Kaaro Kataneiaia Natimi Ma Te Tangira
“Karaoi bai ni kabane ma te tangira.”—1 I-KORINTO 16:14, BK.
1. Tera te namakin ae a rinanona kaaro ni bungian natia?
A KAKOAUAA angiia kaaro ae bungian te tei, bon te tai ae te kabanea ni kakukurei ni maiuia. E taku te tina ae Aleah: “I namakina te kimwareirei ao te kimarimari ni moan noran natiu te aine ngke I bungia. N au iango ao bon te kabanea ni bobotoo natiu aei.” Ma e kona naba te aeka ni kimwareirei anne ni karekea te raraoma nakoia kaaro. E taku buun Aleah: “I raraoma bwa tao N na kona ni kataubobongaa natiu aei ibukin kaitaraan kataaki ake e boni bae ni rinanoi ni maiuna ke N na aki.” Titeboo te bae a raraoma iai kaaro aika bati ao a ataa riain kataneiakia natia ma te tangira. Iai kangaanga aika kaaitara ma ngaai kaaro aika Kristian, ake a kan anga te kataneiai ae tatangira aei. Baikara tabeua mai buakoia?
2. Baikara kangaanga aika a kaaitara ma ngaai kaaro?
2 Ti a roko ngkai n raabanen bongin te waaki ae ngkai. N aron ae e taetae ni burabetinaki, e a onrake te aonnaba irouia aomata aika a aki kaotiota te tangira. A kaotiota te “bangaomata” i buakoia kaain aia utu, ao a a riki bwa taani “babakaine, taani kainamatoa, . . . taan aki tauu baangiia, taan tiritiri.” (2 Timoteo 3:1-5) A kona n rotakibuaka kaain te utu ni Kristian n aroaroia i marenaia man te katoabong n ikoikotaki ma aeka n aomata aika kaotioti aroaro aikai. Irarikina, a kaboo korakora kaaro ma rikiaia ae te aki taotaonakinnano, aia taetae ni kawai ae akea te iango moa iai, ao te aki iangoraoi ni kaineti ma baireani bwaai tabeua.—I-Rom 3:23; Iakobo 3:2, 8, 9.
3. A na kanga kaaro ni kona ni kaikawaia natia aika kukukurei?
3 A kona kaaro ni kaikawaia natia aika kukukurei ao ni korakora tangiran te Atua irouia, n aki ongei kangaanga aikai. N te aro raa? N touan mwin ana reirei te Baibara ae kangai: “Karaoi bai ni kabane ma te tangira.” (1 I-Korinto 16:14, BK) Eng, te tangira bon “te bwai ni kabaebae are e riki ni moan te raoiroi te aomata iai.” (I-Korote 3:14) Ti na neneri tenua mwakoron te tangira ake a kabwarabwaraki n ana moan reta te abotoro Bauro nakoia kaain Korinto. Ao ti na rinanoi raoi aanga tabeua aika kona iai kaaro ni kaota te tangira ngkana a kataneiaia natia.—1 I-Korinto 13:4-8.
Riain te Taotaonakinnano
4. E aera ngkai a riai n taotaonakinnano kaaro?
4 E korea ae kangai Bauro: “E taotaona nanona te tangira.” (1 I-Korinto 13: 4) Te taetae n Erene ae rairaki bwa “taotaonakinnano” e nanonaki iai te teimatoa n rau ao te iremwe n un. Bukin tera bwa a riai n taotaonakinnano kaaro? Akea te nanououa bwa a kona angiia kaaro n iangoa bukin karaoan aei aika bati. Iangoi katoto aika tii tabeua. E burenibwai bwa a na bubutii te bwai ae a tangiria ataei n tii te taina. E ngae naba ngkana e kaeka te karo ma matoatoan bwanana n aki kariaia aia bubutii ma tao a na teimatoa n okioki ni bubutii, ma kaantaningaan te kaeka ae okoro. Tao a na kona ni kabatiaa te kauntaeka rooro n rikirake, bwa a aonga ni kariaiakaki ni karaoan te bwai teuana ma a ataia kaaro ae bon te iango n nanobaba. (Taeka N Rabakau 22:15) A kai okioki ni karaoi kairua tabeua ataei n ai arora naba.—Taian Areru 130: 3.
