‘Naako Kakiritiania Botannaomata’

“I anganaki te mwaka ni kabanea i karawa ao i aonaba. Ma ngaia ae kam na nako ni kakiritiania botanaomata.”​—MATAIO 28:18, 19.

1, 2. (a) Tera te mwioko are e angania taan rimwina Iesu? (b) Baikara titiraki ni kaineti ma ana tua Iesu aika a na rinanoaki ikai?

BON te ririki 33 C.E. i Iteraera, ao a ikotaki taan rimwin Iesu i aon te maunga i Kariraia. E a tia ni kautaki aia Uea are Iesu ao i aoni kawaina ngkai n rierake nako karawa. Ma iai moa te bwai ae kakawaki are e tangiria n tuangia. Iai mwiokoaia are a na anganaki iroun Iesu. Tera te tibwanga anne? Tera aroia taan rimwin Kristo nakon mwiokoaia anne? Ao tera irekerekera ma te mwioko anne ni boong aikai?

² A koreaki baike e taekin Iesu ni Mataio 28:18-​20 aika kangai: “I anganaki te mwaka ni kabanea i karawa ao i aonaba. Ma ngaia ae kam na nako ni kakiritiania botanaomata ni kabaneia, ni babetitoiia nako nanon aran te Tama ma te Nati ma te Tamnei are Raoiroi; n reireiia ba a na kabane baike I tuangngkami n tauu: ao noria, I a memena naba i roumi ni boongi ni kabane ni karokoa tokin aonaba.” E taekina ikai Iesu “te mwaka ni kabanea,” “botanaomata ni kabaneia,” “baike I tuangngkami,” ao “boongi ni kabane.” Ana kaetieti aika irekereke ma kibuntaeka aika aua aikai a kauekei titiraki tabeua aika kakawaki aika mena i aan taeka aika bukin tera? iia? tera? ao n ningai? Ti na iangoi titiraki aikai teuana imwin teuana.a

“I Anganaki te Mwaka ni Kabanea”

3. Bukin tera bwa ti riai n ongeaba n te tua ibukin kakiritianakia botannaomata?

³ Te moan titiraki, bukin tera bwa ti riai n ongeaba nakon te tua are ti na kakiritiania botannaomata? E taku Iesu: “I anganaki te mwaka ni kabanea i karawa ao i aonaba. Ma ngaia ae kam na nako ni kakiritiania botanaomata.” Te taeka are “ma ngaia ae,” e kaota oin bukina ae ti riai n ongeaba iai n te tua aei. Ibukina bwa e mena iroun Iesu are e anga te tua aei, te “mwaka ni kabanea.” Tera aron korakoran mwaakana iai?

4. (a) Tera aron korakoran mwaakan Iesu? (b) Tera ae ti riai n iangoia n ana tua Iesu are kakiritianakia aomata, ngkai ti ataa aron mwaakana?

⁴ E mwaaka i aon ana ekaretia Iesu, ao ni moa man 1914, e anganaki mwaakana n ana Tautaeka te Atua are e a tibwa tei. (I-Korote 1:13; Te Kaotioti 11:15) Boni ngaia te akanera are e tautaeka i aoia mirion ma mirion anera i karawa. (1 I-Tetaronike 4:16; 1 Betero 3:22; Te Kaotioti 19:14-​16) E a tia n anganaki te mwaaka bwa e na “kamaunai taian nakoa n uea, taian tautaeka ma taiani maka” aika karitei nakon kaetieti aika raraoi. (1 I-Korinto 15:24-​26, BK; I-Ebeto 1:20-​23) E aki mwaaka Iesu tii i aoia aomata ake a maiu. Boni ngaia “aia tia motiki-taeka akana maiu ma akana mate,” ao e anganaki te mwaaka iroun te Atua bwa e na kautiia maate. (Mwakuri 10:42; Ioane 5:26-​28) E riai ni moanibwaiaki kakawakin te tua mairoun te Aomata ae e a tia n anganaki te mwaaka ae korakora aei. Mangaia are ti karinea ana tua Kristo ae ti na ‘kakiritiania aomata,’ ao ti kukurei n ongeaba iai.

