A Riai Ana Aomata te Atua N Tangira Te Atataiaomata
“Tera ae E ukoukoria Iehova mai roum, ba ti te karaoa ae eti, ma te tangira te nanoanga [“atataiaomata,” NW], ma te nako n nanorinano ma Atuam?”—MIKA 6:8.
1, 2. (a) Bukin tera ngkai ti aki riai ni mimi ngkai e kaantaningaia ana aomata Iehova bwa a na kaotiota te atataiaomata? (b) Baikara titiraki ni kaineti ma te atataiaomata aika ti riai n iangoi?
IEHOVA bon Atuan te atataiaomata. (I-Rom 2:4; 11:22) A boni bae n rangi ni kakaaitau te moan taanga ae Atam ma Nei Ewa n ana atataiaomata te Atua! A otabwaniniaki ngkoa ngke a mena n te oo-n-aroka are i Eten, n taiani karikibwai aika kona n noraki ake a a riki bwa bwaai ni kakoaua ibukin ana atataiaomata te Atua nakoia aomata ake a kona ni kimwareirei iai. E reitinako ana atataiaomata te Atua nakoia aomata ni kabaneia, n ikotaki naba ma aomata aika akea te kani kakaaitau irouia ao aomata aika buakaka.
2 Kioina ngkai a karaoaki aomata bwa katotongan te Atua, nanona ngkanne bwa iai irouia te kona ni katotonga aroaron te Atua. (Karikani Bwaai 1:26) Mangaia are e aki kamimi ngkana e kaantaningaira Iehova bwa ti na kaotiota te atataiaomata. N aron are taekinaki ni Mika 6:8, a riai ana aomata te Atua n “tangira te atataiaomata.” Ma tera te atataiaomata? E kanga n irekereke ma aroaron te Atua ake tabeua riki? Kioina ngkai a boni kona aomata ni kaotiota te atataiaomata, ao bukin tera ngkai e a rangi n taabangaki te iowawa ao te buakaka? Bukin tera ngkai ngaira aika Kristian, ti kakorakoraira ni kaotiota te atataiaomata ngkana ti reitaki ma aomata?
Tera te Atataiaomata?
3. Ko na kanga ni kabwarabwaraa nanon te atataiaomata?
3 E kaotaki te atataiaomata ngkana e tabeakinaki mweeraoia tabemwaang. E kaotiotaki ni mwakuri ni buobuoki ao n taeka n akoi. Ngkana ko kan atataiaomata nanona ngkanne bwa ko na kaakaraoa ae raoiroi ma n aki kaakaraoa ae karuanikai. Te aomata ae atataiaomata e boni momoaomata, e maem, e akoi ao e ataa te katei. E bwabwaina naba te tituaraoi, ao e tabeakinia aomata ma te akoi. E kaumakiia Kristian te abotoro Bauro ni kangai: “Kam na karina te nano ae nanoanga, te atataiaomata, te nanorinano, te nimamanei, te taotaonaki n nano.” (I-Korote 3:12) Nanona ngkanne bwa te atataiaomata bon anuan maiuia Kristian ni koaua.
4. E a kanga Iehova ni moani kaota te atataiaomata nakon te botannaomata?
4 Bon Iehova ae te Atua ae e moani kaotiota te atataiaomata. N aron are e taekinna Bauro, e oti anne ngke e kaota “ana atataiaomata ara tia Kamaiu ae te Atua ma tangiraia aomata i Rouna,” ao “E kamaiuira i bukin ana nanoangaira, ni kaitiakira n te mangabungiaki, ma ni manga karaoira iroun te Tamnei are Raoiroi, are E nurakinna i aora.” (Tito 3:4, 5) E ‘kaitiakia’ Kristian aika kabiraki te Atua ke e tebokiia n raraan Iesu, are nanona bwa e karekei kakabwaiakia man ana karea ni kaboomwi Kristo are e anga ibukia. A kaboouaki naba aroaroia rinanon te taamnei ae raoiroi, bwa a a riki bwa ‘aomata aika boou’ aika natin te Atua aika taamnei. (2 I-Korinto 5:17, BK) I rarikin anne, e a taabangaki ana atataiaomata te Atua ao ana tangira nakoia “te koraki ae uanao,” ake a a tia n “teboki niniraia, ao a kamainainai n raraan te Tiibutetei.”—Te Kaotioti 7:9, 14; 1 Ioane 2:1, 2.
