Reireiara man Rongorongon Ana Utu Iesu i aon te Aba

TERA ae ko ataia ibukin rongorongon ana utu-ni-kaan Iesu, ake e maeka ma ngaiia i nanon ririki ake 30, ni moan menana i aon te aba ni karokoa bwabetitoana? Tera rongorongona ae ti kaongoaki man taian euangkerio? Tera reireiara ae kona n reke man neneran raoi rongorongon ana utu? E boni kona n reke kakabwaiam man kaekaan titiraki aikai.

Te koaua bwa aongkoa e bungiaki Iesu man te utu ae kaubwai? E mwakuri tamana are e kaikawaia are Ioteba bwa te kabenta, ike e a kainnanoaki iai te mwakuri korakora, ibukin korekorean kaai aika bubura. A nako Ierutarem ana karo Iesu 40 te bong imwin bungiana, bwa a na anga karea iai n aron are e koreaki n te Tua. E koaua bwa a ira nanon te Tua n anga karea ana karo Iesu, n anga iai te tiibutetei n raonaki naba n te bitian ke te taobe? A aki. E noraki bwa e aki tau aia mwane ibukin kabooan karea aikai. Ma e ngae n anne, ao bon iai naba te babaire ni kaineti ma raarikin, i aan te Tua. Ao ni kaineti ma te babaire aei, a a tia Ioteba ma Nei Maria n anga “uoman te taobe ae te turukon, ke uoman te bitian te tei.” Ni karaoan aia anga karea ni maan aika boraoi riki aikai, a kaotia iai bwa a maiu ni kainnano.​—Ruka 2:22-24; Nakoaia Ibonga 12:6, 8.

Ko kona n noria bwa e bungiaki Iesu Kristo, are ngaia ae e na Tautaeka i aoia aomata ni kabane, i buakoia aika mangori ao i buakoia naba te koraki ake a mwakuri korakora, ibukin karekean bwaai aika a kainnanoi ni maiuiia. E rikirake bwa te kabenta, n aron tamana are e kaikawaia. (Mataio 13:55; Mareko 6:3) “Ba ngke E kaubwai [Iesu]” ngke bon te taamnei ngaia ae e korakora mwaakana i karawa, ma e taekinna te Baibara bwa e “riki n aki kaubwai” ibukira. E riki bwa te aomata ae mangori, ao e ikawairake n te utu ae raarikin. (2 I-Korinto 8:9; I-Biribi 2:5-9; Ebera 2:9) E aki bungiaki Iesu man te utu ae kaubwai, ao aei are e a tia ni kona ni buokiia aomata tabeman bwa a na aki maakinna. A bon aki anaaki nanoia n ataakin nakoana. A kona n nora kakannatona man ana reirei, aroarona aika anainano, ao ana mwakuri aika kamimi. (Mataio 7:28, 29; 9:19-33; 11:28, 29) Ti kona n nora wanawanan Iehova ae te Atua, ngkai e a tia ni kariaia bwa e na bungiaki Iesu man te utu ae mangori.

Ti na iangoiia ngkai kaain ana utu Iesu ao ti na noria bwa tera reireiara ae kona n reke mairouia.

Ioteba​—Te Mwaane ae Raoiroi

Ngke e a ataia Ioteba bwa e a bikoukou ana kainrou “ngke a tuai ni bo,” e a bon taonaki n te tabeaianga kioina ngkai e kangaanga irouna motikan nanona, bwa e tangira Nei Maria ao e ribaa te bwai are e a tia n riki irouna, kioina ngkai e ataia bwa bon te bure. E a riki te aroaro aei bwa tuukan riaina n riki bwa buun Nei Maria. Ni boong akekei, e iangoaki te aine ae kainrouaki bwa titeboo raoiroina ma te aine-n-umwa. Ngke e a tia ni karaua n iaiangoa te aro aei Ioteba, ao e a moti ana iango bwa e nang raure ma Nei Maria n te aro ae e na aki ataaki irouia aomata, bwa e aonga n aki karebanaki n atibu n uaa matena, ae te aro ae e riai ni karaoaki nakon te tia wene ni bure.​—Mataio 1:18; Te Tua-Kaua 22:23, 24.

Imwina riki, ao e a kaoti te anera nakon Ioteba n te mi ao e taku: “Tai maku ni wetea Maria are bum: ba E riki te baere i nanona iroun te Tamnei are Raoiroi. Ao ane e na bungia te nati te mwane, ao ko na aranna ba IESU; ba boni Ngaia ae na kamaiuia ana aomata man aia bure.” Ngke e roko te kaetieti aei mairoun te Atua nakon Ioteba, ao e karaoa are e tuangaki ao e wetea Maria bwa buuna.​—Mataio 1:20-24.

