‘E Nanoanga Tamami’

“Kam na nanoanga, n ai aron Tamami ngkae E nanoanga naba.”​—RUKA 6:36.

1, 2. E kanga ana taeka Iesu nakoia taani koroboki, Baritaio ao taan rimwina ni kaotaki iai ae te nanoanga bon te aroaro ae rangi n tangiraki?

IAI n te Tua are e anganaki Mote tuua ao kaetieti aika tao 600 mwaitiia. E ngae ngke a kainnanoaki kakororaoan tuua man te Tua Rinanon Mote, ma e rangi ni kakawaki riki kaotiotan te nanoanga. Iangoa ana taeka Iesu nakoia Baritaio, ake a kaotiota te aki nanoanga. N taai aika uoua, ao e boaia ibukin aia aki nanoanga ni kaotan ana moti te Atua ni kangai: “I tangira te nanoanga, ao I aki tangira te angakarea.” (Mataio 9:10-​13; 12:1-7; Otea 6:6) E taku Iesu ngke e a uakaan tokin ana mwakuri ni minita: “A na reke kaimi, taani koroboki ma Baritaio, aika taani mamana-te-aba! ba kam anganga kabwian ami bwai, are te minte ma te aneto ma te kumino, ao kam katuku bwaai aika bongana riki i buakon ana taeka te Atua, are te kaeti raoi taeka, ma te nanoanga, ma te onimaki.”​—Mataio 23:23.

² Akea te nanououa bwa e iangoa te nanoanga Iesu bwa te aroaro ae rangi ni kakawaki. E tua ae kangai nakoia taan rimwina: “Kam na nanoanga, n ai aron Tamami ngkae E nanoanga.” (Ruka 6:36) Ngkana ti kani “kakairi iroun te Atua” ni kaineti ma aei, ti riai n ataa raoi nanon te nanoanga ni koaua. (I-Ebeto 5:1) Irarikina, ti na kaungaki nakon kabatian riki kaotiotan te nanoanga n ataakin kakabwaia maiai.

Nanoangaia Akana Kainnano

3. E aera bwa ti riai n tarai aroaron Iehova ibukin reiakinan te nanoanga ni koaua?

³ E anene ni kangai te tia areru: “E akoi Iehova, ao E bati n nanoanga; E iremwe n un, ao E bati n atataiaomata. E raoiroi Iehova nakoia aomata ni kabaneia; ao iai ana nanoanga i aon ana makuri ni kabane.” (Taian Areru 145:8, 9) Iehova bon “te Tama ae nanoangaea te aba, ae te Atua ae te tia karika kabebetean te nano ni kabanea.” (2 I-Korinto 1:3) E oti te nanoanga n te nano ni kan tabeakina rawawatan temanna ao ni kaotan te akoi ae bati nakoina. Aei aroaron te Atua ae kakawaki. Ti kona n reiakina te nanoanga ni koaua man ana katoto ao ana kaetieti nakoira.

4. Tera reireiara man Itaia 49:15 ibukin te nanoanga?

⁴ E taku Iehova n aron ae koreaki n Itaia 49:15: “E kona te aine ni manuoka natina ae mamma, ba e na aki nanoanga natini birotona?” A kairekerekeaki taetae n Ebera aika rangi ni kaan nanoia ma ae rairaki ikai bwa “nanoanga,” ma te nanoanga ane n Taian Areru 145:8, 9, ae taekinaki mai moa. E kabotauaki te namakin ae kaira Iehova n nanoanga ma namakinan ana tangira te tina ae kamammaaa natina. Tao n aron ae, e baki te tei ke tao bwaai riki tabeua aika e kainnanoi. E mutiakina kainnanon natina te tina ibukin namakinan nanoangana ke kani kabebeteana. E namakina naba aekan aei Iehova nakoia te koraki ake e kaotiota nanoangaaia.