5. (a) E a kanga Betero n ongeaba n ana taeka Iesu? (b) Tera te kakabwaia ae reke iroun Betero ngke e ongeaba n ana kaetieti Iesu?

⁵ Imwin moanakin ana mwakuri ni minita Iesu i aon te aba, e kabongana te anga ae rangi n okoro n reiakinia iai taan rimwina bwa a na kabwaia ngkana a butimwaea mwaakana ma n ongeaba irouna. N te taina, e tuanga Betero are te tia akawa ni kangai: “Wairio nakon ae e iabuti, ao kabakai ami karaun i bukin te akawa.” E taku Betero bwa akea te ika iai, ngaia are e tuanga Iesu ni kangai: “Te Tia Reirei, kai e ngaina ara ngaina n akawa, ao ti aki kona!” Ma e kaota nanorinanona Betero ngke e kangai: “Ma N na kabakai karaun n am taeka.” Ngke e ongeaba Betero n ana tua Kristo, ao konana bon “ika aika a rangi ni maiti.” E roko nanon Betero ao e “a bwaka naba ni katorobubua i matani Iesu, ao e taku: ‘Te Uea, kararoako ma ngai, ba te tia bure ngai!’” Ma e kaekaa Iesu ni kangai: “Tai maku, ba man te tai aei, ao konam bon aomata.” (Ruka 5:1-10, BK; Mataio 4:18) Tera reireiara man te rongorongo anne?

6. (a) Tera ae kateretereaki n rongorongon te kakai are anaakin ika aika mwaiti, ni kaineti ma te aeka n ongeaba ae tangiraki iroun Iesu? (b) Ti na kanga ni katotonga Iesu iai?

⁶ E a tibwa anga te mwioko Iesu nakoia Betero, Anterea ao abotoro tabemwaang bwa a na “riki ba taan akawa” aika konaia aomata, imwin reken konaia ika aika bati. (Mareko 1:16, 17) E aki tangiriia Iesu bwa a na tii ongeaba n akea bukin ongeabaia. E angania mwaane akekei bukin riain ae a na ongeaba. N aron ae moan te bati konaia n ongeabaia iroun Iesu ngke e tua kabwakaan karaun, ao ai titeboo naba ma te ongeaba ni mwiokoaia are ‘akawaakia aomata’ bwa e na karekei naba kakabwaia aika bati. A onimaki iai abotoro ao a karaoa are e taku. E kangai te rongorongo: “A kakoroi aia boti i eta, ao a kitani bai ni kabane, ao a irira Iesu.” (Ruka 5:11) Ti katotonga naba aron Iesu ngkai ti kaungai nanoia aomata bwa a na buoka kakiritianaia aomata. Ti aki tangiriia aomata bwa a na tii karaoa ae ti tuangia, ma ti kaota bukin ae a riai n ongeaba iai n ana tua Kristo.

Bukina Aika A Anainano, ao Naano Aika Riai

7, 8. (a) Baikara bukin tataekinan te Tautaeka n Uea ao kakiritianaia aomata, ae kaotaki n te Baibara? (b) Tera te kibu ae kaungaa nanom bwa ko na teimatoa n tataekina te rongorongo? (Nora naba te kabwarabwara ae i nano.)

⁷ Ti anganaki tibwangara n tataekinan te Tautaeka n Uea ao ni kakiritianaia aomata, ibukina bwa ti aantaeka ni mwaakan Kristo. Baikara riki bukin karaoan te mwakuri anne man te Baibara, ae ti kona iai n angania aomata ake ti kani kaungai nanoia nakon karaoan mwakuri aika raraoi? Iangoi aia taeka taani Kakoaua tabeman aika kakaonimaki man aaba aika kakaokoro, ao taraia bwa a kanga ni boutokaki aia taeka ni kiibu aika kaotaki.