5. Tera ae kona ni buokiia kaaro bwa a na taotaonakinnano?
5 Tera ae kona ni buokia kaaro bwa a na taotaonakinnano nakoia natia? E korea ae kangai te Uea ae Toromon: “Ngkana e nanowanawana te aomata ao e aki kakaiun.” (Taeka N Rabakau 19:11) A kona kaaro n ota n aroaroia natia rinanon ururingan are a a tia naba ngaiia n ‘taetae, n iango ao n uringaba n aron te ataei.’ (1 I-Korinto 13:11) Kaaro, kam kona n uringa kaunakia ngkoa ami karo ibukin ami bubutii n nanoroo? Iai te tai ae ko a tia iai n iangoia am karo bwa a aki ota n te bae ko namakinna ke am kangaanga ngke te roro n rikirake ngkoe? Ngkana ko a tia, ko bae ngkanne ni butimwaea bukin karaoan te aro teuana irouia natim ao kainnanoan te taotaonakinnano ni kauringaia am babaire n taai nako. (I-Korote 4: 6) E kakawaki ataakin are e tuangia kaaro aika tibun Iteraera Iehova bwa a na “reireiia” natia ana tua. (Te Tua-Kaua 6:6, 7) Te taetae n Ebera ibukin te taeka ae “reireiia” e nanonaki iai “manga taekinna,” “ni kaokioka taekinana,” ao “ni karinna inanoia.” E kaotaki n aei bwa a kona kaaro ni kamwaita kaokiokan te bwai ae a a tia n taekinna, bwa e aonga n ataa maiuakinan ana tua te Atua te ataei. E kainnanoaki te okioki ae aron anne ibukin reiakinan reirei riki tabeua ni maiura.
6. E aera ngkai e aki kariaia karaoan bwaai ni kabane aika tangiraki te karo ae taotaona nanona?
6 N te itera teuana, e aki kariaia karaoan bwaai ni kabane aika tangiraki te karo ae taotaona nanona. E kauring Ana Taeka te Atua ni kangai: “Te tei ae e aki tauaki arona e kamaamaaea tinana.” Ibukin totokoan rikin aei e taekina naba ae kangai te taeka n rabakau anne: “E anga te rabakau te kai ni kataere ma te boaa te aba.” (Taeka N Rabakau 29:15) N tabetai, a kona n iangoia naati bwa akea riaia aia karo ni kaetiia. A aki riai ni kairaki utu ni Kristian n te kairiri ae a inaomata iai n rinea aron kairaia, n aron ae aongkoa e boto riaia kaaro ni katei tuua ibukia natia man aia kariaia natia. Ma e angania kaaro te mwaaka Iehova ae Atun te utu ae rietata ma ni kakannato, bwa a na kataneiaia ao n angania natia te reirei ni kaetieti ma te tangira. (1 I-Korinto 11:3; I-Ebeto 3:15; 6:1-4) Ni koauana, e rangi n irekereke te reirei ni kaetieti ma te tangira ae imwina are e taekinna Bauro.
Te Reirei ni Kaetieti ma te Tangira
7. E aera ngkai a angania natia te reirei ni kaetieti kaaro aika akoi, ao tera irian te reirei ni kaetieti anne?
7 E korea ae kangai Bauro: ‘E atataiaomata te tangira.’ (1 I-Korinto 13: 4) A na anga te reirei ni kaetieti kaaro aika akoia raoi natia n te aro are a aki bibitii aia iango ke ni kabwaouai aia tua n taai nako. Ni karaoan aei, a kakairi iai iroun Iehova. E korea ae kangai Bauro: “Ane E tangiria Iehova ao E kamarakia n reireia.” Uringnga, bwa e aki nanonaki n te reirei ni kaetieti ae taekinaki n te Baibara, tii te katuuaeaki. E nanonaki iai te kataneiai ao te reirei. Tera te kaantaninga ni kaineti ma te reirei ni kaetieti anne? E taku Bauro: “E karika te uaa n raoi ae te raoiroi ba aia bwai akana reireiaki iai.” (Ebera 12:6, 11) Ngkana a reireinia natia kaaro ma te akoi ni kaineti ma nanon te Atua, e a reke iai aia tai n rikirake bwa taan raoi, ao ikawai aika kaakaraoa te eti. Ngkana a butimwaea “te kataereaki n reireiaki iroun Iehova” ataei, a a karekea iai te wanawana, te atatai ao te rabakau, aika baika kakawaki riki nakon te tirewa ke te koora.—Taeka N Rabakau 3:11-18.