Man ana motinnano aei, ao e a irekereke iai ngkanne te mwaane ae raoiroi ma ni kakaonimaki aei, ma kakororaoan are e a tia n taekinna Iehova rinanon te burabeti are Itaia, ni kangai: “Noria, ane e na kariki te kibono, ao e na bungia te nati te mwane, ao e na aranna ba Emanuera.” (Itaia 7:14) Ni koauana, Ioteba bon te aomata ae e tangiri bwaai n taamnei, are e kukurei ni butimwaea te mwioko are e na riki ngaia bwa taman te Mesia are e na kaikawaia, n aki ongea te koaua are e na aki riki ana moan nati Nei Maria bwa natina ni koaua.

E aki bo Ioteba ma Maria ni karokoa ae e a tia ni bungia natina te mwaane. (Mataio 1:25) E bon rangi ni kangaanga karaoan te aro aei irouia taanga aika a tibwa mareaki, ma a karaoa aei taanga aikai ibukin nanoia ni kani katereterea raoi Taman te tei aei. Ai tika ra ana banna ni katoto Ioteba ibukin te taotaonakinnano! E karimoai bwaai n taamnei Ioteba nakon bwaai aika e tangiri.

E teretere bwa e roko te kaetieti iroun Ioteba mairouia anera n taai aika aua ibukin aron kaikawaan natina. Tenua mai buakon bwaai akana riki akanne, a kaineti ma tuangakina taabo ake e na kaikawaa iai te ataeinimwaane aei. E kakawaki te ongeaba raoi ibukin kamanoan raoi maiun te ataei aei. N taai ni kabane aikai, ao e waekoa ni karaoi nanon kaetieti aikai Ioteba, n aron are e uota moa te tei n nako Aikubita ao ni manga kaokia n nako Iteraera. E a kamanoaki raoi Iesu ni karaoan aei, man ana kaetieti Erote ibukin tiringaia ataei aika bati n te aro ae iowawa. I rarikin naba anne, a a bane ni kakoroaki nanon taetae ni burabeti ni kaineti ma te Mesia ibukin ana ongeaba Ioteba.​—Mataio 2:13-23.

E reireina Iesu Ioteba te rabakau ni kabenta bwa e aonga ni kona ni bon tararuai nako kainnanona. Mangaia are e ataaki Iesu bwa tiaki tii “natin te kabenta” ma bon te “kabenta” naba ngaia. (Mataio 13:55, BK; Mareko 6:3, BK) E koreia te abotoro Bauro bwa e “kaririaki ni bwaai ni kabane n ai arora,” Iesu. Ngaia are e bae n irianaki aei n te mwakuri korakora ibukin boutokaan te utu.​—Ebera 4:15.

N tokin te rongorongo, ti nora kakoauan aron Ioteba n tangira te taromauri ae koaua n te kabanea n rongorongo are e taekinaki n te Baibara ni Kristian n Erene. E kairiia kaain ana utu Ioteba nako Ierutarem ibukin te Toa are te Riao. Bon tii mwaane aika riai n iri iai, ma e karaoa aio Ioteba bwa anuana, ae te kairiria kaain ana utu nako Ierutarem “n te ririki nako.” E karaoi anganano aika korakora Ioteba ma kukurein nanona, kioina ngkai e na bae n nakonako n te raroa ae 65 te maire mai Natareta nako Ierutarem. Ma, n aia tai ni mwananga teuana are e koreaki taekana n te Baibara, ao e a maenako Iesu ma te koraki aei. E kuneaki n te tembora ni karaua ni kakauongo man titirakinia taan reirei te Tua. E ngae ngke ai tibwa 12 ana ririki Iesu n te tai aei, ma e kaotiota te rabakau ae bati ao te atatai n ana Taeka te Atua. Mai ikai, ao ti a ataia iai bwa a a bon tia ana karo Iesu n kaikawaia ao n reireinna raoi n te aro are e na riki bwa te ataeinimwaane ae iaiangoi bwaai n taamnei. (Ruka 2:41-50) E mate Ioteba imwin aei, kioina ngke akea naba rongorongona ni kaoti n te Baibara rimwi riki.

Eng, bon te aomata ae raoiroi Ioteba ao e tabeakina raoi ana utu, n te itera n taamnei ao n rabwata. Ko moanibwai bwaai n taamnei i nanoni maium n aron Ioteba, ngkai ko a ataa ana kaantaninga te Atua ibukira ni boong aikai? (1 Timoteo 2:4, 5) Ko ongeaba n ana taeka te Atua aika a koreaki n te Baibara, n te aro are ko a kaotiota te aantaeka n aron Ioteba? Ko reireinia natim bwa a na mamaroroi bwaai n taamnei ma aomata nako?