⁸ Roy, ae bwabetitoaki n 1951: “Ngke I katabua maiuu nakon Iehova, I berita bwa N na beku irouna n aki toki. I kani kakaonimaki nakon au berita aei.” (Taian Areru 50:14; Mataio 5:37) Heather, ae bwabetitoaki n 1962: “Ngkana I iangoi bwaai ni kabane ake e a tia ni karaoi Iehova ibukiu, ao I kani kaitau nakoina n arou ni kakaonimaki ni beku irouna.” (Taian Areru 9:1, 9-​11; I-Korote 3:15) Hannelore, ae e bwabetitoaki n 1954: “Ai kabwaia ra ngaira bwa ti a boni katoa tai naba ni boutokaki irouia anera n ara tai ni karaoa te mwakuri ni minita!” (Mwakuri 10:30-33; Te Kaotioti 14:6, 7) Honor, ae bwabetitoaki n 1969: “Ngkana e roko ana tai ni motikitaeka Iehova, I aki tangiria bwa e na bukinaki Iehova ao Ana tia Kakoaua iroun temanna kaain ara kawa ni kangai, ‘I aki anganaki te kauring!’” (Etekiera 2:5; 3:17-19; I-Rom 10:16, 18) Claudio, ae bwabetitoaki n 1974: “Ngkana ti tataekina te rongorongo, ti mena iai ‘i matan te Atua’ ao ti ‘iraorao ma Kristo.’ Iangoa anne! Ngkana ti ira te mwakuri ni minita, ti kukurei iai n airi ma Raora aika moanibaan te raoiroi.”​—2 I-Korinto 2:17.b

9. (a) Tera ae kaotaki n rongorongon akawaia Betero ma abotoro tabeman ibukin te nano ae riai n aana te ongeaba iroun Kristo? (b) Tera te nano ae riai n aana te ongeaba iroun te Atua ao Kristo ni boong aikai, ao bukin tera?

⁹ Rongorongon konaia abotoro te ika ae moan te bati e kaotia naba bwa a riai n raoiroi nanora ni kaineti ma te ongeaba iroun Kristo. E riai ni boto te ongeaba i aon te tangira. E aki nako Iesu ngke e kangai Betero, “Kararoako ma ngai, ba te tia bure ngai!” ao e aki naba kabuakakaa Betero ibukin ana bure. (Ruka 5:8, BK) E aki naba tiriburea Betero Iesu ngke e butiia bwa e na nako. Ma e bwaina te akoi Iesu ni kangai: “Tai maku.” Te maaku ae korakora bon tiaki bukina ae e riai n ongeaba iai iroun Kristo. Ma e tuanga Betero Iesu bwa a na bongana irouna, ngaia ma raoraona ngkana a riki bwa taan akawaia aomata. Ni boong aikai, ti aki naba kabongana te maaku ke bwaai aika aki-raraoi n aron te maamaa ni kairoroia iai aomata bwa a na ongeaba iroun Kristo. Bon tii te ongeaba ma nanora ni kabane ae boto i aon tangiran te Atua ao Kristo, ae kona ni kakukureia nanon Iehova.​—Mataio 22:37.

“Kakiritiania Botanaomata ni Kabaneia”

10. (a) Tera mwakoron ana tua Iesu ibukin kakiritianaia aomata ae e na kangaanga karaoana irouia taan rimwina? (b) Tera aron butimwaean ana tua Iesu irouia taan rimwina?

¹⁰ Te kauoua n titiraki ae wai man ana tua Kristo, bwa Iia te tabo ae e riai ni waakinaki iai kakiritianaia aomata? E tuangia taan rimwina ni kangai Iesu: “Kakiritiania botanaomata ni kabaneia.” Imwain ana tai Iesu ni mwakuri i aon te aba, a butimwaeaki botannaomata nako ngkana a roko i Iteraera bwa a na taromauria Iehova. (1 Uea 8:41-43) Angiin ana mwakuri n uarongorongo Iesu e karaoaki nakoia tibun Iteraera, ma ngkai e a tia n tuangia taan rimwina bwa a nang kawariia botannaomata ni kabane. Aia tabo n akawa ke aia tabo are a na tataekina te rongorongo iai taan rimwina e kauarerekeaki ngkoa nakon te nama ae uarereke, ae taekaia tibun Iteraera. Ma e a kabuburaki ngkai nakon te marawa ae taekan te botannaomata ni kabane. E ngae ngkai e kangaanga karaoan aei, ma a kukurei n ongeaba n ana tua Iesu aei taan rimwina. Uabwi tabun te ririki imwin maten Iesu ao e a korea iai taekan taabangakin te euangkerio te abotoro Bauro bwa e aki tii taekinaki nakoia I-Iutaia ma nakoia naba kaain “aonaba ni kabane aika i aani karawa.”​—I-Korote 1:23.