8. Tera ae riki n angiin te tai man kabwakaia kaaro n angania natia te reirei ni kaetieti?
8 N te itera teuana, a aki kaotiota te akoi kaaro ngkana a kabwaka n anga te reirei ni kaetieti nakoia natia. E kaira Toromon Iehova bwa e na korea ae kangai: “Ane kararoa ana kai ni kataere ao kaanga e riba natina: Ma ane tangiria ao e botumwaka ni kataerea.” (Taeka N Rabakau 13:24) Ngkana a aki anganaki te reirei ni kaetieti ataei ni kaikawaaia, ao a na bae n tabeakin riki oin nanoia ao n nananokawaki. Ni kaitaran aei, a kukukurei ao ni kai nakoraoi ma aomata, ataei aika bwaina te nanoanga aia karo, ma a teimatoa n tiatian kariaiakaia natia n aaro tabeua. Ni koauana, a kaotia kaaro aika angania natia te reirei ni kaetieti ma te akoi, bwa a bon tangiriia.
9. Tera ae a reireinia iai natia kaaro aika Kristian, ao tera aron iangoan baika a tangiraki mairouia?
9 Tera ae irekereke ma anganakia ataei te reirei ni kaetieti ma te akoi ao te tangira? A riai ni maroro kaaro ma natia, ni baike a tangiri bwa a na karaoi n te aro ae e ota raoi. N te katoto, a a kaman reiakinaki ma n uarerekeia natia kaaro aika Kristian, booto n reirei man te Baibara, n ikotaki naba ma riaia n uataboa mwakoron nako te taromauri ae koaua aika kakaokoro. (Te Otinako 20:12-17; Mataio 22:37-40; 28:19; Ebera 10:24, 25) A riai n ataia ataei bwa a aki kona ni bibitaki baika a tangiraki mairouia.
10, 11. E aera ngkai a kona kaaro ni mutiakin tabeaiangaia natia n aia tai ni katei tuua ibukin aia utu?
10 Ma n tabetai, tao a na kani maroro kaaro ma natia ngkana a katei aia tua n te mwenga aika a tangiria bwa a na iraki nanoia. A na ongeaba riki rooro n rikirake n tuua akanne ngkana a ira buakon maroroakinaia. N te katoto, tao ngkana a iangoia kaaro bwa a na bairea te tai are a riai n okira iai te auti ataei, a riai n rinea te aoa ae e na ataaki irouia natia. Ke, tao te anga riki teuana, a kona ni kariaia natia bwa a na kaoti aia iango ibukin te tai anne ao ni kabwarabwaraa bukin rineana irouia. Imwina, a kona kaaro n taekina te tai ae a tangiriia iai natia bwa a na okira mwengaia ao ni kabwarabwaraa bukin riain aia iango. Ngkana e aki boraoi te iango n aei n aron ae e bae n riki, tera ngkanne ae a na karaoia kaaro? N tabetai, a kona ni motikia kaaro bwa a na kariaia te bwai ae a tangiria natia ngkana e aki urui ana boto n reirei te Baibara. E nanonaki n aei bwa a anganako mwaakaia kaaro?