5. Bukin tera ngkai a riai ni kaotiota te atataiaomata te koraki ake a kairaki n taamnein te Atua?
5 Te atataiaomata bon uaan naba taamnein te Atua, ke mwaakana ae mwamwakuri. E taku Bauro: “Uaan te Tamnei te tangira, te kimareirei, te rau, te taotaonaki n nano, te atataiaomata, te raoiroi, te kakaonimaki, te nimamanei, te tau-baang: akea te tua ae eki nako baikai.” (I-Karatia 5:22, 23) Kioina ngkai bon te koaua aei, e aki riai ngkanne bwa a na kaotiota te atataiaomata nakoia aomata, te koraki ake a kairaki n taamnein te Atua?
Te Atataiaomata ni Koaua, Tiaki te Mamaara
6. N te aro raa ae e kona n riki iai te atataiaomata bwa te mamaara, ao bukin tera?
6 Tabeman aomata a taraa te atataiaomata bwa te aroaro ae mamaara. A kaantaningaia bwa e riai te aomata n nanomatoa, ke ni karaoa ae aki-riai n tabetai, bwa a aonga aomata ni kona n nora korakorana iai. Ni koauana, e kainnanoaki te korakora ni koaua ibukin kaotan te atataiaomata ao katinanikuan te baka n atataiaomata. Kioina ngkai te atataiaomata ni koaua bon uaan naba taamnein te Atua, e aki ngkanne kona n riki bwa te bwai ae e na kamamaraa te aba, are e na baka n aki nora te mwakuri ae buakaka ae karaoaki. Te baka n atataiaomata bon te mamaara ae e kaira temanna bwa e na kariaia karaoan te kairua.
7. (a) E kanga ni kakoauaki bwa e mamaara Eri? (b) Bukin tera ngkai a riai unimwaane ni kararoaia ma te baka n atataiaomata?
7 Iangoa ana katoto aia ibonga tibun Iteraera ae rietata ae Eri. E mamaara ni kaineti ma reiakinaia natina aika Obeni ao Bineati, ake a beku bwa ibonga n te umwa-n-rianna ae tabu. Ibukina bwa a aki rauaki ni mwakoron te karea are e katauaki ibukia, man ana Tua te Atua, a kairoroa te tia buokiia bwa e na tuanga te tia angakarea anganakia riki ae oraora imwain ae e kareanaki nenean te man bwa e na aetorake bubuna i aon te bao ni karea. A kaakaraoa naba te wene ni bure natin Eri aikai ma aine ake a beku ni mataroan te umwa-n-rianna ae tabu. Ma e aki kabaneia Obeni ma Bineati man nakoaia Eri, ma e boaiia n te aro ae mamaara. (1 Tamuera 2:12-29) Maroaka ae “n tai akekei ao e aki bati n taetae Iawe”! (1 Tamuera 3:1, BK) A riai unimwaane aika Kristian n taratara raoi bwa a na aki riki bwa taani baka n atataiaomata nakoia taani kaakaraoa ae bure, ake a kona ni karekea te kangaanga nakon te onimaki n te ekaretia. Te atataiaomata ni koaua e aki baka n aki nori taeka aika bubuaka ao mwakuri aika urua ana tua te Atua.
