Ko Biririmoa Ni Karineia Raom N Te Onimaki?

“Kam na itangitangiri i marenami n aia itangitangiri taari. Biririmoa ni kaotiota te ikarinerine.”​—I-ROM 12:10.

1, 2. (a) Tera te kaungaunga n ana reta Bauro nakoia kaain Rom? (b) Baikara titiraki aika ti na rinanoi?

N ANA reta te abotoro Bauro nakoia kaain Rom, ao e katuruturua iai kakawakini kaotan te tangira i nanon te ekaretia ngkai Kristian ngaira. E kauringira bwa ti riai n aki “mwamwanaa te aba” n ara tangira. E taekina naba ‘tangiraia tarira’ ao e kauringira bwa e riai te tangira anne ni kaotaki n te “itangitangiri.”​—I-Rom 12:9, 10a.

² Ni koauana, e bati te bae irekereke ma te itangitangiri n tari nakon ae tii namakinan ae ti tangiriia aomata. A riai ni kaotiotaki namakin akanne n taiani mwakuri. Ni koauana, akea ae e ataa ara tangira ao ara akoi ni karokoa ae ti kaotia n aaro tabeua. Ngaia are e a raonna riki Bauro n te kaungaunga ae kangai: “Biririmoa ni kaotiota te ikarinerine.” (I-Rom 12:10b) Tera ae irekereke ma kaotiotan te karinerine? E aera ngkai e kakawaki te biririmoa ni kaotiota karineaia raora n te onimaki? Ti na kanga ni karaoa anne?

Tera ae Irekereke ma Karineaia Aomata?

3. Tera nanon te taeka ae “karinerine” are kabonganaaki n taetae ake e koreaki iai te Baibara n te moantai?

³ Te taetae n Ebera ae rairaki bwa “karinerine” nanona raoi iangoan temanna bwa e kakawaki iroura. E rairaki te taeka naba anne n te Baibara n angiin te tai bwa ‘neboaki,’ ae kaotaki raoi iai korakoran iangoan raoiroin teuare karineaki. (Karikani Bwaai 45:13, BG) Te taetae ni Kuriiti ae rairaki n te Baibara bwa “karinerine,” e nanonaki naba iai kakawaki, rangi ni manena ao rangi ni bongana. (Ruka 14:10) Eng, a rangi ni kakawaki ao n rangi ni bongana iroura te koraki ake ti karineia.

4, 5. Tera ae irekereke ma karineaia aomata? Taekina te kaikonaki.

⁴ Tera ae irekereke ma karineaia aomata? E aki tii irekereke karineaia tarira ma ara taetaenikawai ke kaotiotan te karinerine. E ngae ngke ti kaotiota te karinerine n arora nakoia aomata, ma e boni moanaki raoi man arora n iaiangoia tarira ke ara namakin ibukia.

⁵ E na kanga te Kristian ni kaota te karinerine ni koaua nakoia raona n te onimaki, ngkana e aki iangoiia bwa a riai ni karineaki? (3 Ioane 9, 10) N aron te aroka ae kona n rikirake ao n teimatoa ni maiu tii ngkana e unikaki n te tano ae raoiroi, ai aron naba te karinerine ni koaua bwa e na teimatoa tii ngkana e nako raoi mai nanora. E aki kona n teimatoa te karinerine ae mwamwanaa te aba kioina ngkai e aki nako man te nano. (Mwakuri 5:1-5) Ngaia are ti a kona n ota raoi ngke e taekina ae kangai Bauro imwain ana kaungaunga ni kaotan te karinerine n taeka aika mataata aikai: “Tai mwamwanaa te aba n ami itangitangiri.”​—I-Rom 12:9; wareka 1 Betero 1:22.

Karineia Akana Karikaki “ni Katotongan te Atua”

6, 7. E aera ngkai ti riai ni karineia aomata nako?

⁶ Kioina ngkai karineaia aomata mai nanora moa boni kiingini kaotiotan te karinerine, ti riai ngkanne n aki mwanuokin ana reirei te Baibara aika ti atai ibukini karineaia tarira nako. Ngaia are ti na rinanoni ngkai uoua mai buakon reirei akanne.

