naba bwa ti na wareka te Baibara ni katoabong. (Iotua 1:8; Taian Areru 1:1-3) N aron Iesu, ti kona naba ni karekei marikera n taamnei man ara kakorakora n reiakina te bwai ae e tangiria Iehova ao ni karaoa nanona.—Ioane 4:34.
Kabwarakin Buure
6. A kabotauaki ara bure ma tera, ao n te aro raa ae e kukurei iai Iehova ni kaakeai?
6 E kangai te bubutii are imwina n te tataro ni katoto: “Kabara ara bure mai roura, n ai arora ngkai ti kabara aia bure akana bure nako ira.” (Mataio 6:12; Ruka 11:4) Ngkana ti bure ao titeboo ma ti taarau iroun Iehova. Ma e tatauraoi Atuara ae tatangira ni ‘kamaunai’ ke ni kakeaa te taarau anne ngkana ti raraoma ni koaua, ma n ‘rairi nanora,’ ao ni butiia kabwaran ara bure ae aanaki n onimakinan ana karea ni kaboomwi Kristo.—Mwakuri 3:19; 10:43; 1 Timoteo 2:5, 6.
7. Bukin tera ngkai ti riai n tataro ibukin kabwaran ara bure ni katoa bong?
7 N te itera are teuana ti bure naba ngkana ti kabwaka ni kakoroi bukin ana kaetieti Iehova aika raoiroi. Ibukina bwa ti ituaki n te bure, ti bane ni bure n ara taeka, ara mwakuri, ao ara iango, ke ti kabwaka ni karaoan te bwai ae ti bon riai ni karaoia. (Te Minita 7:20; I-Rom 3:23; Iakobo 3:2; 4:17) Mangaia are ngkana ti ataia bwa ti bure n te bong teuana ke ti aki, ma ti boni kainnanoa naba taekinan ara bubutii ibukin kabwaran ara bure n ara tataro ni katoa bong.—Taian Areru 19:12; 40:12.
8. Tera ae ti riai ni kairaki bwa ti na karaoia n te tataro ibukin kabwaran te bure, ao tera te kakabwaia ae e na reke mai iai?
8 E riai ni karaoaki te tataro ibukin kabwaran te bure imwin tuoakin raoi te nano n te aro ae koaua, imwin te rairannano n ikotaki ma kaotakin te bure ae boto i aon onimakinan mwaakan ana karea ni kaboomwi Kristo are reke man raraana. (1 Ioane 1:7-9) Ibukin noran raoi koauan ara tataro, ti riai n iriana ara bubutii ibukin kabwaran ara bure ni karaoan “mwakuri aika bo raoi ma rairan te nano.” (Mwakuri 26:20) Ti a kona iai ngkanne n onimakinna bwa e tauraoi Iehova ni kabwarai ara bure. (Taian Areru 86:5; 103:8-14) Uaan anne bon te raunnano ae akea kabotauana, ae “te rau are mairoun te Atua, are te rau are aki konaki n ataki teutana” are “e na kawakin nanomi ao aia iango nanomi i nanoni Kristo Iesu.” (I-Biribi 4:7) Ma ana tataro ni katoto Iesu, e reireinira riki taekan bwaai aika ti riai ni karaoi bwa e aonga n reke iai kabwaran ara bure.
Ti Riai ni Kabwarai Buure bwa E Aonga ni Kabwaraki Ara Bure
9, 10. (a) Tera ana taeka Iesu are e reitia ma te tataro ni katoto, ao tera ae kateretereaki iai? (b) E kanga Iesu ni kaikonaka riaira ni kabwarai buure?
9 E kakaongora bwa te bubutii ae; “kabara ara bure mai roura, n ai arora ngkai ti kabara aia bure akana bure nako ira,” bon tii ngaia, ae e kabwarabwaraa taekana Iesu man te tataro ni katoto. Imwin kainan ana tataro ao e reitia ni kangai: “Ngkana kam kabara aia bure aomata mai rouia, ao E a kabara naba ami bure Tamami are i karawa. Ma ngkana, kam aki kabara aia bure aomata mai rouia, ao E aki kabara naba ami bure Tamami.” (Mataio 6:14, 15) Mangaia are e rangi ni katereterea ikai Iesu bwa e kona ni kabwarai ara bure Iehova, ngkana ti boni kabwarai aia bure ake a bure nakoira.—Mareko 11:25.