5. E kanga ni kaotia Iehova bwa “moan te nanoanga” nakoia I-Iteraera?

⁵ Namakinan nanoangaia aomata iroum bon te bwai ae rangi ni kaokoro nakon karaoan te mwakuri n nanoanga nakoia akana kainnano. Iangoa aron Iehova ngke a tautoronaki taan taromauria i Aikubita tao 3,500 te ririki n nako. E tua ae kangai nakoni Mote: “I bon nori rawawataia au aomata ake a mena i Aikubita, ao I ongo tangia i bukiia tan teinia; ba I atai raraomaia; ao I ruo ba N na kamaiuia mai nanoni baiia I-Aikubita, ma ni kairiia rake man te aba arei nakon te aba ae raoiroi ae ababaki, nakon te aba ae e ranga iai te rannimamma ma aia karewe maniberu.” (Te Otinako 3:7, 8) Tao 500 te ririki imwin kainaomataia tibun Iteraera mai Aikubita, ao a kauringaki iroun Iehova ni kangai: “I kairiia rake Iteraera mai Aikubita, ao I kamaiuingkami mai nanoni baiia I-Aikubita, ao mai nanoni bain tautaeka ni bane ake a karawawataingkami.” (1 Tamuera 10:18) A aki toki ni karawawataki tibun Iteraera ibukin kitanan ana kaetieti te Atua aika raraoi. Ma e aki toki n akoia Iehova n te aro are e a okioki ni kamaiuia. (Taani Motiki-Taeka 2:11-16; 2 Rongorongo 36:15) E kaotaki man aei aron te Atua ae tatangira nakoia akana kainnanoa buokaia, akana reke n te kabuanibwai, ke akana iai aia kangaanga. “Moan te nanoanga” Iehova.​—I-Ebeto 2:4.

6. E kanga ni kakairi Iesu Kristo iroun Tamana ni kaotiotan te nanoanga?

⁶ E kakairi raoi Iesu Kristo iroun Tamana ni kaotiotan te nanoanga ni menana i aon te aba. Tera aron Iesu ngke e butiaki irouia mwaane aika mataki aika uoman ni kangai: “Ko na nanoangaira, te Uea, ae Natin Tawita”? A boni bubutiia Iesu bwa e na karaoa te kakai ni katoka matakia. E ira nanon aia bubutii Iesu, ao e karaoia ma nanona n nanoanga. E taku te Baibara: “E nanoangaiia Iesu, ao E ringi mataia: ao a rina n noraba.” (Mataio 20:30-34) E nanokawaki Iesu n noran rawawataia ngaia are e a karaoi kakai aika mwaiti ake a a kabebeteaki iai mataki, ake a taniaki irouia taimonio, rebera ao kaaro ake a karawawataki natiia.​—Mataio 9:27; 15:22; 17:15; Mareko 5:18, 19; Ruka 17:12, 13.

7. Tera reireiara man ana katoto Iehova ae te Atua ma Natina ibukin te nanoanga?

⁷ E oti man ana katoto Iehova ae te Atua ao Iesu Kristo bwa uoua iteran te nanoanga​— te nano n tabeakinia akana kainnano ao kani kabebetean nanoia, ke te nanokawaki ibukia akana kainnano ao karaoan te mwakuri ae a na buokaki iai ake a kaaitara ma aaro aikai. Ngkana iai ae e kan bwaina te nanoanga, e na riai n reke irouna baika uoua aikai. E aki toki n taekinaki te nanoanga n te Baibara bwa kaotiotan te aroaro ae te akoi nakoia akana kainnanoa buokaia. Ma e na kanga ngkanne ni kaotiotaki te nanoanga ni kaineti ma te kaetitaeka? Te koaua bwa e irekereke ma te bwai ae kona n taraaki bwa te mwakuri ae aki raoiroi, n aron ae e a kakeaaki iai tuuaan te aomata?

Nanoangaia Taani Bure

8, 9. Tera ae irekereke ma te nanoanga are e kaotaki nakon Tawita imwin ana bure ma Bata-teba?

