E Bia Rotaki Aroarom N Ana Taeka N Reirei Iesu
“Teuare E kanakomaia te Atua ao E atong ana taeka te Atua.”—IOANE 3:34.
1, 2. A kona ni kabotauaki ma tera ana taeka n reirei Iesu ake n te Kabwarabwara i aon te Maunga, ao e aera bwa ti kona n taekinna bwa e boto i aon “ana taeka te Atua”?
MWAKORON te taiman ae te kabanea ni bubura ae ataaki ni boong aikai e aranaki bwa te 530-carat Star of Africa. Bon te koaua bwa te atibu aei moan te kakawaki! Ma e ngae n anne, iai riki ae rangi n raka kakawakina bwa bwaai n taamnei aika ai aron atibu aika a moan te kakawaki ake e taekin Iesu n ana Kabwarabwara i aon te Maunga. Ti riai n aki mimi n aei bwa Iehova bon Nibwan ana taeka n reirei Kristo! E taekina ae kangai Iesu i bon ibukina: “Teuare E kanakomaia te Atua ao E atong ana taeka te Atua.”—Ioane 3:34-36.
2 E ngae ngke tao e a tia ni karaoaki te Kabwarabwara i aon te Maunga n te maan ae kee i aan te itera n aoa, ma a boni mwaneweaki iai rongorongo aika 21 mani bokin te Baibara n Ebera aika wanua. Ai ngaia are e boni boto raoi te kabwarabwara aei i aon “ana taeka te Atua.” Ti na nori ngkai arora ni kona ni maiuakin tabeua mai buakon taeka n reirei aika rangi ni kakawaki aikai, man ana kabwarabwara ae anai nano Natin te Atua ae tatangiraki irouna.
“Naako Moa, Raoiakina Tarim”
3. Tera te reirei are e anga Iesu imwini kauringaaia taan rimwina karuanikain te un?
3 Ngkai Kristian ngaira, ti kukukurei ao n raoi ma aomata ibukina bwa iai iroura te taamnei ae raoiroi mairoun te Atua, ao uaana ae reitaki ma te kimwareirei ao te rau. (I-Karatia 5:22,23) E aki tangiria Iesu bwa e na bua te rau ao te kukurei mairouia taan rimwina ai ngaia are e a kauringia karuanikaini wenemaanin te un bwa e kona ni karekea te mate. (Wareka Mataio 5:21, 22.) E taku imwina riki: “Ngkana ko uota am karea nakon te baonikarea, ao ngkana tao ko uringa tarim iai, ba iai ana bwai ae e kanaeng i roum iai, ao ko na kitana am karea iai i rarikin te baonikarea, naako moa, raoiakina tarim, ao rimwi ko na oki n anga am karea.”—Mataio 5:23, 24.
4, 5. (a) Tera te “karea” ae nanonaki n ana taeka Iesu ni Mataio 5:23, 24? (b) Tera aroni kakawakin raoiakinan tarim ae un iroum?
4 Te “karea” are e taekinna Iesu boni karea ake e anganga te aba n te tembora i Ierutarem. N te katoto, a kakawaki angakarea aika maan ibukina bwa boni kanoan naba taromaurian Iehova irouia ana aomata. Ma e katerea te bwai ae rangi ni kakawaki riki Iesu, are bon raoiakinan tarim ae un iroum imwain ae ko anga am karea nakon te Atua.
5 Te taeka ae “raoiakina” e nanonaki iai ‘te kaiooki.’ Tera ngkanne reireiara ae kona n reke man ana taeka n reirei Iesu aei? N etina, e korakora rotakin ara iraorao ma Iehova n arora n iraorao ma aomata. (1 Ioane 4:20) Ni koauana, angakarea aika karaoaki nakon te Atua rimoa bon akea manenaia ngkana te aomata are e angakarea e aki kakaraoa ae riai nakoia raona.—Wareka Mika 6:6-8.
Ti Riai ni Kaotiota te Nanorinano
6, 7. Bukin tera bwa e kainnanoaki te nanorinano ngkana ti na kekeiaki ni manga raoiakina tarira ae ti a tia ni kaunna?