10 N te taina ao e taekina te kaikonaki Iesu ni kaota iai kainnanoan kabwaraan aia bure tabemwaang iroura ngkana ti kaantaningaia naba bwa e na kabwaraaki ara bure iroun Iehova. E karakina iai taekan te uea are e atataiaomata ni kakeaa ana taarau ana toro ae rangi ni bati irouna. Rimwi riki ao e a manga katuuaea te toro aei te uea n te aro ae rangi ni kakaiaki, kioina ngke e rawa te toro aei ni kakeaa ana taarau raona n toro ae uarereke mwaitina. E motika ana kaikonaki Iesu ikai ni kangai: “Ai aron naba are E na karaoia nako imi Tamau are i karawa ngkana kam aki kabara aia bure tarimi mai nanomi.” (Mataio 18:23-35) E rangi n teretere te reirei mai iai: Ara bure n tatabemanira nako ake e a tia ni kakabwarai Iehova, e a riao riki nakon aia bure aomata are a kona ni bure iai nakoira. Ma ae moamoa riki, bwa e kakabwarai ara bure ni katoabong Iehova. Ti riai naba ngkanne ni kabwarai aia bure te koraki ake a bure nakoira.
11. Tera te reirei are e anga te abotoro Bauro ae ti riai ni kakairi iai ngkana ti kaantaningaa Iehova bwa e na kabwarai ara bure, ao baikara mwina aika raraoi?
11 E korea ae kangai te abotoro Bauro: “Kam na nanoanga, ao kam na i kabara buure i roumi, n ai aron te Atua ngkae E a tia ni kabara ami bure i bukini Kristo.” (I-Ebeto 4:32) Te uaia n ikabwarabure e karikirakea te rau i marenaia Kristian. E a manga kaungaunga riki Bauro ni kangai: “Ngkai ana aomata te Atua ngkami aika kam rineaki, aika kam itiaki, aika kam tangiraki, ao kam na karina te nano ae nanoanga, te atataiaomata, te nanorinano, te nimamanei, te taotaonaki n nano; ao kam na i taotaon nanomi, ao kam na i kabara buure i roumi, ngkana tao iai iroun temanna ae e kona ni kabuakaka raona iai. Aroni [“Iehova,” NW] naba, ngke E kabara ami bure, ao ai aromi naba ni kakairi i Rouna. Ao kam na karina te tangira i aoni baikai ni kabane, are te bwai ni kabaebae are e riki ni moan te raoiroi te aomata iai.” (I-Korote 3:12-14) A bane baikai ni mena i aan ana tataro Iesu are e reireinira ae kangai: “Kabara ara bure mai roura, n ai arora ngkai ti kabara aia bure akana bure nako ira.”
Katanaki n Tain te Kaririaki
12, 13. (a) Tera ae kona n aki nanonaki n te bubutii are n ana tataro ni katoto Iesu are te kauoua ni kabane? (b) Antai karoton te Kariri, ao tera nanon ara tataro are ti na tai kaririaki?
12 E kangai te bubutii are n ana tataro ni katoto Iesu are te kauoua ni kabane: “Tai kairira nakon te kaririaki.” (Mataio 6:13) E nanonna Iesu n anne bwa ti riai n tuanga Iehova bwa e na aki karirira? Tiaki ngaia anne, bwa e kairaki n te taamnei te tia rimwin Kristo ae Iakobo bwa e na korea ae kangai: “Ngkana e kaririaki temanna, ao e na tai kangai, I kaririaki mairoun te Atua: ba E aki konaki te Atua ni kaririaki ni baika bubuaka, ao E aki kariria temanna.” (Iakobo 1:13) Ma e a manga korea ae kangai te tia areru: “Iehova, ngkana tao Ko mutiakini buure, ao ai antai ae na tei, te Uea?” (Taian Areru 130:3) E aki taratarai ara kairua nako Iehova, ao e aki naba kataia ni karirira bwa ti na kaairua. Mangaia are tera ngkanne nanon iteran te tataro ni katoto aei?
