Reireiara n Ana Katoto Maria

Ko a tia n namakina ae ko a taonaki nako n te kangaanga ke ni mwiokoam ae aki kantaningaaki? Ko namakina naba ngkoe te kua n te kabokorakora ni karekeani maium ni katoa bong? Tao ngkoe naba temanna mai buakoia mirion ma mirion mwaitiia aika a a tia n aki ota raoi ao ni maaku ibukina bwa a a kairoroaki bwa a na kitana abaia n aroia aomata aika rabanako. Ao antai mai buakora ae tuai n rinanon te maraki ae korakora ao te uruakinnano ni maten ae tangiraki irouna?

KO ATAIA ae Maria are tinan Iesu e a tia naba ni kaaitara ma kangaanga aika aron aikai ni kabane? Irarikin anne, e bon tokanikai naba i aoni kangaanga aikai Maria! Tera reireiara ae ti kona ni karekea n ana katoto?

E rangi ni kinaaki Maria irouia aomata ni katobibia te aonnaba. E aki kamimi aei bwa e karaoa mwiokoana ae okoro ibukini kakororaoan ana kantaninga te Atua. Irarikin anne, e rangi ni karineaki Maria irouia aomata aika mirion ma mirion mwaitiia. E karineaki n te Aro ni Katorika bwa te Tina ae tatangiraki ao te banna ni katoto ibukin te onimaki, te kantaninga ao te tituaraoi. A mwaiti aomata aika a a tia n reireiaki bwa Maria e kairiia aomata nakon te Atua bwa te tia raoi i marenaia ma te Atua.

Tera aron iangoan tinan Iesu iroum? Ao e a moamoa riki, tera aron iangoana iroun te Atua?

Te Mwioko ae Okoro

Maria bon natin Eri ao boni kaain te baronga n Iteraera ae Iuta. E irekereke moan rongorongon neiei n te Baibara ma rikin te bwai ae rangi ni kamimi. E roko te anera irouna ao e taku: “Ko na mauri, ngkoe ae ko moa n akoaki, E mena te Atua i roum.” E nako nanoni Maria n te moan tai ao “e iango i nanona ba te inga ra te inga arei.” Mangaia are e a tuangnga te anera ae e a tia n rineaki ibukin te mwioko ae rangi ni kakawaki ao ni kamimi, bwa e na bikoukoua ao ni bungia ma ni kaikawaa Natin te Atua.​—Ruka 1:26-33.

Ai boni kakawakira te mwioko are e a katokaaki i aon angan te teinnaine ae tuai ni mareaki aei! Tera aron neiei iai? Tao e rangi n iangoia naba Maria bwa e na kanga ni kakoauaaki n ana rongorongo aei. Tao e kona bikoukouna anne ni kabuaa tangirana iroun ana kainrou are Ioteba ke n riki bwa kamaamaeana i mataia aomata? (Te Tua Kaua 22:20-24) E bon aki tabwarabwara ni butimwaea te mwioko ae moan te kakawaki aei.

E a kona n aantaeka Maria ni kakoroan ana kantaninga Atuana ae Iehova ibukini korakoran ana onimaki. E kakoauaa raoi bwa e na bon tabeakinna. Ao e taetae ma ingaingan nanona ni kangai: “Nora ana toro te Atua, ae te toro te aine; e na karaoaki nako iu n ai aron am taeka.” E kukurei Maria ni botumwaaka n rinanoni kangaanga aika mena imwaina bwa e ataia ae te mwioko ae okoro aei e rangi ni kakawaki, bwa e na neboaki te Atua iai.​—Ruka 1:38.

Ngke e tuanga Ioteba Maria bwa e bikoukou, e iangoia teuaei bwa e nang urua aia kabae. Bon te tai ae moan te karawawata nakoia ni kauoman. E aki taekinaki n te Baibara bwa e toki ningai te kangaanga aei. Ma imwini kaotin ana anera Iehova nakon Ioteba ao a a manga uaia n rangi ni kabebeteaki. E kabwarabwaraa te tia uarongorongo ae te anera arei bwa bikoukouni Maria aei bon te bwai ae kamimi, ao e tuanga Ioteba bwa e na kairia nakoni mwengana bwa buuna.​—Mataio 1:19-24.