Maria​—Ana Toro te Atua ae Tatangira

Maria are tinan Iesu, bon ana toro te Atua ae te kabanea n raoiroi. Ngke e kaongoaki iroun te anera are Kabiriera are e na bungia natina, ao e bon rangi n mimi iai, kioina ngke bon te kibono ngaia ao ‘akea buuna.’ Ma, ngke e a ataia neiei bwa e na kariki iroun te taamnei ae raoiroi, ao e kataua te bwai are e na riki nakoina ma te nanorinano, ao e taku: “Nora ana toro te Atua, ae te toro te aine; e na karaoaki nako iu n ai aron am taeka.” (Ruka 1:30-38) E rangi ni kakawaki iroun neiei te tibwanga n taamnei ae okoro aei, n te aro are e a kariaia bwa e na kaaitara ma kangaanga aika a na kona n riki nakoina ibukin te aro aei.

Te koaua bwa e a bitaki aroaron maiun neiei, kioina ngkai e a butimwaea te tibwanga aei. Ngke e nako Ierutarem ibukin kaitiakana, ao e a roko naba temanna te unimwaane ae arana Timeon, ao e kaota ana karinerine nakon neiei ao e taku: “Ane e na ewara tamneim te kabaang.” (Ruka 2:25-35) E teretere raoi bwa te bwai ae e nanonna teuaei, bon te bwai are e na namakinna Nei Maria ngkana e a nora ribaakin Iesu irouia aomata aika bati, ao n tokina a na bon bobitiia i aon te kai.

Ngke e a ikawai rake Iesu, ao Maria e ururingi baike a riki ni kabane i nanoni maiun Iesu, ao n “iangoi i nanona.” (Ruka 2:19, 51) N aron naba Ioteba, bon te aine ae tangiri bwaai n taamnei neiei, ao a kakawaki irouna bwaai aika riki ma taeka ake a kakoroi nanon taetae ni burabeti. E a tia naba n titiku n ana iango neiei, te rongorongo are e tuangaki ngkoa iroun te anera are Kabiriera are e kangai: “Ane e na kakanato, ao E na aranaki ba Natin Teuare Moan te Rietata: ao te Uea are te Atua E na anganna ana kaintokanuea tamana are Tawita: ao ane E na uea i aon te bata are Iakoba n aki toki; ao akea tokin ueana.” (Ruka 1:32, 33) Eng, e iaiangoa tibwangana are e na riki ngaia bwa tinan te Mesia, bwa te mwioko ae moanibaan te kakawaki.

E noraki naba tangiran bwaai n taamnei iroun Nei Maria n te tai are e kaitiboo iai ma Eritabeta, are ana koraki are e bikoukou naba n te aro ae kamimi. E kamoamoaa Iehova Nei Maria ngke e nora Eritabeta, ao e kaota tangiran ana Taeka te Atua irouna. E mwanewea ana tataro Nei Anna are e koreaki n te 1 Tamuera mwakoro 2, n ikotaki naba ma iango man booki tabeua n te Baibara n Ebera. Te atatai aei ae reke n te Baibara, e kaotia bwa e bon tau neiei n riki bwa te tina ae e tangira te Atua ma ni mamaakua. E ibuobuoki neiei ma Ioteba ni kaikawarake natina i aoni bwaai n taamnei.​—Karikani Bwaai 30:13; 1 Tamuera 2:1-10; Maraki 3:12; Ruka 1:46-55.

E rangi n onimakina raoi natina Nei Maria ngkai te Mesia ngaia, ao e bon aki kerikaki naba ana onimaki imwin maten Iesu. N te tai ae aki-maan imwin utin Iesu, ao e boni mena naba neiei i buakoia taan rimwin Kristo aika kakaonimaki, ngke a botaki bwa a na tataro ma abotoro. (Mwakuri 1:13, 14) E teimatoa ni kakaonimaki n aki ongea te rawawatannano, are e na rinanona ngke e a nora natina ni mate i aon te kai.

Ko na kanga ni kona ni kakabwaiaki man ataakin maiun Nei Maria? Ko butimwaea mwiokoam ae te beku iroun te Atua, n aki ongea ae ko na anga boni ngkoe n itera aika mwaiti? Ko tabeaianga ni kakawakina te mwioko aei ni boong aikai? Ko ururinga te bwai are e a kaman taekinna Iesu ao ko kabotaua ma ae e riiriki ngkai, ao n ‘iangoi i nanom’? (Mataio, mwakoro 24 ao 25; Mareko, mwakoro 13; Ruka, mwakoro 21) Ko kakairi iroun Nei Maria ni mwaataina n ana Taeka te Atua, ao ni kamanenai n taai nako ngkana ko maroro? Ko na teimatoa n onimakina Iesu n aki ongei karawawata aika ko kona ni kaaitarai, ngkai ko a riki bwa te tia rimwin Iesu ngkoe?