6 Karekean te raoi ma tarira ae un iroura, e na boni bae ni kataaki iai nanorinanora. A aki kauntaeka aomata aika nanorinano ke ni kataia n tokanikai i aoia raao n te onimaki n te aro are a a kakorakoraia ibukini kani kaotan ae eti are irouia e ngae ngke tao a kairua. Ni karaoan anne, e kona ni karika te uruakinnano ae titeboo ma are riki ngkoa i marenaia Kristian i Korinto rimoa. Ni kaineti ma te aro anne, e a taekina te reirei ae kammwakura te iango te abotoro Bauro ni kangai: “Boni buakakami, ngkai kam kakawariia taani motiki-taeka n i kauntaeka i mataia. Kam aera ngkai kam aki katau bainikirinami? Kam aera ngkai kam aki katau mamanami?”—1 I-Korinto 6:7.
7 E aki taekinna Iesu bwa ti riai ni kawara tarira tii ibukin anaan nanona bwa ti bon eti ao ngaia e kairua. Tiara n aei boni kaokan ara iraorao ae rau i marenara. Ti riai ni kaotii raoi ara namakin ngkana ti kani karekea te raoi. Ti riai naba ni kaotia nakoina bwa ti ataia ae e a tia n rotaki buaka ana namakin iroura. Ngkana ti a tia ni karaoa ae bure, n etina ti na boni kani kabwaraa ara bure ma te nanorinano.
“Ngkana Tao E Kabwakako Matam Ane Mai Ataim”
8. Taekina te boto n iango n ana taeka n reirei Iesu ni Mataio 5:29, 30.
8 N ana Kabwarabwara i aon te Maunga Iesu, ao e anga te reirei ae manena ibukin te aroaro ni maiu ae riai. E ataia bwa a kona ni kairira nakon te kabuanibwai bwain rabwatara aika aki kororaoi. Ai ngaia are e taku Iesu: “Ngkana tao e kabwakako matam ane mai ataim, ao ko na autia, ao tewea nako mai roum: ba ko a tau ngkana e uruaki bwain rabatam teuana n aki teweaki nako rabatam ni kabaneaki nako Keenna. Ao ngkana tao e kabwakako ataim, ao ko na koroia, ao tewea nako mai roum: ba ko a tau ngkana e uruaki bwain rabatam teaina, n aki teweaki nako rabatam ni kabaneaki nako Keenna.”—Mataio 5:29, 30.
9. E na kanga ni kona ni ‘kabwakaira’ ‘matara’ ke ‘baira’?
9 Te ‘mata’ are e taekinna Iesu e nanonaki iai te korakora ke te konabwai ni kaatuui ara iango i aon te bwai teuana ao te ‘bai’ e irekereke ma te bwai ae ti karaoia ni baira. Ngkana ti aki taratara raoi, a kona ni ‘kabwakaira’ bwain rabwatara aikai ao ni katoka ‘nakonakora ma te Atua.’ (Karikani Bwaai 5:22; 6:9) Ngkana ti kaririaki bwa ti na aki ongeaba iroun Iehova, ti riai ngkanne ni kakorakoraira n te aro ni kaikonaki n auta matara ke ni korea nako baira.
10, 11. Tera ae kona ni buokira bwa ti aonga n rarawa nakon te wene ni bure?
10 Ti na kanga ni kona n tuki matara mani katuruan taraani baika kammaira? E taku te mwaane ae mamaaka te Atua ae Iobi: “I karaoa te berita ma matau; Ao N na iranna iai n tarataraa te ateiaine?” (Iobi 31:1) Bon te mwaane ae e a tia ni mare Iobi ao e kamatoaa nanona bwa e na aki urua ana tua te Atua ni kaineti ma te aroaro ni maiu ae riai. E riai n riki anne bwa anuara ngkana tao ti a tia ni mare ke ngkana akea naba buura. Ngkana ti na rarawa nakon te wene ni bure, ti riai ni kairaki n te taamnei ae raoiroi mairoun te Atua are e karikirakea te taubaang i nanoia te koraki ake a tangira te Atua.—I-Karatia 5:22-25.