Taai Aika Karawawata ni Maiuni Maria

A mwaiti aine aika a bikoukou ni boong aikai ake a tia ni katauraoi i nanon namwakaina tabeua imwaini bungiakin natiia. Ao Maria bon temanna naba ngaia mai buakoia. Ai bon tibwa ana moan nati. Ma e bon rangi ni kamangaoa ana babaire baika a karina n riki nakoina. E tua te wareaomata Kaitara Aukutito bwa a na bane ni koreaki araia aomata nako n aia kaawa ake a bungiaki iai. Ai ngaia are Ioteba e katokaa Maria i aon te aati ni mwanangaia ae 150 te kiromita raroana. N te tai aei ai bon ana karuaiwa n namwakaina ni bikoukou! E a onrake Betereem irouia aomata ake a na koreara n te aro are ai akea te tabo teuana are e na bung iai Maria ma ai tii aia tabo maan ae mwaawa. E bon rangi ni kangaanga irouni Maria bwa e na bung i nanon aia tabo maan. Tao e na boni bae naba ni maamaa ao ni maaku iai.

Ma e bunra raoi nanona Maria nakon Iehova n te tai ae karuanikai aei i nanoni maiuna ao n onimakinna bwa e na boni kawakinna ma natina. Rimwi riki a roko taani kawakin tiibu tabeman bwa a rangi ni kan nora te teei. A tuangia Maria ao Ioteba bwa a arana te teei aei anera bwa ‘te tia Kamaiu are te Kristo are te Uea.’ Imwina ti a manga wareka ae kangai: “Ao Maria e uringi baikai ni kabane, ao e iangoi i nanona.” E kaatuua ana iango i aoni baikai ao e kakorakoraaki iai.​—Ruka 2:11, 16-19.

Ma tera arora ngaira iai? Tao ti na bae naba ni karawawataaki ni maiura. Irarikin anne, e kaotia te Baibara bwa ‘ti bane ni boo ma te tekebuaka’ ae nanonaki iai bwa ti na boni kaaitara ma aekani karawawata ao kangaanga nako ni maiura. (Te Minita 9:11, BK) E koaua bwa ti ngurengure nakon te Atua ao ni bukinna ngkana a riki kangaanga aikai? Tiaki te koaua bwa e na raoiroi riki bwa ti na katotonga Maria ao ni kaanira riki ma Iehova ae te Atua rinanon reiakinan ana Taeka ae te Baibara ao ni kaatuui ara iango ni baike ti reiakin? Akea te nanououa bwa ni karaoan aei ti na kona ni buokaki n nanomwaaka i aani kataaki.

E Kainnano ao E Riki Bwa te Aomata ae Rabanako Mani Mwengana

E rinanoi karawawata riki tabeua Maria n ikotaki naba ma te maiu ni kainnano ao ai kairoroana bwa e na waekoa ni kitana abana. Ko a tia n rinanon aekani kangaanga aikai? Ni kaineti ma te ribooti teuana ao e taekinaki iai bwa “iterani mwaitiia kaain te aonnaba aei ae tao e kaania tenua te birion aika a maiuakina tii uoua te tara ni katoa bong.” Ao mirion ma mirion riki aomata ake a korakai ibukini karekeani maiuia e ngae ngke a maeka n taabo aika taraa ni kaubwai. Ma tera ngkoe arom? E koaua bwa am mwakuri korakora ni katoa bong ibukini katauraoani marikeia am utu, kunnikaia, ao mwengaia, e karika te bwarannano ao te rawawata ae taoniko nako n taai tabetai?

E kaotaki n te Baibara bwa a maiu ni kainnano Ioteba ao Maria. Ti kanga n ataia? Teuana mai buakoni koaua tabeua ake a kaotaki iai taekaia te taanga aei n taian Euangkerio aika Mataio, Mareko, Ruka ao Ioane, ae 40 te bong imwini bungini Maria ao e a nako ma Ioteba nakon te tembora n anga aia karea are a riai n anga ae “Uoman te taobe ae te turukon, ke uoman te bitian te tei.”a (Ruka 2:22-24) Aio te angakarea ae katauaki nakoia ake a maiu ni kainnano aika a aikoa kona n anga te tiibutetei ae te mwaane bwa aia karea. Ngaia are a boni korakai Ioteba ao Maria ibukini karekeani maiuia. E ngae n anne ao a bon tokanikai iai bwa a karika te utu ae tatangira ao ni kakukurei. E mataata bwa a boni moanibwai baike a irekereke ma taromaurian te Atua.​—Te Tua Kaua 6:6, 7.