Tarin Iesu​—A Boni Kona ni Bitaki

E taraa n ae a aki onimakina Iesu tarina ni karokoa matena. Tao bon aei bukina, bwa kioina ngke akea ngaiia i rarikin Iesu ngke e mate i aon te kai, mangaia are e a mwiokoa tinana Iesu iroun te abotoro Ioane. E oti naba bwa a aki karinea Iesu kaain ana utu, ao a taekinna naba n te tai teuana bwa “e rangirang.” (Mareko 3:21) Kioina ngkai iai kaain ana utu Iesu aika tiaki kaain te onimaki, te koraki ngkanne ake iai naba kaain aia utu ni boong aikai aika tiaki kaain te onimaki, a riai ni kakoauaa raoi n aia iango bwa e atai aron rawawataia Iesu n taai ake a kakanikoaki iai, ibukin aia onimaki.

Ma imwin manga-utin Iesu, ao a a tibwa moanna n onimakinna tarina. A mena naba ibuakoia te koraki ake a botaki i Ierutarem imwain Bentekota n 33 C.E., ao a uaia ni botumwaaka n tataro ma abotoro. (Mwakuri 1:14) E teretere iai bwa manga-utin ai tariia ae Iesu, e bita nanoia n te aro are a a riki iai bwa taan rimwina. Ti aki riai naba ngaira ni kabwarai nanora irouia kaain ara utu aika kaokoro aia onimaki ma ngaira.

Iakobo are ai tarin Iesu, are e kaoti Iesu nakoina n rabwatana, e taekinaki n te Baibara bwa iai mwiokoana ae kakawaki n te ekaretia ni Kristian. E korea te reta ae kairaki koreana iroun te taamnei nakoia raona ni Kristian, ike e a kaungaia iai bwa a na teimatoa n aia onimaki. (Mwakuri 15:6-29; 1 I-Korinto 15:7; I-Karatia 1:18, 19; 2:9; Iakobo 1:1) Temanna naba ai tarin Iesu ae Iuta, e korea te reta ae kairaki koreana iroun te taamnei, ike e a kaungaia iai raona n onimaki bwa a na kakorakoraia ni buaka ibukin aia onimaki. (Iuta 1) E kakawaki ataakin ae bon akea te tai teuana ae e kaotaki iai n aia reta Iakobo ao Iuta bwa nakoaia ake a anganaki, a reke ibukina ngke aia koraki Iesu, n te aro are a na kona n anaaki iai nanoia raoia ni Kristian. Ai raoiroi ra te reirei ibukin te nanorinano ae ti kona n reiakinna mairouia uakai!

Ma baikara ngkanne bwaai aika ti a tia n atai man rongorongoia ana utu Iesu? Ni koauana, bon reirei aika tangiraki aika a kona ni kaotiotaki n aaro aikai: (1) Kakaonimaki n aantaeka nakon ana kaantaninga te Atua ae taekinaki, ao tauraoi ni kaaitarai kataaki aika kona n reke mai iai. (2) Moanibwai bwaai n taamnei, e ngae ngkana e tangiraki te anganano iai. (3) Reiakinia natim ni kaineti ma ana reirei te Baibara. (4) Tai kabwara nanom irouia kaain am utu aika tiaki kaain am onimaki. (5) Tai kamoamoa ngkana tao iai rekerekem ma temanna ae e rietata nakoana n te ekaretia ni Kristian. Eng, reiakinan rongorongoia kaain ana utu Iesu, e kaanira riki nakoina ao e kakorakoraa riki nanora ni kani kakaitaua Iehova, kioina ngkai e a tia n rinea te utu ae mangori bwa e na kaikawaaki iai Iesu i nanon ana bong n ataei.

[Taamnei n iteraniba 4]

E anaa Nei Maria Ioteba bwa buuna, ao n te aro anne e a irekereke iai ma kakoroan nanon taetae ni burabeti ibukin te Mesia

[Taamnei n iteraniba 6]

A reiakinia natiia Ioteba ao Nei Maria kakawakin bwaai n taamnei ao manenan naba te mwakuri

[Taamnei n iteraniba 7]

E ngae ngke a kaikawaki tarin Iesu n te utu ae a tangiri bwaai n taamnei, ma a bon aki roko n te onimakina Iesu ni karokoa matena