13 Te aomata are e kataia ni karirira bwa ti na kaairua bon Tatan te Riaboro, bwa ti aonga ni bwaka n ana mwakuri n nanowanawana, ao e na boni kabwautira naba. (I-Ebeto 6:11) Boni karoton raoi te Kariri ngaia. (1 I-Tetaronike 3:5) Ngkana ti tataro bwa ti na aki kairaki nakon te kaririaki, ti butiia iai Iehova bwa e na aki kariaia bwa ti na bwaka ngkana ti kaririaki. Ti butiia bwa e na buokira bwa ti na aki “burebureaki iroun Tatan,” ao ti na aki konaki n taiani kariri. (2 I-Korinto 2:11) Ti tataro bwa ti na teimatoa n tiku n “te tabo ae raba ae ana tabo Teuare Moan te Rietata,” ao ni karekea iroura te kamanomano n taamnei are a anganaki te koraki ake a ataa rian mwaakan Iehova n tautaeka ni bwaai ni kabane ake a karaoi.—Taian Areru 91:1-3.
14. E kanga te abotoro Bauro ni karau nanora n taku bwa e na bon aki kitanira Iehova, ngkana ti kawaria n te tai are ti kaririaki iai?
14 Ti kona ni kakoauaa bwa ngkana ngaia anne nanora ni koaua are ti kaotiotia n ara tataro ao n ara mwakuri, e na bon aki kona ni kitanira Iehova. E karau nanora ni kangai te abotoro Bauro: “E tuai men roko i roumi te kaririaki teuana ae e aki kona te aomata n rawa nako iai: ma E kakaonimaki te Atua, ae bon aki kitaningkami ba kam na kaririaki n te aro ae kam aki kona n teimatoa iai; ma E na karaoia ba raon te kaririaki kawaimi ni biri nako maiai, ba kam aonga ni kona n taon nanomi.”—1 I-Korinto 10:13.
“Kamaiuira man te Buakaka”
15. Bukin tera bwa e a kakawaki riki bwa ti na tataro ibukin kamaiuara mai buakoia aomata aika buakaka?
15 Ni kaineti ma nira ni boki aika onimakinaki raoi ake kanoan te Baibara n Erene, e kabanea iai ana tataro ni katoto Iesu n taeka aika kangai: “Kamaiuira man te buakaka.”a (Mataio 6:13) Te kamanomano mairoun te Riaboro boni ngaia ngkai te waaki ae kainnanoaki riki n tain te toki aei. A a tabe ngkai Tatan ma ana taimonio ni buakania taian nikira, “ake a kakawakin ana tua te Atua, ma n taua kaotiotan Iesu,” ao raoia aika “te koraki ae uanao.” (Te Kaotioti 7:9; 12:9, 17) E kamatoaa ana taeka te abotoro Betero ni kangai nakoia Kristian: “Tauu baangimi, kam na kamarurungingkami. Ba e nakonako ami kairiribai are te riaboro n ai aron te raian ae bekorara, n ukoukora ae e na oongnga: kam na rarawa nako ina, n teimatoa n te onimaki.” (1 Betero 5:8, 9) E tangiria ni katoka ara mwakuri n uarongorongo Tatan, ao e kairiia naba ana itabon i aon te aba aika Aaro, botaki ni bitineti, ke tautaeka bwa a na kataia ni kakamaakuira. Ma ngkana ti tei n nene, ao e na boni kamaiura Iehova. E korea ae kangai te tia rimwin Kristo ae Iakobo: “Kam na irira nanon te Atua; ma kam na rarawa nakon te riaboro, ao ane e na biri nako mai roumi iai.”—Iakobo 4:7.
16. Tera ae nanonaki n aron Iehova n tatauraoi ni buokiia ana toro ake a kataaki?
16 E kariaia Natina Iehova bwa e na kaririaki. Ma imwin rawan Iesu nakon te Riaboro ngke e kabongana ana Taeka te Atua bwa kamanoana, ao e kanakoia anera Iehova bwa a na kakorakoraa. (Mataio 4:1-11) N aron naba anne, e kabonganaia ana anera Iehova bwa a na buokira ngkana ti tataro n onimaki ao ni karikia bwa nnera ni kamaiu. (Taian Areru 34:7; 91:9-11) E korea ae kangai te abotoro Betero: “E ataki iroun te Uea te aro ae E na kamaiuia man te kaririaki akana tangiria, ao te aro ae E na tauia iai akana buakaka i aan te karawawataki i mwain te bong ni kaeti.”—2 Betero 2:9.