11 Ngkana ti na rarawa nakon te wene ni bure, tao e raoiroi bwa ti na titirakinira i bon iroura ni kangai, ‘I kariaia matau bwa e na kauekea i nanou bwaruani baika kammaira aika kai reke ni booki, n te T.V., ke n te Internet?’ Ti bia uringi naba ana taeka te tia rimwini Kristo ae Iakobo aikai: “E kaririaki te aomata ngkana e kairaki n ana kaibabaru ni mamanaki iai. Ao te kaibabaru, ngkana e bikoukou, ao e bungia te bure: ao te bure, ngkana e ikawai, ao e bungia te mate.” (Iakobo 1:14, 15) Ni koauana, ngkana iai ae e a tia ni katabua maiuna nakon te Atua ae teimatoa n “tarataraa” temanna te mwaane ke te aine ma te nano ni kaitaataan, e riai ngkanne ni karaoi bitaki aika korakora ae kaanga ai aron ae e na auta matana ao n teweianako.—Wareka Mataio 5:27, 28.
12. Tera ana reirei Bauro ae kona ni buokira ni buakana tangirani kaibwabwarun te rabwata?
12 Ti riai ni kamatoai raoi nanora bwa ti na kateimatoa itiakini maiura ibukina bwa ngkana ti aki kamanenai raoi baira, e kona ni kairira bwa ti na urui ana kaetieti Iehova n te aro ae kakaiaki ake a kaineti ma te aroaro ni maiu ae riai. Ngaia are ti bon riai ni mutiakina ana reirei Bauro ae kangai: “Kamate bwain rabatami akana bwain aon te aba, aika te wene ni bure, te kamaira, te kaibabaru, te tangira ae buakaka, ao te mataai ni kanibwaibwai, ae bon taromauriani boua.” (I-Korote 3:5) Te taeka ae “kamate” e kamatataaki iai te kakorakora ae riai ni karaoaki ibukini buakanakin tangirani kaibwabwarun te rabwata.
13, 14. E aera ngkai e kakawaki te rarawa nakon iango ao mwakuri aika kammaira?
13 Ngkana e kani kawakina maiuna te aomata, tao e na bae ni kariaia kabwabuani baina ke waena n te tabo ni korokoro. E kakawaki ‘tewenakoan’ te mata ao te bai n te aro ni kaikonaki bwa ti kararoaaki iai man iangoani baika kammaira ao mwakuri aika kona ni kabuaa akoara iroun Iehova. Te anga ae tii teuana ae ti na kona iai ni kamaiuaki man te kamaunanakoaki n aki toki are e kaikonakaki ma Keenna, boni kateimatoaan itiakin ara iango, aroaroni maiura ao ara onimaki.
14 Ibukin rikiara ae te bure ao te aki kororaoi, e a kainnanoaki te kakorakora ibukini kateimatoaan te aroaro ni maiu ae itiaki. E taku Bauro: “I kaikoaka rabatau, ao I kaaunganna: ba I kawa n riki ni kakiaki, ao I a bon reireiia naba aomata.” (1 I-Korinto 9:27) Ngaia are ti bia kamatoai nanora bwa ti na maiuakin ana reirei Iesu ni kaineti ma te aroaro ni maiu ae riai ao n rarawa ni kariaia karaoani mwakuri aika ti kaotia iai bwa akea ara kakaitau ibukin ana karea ni kaboomwi.—Mataio 20:28; Ebera 6:4-6.
“Bwaina te Anganga”
15, 16. (a) E kanga ni katea te katoto Iesu ibukin te anganga? (b) Tera ae nanonaki n ana taeka Iesu n Ruka 6:38?
15 E karikirakea te nano ni kan anga ana taeka n reirei Iesu ao ana katoto ae moanibaan te raoiroi. E kaotiota te akoi ae korakora n rokona nako aon te aba bwa a aonga ni kakabwaiaaki botannaomata aika aki kororaoi. (Wareka 2 I-Korinto 8:9.) E kukurei Iesu ni kitana neboana i karawa ao n riki n aomata n te aro are e a kona iai n anga maiuna ibukia taani bure, ake tabeman mai buakoia a na karekei kakabwaiaaia i karawa ngkana a a riki bwa raona n uea n te Tautaeka n Uea. (I-Rom 8:16, 17) Ao ni koauana e kaungaa bwainakin te tituaraoi Iesu ngke e kangai:
16 “Bwaina te angaanga, ao ane kam na anganaki; ane e na kanoaaki rabin kunnikaimi ni kaonrakeaki. E na kaibeaki, e na ioioaki, ao e na taonako kanoana. Bwa te baaire are kam anga ao ane kam na manga anganaki.” (Ruka 6:38, Te Nu Tetemanti n te Taetae ni Kiribati ae Ngkai.) Te bae nanonaki ni ‘kanoaakin rabini kunnikaim’ bon taekan aia katei tabeman taani kabooi nako bwaai ni kanoaa ana kunnikai te aomata ae boobwai, ae kabaeaki ma te bare are ngkana e rukumakirake ao e a kona n reke iai te ruu ibukin uouotakini bwaai. Arora n tituaraoia aomata ae nako mai nanora, ti na kona iai ni manga anganaki te baire ae raoiroi tao n taai ake ti a rangi ni kainnanoa iai buokara.—Te Minita 11:2.