8. E kanga Iesu ni kaotiota te atataiaomata ni koaua?
8 E bon aki karaoa te mwakuri ae te baka n atataiaomata teuare ngaia ara banna ni katoto ae Iesu Kristo. Boni moan te tamaroa ana katoto ibukin te atataiaomata ni koaua. N te katoto, “e nanoangaiia [aomata], bwa a rawawata, ao a mae nako, n ai aroia tiibu aika akea te tia kawakinia.” A namakina te inaaomata aomata aika raraoi nanoia n aki maakina Iesu ma a kawaria ao a uotiia naba natiia nakoina. Iangoa aron te atataiaomata ao te nanoanga are e kaotiotia ngke “E babakoiia, ao E katokaa baina i aoia, ao E taetae ni kakabaiaia.” (Mataio 9:36; Mareko 10:13-16) E ngae ngke e atataiaomata Iesu, ma e taua ma nanona nakon te bwai ae eti i matan Tamana are i karawa. E aki kona ni kariaia te buakaka Iesu; ao iai korakorana ae anganaki iroun te Atua bwa e na kabuakakai aroia mataniwin Aaro aika mwamwana te aba. N aron ae koreaki ni Mataio 23:13-26, ao e okioki iai taekan te karekekai ae kangai: “Ma a na reke kaimi, taani koroboki ma Baritaio, aika taani mamana-te-aba!”
Te Atataiaomata ao Tabeua Riki Uaan Taamnein te Atua
9. E kanga te atataiaomata n irekereke ma te taotaonakinnano ao te raoiroi?
9 E irekereke te atataiaomata ma tabeua riki uaan taamnein te Atua. E karinanaki i marenan “te taotaonaki n nano” ao “te raoiroi.” Ni koauana, te aomata are e bwabwaina te atataiaomata, e bae ni kaotiota te aroaro anne n arona n taotaonakinnano. E taotaona naba nanona nakoia aomata aika bangaaomata. E irekereke naba te atataiaomata ma te raoiroi n te aro are e kaotiotaki te atataiaomata ngkana a buokaki aomata bwa a aonga ni kakabwaia. N tabetai ao te taeka n Erene n te Baibara ibukin te taeka ae “atataiaomata” e kona naba n rairaki bwa “raoiroi.” A rangi ni kubanako beekan ni kaotiotan te aroaro aei i buakoia Kristian rimoa, n te aro are a a arania taan rimwin Iesu bwa ‘aomata aika e rangi ni moanibwai kaotiotan te atataiaomata irouia,’ n aron naba are e taekinna Tertullian.
10. A kanga n reitaki te atataiaomata ao te tangira?
10 Iai naba te reitaki i marenan te atataiaomata ao te tangira. E taku Iesu ni kaineti ma taan rimwina: “Ane a na ataingkami aomata ni kabaneia ba au reirei ngkami n aei, ngkana kam i tangitangiri.” (Ioane 13:35) Ao ni kaineti ma te tangira e kangai Bauro: “E taotaona nanona te tangira, e atataiaomata.” (1 I-Korinto 13:4) E reitaki naba te atataiaomata ma te tangira n te taeka ae kangai; “te akoi ae boto i aon te tangira,” ao e aki toki ni kabonganaki n te Baibara. Aio bon te atataiaomata are iai wakaaueana bwa te tangira ae kakaonimaki. Te nauna n te taetae n Ebera ae rairaki bwa “te akoi ae boto i aon te tangira” e reitii riki aroaro tabeua. Bon te aekaki n akoi ae nim ma te bwai teuana ni karokoa ae e a koro bukin ae kaantaningaki iai. Ana atataiaomata Iehova ke ana tangira ae kakaonimaki, a kaotiotaki n aanga aika kakaokoro. N aron anne, e noraki n ana mwakuri ni kakamaiu ao ni kamanomano.—Taian Areru 6:4; 40:11; 143:12.
11. Tera te bwai ni kakoaua are e reke man ana akoi te Atua ae boto i aon te tangira?
11 A anaaki nanoia aomata iroun Iehova n ana atataiaomata. (Ieremia 31:3) Ngkana a kainnanoa ana kakamaiu te Atua ana toro aika kakaonimaki ke ana ibuobuoki, ao a ataia ni koaua bwa e na boni kaota ana akoi ae boto i aon te tangira nakoia. E aki kona n ae e na aki roko irouia ana tangira ae kakaonimaki. Mangaia are a kona n tataro iai ma te onimaki, n aron are e karaoia naba te tia areru ngke e kangai: “I onimakina am akoi [“akoi ae boto i aon te tangira,” NW] ngai, N na kukurei ngkana ko kamaiuai.” (Taian Areru 13:5, BK) Kioina ngkai e kakaonimaki ana tangira te Atua, a kona ngkanne ana toro n onimakinna ma nanoia ni kabane. A kakoauaa ae kangai: “Ba ane E na aki tewea nako ana botanaomata Iehova, ao E na aki kitania naba ana aomata.”—Taian Areru 94:14.
