Bwaina te “Nano ae Nanoanga”
E A BON rangi ni korakora riki ngkai mwaitiia aomata aika rangi ni kainnanoa te ibuobuoki ae boto i aon te nanoanga ngkana a kaaitara ma te rongo, te aoraki, te maiu ni kainnano, te kakeru, te kiriwe i marenaia aomata ao kabuanibwai aika ririki n te aonnaba. Te nanoanga boni kaotan mwamwannanoaia ao kani kabebeteaia tabemwaang aika rawawata ke n rotaki ni kangaanga. N aron nimakin te mwangko n ran ae mwaitoro ngkana ko mena i aan kabuebuen taai, e konaa naba te nanoanga ni karaua nanon te aomata ae rawawata, ni kabebetea ni marakina ao ni kaungaa nanona.
Ti kona ni kaotiota te nanoanga n ara mwakuri ao n ara taeka aika kaota tabeakinaia aomata nako, ao n tatauraoi naba n taai nako ngkana a kainnanoa te ibuobuoki. E aki tau bwa ti na kaonota ara nanoanga nakoia ara utu, raoraora ke aika ti kinaia, ma ti na kaotia naba nakoia aomata aika ti aki rangi ni kinaia. E titiraki ni kangai Iesu Kristo n ana Kabwarabwara i aon te Maunga, “Ngkana kam tangiriia akana tangiringkami, ao tera ami bwai iai?” E taku riki Iesu, ae nananoanga: “Ma ngaia aei, ba bwaai ni kabane aika kam tangiri ba a na karaoaki nako imi irouia aomata, ao kam na karaoi naba nako ia.”—Mataio 5:46, 47; 7:12.
A ataaki taeka aikai bwa te Kibu ni Koora, ae ko kona ni warekia n te Baibara. A mwaiti aika boraoi n iango bwa te Baibara bon te kabanea n nakoraoi ana kairiri ibukin kaotan te nanoanga. E okioki n taekinaki n te Baibara bwa bon tabera buokaia te koraki aika a aikoa konaa ni karekei kainnanoia. E kaotaki n te Baibara te tia Koreia, ao ara tia Karikiriki ae Iehova ae te Atua bwa te banna ni katoto ae moan te raoiroi, ibukin kaotiotan te nanoanga.
N te katoto ti wareka ae kangai: “E karekea te eti [te Atua] nakon ane akea ana karo ao nakon neiere e mate buna, ao e akoa te irua ni karekea kanana ma kunnikaina.” (Te Tua-Kaua 10:18, BK) E kabwarabwaraki Iehova ae te Atua bwa e “kaeti raoi taekaia akana karawawataki: Are angangania akana baki kanaia.” (Taian Areru 146:7) E tua Iehova ni kangai ni kaineti ma iabatera aika kainnano: “Ti te bo aron te iruwa ae maeka i roumi ma aron ae bungiaki i abami, ao ko na tangiria n ai aron tangiram i bon iroum.”—Nakoaia Ibonga 19:34.
E aki bebete kaotiotan te nanoanga n taai nako. E koroboki te abotoro Bauro nakoia Kristian i Korote ni kangai: “Kaki te aomata nikawai ma ana makuri nako, ao kam a tia ni karina te aomata nabangkai, are e a manga karaoaki nakon te atatai n ai aron Teuare karaoia . . . Ngkai ana aomata te Atua ngkami aika kam rineaki, aika kam itiaki, aika kam tangiraki, ao kam na karina te nano ae nanoanga.”—I-Korote 3:9, 10, 12.
E kainnanoaki ngkanne te kakorakora ibukin karikirakean te nanoanga, ae te aroaro ae kanoan naba “te aomata nabangkai” are a kaantaningaki Kristian bwa a na bwabwainna. E maeka Bauro i Rom ngkoa, ae e onrake ni mwakuri n iowawa. E kaungaia raona n onimaki bwa a na karaoi bitaki aika korakora n anuani maiuia bwa a na mwannanoia aomata, ni kaotiota nanoangaaia riki.
Mwaakan te Nanoanga
Tabeman a iangoia te koraki ake a kaotiota te nanoanga bwa a mamaara ao a aki konabwai. Ma e eti te iango anne?