11. Tera aron karaababan taabo n ‘akawa’ ake a a tia n noraki ni moa man te ka-20 n tienture?

¹¹ N taai aikai e a nonoraki karaababakin te tabo are e tataekinaki te rongorongo iai. Ni moan te ka-20 n tienture, bon tii aaba tabeua ake a mwakuriaki. Taan rimwin Kristo ake a maiu n te tai anne a katotonga aroia Kristian ake n te moan tienture, ao a ingainga nanoia ni karababaa riki aia tabo are a tataekina te rongorongo iai. (I-Rom 15:20) Tabeua te ririki imwin 1930, ao a a tabe ni kakiritiania aomata n aaba aika tebubua tabun. Ni boong aikai, e a raababa nako ara tabo n ‘akawa’ nakon aaba aika 235 mwaitiia.​—Mareko 13:10.

‘Mai Buakon Taetae Nako’

12. Tera te kangaanga are kateretereaki n Tekaria 8:23?

¹² E kangaanga kakiritianaia aomata man botannaomata nako tiaki tii ibukin kakaokoron abaia, ma ibukina bwa e kaokoro naba aia taetae. E taetae ni burabeti Iehova rinanon Tekaria, ni kangai: “Ni boong akekei ao a na taua ririn temanna tengaun te aomata mai buakon taetaeia botanaomata ni kabane, eng, a na bon taua ririn temanna ae te I-Iutaia, ao a na kangai, Ti na airi ma ngkami, ba ti ongo ba E memena te Atua i roumi.” (Tekaria 8:23) Ni kakoroan bukin te taetae ni burabeti aei ae kakawaki riki, “te I-Iutaia” e tei ibukia kaain te nikira, ao “tengaun te aomata” a tei ibukin “te koraki ae uanao.”c (Te Kaotioti 7:9, 10; I-Karatia 6:16) Te koraki ae uanao ae kaainaki irouia taan rimwin Kristo, a na kuneaki mai buakoia botannaomata aika mwaiti, ao n aron are noraki iroun Tekaria, a na kabonganai taetae aika mwaiti. E noraki bwa ana aomata te Atua n taai aikai a kaakaraoa anne n aia mwakuri ni kakiritiania aomata? Eng.

13. (a) Tera te waaki ae irekereke ma taetae aika kakaokoro ae waakinaki ngkai irouia ana aomata te Atua ni boong aikai? (b) E kanga te toro ae kakaonimaki ni buoka karekean te amwarake n taamnei ae kainnanoaki n taetae aika kakaokoro? (Maroroakina naba te bwaoki ae taekan “Booki Ibukia Mataki.”)

¹³ N 1950, 3 mai buakoia 5 kaain Ana tia Kakoaua Iehova aika a kaikawaaki n te taetae n Ingiriti. N 1980, e noraki bwa te mwaiti anne e a bitaki nakon 2 mai buakoia 5, ao ni boong aikai, ai bon tii 1 mai buakoia 5 taani Kakoaua ake a kaikawaaki n te taetae n Ingiriti. E a kanga te toro ae kakaonimaki ae wanawana ni kaaitara ma te bitaki aei? Rinanon katauraoan te amwarake n taamnei n taetae aika tabe n rikirake mwaitiia. (Mataio 24:45) N te katoto, n 1950, ara boki a boretiaki n taetae aika 90 mwaitiia, ma ni boong aikai e a raka nakon tao 400 tabun. Iai uaan tabeakinaia aomata ake e kakaokoro aia taetae n te waaki aei? Eng! E noraki bwa ni katoa wiki, 5,000 tabun aomata mai buakon ‘taetae nako’ a a riki bwa taan rimwin Kristo! (Te Kaotioti 7:9) Ao e waaki nako te rikirake aei. N aaba tabeua, ao e noraki bwa a karekei konaia aika bati taiani “karaun.”​—Ruka 5:6; Ioane 21:6.