17. E kanga Iehova ni katea te katoto ae moan te kakawaki ni kaineti ma te anganga, ao tera arora n anganga ae ti kona ni karekea iai kimwareireira?
17 E tangiriia ao ni kakabwaiaia te koraki ake a aanga ma kukurein nanoia Iehova. E katea te katoto ae moan te kakawaki n arona n anga Natina ae ana rikitemanna “ba e aonga n aki mate ane onimakinna, ma e na reke i rouna te maiu are aki toki.” (Ioane 3:16) E korea ae kangai Bauro: “Ane kamae n ununiki teutana, ao e na tai teutana; ao ane kamae n ununiki ni kabatia, ao e na tai ni kabatia. E na angabwai te aomata n ai aron are e karekea nanona iai; n aki rawawata, ao tiaki n ai aron ae tebonaki ba e na anga: ba te Atua E tangira te aomata ae e waerake nanona ni kan angabwai.” (2 I-Korinto 9:6, 7) Ti na kimwareirei ao ni karekei naba kakabwaia aika bati ngkana ti anga ara tai, korakorara ao kaubwaira ibukini karikirakean te taromauri ae koaua.—Wareka Taeka N Rabakau 19:17; Ruka 16:9.
“Tai Katanga te Bu i Mwaim”
18. Aaro raa ake a na bon ‘akea ara bwai’ iai mairoun Tamara are i karawa?
18 “Tarataraingkami, ba kam na aki karaoi ami raoiroi i mataia aomata ni kan noraki i rouia: ba ngkana aromi anne, ao akea ami bwai iai mairoun Tamami are i karawa.” (Mataio 6:1) N taekinan te “raoiroi” iroun Iesu, e nanona iai aroaro aika boraoi ma nanon te Atua. Tiaki nanona bwa a na aki karaoaki mwakuri aika kakukureia te Atua i mataia aomata bwa e a tia n tuangia taan rimwina bwa a na ‘kaotii aia oota i mataia aomata.’ (Mataio. 5:14-16) Ma a na bon ‘akea ara bwai’ mairoun Tamara are i karawa ngkana ti karaoi bwaai bwa ti “kan noraki” ao n tangiraki n aroia aekita aika kamataku n te tabo ni kamataku. Ngkana iai iroura aeka n nano aikai, e na bon aki reke iai ara iraorao ae kaan ma te Atua ke kakabwaia aika teimatoa i aan ana kairiri te Tautaeka n Uea.
19, 20. (a) Tera ae nanonna Iesu ngke e taekina ae na aki ‘katangaki te buu’ n tain te “angabwai”? (b) Ti na kanga n aki kariaia baira ae te angamaing bwa e na ataa ae karaoia baira ae te angaatai?