⁸ Iangoa are e riki imwin waimataan Uean Iteraera ngkoa are Tawita iroun te burabeti ae Natan ni kaotan ana bure ni wenenibure ma Bata-teba. E rangi n raraoma Tawita ao e tataro ni kangai: “Te Atua, Ko na nanoangaai n ai aron am atataiaomata: Ko na kamaunai au bure n ai aroni maitin am nanoanga. Tebokai raoi man au buakaka, ao kaitiakai man au bure. Ba I bon atai bwakau: Ao au bure e aki toki ni mena i matau. I bure nako Im n ti Ngkoe, ao I karaoa naba ae buakaka i matam.”​—Taian Areru 51:1-4.

⁹ E rangi n nanomaraki Tawita. E kabwaraa ana bure Iehova ao e katuuaea ma Bata-teba ni kabebetea nakon ae a riai n anganaki. Ni kaineti ma te Tua Rinanon Mote, a riai n tia ni kaai ni kamateaki Tawita ma Bata-teba. (Te Tua-Kaua 22:22) E ngae ngke a aki kamanoaki man kaitaraan mwin aia bure ma a aki tiringaki. (2 Tamuera 12:13) E irekereke ana nanoanga te Atua ma kabwaraan te bure. Ma e aki kona ni kakeaa katuuaeaia aomata n ae riai.

10. E ngae ngkai e nanoanga Iehova n ana motikitaeka, ma bukin tera bwa ti aki riai ni mwaninganako ibukin ana nanoanga?

¹⁰ Kioina ngkai e ‘roko te bure i aon te aba iroun te aomata ae ti temanna [Atam]’ ao “boon te bure te mate,” a a riai ni bane ni mate aomata. (I-Rom 5:12; 6:23) Ai kakaitaura ngaira, ngkai e kaotiota ana nanoanga Iehova ngkana e motiki taekara! Ma ti riai n taratara raoi bwa ti na aki mwaninganako ibukin ana nanoanga te Atua. E taku te Tua-Kaua 32:4: “Ba bon te kaeti-taeka ae riai ana aro ni kabane.” E aki kakeaa bongan ana kaetieti aika kororaoi ibukin te kaetitaeka ae riai te Atua, ngkana e motikia bwa e na nanoanga.

11. E kanga Iehova ni karaoa ae riai n ana motikitaeka ni kaineti ma aia bure Tawita ma Bata-teba?

¹¹ N aron are e riki nakon Tawita ao Bata-teba, e riai moa ni kabwaraki te bure imwain ae e na kona ni kabebeteaki te babaire ibukin te tuuaa are te kamateaki. A aki kariaiakaki iroun Iehova taani moti aika tibun Iteraera bwa a na kabwarai buure. Ngke arona bwa a kariaiakaki ni karaoa te boowi ibukin aia bure Tawita ao Bata-teba, a na bon akea riki aia moti irarikin ae a riai ni kamateaki. Aio te bae e kamatoaki n te Tua. Ibukin ana berita ma Tawita, e motinnanoia Iehova bwa e na tataninga bwa e na nooria moa bwa iai riain kabwaran ana bure Tawita ke akea. (2 Tamuera 7:12-16) Mangaia are e baireia Iehova ae te Atua, ae “te tia Motiki taekaia kaain aonaba ni bane,” are te tia ‘kata te nano,’ bwa ngaia ae e na motika te tuuaa n aei. (Karikani Bwaai 18:25; 1 Rongorongo 29:17) E kona te Atua n nora nanon Tawita, n tuoa raoi nanona n raraoma ao ni kabwaraa ana bure.

12. A na kanga ni kona ni kakabwaiaki aomata man ana nanoanga te Atua?

¹² E inanoi ana kaetitaeka Iehova ae riai ma ana nanoanga are e kaotia nakoira rinanon kainaomatakira man rikiara ae te bure are ti a tau iai nakon te tuuaa ae te kamateaki. E a tia Iehova ni katauraoa ana karea ni kaboomwi Natina ae Iesu Kristo, bwa e aonga ni kabwaraki te bure n akea uruan ana kaetieti ibukin ana kaetitaeka ae riai, ike e a kaotiotaki iai te nanoanga ae tuai man noraki. (Mataio 20:28; I-Rom 6:22, 23) Ti riai n “onimakina te Nati,” ngkana ti kani kakabwaiaki n ana nanoanga te Atua, are e kona ni kamaiuira man tuaara ae te kamateaki ibukin rikiara ae te bure​—Ioane 3:16, 36.