Te Mwakuri ni Minita ae Kakukurei, Ko Kona ni Buokia?

14. Ti na kanga ni buokiia aomata aika mena n ara tabo, ake e kaokoro aia taetae? (Maroroakina naba te bwaoki ae taekan “Kakiritianaia Aomata n te Taetae ni Bai.”)

¹⁴ N aaba aika bati, a mwaiti ianena aika a mwaing nako iai ake a kabonganai taetae aika tiaki taetaen te aba arei, aika a riai naba ni kakiritianaki. (Te Kaotioti 14:6) Ti na kanga ni buokiia aomata aika mena i abara ake a kaokoro aia taetae ma ngaira? (1 Timoteo 2:4) Ti kona ni kabonganai bwaai n akawa aika kaineti raoi ma ngaiia. Kataia n angania aomata aia boki n oin aia taetae. Ao ngkana e kona n reke, baireia bwa a na kawaraki iroun te tia Kakoaua ae rabakau n aia taetae. (Mwakuri 22:2) E a bebete riki te babaire iai, kioina ngkai a mwaiti taani Kakoaua Iehova ake a a tia n reireinia te taetae teuana, bwa a aonga ni kakiritiania ianena. Ribooti aika reke iroura a kaotia bwa e uaana karaoan te aeka n ibuobuoki aei.

15, 16. (a) Baikara katoto aika a katereterea bwa e kakabwaia buokaia aomata ake e kaokoro aia taetae? (b) Baikara titiraki aika ti kona n iangoi ni kaineti ma te mwakuri ni minita i buakoia aomata ake e kaokoro aia taetae?

¹⁵ Iangoi katoto aika uoua man te Netherlands, ike e a baireaki iai tataekinan te rongorongo n taetae aika 34. Taangaia taani Kakoaua a anga nanoia bwa a na kakiritiania aomata ake a mwaing nako abaia mai Poland. E rangi ni korakora te kan ongora iai n te aro are e a namakina kaungakina te mwaane arei bwa e na kauarerekea ana aoa ni mwakuri, bwa e aonga n reke ana tai ae abwabwaki riki nakon tii te bongina ni katoa wiki, are e na kabongana ibukin waakinan te reirei n te Baibara ma aomata aika kan ongora. E aki maan imwina ao a a tabe n reiakinia aomata aika 20 mwaitiia n te Baibara ni katoa wiki. A taku: “E bati kukureira man ara mwakuri ni minita.” A kukurei taani kakiritiania aomata ngkana a kairaki aomata aika ongora irouia n oin aia taeka, bwa a na taetae ni kakaaitau. N te katoto teuana, ngke e waakinaki te botaki n te taetae ni Vietnam, e teirake te unimwaane temanna ma ni bubutii bwa e na taetae. E tiinako rannimatana ao e tuangia taani Kakoaua ni kangai: “Kam rabwa n ami kekeiaki n reiakina au taetae ae rangi ni kangaanga. I rangi ni kukurei, ngkai I a tibwa reiakin bwaai aika kamimi aika mwaiti man te Baibara i nanon au tai ni kara.”

¹⁶ Tiaki te bwai ae kamimi ngkai aomata ake a beku n ekaretia aika kabonganai taetae n ianena a taku bwa a rangi ni kakabwaiaki iai. A taekina ae kangai te taanga mai Buritan: “Te mwakuri ni minita ibuakoia ianena, bon te mwakuri ae moan te kamaiu riki nakon mwakuri nako ake ti a tia ni karaoia i nanon ara tai ni beku ibukin te Tautaeka n Uea ae maanna 40 te ririki.” Iai bitaki aika ko kona ni karaoi ni maium, bwa ko aonga ni buoka naba te mwakuri ni minita ae kamaiu aei? Ngkana e tuai bane am tai man te reirei, ko kona n reiakina te taetae teuana ae okoro, ae ko na kabongana rimwi riki n am mwakuri ni minita? Karaoan anne e kona ni kauka te mataroa nakoim nakon te maiu ae kakukurei riki ae e bati te kabwaia iai. (Taeka N Rabakau 10:22) Bukin tera bwa ko aki maroroakina taekan aei ma am karo?