Teutana te tai imwini bungiakin Iesu ao e a manga korakora naba te bitaki ni maiuni Maria. E tuangaki Ioteba iroun te anera bwa e na kaira ana utu ao ni birinako nako Aikubita. (Mataio 2:13-15) Aei ana kauoua n tai Maria ni kitana te tabo ae e tataneiai iai ma ngkai ao e a nakon te aba ae e ianena iai. A mwaiti I-Iutaia aika a maeka i Aikubita, are nanona ngkanne bwa tao Maria ao Ioteba a kona ni maeka i buakoia kaain abaia. N aki ongea anne, e boni kona naba ni kangaanga ao ni kamangaongao te maeka n te aba ae ko ianena iai. Ngkoe ma am utu kam mena naba i buakoia mirion ma mirion mwaitiia aomata ake a a tia ni birinako mai abaia ibukini karekeani mweraoia natiia ke ibukini kamanoaia man te karuanikai? Ngkana ngaia anne ko na bae n ota ni karawawata tabeua ake e rinanoi Maria n tikuna i Aikubita.

Te Buu te Aine ao te Tina ae Kakaonimaki

E aki bati n taekinaki rongorongoni Maria n taian Euangkerio ma tii ake a kaineti ma bungian ao uarereken Iesu. Ma e ngae n anne, ti ataia naba bwa iai riki onoman natini Maria ao Ioteba. Tao ko na boni bae ni mimi iai. Ma iangoi baika koreaki n taian Euangkerio.

E rangi ni karinea mwiokoani Maria Ioteba are bikoukouan Natin te Atua. Ao anne bukina ae e rawa iai ni wene n taanga ma Maria ni karokoa bungiakin Iesu. E taekinaki ni Mataio 1:25 bwa e ‘aki bo ma ngaia ni karokoa e bungia natina.’ Te taeka ae ‘ni karokoa’ e katereaki iai bwa e a tibwa wene n taanga Ioteba ma Maria imwini bungian Iesu n ai aroia taanga aika a a tia ni mareaki. Ibukin anne, e taekinaki n taian Euangkerio bwa a boni karikiia natiia aika mwaane ao aine Maria ao Ioteba. Iakoba, Ioteba, Timon ao Iuta bon tarin Iesu bwa titeboo tinaia ma e kaokoro tamaia. Iai naba natina aine aika uoman ke e raka riki. (Mataio 13:55, 56) Ma naati aikai a karikaki man te aro ni wene n taanga ae tataneiai te aba iai.b

Bon te aine Maria ae e rangi ni kakawaki irouna ana itoman ma te Atua. E ngae ngke a aki kabaeaki aine i aan te Tua bwa a na kaea te Toa ae te Riao, ma Maria e kukurei n ira Ioteba ni kaea te toa anne ni katoa ririki. (Ruka 2:41) Kaean te toa anne e irekereke ma te mwananga ae anauna tao 300 te kiromita raroana ni katoa ririki ma te utu ae tabe ni bubura! Tao a bae n riki mwananga aikai bwa taai aika a rangi ni kakukurei irouia kaain te utu anne.

A mwaiti aine n taai aikai aika kakairi n ana katoto ae raoiroi Maria. A mwakuri korakora ao n anga boni ngaiia ni kakororaoi tabeia ake a kabaeaki iai man te Baibara. Ai batira aia tai buu aine aikai ni kaotiota te taotaonakinnano, te nanomwaaka, ao te nanorinano! A buokaki aine aikai man iaiangoan aroaroni Maria bwa a na ataa iai kakawakin riki taromaurian te Atua ao aia itoman ma ngaia nakon are oin toronibwaia ao kukurein nanoia. A boraoi n iango ma ana koaua Maria are te uaia n taromauria te Atua ma kaainnabam ao natim e kakorakoraa riki te utu ao e katiteuanaia kaaina.

