Tera Ana Iango te Atua Ibukin te Kamanging?
E aki katabua nimakin te kamanging ae bon tau ara tia Karikiriki ae tangira te kabanea n tamaroa ibukira.a Ni kaitaraan anne, e a tia n angania aomata te “wain ae kabebetea nanon te aomata, Ao te bwa ba e na karaneanea matana iai, Ao te berena ae kakorakora nanon te aomata.” (Taian Areru 104:15, BG) N te taina, e a boutokaa te kimwareirei Iesu Kristo n te mare teuana ngke e bita te ran nakon “te wain ae raoiroi.”—Ioane 2:3-10.
E riai iaiangoan ae e ataa raoi aron rotakin rabwatara ao kaburorora n te kamanging te tia Karikiriki. E ‘reireinira arora ae ti na kabwaia iai’ Tamara are i karawa rinanon te Baibara, ao e rangi ni kaumakira bwa ti na aki nima te moi ae matoatoa n te aro ae riao. (Itaia 48:17, BG) Nori kauring aika mataata aikai:
“Tai koro ni manging n te wain, ike e mena iai te kaibwabwaru.” (I-Ebeto 5:18) “A na aki karekea ana tautaeka n uea te Atua . . . taani mamanging.” (1 I-Korinto 6:9-11) E kabuakakaaki n Ana Taeka te Atua “te koro ni manging, te bukamaru n akea te taubaang, ao aroaro riki n aron aikai.”—I-Karatia 5:19-21.
Ti na rinanoi ngkai tabeua karuanikain nimakin te kamanging ae rangi ni bati.
Karuanikain te Moi Manging ae Riao
E ngae ngkai iai teutana manenan te kamanging, ma iai i nanona rengarenga aika rangi ni matoatoa ake a bita aroni mwakurin te iango ao te rabwata. E kona nimakin te kamanging ae riao ni karikii aeka ni kangaanga mai buakon aika i nano:
E kamamaraa ana motinnano te tia moi manging nimakin te kamanging ae bati, n te aro are ai ‘bon anena ana iango.’ (Taeka N Rabakau 23:33, BK) E kabwarabwaraa Allen, are e kabatiaa nimakin te kamanging ae taekinaki n te kaongora ae imwain aei ni kangai: “Tiaki tii aorakin te rabwata te tautoronaki n te kamanging, ma bon aorakin naba ana iango ao aroaron te aomata. Ko aki iaiangoa marakia aomata iai.”
Nimakin te kamanging n ae riao e kakerikaaka nanomatoam n rawa iai. E kauring ni kangai te Baibara: “Te wain ma te wain nabangkai a anaa te nanowanawana n uotia nako.” (Otea 4:11, BG) N te aro raa? Ngkana ti a rotaki n te kamanging a a kona ni moanna n taraa n raoiroi ao n anaaki nanora nakon iango ao baika ti kani kakaraoi, ake ti bon taotaon nanora nako iai n angiin te tai. E a kona ni kamamaraaki nanomatoara ni kani kakaraoa ae eti. E kona te kamanging ni kamamaraa arora ni kawakin aroaroni maiura aika riai ao n tokina e a kabuanibwai ara onimaki.
N te katoto, e kauntaeka John ma buuna ao e a bononnano naba n nako n te tabo ni moi manging. E moi teutana ni kamaraua unna ao e a kawaria naba te aine temanna. Imwini moin John riki teutana, ao e a airinako ma neiei ao e a wene ni bure ma ngaia. Imwin anne, e a rangi n uringaaba John ni karaoan te bwai are e na bon aki karaoia ngke arona bwa e aki kerikaaki nanomatoana n rawa n te kamanging.
E kona ni kauekei taetae ao mwakuri aika akea te taubaang iai nimakin te kamanging ae riao. Aikai titiraki man te Baibara: ‘Antai ae e a bon rereke naba n te kangaanga n taai nako? Antai ae kauntaeka ao n un? Bon te koraki ake a kamaania i rarikin te wain ma n ukera moia riki tii teuana.’ (Taeka N Rabakau 23:29, 30, Contemporary English Version) Ko kona n namakina ‘ae aongkoa ko wene i nukani marawa ke i taberan te aneang’ ngkana ko moi manging n ae riao. (Taeka N Rabakau 23:34, BK) E kona n uti te mwaane ae nima te wain ae bati ma ‘babaangakin rabwatana ni kabane ma e aki kona n uringnga bwa a kanga n riki.’—Taeka N Rabakau 23:35, CEV.