Bibitii Arora ni Mwakuri

17. Ti na kanga ni kawariia aomata aika mwaiti riki aika a mena n ana aono ara ekaretia?

¹⁷ Angiia aomata a aki kona n ‘akawaia’ aomata ake e kaokoro aia taetae. Ma e ngae n anne, iai riki ara anga ae ti kona ni kawariia iai aomata aika bati, aika mena n ana aono ni mwakuri ara ekaretia. Ni kanga? Ngkana ti bitii arora ni mwakuri. N aaba tabeua a mwaiti aomata aika a maeka n auti ake a tukaki te rin iai bwa a ooaki ma n rokanaki. Ma a mwaiti riki aika akekea n aia auti n tain kawarakiia ngkana ti mwakuri man te auti teuana nakon te auti teuana. Mangaia are tao ti riai n ‘akawa’ n taai ao taabo aika kakaokoro. N te aro anne, ti katotonga ana waaki Iesu, are e kakarekei ana aanga are e kona ni maroro iai ma aomata n taabo aika kakaokoro nako.​—Mataio 9:9; Ruka 19:1-10; Ioane 4:6-15.

18. E a kanga tataekinan te rongorongo n taabo aika kakaokoro ni karekei uaa aika bati? (Maroroakina naba te bwaoki ae taekan “Kakiritianaia Taani Mwakuri ni Bitineti.”)

¹⁸ N aaba tabeua, e noraki kakawakin te uarongorongo nakoia aomata n taabo nako ike a mena iai bwa e rangi ni buoka aron kakiritianaia aomata. Taani kakiritiania aomata aika mwaatai iai a keiaki n uarongorongo nakoia aomata n taabo aika mwaiti. Irarikin te mwakuri man te auti teuana nakon te auti teuana, taan uarongorongo ngkai a a mwakuri naba n taiani marae ni wanikiba, aobiti, titooa, taabo ake a kateaki iai kaa, kainibwati, rarikini kawai, taabo ni kamaangang, biike, ao taabo tabeua riki. A mwaiti naba taani Kakoaua ake a a tibwa bwabetitoaki i Hawaii ae a moan ongora n te rongorongo n taabo aikai. Bibitakin arora ni mwakuri e kona ni buokira bwa ti na kakororaoa raoi ana tua Iesu ae ti na kakiritiania aomata.​—1 I-Korinto 9:22, 23.

19. Baikara bwaai aika irekereke ma te mwioko mairoun Iesu ake a na rinanoaki n te kaongora ae imwin aei?

¹⁹ Te mwioko mairoun Iesu ni kaineti ma kakiritianaia aomata e aki tii irekereke ma bukin karaoana, ao te tabo are ti riai ni karaoia. Ma e irekereke naba ma tera ae ti riai n taekina, ao e na tataekinaki ni karokoa n ningai. Bwaai aika uoua aikai a na rinanoaki n te kaongora ae imwin aei.

[Kabwarabwara ae nano]

Ko Uringnga?

• Tera ae aana ara mwakuri n tataekina rongorongon te Tautaeka n Uea ao kakiritianaia aomata, ao tera ae kaira nanora iai?

• Tera aroia ana toro Iehova ngkai n tia ni waakina te mwioko mairoun Iesu are a na kakiritiania aomata mai buakoia botannaomata nako?

• Ti na kanga ni bita arora n ‘akawa,’ ao bukin tera bwa ti riai ni karaoa anne?