Bukin Tera Bwa E Rangi ni Korakora te Iowawa n te Aonnaba?
12. E moanaki n ningai te kairiri ae buakaka ao e kanga aroni waakina?
12 Kaekaan te titiraki aei, e irekereke ma te bwai are e riki n te oo-n-aroka are i Eten. Tabeua te tai imwin moani karikaia aomata, ao iai temanna te anera ae bangaaomata ao e kainikatonga are e a baireia bwa e na riki bwa te tia tautaekana te aonnaba. Imwin ana karekeiango aei ao e a bon riki bwa “uean aonaba,” ae bon rangi ni buakaka. (Ioane 12:31) E a ataaki n arana ae Tatan te Riaboro, ao boni ngaia boton te kairiribai nakon te Atua ao aomata. (Ioane 8:44; Te Kaotioti 12:9) E oti ana mwakuri ni bangaaomata ibukin kani katitebooana ma Iehova n riki bwa te tia tautaeka naba, tabeua te tai imwin karikan Nei Ewa. Mangaia are e moanaki naba n te tai arei te kairiri ae buakaka ngke e a rinea te kawai Atam are e na inaaomata iai man ana kairiri te Atua, are nanona bwa e a rawa nakon ana atataiaomata te Atua. (Karikani Bwaai 3:1-6) A aki inaaomata ni kairiia i bon irouia Atam ma Nei Ewa, ma a karinia i aan ana babaire te Riaboro are bangaaomata ma ni kainikatonga, bwa a na tautaekanaki irouna.
13-15. (a) Baikara tabeua mwin te rawa nakon ana kairiri ae raoiroi Iehova? (b) Bukin tera ngkai e a korakora te iowawa n te aonnaba?
13 Ti na iangoi ngkai tabeua uaan te mwakuri anne. N te tai anne ao a kairoroaki Atam ma Nei Ewa bwa a na kitana mwakoron te aba are a mena iai are te baretaiti. A a kitana aroia are a maiuraoi iai bwa e bebete uotaia ibukin maiureirein aroka ma uaanikai, ao a a maeka i tinanikun te oo-n-aroka are Eten are e kangaanga aron te maiu iai. E taku te Atua nakon Atam: “Ngkai ko a tia n ongo bwanani bum, ma ni kana uaan te kai, are I tuangko, ni kangai, Ko na tai kanna: ao e karekeaki kain aontano i bukim; ane ko na amamarake mai iai n rawawata n ua tokini bongini maium; e na kariki naba akanta ma kaai aika kateketeke ba arokam.” Te karekekai nakon te tano e nanonaki iai bwa ribanaakina e na bon rangi ni matoatoa. Mwin karekeani kain aontano, ma arokana aika akanta ma kaai aika kateketeke, a a bon rangi n rotaki iai kanoan Atam n te aro are e a bon taekina ae kangai taman Noa are Rameka; “bekuni baira ae kamamate, i bukin te tano ae e reke kaina iroun Iehova.”—Karikani Bwaai 3:17-19; 5:29.
14 A a tia naba ni kaibibita te maeka n rau Atam ma Nei Ewa nakon te karawawata ae bati. E taku te Atua nakon Nei Ewa: “N na kabatia marakim n ariri n am tai ni bung; ko na bungia natim n te rawawata; ao ane e na nimta bum am tangira, ao e na taua arom.” Rimwi riki ao aia karimoa Atam ma Nei Ewa are Kain, e a manga karaoa te mwakuri ae iowawa nakon tarina ae Abera bwa e tiringnga.—Karikani Bwaai 3:16; 4:8.