N te taina ngke a oki Maria ao Ioteba ma natiia tabeman man te toa i Ierutarem ao a noria bwa akea Iesu i buakoia, are ai tibwa 12 ana ririki. Ko kona n iangoa aron rawawatan nanoni Maria i nanon tenibong n ienikuria kakaaean natina? Ngke a kunea Iesu n te tembora Maria ao Ioteba ao e taku Iesu: ‘Kam aki ataai bwa I riai ni mena n ana auti Tamau?’ E reitia nako ni kangai te rongorongo bwa Maria e manga “kabane taeka aikai ni kawakin i nanona.” E kaotaki man aei korakoran nanoni Maria ibukini baika kakawaki iroun te Atua. E karaua ni kaatuua raoi ana iango i aoni baike a riki nakon Iesu. Tabeua te ririki imwina ao e boni bae n taekini baikai nakoia taani korei taian Euangkerio ake a uringaki raoi irouna ao bwaai riki tabeua aika a riki ni moani maiun Iesu.​—Ruka 2:41-52.

E Nanomwaaka ni Kaitaraa te Rawawata ao Maten ae Tangiraki Irouna

Tera ae riki nakon Ioteba ae taman Iesu are e kaikawaia? Imwini kabwarabwaraan Ioteba teutana ngke e uarereke Iesu ao e a bon aki naba manga mwaneweaki rongorongona n taian Euangkerio. Ibukin anne, a taku tabeman bwa e kaotaki n aei ae e mate Ioteba imwaini moanakin ana mwakuri ni minita Iesu.c N aki ongeia bwa tera raoi ae riki ma tao n taraana e riki Maria bwa te aine ae mate buuna n raatokin ana mwakuri ni minita Iesu. Ngke e nangi mate Iesu ao e mwiokoa te abotoro Ioane bwa e na tararuaa tinana. (Ioane 19:26, 27) Tao e na bon aki karaoa anne Iesu ngke arona bwa e maiu Ioteba.

Ai boni batira baika a tia n rinanoi Maria ao Ioteba! A a tia ni kawaraki irouia anera, a a tia ni birinako mairoun te tia iowawa temanna, a a maeka n taabo aika kakaokoro, ao a kaikawaiia natiia aika mwaiti. Mwaitira te tairiki are a a tia iai n uaia n tekateka te taanga arei, ni maroroakina Iesu n iaiangoia bwa tera ae na kaaitarai n taai aika a na roko ao n raraoma naba, bwa tera aroia ni kataneiaa ao ni kataubobongaa n te aro ae riai? Ma ni bon tokina ao e a karina n tiku Maria n tii ngaia.

E a tia ni mate buum? E ngae ngke e a rangi ni maan imwini matena ko teimatoa n namakina te rawawata ao te maraki iai? Akea te nanououa bwa e kabebeteaki Maria n ana onimaki ao otana bwa e na iai te mangauti.d (Ioane 5:28, 29) Ma a aki katoka ana kangaanga Maria iango aika kabebetenano aikai. N ai aroia tiina aika mwaiti aika akea buuia ni boong aikai, e a kaaitara naba Maria ma kangaanga ibukin tabeakinaia natina n akean ana ibuobuoki buuna.

E taraa n eti kakoauaan ae e riki Iesu bwa te tia karekemwane ibukin ana utu ngke e mate Ioteba. Ngke a ikawai riki tarin Iesu tao a kona naba ni butimwaei tabeia n te utu ni karaoi. E kitana mwengana Iesu ngke “tao teningaun” ana ririki ao ni moana ana mwakuri ni minita. (Ruka 3:23) E kauekei namakin aika kakaokoro i nanoia kaaro ngkana e kitania natiia temanna te mwane ke te aine ae e a ikawai. A nanokawaki kaaro ibukin te tai ae maan teutana ngkana a kitanaki irouia natiia ibukina bwa a a tia ni kabatiaa aia tai, korakoraia ao nanoia ni buokiia. Iai natim aika mwaane ke aine aika a tia ni kitaniko n ukoukora tiaia? E koaua bwa ko a kakatonga irouia ma tiaki te koaua ae ko bon tangiriia naba n taai tabetai bwa a na mena n te tabo ae kaan riki ma ngkoe? Ko na bae n ota ngkanne n ana namakin Maria ngke e kitanna Iesu.