11 Ni kaekaan te titiraki anne, iangoa aron Iehova ngke e kamanena mwaakana ma te tangira nakon Rota ma ana utu. A taku anera nakon Rota ma buuna ao natina aine imwin kaotinakoaia mai Totom: “Biri nako n te maunga, ba ko kawa ni kamaunaki”! Ma e taku Rota: “Bia tiaki arona anne, au Uea”! E a manga iangoa te anga teuana riki Rota ao e taku: “Noria ngkai, e a kaan te kawa aei ba N na birinako iai, ao e uarereke: Kanakoai nako iai.” Tera ana kaeka Iehova? E taku: “Noria, I mutiakiniko naba nakon te baei.” (Karikani Bwaai 19:17-22) E a anganako iai mwaakana Iehova? E aki! Ma e mutiakina ana bubutii Rota ao e motinnanoia bwa e na karakaa riki akoana. Ngkana te karo ngkoe, iai taai ake ko mutiakin iai baika tabeaianga iai natim n am tai ni katei tuua ibukin am utu?
12. Tera buokan te tei bwa e na namakina kamanoakina raoi?
12 A aki riai ataei n tii atai tuua ma a riai naba n atai tuuaaia n uruakaia. A riai ni waakinaki tuua imwin maroroakinan ao kaotaaia ataei n tuuaaia iai. A aki karaoa te aro n tangira kaaro ngkana a teimatoa n tii kakauringia natiia bwa a riai ni katuuaeaki, ao a kabwaka ni katuuaia. E taku te Baibara: “Ngkai e aki kai kakoroaki te moti ae boon te makuri ae buakaka, ao a bati ni kakorakoraki nanoia natiia aomata i nanoia ni kani karaoa ae buakaka.” (Te Minita 8:11) E koaua bwa tao e aki kan katuuaea natina i mataia aomata ke tao ibuakoia tabonrorona bwa e aki kani kabwainrangnga. Ma a namakina kamanoaia ataei ao ni karikirakea te karinerine n ikotaki naba ma tangiraia aia karo, ngkana a ataia bwa a kaakakoroi bukin aia taeka aia karo n aron ae ngkana “Eng” bon eng ao ngkana “Tiaki” bon tiaki, e ngae naba ngkana e irekereke iai katuuaean te tei.—Mataio 5:37.
13, 14. A na kanga kaaro ni kakairi iroun Iehova ni kataneiaaia natia?
13 Ngkana ko tangiria bwa e na karaoaki te katuuaa ma te akoi, e riai ngkanne ni karaoaki te tuua nakon te tei n te aro ae tau nakoina. E ururing rikaaki Pam ao e taku: “Iai uoman natira ma a kakaokoro baika a riai ni karaoaki nakoia n anganakia te reirei ni kaetieti. Te bae nakoraoi ibukin temanna, e aki kona n nakoraoi ma are temanna.” E kabwarabwaraa buun neiei ae Larry ni kangai: “E imanono n ana eti natira te aine ae ikawai riki ngkana e kani karaoa te bwai teuana, ma e tii kona n ongo n anganakina te reirei ni kaetieti ae matoatoa. Ma neiere karimwina, iai te maaku irouna n te bwanaa ae matoatoa ao te mata n aki kukurei ae e noria.” Eng, a kakorakoraia kaaro aika tatangira n iangoia bwa tera te reirei ni kaetieti ae nakoraoi riki ibukia natia n tatabemania nako.
14 E a tia ni katea te katoto Iehova ibukia kaaro ngkai e atai korakoraia ao mamaaraia ana toro ni kabane. (Ebera 4:13) Irarikina, ngkana e angania katuaaeaia Iehova, e aki kona n rangi ni matoatoa ke n riao ana kamona. Ma n onean mwin anne, e anga te reirei ni kaetieti nakoia ana aomata n “ae riai.” (Ieremia 30:11) Kaaro, kam atai korakoraia ao mamaaraia natimi? Kam kona ni kamanena te atatai anne n te aro ae e na uaana ao n akoia ni kataneiakia? Ngkana kam karaoa aei, e oti iai bwa kam tangiriia natimi.
Buokiia Bwa A na Kakaota te Koaua n te Maroro
15, 16. A na kanga kaaro ni kaungaia natia bwa a na taekina ae koaua, ao tera te anga ae a a tia ni kunea kaaro bwa e uaana ni kaineti ma aei?