19 Ngkana a raraoi ara iango ti na bon toua mwin ana kaungaunga Iesu aei: “Ma ngaia aei, ngkana ko angabwai, ao ko na tai katanga te bu i mwaim n ai aroia taani mamana-te-aba ngkai a angabwai ni maneaba ao i nanoni kawai, ba a aonga ni kamoamoaki iai irouia aomata. E koaua ae I a tuangngkami ba e a tia n reke i rouia booia.” (Mataio 6:2) “Angabwai” boni bwaai n tituaraoi ibukini buokaia aika maiu ni kainnano. (Wareka Itaia 58:6, 7.) Iai naba ngkoa aia kataumwane Iesu ma ana abotoro are e kamanenaaki ibukini buokaia ake a maiu ni kainnano. (Ioane 12:5-8; 13:29) Kioina ngke e aki kakatangaki te buu n anganakia ake a kainnano te bwaintangira, e a kamanena ikai te kabotau Iesu ngke e taekina ae ti riai n aki “katanga te bu” imwain ara “angabwai.” Ti na aki katanoataa ara angabwai n aron are a kakaraoia Baritaio aika I-Iutaia. E arania Iesu bwa taani mwamwanaa te aba ibukina bwa a katanoatai aia bwai n tituaraoi “ni maneaba ao i nanoni kawai.” E a “tia n reke i rouia booia” taani mwamwanaa te aba akekei. Kaniwangaia mwaane akanne ae kona n reke irouia bon tii kamoamoaaia ao anganakia kaintekateka mai moa irarikia taan reirei aika kakannato i nanon tinakoka, ma bon akea te bwai ae e na angania Iehova. (Mataio 23:6) Ma tera ngkanne aroia taan rimwini Kristo? E tua ae kangai Iesu nakoia ao nakoira naba:
20 “Ngkana ko angabwai, ao ke e tai ata ana makuri ataim maingim: ba e aonga n raba am angabwai: ao E na anganiko am bwai Tamam ae nora ae raba.” (Mataio 6:3, 4) N angiin te tai ao a uaia ni mwakuri baira. Ngaia are te bwai ae nanonaki n ae e na aki ataa ae karaoia baim te angaatai baim are te angamaing, bwa ti na aki katanoatai ara mwakuri n tituaraoi nakoia akana ti rangi ni kaan ma ngaiia kaanga ai aroni kaanin baira ae te angaatai ma ae te angamaing.
21. E irekereke ma tera anganakira kaniwangara ibukin ara angabwai mairoun Teuare “nora ae raba”?
21 Ngkana ti aki taetae ni kamoamoai ara mwakuri n tituaraoi, a na bon raba iai ara “angabwai.” Ao ngkanne Tamara are i karawa, “ae nora ae raba” e na anganira kaniwangara ibukin ara angabwai. Ibukina bwa e maeka i karawa ao n aki kona n noraki, e a bon teimatoa Tamara are i karawa “n raba” ni kaineti ma te bwai ae a tabe n iaiangoia botannaomata. (Ioane 1:18) E irekereke kaniwangara ibukin ara angabwai mairoun Iehova ae teuare “nora ae raba” ma arona ni karekea ara iraorao ae kaan ma ngaia, kabwaraan ara bure ao anganakira te maiu are aki toki. (Taeka N Rabakau 3:32; Ioane 17:3; I-Ebeto 1:7) Moan te raoiroi riki anne nakoni kamoamoaakira irouia aomata!
A Riai ni Kakawaki Taeka n Reirei Aika Rangi ni Manena
22, 23. E aera ngkai a riai ni kakawaki iroura ana taeka n reirei Iesu?
22 A rangi n tira bwaai n taamnei aika a moan te kakawaki n te Kabwarabwara i aon te Maunga aika ai aron atibu aika bobuaka aika bati iteraia aika kantara. Akea te nanououa bwa iai n te kabwarabwara anne taeka aika rangi ni kakawaki ake a na kona n anganira te kimwareirei, e ngae ngkai ti mena n te aonnaba ae bati te kangaanga iai. Eng ti na boni kukurei ngkana a kakawaki iroura ana taeka n reirei Iesu ao ni kariaia bwa a na rotaki ara iango ao aroaroni maiura iai.
23 A na bane ni kakabwaiaaki akana “ongo” ao ni ‘karaoa’ are e a tia n reiakinna Iesu. (Wareka Mataio 7:24, 25.) Ai ngaia are ti bia kamatoai nanora bwa ti na kaboraoi maiura ma ana reirei Iesu. A mwaiti riki ana taeka n reirei ake n te Kabwarabwara i aon te Maunga aika a na rinanoaki ni kabanean iterani kaongora aikai.
Ko na Kanga ni Kaeka?
• E aera ngkai e kakawaki raoiakinan tarira ae un iroura?
• Ti na kanga n totokoa bwakara mani ‘matara ae te atai’?
• Tera arora ae riai ni kaineti ma te anganga?
[Taamnei n iteraniba 16]
Ai raoiroira ‘raoiakinan’ raom n onimaki ae un!
[Taamnei n iteraniba 18]
E kakabwaiaia te koraki ake a aanga ma kukurein nanoia Iehova