Atuan te Nanoanga ao te Kaetitaeka ae Riai

13, 14. Te koaua bwa e kamarauaki ana kaetitaeka ae riai te Atua n ana nanoanga? Kabwarabwaraa.

¹³ E ngae ngkai ana nanoanga Iehova e aki urua ana kaetieti ibukin ana kaetitaeka ae riai, ma te koaua bwa iai rotakina n aaro riki tabeua? E a kamarauaki riki ana kaetitaeka te Atua ae riai n te nanoanga anne? Tiaki ngaia anne, e bon aki.

¹⁴ E tua ae kangai Iehova nakoia tibun Iteraera rinanon te burabeti are Otea: “N na kainrouiko ma Ngai n aki toki; eng, N na kainrouiko ma Ngai n te raoiroi, ao n te kaeti-taeka, ao n te atataiaomata, ao n taian nanoanga.” (Otea 2:19) E kaotaki man taeka aikai bwa e boraoi ana nanoanga Iehova ma aroarona ake tabeua riki, n ikotaki naba ma ana kaetitaeka ae riai. Iehova bon “te Atua ae e atataiaomata ma n nanoanga, ae e bati n akoi, . . . e kabarai bure ma kairua, ma e aki katuka te bai teuana n aki kaboa muina.” (Te Otinako 34:6, 7, BK) Iehova bon Atuan te nanoanga ao te kaetitaeka ae riai. E kangai ana taeka te Baibara ibukina: “Te Bwa, moan te raoiroi ana makuri; ba bon te kaeti-taeka ae riai ana aro ni kabane.” (Te Tua-Kaua 32:4) E kororaoi ana kaetitaeka te Atua n aron naba ana nanoanga. E aki kakawaki riki te nanoanga nakon te kaetitaeka ae riai, a uaia n titeboo raoiroia, ao e aki kainnanoaki teuana ibukin kamarauan are teuana. A kaai n airiri aroaro aikai.

15, 16. (a) E oti man tera bwa akea te iowawa n te kaetitaeka ae riai? (b) Tera te bwai ae a kona ni koaua raoi iai bwa e na riki taan taromauria Iehova, ni karaoan ana motikitaeka Iehova ibukin te waaki ae buakaka ae ngkai?

¹⁵ Akea te iowawa n ana kaetitaeka Iehova ae riai. N angiin te tai ao e riai n iraki nanon te tua n te kaetitaeka ae riai, ao e riai motikan taekan te tia bure bwa e na katuuaeaki. Ma irarikina, e kona naba n irekereke ana kaetitaeka ae riai te Atua ma te kakamaiu nakoia ake a tau n anganaki. N te katoto, e kamaiuaki Rota ma natina aine aika uoman, ngke a kamaunaki aomata aika bubuaka ni kaawa aika Totom ma Komora.​—Karikani Bwaai 19:12-26.

¹⁶ Ti onimakina Iehova bwa ngkana e karaoa ana motikitaeka ibukin te waaki ae buakaka ae ngkai, ao a na kamaiuaki te “koraki ae uanao” aika taan taromauria te Atua ni koaua ake “a teboki niniraia, ao a kamainainai n raraan te Tiibutetei.” A na “otinako mai buakon te rawawata are korakora.”​—Te Kaotioti 7:9-14.

E Aera Ngkai Ti Riai n Nanoanga?