[Te Bwaoki/Taamnei n iteraniba 10]

Booki Ibukia Mataki

Albert bon te unimwaane n te ekaretia ni Kristian ao te tia uarongorongo ae kabwanina ana tai iai are e maeka n te United States. E boni mataki, ma kabonganani booki ni mataki irouna n te taetae ni Braille aika kabwarabwaraa te Baibara, e buokia ni kanakoraoa riki ana mwakuri ni minita, ao nakoana n unimwaane n te ekaretia ae tararuan te mwakuri ni minita. Tera arona ni kakoroi bukin mwiokoana n te ekaretia?

E taku James ae te mataniwi ae te tia babaire n te ekaretia anne: “E tuai man reke n ara ekaretia te unimwaane ae e raoiroi riki ana mwakuri nakon Albert ni kaineti ma tararuan te mwakuri.” Albert bon temanna mai buakoia aomata aika mataki aika tao 5,000 tabun mwaitiia n te United States ake a wawareware ni booki aika boto i aon te Baibara aika katauraoaki n te taetae ni Braille n Tibein ao n Ingiriti, i nanon ririki aika nako. Man 1912 ni karokoa ngkai, e a tia te toro ae kakaonimaki ni katauraoi booki aika kakaokoro aekaia n te mwaiti ae raka i aon tebubua tabun n te taetae ni Braille. A kakabonganai kukune aika boou Ana tia Kakoaua Iehova ni karaoi baani booki aika mirion ma mirion mwaitiia ni katoa ririki n taetae aika a raka i aon tebwina, ao a kanakoi booki aikai nakon aaba aika 70 tabun. Ko kinaa temanna ae tao e na buokaki naba man warekan booki aika boto i aon te Baibara, ae katauraoaki ibukia mataki n te taetae ni Braille?

[Te Bwaoki/Taamnei n iteraniba 25

Kakiritianaia Aomata n te Taetae ni Bai

Ngaa ma ngaa mwaitiia taani Kakoaua ni katobibia te aonnaba aei n ikotaki naba ma rooro-n-rikirake aika ingainga nanoia, ake a a tia n reiakina te taetae ni bai bwa a aonga ni kakiritiania aomata aika bonotaninga. Ibukin anne, e noraki i Brazil bwa 63 aomata aika bonotaninga ake a bwabetitoaki n teuana te ririki, ao 35 taani Kakoaua aika bonotaninga ake a kabwanina aia tai n te mwakuri n uarongorongo. Ni katobibia te aonnaba ngkai e a raka i aon 1,200 mwaitin ekaretia ao kurubu aika kabongana te taetae ni bai. Aia aono taan taetae ni bai i Rutia, bon te kabanea ni bubura n te aonnaba, are e reke naba iai te aba ae Rutia ni kabutaa!

[Te Bwaoki n te iteraniba 26]

Kakiritianaia Taani Mwakuri ni Bitineti

E kaitiboo ma te mataniwi n te bitineti ibukin te ni mwamwananga te tia Kakoaua temanna i Hawaii, ngke e kawariia taani bitineti n aia aobiti. E ngae ngke e tabetabe teuaei, ma e kariaia waakinan te reirei n te Baibara ma ngaia i nanon te maan ae 30 te miniti ni katoa wiki n ana aobiti. Ni katoa ingabong n te Katenibong, e tuangia ana tia mwakuri bwa e na aki katabetabeaki n taian tarebon mairouia aomata, ao e tabeakina raoi te reirei ae waakinaki ma ngaia. Ni katoa wiki, e reirei n te Baibara te tia Kakoaua temanna i Hawaii ma te tia bwaibwai n te tabo ni karao uruakin kaau. E a waakinaki naba te reirei i nanon te tabo ni mwakuri. Ngkana e roko temanna bwa e na karaoaki ana kau, e kerikaki moa te tia Kakoaua man te kaunta. E a manga reitaki te reirei ngke e a nako te aomata arei.

A uaia n ongora n te rongorongo te mataniwi ao te tia bwaibwai ibukina bwa taani Kakoaua a ‘akawa’ n taabo aika kakaokoro. Ko atai taabo tabeua n ana aono am ekaretia aika tao ko na kaitiboo iai ma aomata aika aki bati ni memena n aia auti?

[Taamnei n iteraniba 26]

Ko kona ni buoka te mwakuri i buakoia aomata ake e kaokoro aia taetae?