E bon aki! Te tangira ae nako man te nano boni ngaia raoi aan te nanoanga ni koaua. Boni mairoun te Atua te aroaro aei, ao nibwana naba. “Te Atua bon te tangira.” (1 Ioane 4:16) E riai n atongaki Iehova bwa “te Tama ae nanoangaea te aba, ae te Atua ae te tia karika kabebetean te nano ni kabanea.” (2 I-Korinto 1:3) Te taeka ae rairaki bwa “nanoangaea” e nanona raoi “tabeakinan ana namakin te aomata, ke nanoangaaia tabemwaang n aia kangaanga.” Ma te kamimi bwa “E atataiaomata [Iehova] nakoia akana bangaomata ma akana buakaka”!—Ruka 6:35.
E tangiria ara tia Karikiriki bwa ti na kaotiotii naba aaro n akoi, n aron te nanoanga. Ti wareka ae kangai ni Mika 6:8: “Te aomata, E a tia ni kaota ae raoiroi nako im; ao tera ae E ukoukoria Iehova mai roum, ba ti te karaoa ae eti, ma te tangira te nanoanga?” N Taeka N Rabakau 19:22, ti wareka iai ae kangai: “Te bwai ae e tangiraki te aomata iai bon ana atataiaomata.” E kaotiota raoi aroaron Tamana n te aro ae kororaoi Natin te Atua ae Iesu Kristo. N aron naba anne, e kaungaia taan rimwina ni kangai: “Kam na nanoanga, n ai aron Tamami ngkae E nanoanga naba.” (Ruka 6:36) E rairaki te kaungaunga anne n te Jerusalem Bible n aron aei: ‘Kam na arona te nano n nanoanga n aron tamami are i karawa ae arona naba te nano n nanoanga.’
E bon riai bwainakin te nano n nanoanga kioina ngkai e kona ni karekei kaniwangara aika mwaiti. Ti aki toki n nora koauan ae koreaki n Taeka N Rabakau 11:17 ae kangai: “Te aomata ae akoakoa te aba ao e akoa naba tamneina.” E taraaki iroun te Atua kaotiotan te nanoanga nakoia aika kainnano, bwa te akoi ae karaoaki Nakoina. E na boni kabooa mwin te akoi ae a kaotiotia taan taromauriia. I aan kairan te Uea are Toromon n te taamnei ae raoiroi e taekina ae kangai: “Ane nanoangaea te aomata ae akea ana bwai ao e angan Iehova, ao ana makuri ae raoiroi aei E na manga kaboa.” (Taeka N Rabakau 19:17) E korea ae kangai naba Bauro: “Kam ataia ba e na kaboaki iroun te Uea te bwai ae raoiroi ae e karaoia te aomata.”—I-Ebeto 6:8.
Iai mwaakan te nanoanga ni kateimatoaa te bonnano ao ni buoka naba kaetan te kaiangatoa. E ibuobuoki ni kaetii iango aika kairua ao ni kangaraoa te kabwarabure. A kona n reke iango aika kairua ibukin arora n aki kaotiotii n taai nako ara iango ke ara namakin ake ti tangiri, ke tao man ara mwakuri aika a iangoaki irouia tabeman bwa a bure. Ma e konaa te nano n nanoanga ni kanakoraoi aaro aikai ao ni buoka kateimatoaan te rau. E kai kabwaraaki ana bure te aomata ae ataaki bwa iai irouna te nano n nanoanga. E buokira te nano n nanoanga ni kaboraoa maiura ma ana reirei Bauro nakoia Kristian ae kangai: “Kam na i taotaon nanomi, ao kam na i kabara buure i roumi, ngkana tao iai iroun temanna ae e kona ni kabuakaka raona iai.”—I-Korote 3:13.
Mwakurian te Nanoanga Bon Kaotiotan te Mwamwannano
Mangaia are iai mwaakan te nanoanga ni kabebetea te rawawata. Ti a tia n noria bwa e kaota te nano ni kan mwannanoia aomata aika karawawataaki ao ni kairira naba bwa ti na nanokawaki ibukin marakiia. E reitaki te nano n nanoanga ma akoan te aomata ae kainnano ao karaoan mwakuri aika raoiroi aika a na buokia.
Ti kakairi iroun Iesu n arora ni mwannanoia aomata. E kamwawaa ana tai ibukin buokaia aomata ni kaineti ma maiuia ao aia onimaki e ngae ngke e bati tabena. Ngkana e ataia bwa iai kainnanoia, e kaota te nano n nanoanga n arona ni buokiia.