Kataaki Aika Aki Kantaningaaki

Iai teuana mai buakoni kataakini Maria ae tao e aki kantaningaaki. Ngke e uarongorongo Iesu a rangi ni mwaiti aika iriria ma a aki iria tarina. E taekinaki n te Baibara, “Ba a aki kakoauaa tarina.” (Ioane 7:5) Tao e bae n tuangia Maria ae e taekinna nakoina te anera bwa Iesu bon “Natin te Atua.” (Ruka 1:35) Ma a taku Iakobo, Ioteba, Timon ao Iuta bwa Iesu bon tii tariia ae karimoaia. Mangaia are, e maeka Maria n te utu ae kakaokoro nako aia iango kaaina ni kaineti ma te Aro.

E bwara nanoni Maria ao n aki kekeiaki ni bitii aroia natina? E bon aki! N te tai teuana ngke e uarongorongo i Kariraia Iesu ao e nakon te auti teuana bwa e na amwarake iai ike a roko n ongora te koraki ae uanao. Antai aika mena itinanikun te auti arei ni kakaaea Iesu? Boni Maria ao tarin Iesu. Ngaia are ngke e a kaan ma aia auti ana utu Iesu ao e iriria Maria ao e taraa n ae e kairiia natina tabeman riki, bwa tao e kantaningaia bwa a na bitii aroaroia nakon Iesu.​—Mataio 12:46, 47.

Tao ngkoe naba ko rinanon te kangaanga ae te kakorakora n irira Iesu ngkai kaain am utu a aki kani karaoia. Tai karawawatako ao tai kabwaraa nanom iai! A rangi ni mwaiti aomata n ai aroni Maria aika a a tia n taotaon nanoia ni kaungaia kaain aia utu i nanon ririki aika mwaiti bwa a na irira Iesu imwain norani bitakin aroaroia. E rangi ni kakawaki te aeka n nanomwaaka anne nakon te Atua n aki ongeia bwa a butimwaea ara kekeiaki aomata tabeman ke a aki.​—1 Betero 3:1, 2.

Te Kangaanga ae Moan te Korakora

Te kabanea ni kataaki ae e kaaitara ma ngaia Maria ae taekinaki n te Baibara bon te rawawata ae moan te korakora irouna. E nora natina ae rangi n tangiraki irouna bwa e mate n te aro ae riao kammarakana imwini kakeaana irouia ana aomata. E a tia ni kabwarabwaraaki bwa maten te nati ae uarereke ke ae e ikawai bon te “kabanea ni kammaraki” ao “moan te karawawata matena.” N ai aron ae e a tia n taetae ni burabetinaki tatabebwi te ririki n nako, e a namakinna ngkai Maria bwa e ewaraki n te kabaang!​—Ruka 2:34, 35.

E kataua te kabanea ni kataaki aio Maria bwa e na urua nanona ke ni kariaia bwa e na kamamaaraa onimakinan Iehova irouna? E aki. N te tai teuana imwina riki e taekinaki n te Baibara rongorongoni Maria ae e mena irarikia taan rimwin Iesu “ni botumwaka n tataro.” Ao e aki mena n tii ngaia. A boni mena irarikini Maria natina tabeman riki aika a a tia ni moana onimakinan tariia ae karimoaia arei. Ai kabebeteakira nanoni Maria n anne!e​—Mwakuri 1:14.

E reke irouni Maria te maiu ae rangi ni manena ao ni kakukurei kioina ngkai bon te aine ngaia ae kakaonimaki nakon te Atua. E riki naba bwa te buu te aine ao te tina ae kakaonimaki i matan te Atua. E rinanoni baika bati aika kakukurei n ana beku iroun te Atua. E tokanikai i aoni kataaki ao kangaanga aika bati. Ngkana ti kaaitara ma kangaanga aika aki kantaningaaki ke n tabeaianga ni kangaanga n te utu, ti kona n reiakinaki raoi man ana katoto Maria ni kakaonimakina n nanomwaaka n aki ongei ana kangaanga.​—Ebera 10:36.