E kona n urua marurungim te moi manging ae riao. “Ao rimwi e tenatena [te kamanging] n ai aron te naeta, Ao e ewara te aba n ai aron te atibi” ae boitin. (Taeka N Rabakau 23:32, BG) E kakoauaaki n te mwakuri ni kuakua bwa e kaotiotaki te wanawana n te taeka n rabakau rimoa anne. Nimakin te kamanging ae rangi ni bati bon te boitin ae kamamate ae kona ni karikii aeka ni kaentia aika kakaokoro, te babobo ae riki man te tautoronaki n te kamanging, te bwakaato, te pancreatitis, uarereken te tioka n te raraa irouia aika tioka, te fetal alcohol syndrome, te boo, ke te mamaara ni buroo, aikai bon tii tabeua mai buakoia. E boni kona ni karekea te aki namakinaaba ke bon te mate te moi ae riao n tii te taina ke kabatiaan te moi manging. Ma a aki kabwarabwaraaki i nanoni booki ni kuakua mwin te moi manging ae riao aika rangi ni kakaiaki.
Te kangaanga ae te kabanea ni kakaiaki. E ngae ngkana tao e aki koro ni manging temanna, ma nimakin te kamanging ae riao e bon karuanikaia te onimaki. E kamatataaki n te Baibara ni kangai: “A na reke kaiia akana uti mwaka, ba a na kareke nimaia ae te kamanging: akana kamaania ni kabongnga ni manging n te wain!” Bukin tera? E kabwarabwaraa Itaia rotakibuakan te onimaki imwin te moi manging ae riao ni kangai: “A aki mutiakina ana makuri Iehova, ao a aki tarataraa naba [ana] makuri baina.”—Itaia 5:11, 12, BG.
E kaumakira Ana Taeka te Atua bwa ti na aki “iriri buakoia taan ninim wain.” (Taeka N Rabakau 23:20, BG) A kauringaki unnaine bwa a na aki “tautoronaki n te wain ae bati.” (Tito 2:3) Bukin tera? Teutana imwin teutana, a a moanna aomata n nima te kamanging ae raka riki ao e a bati riki aia tai ni moi, ae n angiin te tai akea ataakina irouia. N tokina, tao e kona te tia moi manging ni “wene n aki matu ao ni kangai: ‘E na ngaina n ningai bwa I aonga ni manga moi riki?’” (Taeka N Rabakau 23:35, CEV) A a toua te kawai ae karuanikai taani moi ngkana e korakora tangiran te moi irouia n te ingabong are imwina bwa aongkoa a aonga ni marurung, imwini kabatiaani moia n te tairiki are mai mwaina.
A kauringaki n te Baibara te koraki ake a irekereke ma “kabatiaan te moi wain, te bukamaru n akea te taubaang, te kaboo n te moi manging . . . bwa a na anga taekan aroia aomata aikai nakon teuare tatauraoi ni motiki taekaia akana maiu ma akana mate.” (1 Betero 4:3, 5) Ao ni kaineti ma taai aika kamamate aika ti mena iai, e kauring Iesu ni kangai: “Kawakiningkami bwa a na aki taonakinako nanomi n te buabeka ma kabatiaan te nim kamanging ma raraomaeakinani bwain te maiu aei, bwa e na rina n taoningkami nako [ana bong Iehova] n ai aron te bwai ni kamwane.”—Ruka 21:34, 35.
Tera ae a kona ni karaoia taani moi n te aro ae riao ibukin totokoan ‘taonakinakoaia n te moi ae bati’?
[Kabwarabwara ae nano]
a N te kaongora aei, te taeka ae “kamanging” ao “moi” e nanonaki naba iai te biia, te wain ao aeka ni matoatoa riki tabeua.
[Taamnei n iteraniba 4]
E kona ni karikii kangaanga aika bati nimakin te kamanging ae riao