15 “E aki kimareirei n te buakaka, ma e kimareirei n te koaua,” te aeka n tangira naba teuana. (1 I-Korinto 13: 6) Tera aroia kaaro ni kataneiaia natia nakon tangiran ae eti ao ni koaua? Te mwaneka ae kakawaki iai, boni kaungaia bwa a na taekin aia iango ma te koaua, e ngae naba ngkana tao e na kangaanga kariaiakana irouia kaaro. E mataata bwa a kimwareirei kaaro ngkana a taekin nanoia ao aia namakin natia n te aro ae boraoi ma kaetieti ibukin te aroaro ni maiu ae riai. Ma n tabetai, e kona n otara nanon te tei ni kani karaoa ae buakaka man ana taetae ni kawai. (Karikani Bwaai 8:21) Tera ae a riai ni karaoia kaaro? Te moanibwai ae a kona n iangoia, boni katuuaean natia ngkekei naba ibukin taekinan aeka n iango aikai. Ni karaoan aei irouia kaaro, a kona n ataia iai ataei bwa a na tii taekin baika a na kukurei iai aia karo. E koaua, bwa e riai ni waekoa ni kaetaki te taetae ni kawai ae akea iai te karinerine, ma iai kaokoron reireiaia ataei aroia n taetae ni kawai ma te karinerine ao te tuamatoa n te bae a na taekinna.
16 A na kanga kaaro ni kaungaa te maroro ae taekinaki iai te nano ni koaua? E taku Aleah ae e taekinaki mai moa: “Ti a tia ni karikirakea te aeka ni mamaroro i marenara ao ti kataia iai n aki imanonoia ke ni kaota unra ngkana a tuangira natira baika tao ti na un iai.” E taku te karo ae Tom: “Ti kaunga natira te aine bwa e na bunra nanona nakoira, e ngae naba ngkana e aki kukurei n ara iango. Ti iangoia bwa ngkana ti katoatai n aki kariaia bwa e na kamota raoi ana taeka natira ao ti a taetae naba ni kaota nanora, e na boni bwara nanona ao e nang aki manga tutuangira raoi te bwai ae i nanona. N te itera teuana, e kaungaki man ara kakauongo, bwa e na kakauongo naba nakoira.” N etina, a riai n ongeaba ataei irouia aia karo. (Taeka N Rabakau 6:20) Ma te uaia ni mamaroro, e karekea aia tai kaaro ni buokiia natia bwa a na karikirakea te rabakau n iangoraoi. E taku Vincent ae aman natina: “Ti aki toki ni maroroakin raoiroin ao buakakan te aro teuana ma teuana, n te aro are a na kona natira n nori i bon irouia baika a na tekeraoi iai. A buokaki n aei n rikirake n rabakau n iangoraoi.”—Taeka N Rabakau 1:1-4.
17. Tera ae a kona ni kakoauaa raoi kaaro?
17 Te koaua bwa akea te karo ae e na kona n iri raoi ana reirei te Baibara ibukin kaikawaaia ataei. Ma ko kona ni kakoauaa bwa a na rangi ni kukurei natim n am kekeiaki n reireinia ma te taotaonakinnano, te akoi ao te tangira. Ni koauana, e na kakabwaiaa am kekeiaki anne Iehova. (Taeka N Rabakau 3:33) Tiaia kaaro aika Kristian ni kabane, bon tangiraia natia bwa a na reiakina tangiran Iehova n ai aroia. A na kanga kaaro n roko n te tia ae te kabanea n tamaroa aei? A na maroroakinaki aanga tabeua ibukin aei n te kaongora ae imwina.
Ko Uringnga?
• E na kanga kaotiotan te nanowanawana ni buoka te karo bwa e na taotaonakinnano?
• E a kanga n irekereke te akoi ma te reirei ni kaetieti?
• E aera ngkai e kakawaki te maroro ae taekinaki iai te nano ni koaua i marenaia kaaro ma natia?
[Taamnei n iteraniba]
Kaaro, kam kona n uring ami bong n ataei?
[Taamnei n iteraniba]
Kam kaungaia natimi nakon te mamaroro ae a na taekina iai nanoia ni koaua?