15 E taku te abotoro Ioane bwa “a bane kaain aonaba ni wene i nanon teuare buakaka.” (1 Ioane 5:19) Ibukin anne, kaain te aonnaba ni boong aikai a katotonga aia tia kairiri ni kaakaraoi mwakuri aika buakaka n ikotaki naba ma te bangaaomata ao te nanorieta. Ngaia anne ae e aki kamimi iai ngkai e a kororake te aonnaba aei n te buakaka ao te iowawa! Ma e na aki tiku n teimatoa n arona aei. E na boni kakoauaa Iehova bwa e na taabangaki te atataiaomata ao te nanoanga i aan ana Tautaeka n Uea, n onean mwin te buakaka ao te iowawa.
E na Taabangaki te Atataiaomata i aan Ana Tautaeka n Uea te Atua
16. Bukin tera ngkai e ataaki n te atataiaomata ana kairiri te Atua rinanon Kristo Iesu, ao tera ae ti kabaeaki bwa ti riai ni karaoia?
16 E tangiria Iehova ma ana Uea are e rineia ibukin Ana Tautaeka ae Kristo Iesu, bwa a na kinaaki aomata ake a mena i aan aia tautaeka ibukin aroia n atataiaomata. (Mika 6:8) E kaota nakoira bannan te tautaeka Iesu Kristo, are e anganaki iroun tamana are e na ataaki n te atataiaomata. (Ebera 1:3) E kona n noraki aei n ana taeka Iesu are e kaotaraeia iai mataniwin Aaro aika kewe, ake a karawawataia aomata n uota aika titinebu. E taku: “Bane mai nako Iu, ngkami akana kam kua ao kam rawawata, ao N na motiki rawami. Amoa amou i aomi, ao reirei i Rou; ba I nimamanei ao I nanorinano; ao e na reke i roumi iai motikan rawaia tamneimi. Ba e aoraoi amou, ao e bebete uotau.” (Mataio 11:28-30) A rangi ni mwaiti taani kairiri n te aonnaba ao n Aaro, ake a a tia ni karawawataia aomata ni beeku aika kakua, n akea te kakaaitau nakoia. Ma te bwai are e tangiria Iesu bwa a na karaoia taan rimwina, e botau raoi ma aia konabwai. Moan te bebete amon Iesu ao e oti iai te atataiaomata! E aki anaaki nanora iai bwa ti na kani katotongnga ni kaotiota naba te atataiaomata nakoia aomata?—Ioane 13:15.
17, 18. Bukin tera bwa ti kona n onimakinna bwa a na kaotiota te atataiaomata te koraki ake a na tautaeka ma Kristo i karawa ao ake a na beku ibukina i aon te aba?
17 Ana taeka Iesu ae bati n ataaki nakoia ana abotoro, e katereterea kaokoron ana kairiri Ana Tautaeka n Uea te Atua ma aia kairiri aomata. E taekinaki ae kangai n te Baibara: “E riki te kauntaeka i buakoia ba ai antai i rouia ae na atongaki ba moan te kakanato. Ao E taku nako ia, A tauu aroia Tientaire aia uea; ao akana tautaeka a atongaki ba Taan akoi. Ma kam na tai kakairi i rouia: ma ane kakanato riki i buakomi, ao ke e mena n ai aron ane te tei riki; ao ane te mataniwi, n ai aron te tabonibai. Ba e nga ae kakanato riki. ane rarikiriki n amarake, ke ane bekutata? tiaki are rarikiriki n amarake? ao Ngai I mena i buakomi n ai aron te tia bekutata.”—Ruka 22:24-27.
18 Taani kairiri aika aomata a ukoukora kani kakannatoia rinanon ‘tautaekanaia aomata’ ao kakaaean nakoaia aika kakannato, bwa a onimakinna bwa nakoaia aikai a kona ni kaburaia riki nakoia te koraki ake a tautaekania. Ma e taku Iesu bwa te kakannato ni koaua e nako man te botumwaaka ao te aki-toki ni bekutata ibukia aomata. Aomata nako ake a na tautaeka ma Kristo i karawa ke ake a na beku ibukina i aon te aba, a riai ni kakorakoraia n tou mwin ana katoto ni kaineti ma te nanorinano ao te atataiaomata.
19, 20. (a) E kanga Iesu ni kaota abwakin ana atataiaomata Iehova? (b) Ti na kanga ni kona ni kakairi iroun Iehova ni kaotiota te atataiaomata?