Ma tera ae kona n taekinaki ni kaineti ma rikini Maria bwa bon te bwai ae tabu ae okoro n te Aro? E koaua bwa rongorongoni Maria n te Baibara ni kaineti ma mwiokoana ae okoro, e boutokaa riaina bwa e na taromauriaki?

[Kabwarabwara ae nano]

[Te Bwaoki/​Taamnei n iteraniba 6]

Iai Tarin ao Mwaanen Iesu?

Eng, bon iai. Ma iai tabeman taan rabakau n te Aro ake a kataia ni kaitaraa te koaua aei, e ngae ngke e kamatataaki raoi te iango aei n taai tabetai n taian Euangkerio. (Mataio 12:46, 47; 13:54-56; Mareko 6:3) Ni kaineti ma iango tabeua ibukin ae Maria e aki manga karikiia natina tabeman riki, a taekini baika uoua iai taan rabakau n te Baibara. Teuana, iai bukini boutokaan iango aikai bwa a kani boutokaa te reirei n te Aro ae Maria e teimatoa n riki bwa te teinnaine i nanoni maiuna. Te kauoua, bwa ngkana a rinanoaki iango aikai ao bon akea koauaia.

N te katoto, e kaotiotaki n te iango teuana bwa “tarin” Iesu ake a maroroakinaki a nanonaki iai natin Ioteba ma moani buuna. Aio te iango ae akea koauana bwa e a kakewea ngkanne are Iesu boni ngaia te moan nati are e riai n anganaki te kainuea are mairoun Tawita.​—2 Tamuera 7:12, 13.

N te iango teuana e taekinaki bwa tarina aikai bon ai tarin Iesu e ngae ngke te Baibara n te Taetae ni Kuriiti e kabonganai taeka aika kakaokoro ibukin “tarina” ao “ai tarina” ao “ana koraki.” Ngkanne, e arani aia iango taan rabakau n te Aro aikai te tia rabakau temanna ae Frank E Gaebelein bwa iango aika a kangaanga kakoauaia. E motika ana taeka ni kangai: “Ni karekean otara n te aro ae kaineti raoi ma nanon te taeka ae ‘tarina’ . . . e nanonaki iai ae natini Maria ma Ioteba ao e na atongaki ngkanne bwa tarin Iesu mairoun tinana.”

[Te Bwaoki n iteraniba 7]

E Ninikoria Maria ni Bita Ana Aro

E bungiaki Maria n te utu n Iutaia ao e tou mwin tuua nako n te Aro n Iutaia. E nanakon te tinakoka n aia aono, are e aranaki bwa aia tabo n taromauri I-Iutaia, ao e nanakon naba te tembora i Ierutarem. Ngke e a rikirake ana atatai Maria n ana kantaninga te Atua ao e a moanna n ataia bwa aia katei n taromauri ana karo a aikoa kariaiakaki iroun te Atua. Ao mataniwi n te Aro n Iutaia a baireia bwa e na tiringaki natina are te Mesia. Imwain rikin anne, e taekina ae kangai Iesu nakoia: “Noria, e nang tiku maneabami i roumi ni maroaa.” (Mataio 23:38) E anaa ana kakabwaia te Atua man te waaki n Aro ae e ikawairake iai Maria.​—I-Karatia 2:15, 16.

Tao e bae n ae ai 50 tabun ana ririki Maria ngke e moa ni kateaki te ekaretia ni Kristian. Tera ae e na bae ni karaoia? E koaua bwa e iangoia neiei bwa e riai ni kakaonimaki ni koaua nakon aia katei ana bakatibu, ngkai e bungiaki i nanon te waaki n taromauri n te Aro n Iutaia? E koaua bwa e taku bwa e aki tau ni bitaki bwa e a kara i nanon te Aro? Bon tiaki ngaia anne! E ota raoi Maria bwa e a mena ngkai ana kakabwaia te Atua n te tai aei n te ekaretia ni Kristian, ai ngaia are e onimaki ao e ninikoria ni bita ana Aro.

[Taamnei n iteraniba 5]

A birinako nako Aikubita bwa aomata aika rabanako mai abaia

[Taamnei n iteraniba 8]

Te rawawata ae moan te korakora ae e kona n rinanona te tina