E a Kaan Koro Bukin Kamaiuakira
17. E kanga Iesu ni karini bwaai n aroia aika riai ngke e anganira te tataro are e a riki bwa te bwai ni katoto?
17 N te tataro are e a riki bwa te bwai ni katoto, ao e karini iai bwaai Iesu n aroia aika riai. Te bwai ae rangi ni kakawaki iroura boni katabuan aran Iehova ae kakannato ma n tabu. Kioina ngkai e kona ni kakoroa bukin aei te Tautaeka n Uea iroun te Mesia, ti tataro bwa e na roko te Tautaeka n Uea ni kamaunai aia tautaeka aomata aika aki-kororaoi, ke taian tautaeka. Ao ti kakoauaa naba bwa e na tauaki ana taeka te Atua i aon te aba n ai aron tauana i karawa. Kaantaningan te maiu n aki toki n te baretaiti n te aonnaba, e boboto i aon katabuan aran Iehova ao ataakin riaina n uea n te iuniweeti. Imwin te tataro ibukin baika kakawaki aikai ni kabane, ti kona ngkanne n tataro ibukin baika ti kainnanoi ni katoabong, kabwaran ara bure, ao kamaiuara man taiani kaririaki ao mwamwanakira iroun teuare buakaka are Tatan te Riaboro.
18, 19. E kanga ni buokira ana tataro ni katoto Iesu bwa ti na teimatoa n taratara raoi, ao ni kamatoaa ara kaantaninga “ni karokoa te toki”?
18 E a kani koro bukin kamaiuakira mai nanon bain teuare buakaka ao ana waaki are e bati iai te babakanikawai. E rangi n ataia Tatan bwa “ai ti teutana nikiran ana tai,” ni kaotiota “te un ae e korakora” i aon te aba, ao e a moamoa riki nakoia ana toro Iehova aika kakaonimaki. (Te Kaotioti 12:12, 17) Ni kaineti ma taiani kanikina ibukin “tokin aonaba,” e a kaman taekin bwaai aika kakaongora Iesu aika a na riki, ae tabeua mai iai a na riki nakon taai aika imwaira. (Mataio 24:3, 29-31) N aron ae ti a tabe ngkai n nori kaotin baikai, ao kaantaningan te kamaiuaki iroura e a rikirake riki. E taku Iesu: “Ngkana a moa n roko baikai, ao kam na tara rake iai, ao kaeka atumi; ba e a kan roko kamaiuami.”—Ruka 21:25-28.
19 E katauraoa kairara te tataro ni katoto ae kimototo ao e katereterei baika kakawaki, are e angania taan rimwina Iesu, bwa ti aonga n ataa te bwai ae ti na reitia ma ara tataro, ngkai e a tabe n uakaan te toki. Ti bia teimatoa n onimakina Iehova bwa e na boni karerekei baika ti kainnanoi ni katoa bong mangkai ni karokoa te toki, n te itera n rabwata ao n taamnei. E na “kamatoa tauani moan ara onimaki ni karokoa te toki” ara tataro ae irianaki ma te taratara raoi.—Ebera 3:14; 1 Betero 4:7.
[Kabwarabwara ae nano]
a Tabeua Baibara ni kawai, n aron ana Baibara Beingam, a motika ana Tataro te Uea n te bwai ae aranaki bwa te doxology (ae te bwai ae okoro ae koreaki ibukin neboan te Atua) ae kangai taekana: “Bwa am bwai te uea, ao te mwaka, ao te neboaki, n aki toki. Amene.” E taekina ae kangai The Jerome Biblical Commentary: “E kuri aki bati ni kuneaki te doxology . . . n angiin [nira ni boki] aika onimakinaki.”
Te Kauring
• Tera ae e nanonaki ngkana ti bubutii “karara ae ti a tau iai n te bong aei”?
• Kabwarabwaraa nanon te tataro ae “kabara ara bure mai roura, n ai arora ngkai ti kabara aia bure akana bure nako ira.”
• Tera ae e nanonaki ngkana ti butiia Iehova bwa e na aki kairira nakon te kaririaki?
• Bukin tera ngkai ti riai ni butiia Iehova n ara tataro bwa e na “kamaiuira man te buakaka”?
[Taamnei n iteraniba 21]
Ti na kabwarai buure ngkana e kani kabwaraki ara bure
[Picture Credit Line n iteraniba 19]
Lydekker