17. Tera oin raoi bwainan te nanoanga ae kakawaki?

¹⁷ Ni koauana, e reke reireiara n aron te nanoanga ni koaua man ana katoto Iehova ao Iesu Kristo. Ti anganaki bukin raoi bwainan te nanoanga ae kakawaki, n Taeka N Rabakau 19:17 ae kangai: “Ane nanoangaea te aomata ae akea ana bwai ao e angan Iehova, ao ana mwakuri ae raoiroi aei E na manga kaboa.” E rangi ni kukurei Iehova ngkana ti kakairi irouna ao Natina, ni baika ti karaoi i marenara. (1 I-Korinto 11:1) Bwa ngkana ti nanoangaia aomata ao ane a na kaungaki tabemwaang bwa a na manga nanoangaira.​—Ruka 6:38.

18. E aera ngkai ti riai ni kakorakoraira ni bwaina te nanoanga?

¹⁸ Te nanoanga bon ikotan aroaro aika raraoi aika bati. E irekereke iai ma te akoi, te tangira, te atataiaomata ao karaoan ae raoiroi. Namakinan te nano ni kan tabeakin kainnanoia aomata ke te kani karaunano, bon oia raoi te nanoanga. E ngae ngkai e aki kamamaaraki ana kaetitaeka ae riai Iehova n ana nanoanga, ma e bon iremwe n un ao e taotaona nanona n angania taani bure aia tai ae tau ibukin rairan nanoia. (2 Betero 3:9, 10) Mangaia are e irekereke te nanoanga ma bwainan te taotaonakinnano ao te taubaang. Ngkai e ikotii aroaro aika tangiraki te nanoanga, n ikotaki naba ma iteran nako uaan taamnein te Atua, e a riki ngkanne te nanoanga bwa aan karikirakean aroaro aikai. (I-Karatia 5:22, 23) Ai kakawakira ngkanne ara kakorakora n nanoangaia aomata nako!

“A a Kabwaia (“Kukurei,” NW) Akana Nanoanga”

19, 20. N te aro raa, ae e totokanikai iai te nanoanga n te motikitaeka?

¹⁹ E tuangira Iakobo ae te tia rimwin Kristo bukin riain bwainan te nanoanga n taai nako ni kangai: “E tootokanikai te nanoanga n te motiki-taeka.” (Iakobo 2:13b, NTK) E taekina te nanoanga Iakobo ae a riai ni kaotiotia taan taromauria Iehova. E kamoamoaki riki te nanoanga nakon te karekekai ngaia are ngkana e a roko te tai are e nang ‘kaekaa iai bukinana te aomata iroun te Atua,’ e na iangoi naba aron ana nanoanga te aomata anne Iehova ao e na kabwarai ana bure ni kaineti ma ana karea ni kaboomwi Natina. (I-Rom 14:12, BK) Akea te nanououa, bwa e riki n nanoangaki Tawita n ana bure ma Bata-teba, ibukina bwa bon te mwaane ngaia ae nananoanga. (1 Tamuera 24:4-7) N te itera are teuana, “ane aki nanoangaea te aba, ao e na motikaki taekana n aki nanoangaki.” (Iakobo 2:13a) Maroaka ae a karinanaki araia “taan aki nanoanga” ibuakoia te koraki ake e iangoia te Atua bwa a “riai mateia”!​—I-Rom 1:31, 32.

²⁰ E taku Iesu n Ana Kabwarabwara i aon te Maunga: “A a kabaia (“kukurei,” NW) akana nanoanga, ba a na nanoangaki.” (Mataio 5:7) E kamatoaki n taeka aikai bwa a riai ni bwaina te nanoanga te koraki ake a ukoukora ana nanoanga te Atua! E na maroroakinaki n te kaongora ae imwina arora ni bwaina te nanoanga bwa anuani maiura.

Tera ae Ko Reiakinna?

• Tera te nanoanga?

• N aaro raa ae kaotiotaki iai te nanoanga?

• N te aro raa ae e riki iai Iehova bwa Atuan te nanoanga ao te kaetitaeka ae riai?

• E aera ngkai ti riai n nanoanga?

[Taamnei n iteraniba 10]

Titeboo ana nanoanga Iehova nakoia te koraki ake a kainnanoa buokaia ma ana nanoanga te tina nakon natina ae uarereke