Iangoa aron Iesu ngke e noria te koraki aika aki tabeakinaki ni kaineti ma aia onimaki: “Ngke E noriia aomata aika bati, ao E nanoangaiia, ba a rawawata, ao a mae nako, n ai aroia tiibu aika akea te tia kawakinia.” (Mataio 9:36) Ni kaineti ma te taeka ae rairaki ikai bwa “nanoangaiia,” e korea ae kangai te tia rabakau temanna i aon te Baibara: “Bon ana namakin te aomata ae e rangi ni korakora rotakin nanona.” Ni koauana, te taeka aei bon teuana i buakon te taetae n Kuriiti aika rangi ni korakora ibukin kabwarabwaran namakinan te nanoanga.
N aron naba anne, a waekoa Kristian aika arona te nano n nanoanga ni boutokaia aomata ni kaineti ma maiuia ao aia onimaki. E korea ae kangai te abotoro Betero: “Kam na bane n nanona te nano ae ti te arona, kam na atataiaomata, kam na tangiriia taari, kam na nanoanga.” (1 Betero 3:8) N te katoto, ngke a mwaing teuana te utu ni Kristian aika kainnano nakon te tabo teuana ibukin aorakiia, a kariaia raoia n te onimaki n te tabo anne bwa a na maeka n aia auti ibukin onoua te namwakaina n akea boona. E taku te buu te mwane: “A kakawarira ni katoabong n norira bwa ti uara, ao ti namakina ae ti butimwaeaki raoi n aia taeka ni kaungaunga.”
A mutiakin naba kainnanoia aomata aika aki rangi ni kinaia Kristian ni koaua. A kukurei n anga aia tai, korakoraia ao aia bwai aika reke irouia ibukin buokaia aomata aika aki kinaia.
Bon Ana Tia Kakoaua Iehova ae a kabwarabwaraki taekaia n te kaongora are imwain aei, aika taan ibuobuoki nakoia aomata aika a a bon aki kinaia.
E taotira n te ekaretia ni Kristian aroaro aika kaotiota te nano n nanoanga, ao te akoi ae boto i aon te tangira. Ibukina bwa a kairaki n te tangira, a a kakorakoraki kaain te ekaretia bwa a na kakaai aanga ake a na beku iai ibukia aomata. A kainnanoa mutiakinaia ao mwannanoaia iroum ataei aika akea aia karo ke aine aika a a tia ni mate buia n te ekaretia ibukin aia kangaanga. Ko kona ni buokiia ni kainnanoia ni kaineti ma akean aia kareke mwane, aorakiia, akean aia tabo ni maeka ke aia kangaanga riki tabeua?
Iangoa aron te taanga teuana i Kuriiti. E ituaki te bu te mwaane n te boomaiaona, ai ngaia are a a kairaki nakon te onnaoraki ae rangi n raroa. E uarereke aia karekemwane naakai, man taiakin arokaia te aoranti. Ma antai ngkanne ae nang karaoia ngkai a mena n te onnaoraki? Boni kaain te ekaretia n aia tabo. A taiaki ao ni kaboonakoaki aia aoranti ni kabane ao n reke bwa oin te kareke tianti ibukin te taanga ae kainnano aei. E karauaki naba nanoia n aei.
E kona ni kaotiotaki te nanoanga n aanga aika bati. N te katoto, Kristian aika arona te nano n nanoanga a ataia bwa n tabetai, te koraki aika karawawataaki a kainnanoa kawaraia n aia auti, kaotan mwannanoaia n te kakauongo raoi, ao ai kabebetean nanoia man kiibu n te Baibara.—I-Rom 12:15.
Te Kukurei man Namakinan te Nano n Nanoanga
E a tia n riki te ekaretia ni Kristian ni katobibia te aonnaba bwa te tabo ae rau ao ni kabebetenano, ibukin kaotiotan te nano n nanoanga iai, ao te akoi. A ataia Kristian ni koaua bwa te nano n nanoanga e anai nanoia aomata, ma e katannakoia te iowawa. Ibukin anne, a a kekeiaki ni katotonga Tamaia are i karawa ni kaotiota te “nano n nanoanga” n aaro aika manena.
A kukurei ni kaoko Ana Tia Kakoaua Iehova bwa ko na nora aron namakinan te nano n nanoanga, te tangira, ao te mwamwannano ae taotira i buakoia Kristian. A kakoauaa bwa ko na bon butimwaeaki raoi irouia, ao n anaaki nanom iai.—I-Rom 15:7.
[Taamnei n iteraniba 5]
E kaumakiia Kristian ake i Korote Bauro bwa a na karina te nano ae nanoanga
[Taamnei n iteraniba 7]
N ataakin kainnanoia aomata, e a kaota te nano n nanoanga Iesu n arona ni buokiia