19 Ti na nori ngkai ana reirei riki tabeua Iesu aika tatangira ake e a tia n anga. Ibukin kaotan abwakin ana atataiaomata Iehova, e taku Iesu: “Ngkana kam tangiriia akana tangiringkami, ao tera ami bwai iai? ba aomata aika buakaka a tangiriia naba akana tangiriia. Ao ngkana kam karaoa ae raoiroi nakoia akana karaoa ae raoiroi nako imi, ao tera ami bwai iai? ba a karaoa aron aei naba aomata aika buakaka. Ao ngkana kam angania akana kam taku ba tao kam na manga anganaki i rouia, ao tera ami bwai iai? ba aomata aika buakaka a angania aomata aika buakaka, ba a aonga ni manga anganaki n ti te arona. Ma kam na tangiriia ami kairiribai, ao kakaraoa ae raoiroi nako ia, ao kam na anganga, n aki toki nanomi; ao e na bati te kabaia ae e na reke i roum iai, ao natin Teuare Moan te Rietata ngkami iai: ba E atataiaomata nakoia akana bangaaomata ma akana buakaka. Kam na nanoanga, n ai aron Tamami ngkae E nanoanga naba.”—Ruka 6:32-36.
20 E aki bangaaomata ana atataiaomata te Atua, ao akea te bwai ae e kaantaningaia te Atua mairouia aomata bwa kabooan mwina. E atataiaomata Iehova ni “kaota ana taai i aoia akana buakaka ma akana raoiroi, ao E kabwaka te karau i aoia akana atataiaomata ma akana babakanikawai.” (Mataio 5:43-45; Mwakuri 14:16, 17) Ni katotongan Tamara are i karawa, ti aki tii kararoaira man karaoan ae iowawa nakoia te koraki ake a aki kaotiota te kakaitau, ma ti karaoa naba ae raoiroi nakoia, ao nakoia naba ake a kaakaraoi mwakuri n riribai nakoira. Ni kaotiotan te atataiaomata, ti kaotia iai nakon Iehova ao Iesu bwa ti tangiria ni mena i aan ana Tautaeka n Uea te Atua, n te tai are a nang bane aomata iai ni kaotiota te atataiaomata i marenaia ao uaan taamnein te Atua ake tabeua riki.
Bukin Tera Ngkai ti Riai ni Kaotiota te Atataiaomata?
21, 22. Bukin tera ngkai ti riai ni kaotiota te atataiaomata?
21 E kakawaki riki kaotiotan te atataiaomata iroun te Kristian ni koaua. E oti iai bwa bon iai taamnein te Atua ae mwamwakuri i buakora. I rarikina ngkana ti kaotiota te atataiaomata ni koaua, ti kakairi iai iroun Iehova ae te Atua ao Kristo Iesu. Te atataiaomata bon te bwai naba ae tangiraki irouia te koraki ake a na riki bwa taani maeka i aan ana Tautaeka n Uea te Atua. Ti riai ngkanne n tangira te atataiaomata ao n reiakina aroni kaotiotana.
22 Baikara mwakuri tabeua ake ti kona ni kaotiota iai te atataiaomata ni maiura ni katoa bong? E na kabwarabwaraki te reirei anne n te kaongora are imwina.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• Tera te atataiaomata?
• Bukin tera ngkai e a rangi n taabangaki te iowawa ao te buakaka n te aonnaba?
• Ti kanga n ataia bwa e na taabangaki te atataiaomata i aan ana kairiri te Atua?
• Bukin tera ngkai e kakawaki kaotiotan te atataiaomata irouia te koraki ake a kani maeka i aan ana Tautaeka n Uea te Atua?
[Taamnei n iteraniba 9]
A kakorakoraia unimwaane n te ekaretia ni bwabwaina te atataiaomata n reitakiia ma kaain te ekaretia
[Taamnei n iteraniba 11]
E bon aki kona n toki kaotiotan te akoi ae boto i aon te tangira iroun Iehova nakoia ana toro n taai ni karawawata
[Taamnei n iteraniba 12]
E atataiaomata Iehova ni kariaia ootan taai bwa e na rotiia aomata ni kabane n ikotaki naba ma te karau