⁷ A kaokoro aomata ma baika maiu riki tabeua n te aonnaba bwa a karikaki “ni katotongan te Atua.” (Iakobo 3:9) Ngkanne, iai iroura aroaro ake e kaotiotii te Atua n aron te tangira, te wanawana ao te kaetitaeka ae riai. Noria bwa tera riki ae e a tia n anganira ara tia Karikiriki. E taku te tia areru: “Iehova . . . , Ngkoe ae Ko katokaa mimitongim i aoni karawa. . . . Ko [karaoa te aomata] ba e mangori riki teutana nakon te Atua, Ao Ko baunna n te neboaki ma te karineaki.” (Taian Areru 8:1, 4, 5, BG; 104:1)a A anganaki aomata te neboaki ma te karineaki mairoun te Atua. Ai ngaia are ni karinean temanna riki, ti a butimwaea iai Nibwani karineaia aomata ae Iehova. Ngkana iai ngkai bukina aika riai bwa ti na kaotiota karineaia aomata nako, ai batira riki ngkanne riaira ni karineia raora n te onimaki!​—Ioane 3:16; I-Karatia 6:10.

Tii te Utuna Ngaira

8, 9. Tera bukini karineaia raoia n te onimaki are e taekinna Bauro?

⁸ E taekina bukina riki teuana Bauro bwa ti na ikarinerine. Imwain raoi taekinan te kaungaunga ibukini kaotan te karinerine, e kangai Bauro: “Kam na itangitangiri i marenami n aia itangitangiri taari.” Te taetae ni Kuriiti ae rairaki bwa “itangitangiri” e nanonaki iai te itoman ae nene ae katiteuanaia kaain te utu aika tatangira ao n uaia n ibuobuoki i marenaia. Ngaia are ni kamanenaan te taeka anne irouni Bauro, e a katuruturua iai bwa a riai naba n nene iraorao n te ekaretia ao ni kaotiotaki iai te tangira n aroia kaain te utu ae katiteuanaaki. (I-Rom 12:5) Irarikin anne, uringnga bwa e korei taeka akanne Bauro nakoia Kristian aika kabiraki, ake a a bane n tia n natinaki iroun te Tama ae tii temanna ae Iehova. N arona ae e okoro, boni kaain te utu ae a rangi ni kaan aia itoman taani kabiraki. Ai ngaia are iai bukina ae kakawaki ngkai, a ikarinerine Kristian ake a kabiraki n ana tai Bauro. E koaua naba anne ni kaineti ma taani kabiraki ni boong aikai.

⁹ Ma tera aroia “tiibu tabemwaang”? (Ioane 10:16) E ngae ngke a tuai n natinaki iroun te Atua, ma a kona ni weteiia i marenaia bwa te tari te mwaane ao te tari te aine ibukina bwa a a riki bwa kaain te utu ni Kristian ae katiteuanaaki ni katobibia te aonnaba. (1 Betero 2:17; 5:9) Ngaia are ngkana a ota raoi tiibu tabemwaang n te bae a taekinna ae “te tari te mwaane” ke “te tari te aine,” iai naba ngkanne bukina ae kakawaki irouia ngkai a karineia raoia n te onimaki mai nanoia.​—Wareka 1 Betero 3:8.

E Aera Ngkai E Rangi ni Kakawaki Kaotan te Karinerine?

10, 11. E aera ngkai e rangi ni kakawaki bwainan te karinerine ao kaotiotana?

¹⁰ E aera ngkai e rangi ni kakawaki bwainan te karinerine ao kaotiotana? Aio bukina: Ngkana ti kaotiota karineaia tarira ao mwaanera, e a korakora iai ara boutoka nakoni marurungia ao katiteuanaakia kaain te ekaretia ni kabane.

¹¹ Ni koauana, ti ataia bwa ara iraorao ae kaan ma Iehova ao boutokaara n taamneina, bon nibwani kakorakoraara ae te kabanea ni mwaaka ae ti karekea ngkai Kristian ni koaua ngaira. (Taian Areru 36:7; Ioane 14:26) N te tai naba anne, a kaungaaki nanora ngkana a kaotia raora n te onimaki bwa ti kakawaki irouia. (Taeka N Rabakau 25:11) Ngkana iai ae e taekina ke ni karaoa te bwai teuana ae kaota karineara, ti a namakina iai te ungannano. E kauaataoa korakorara bwa ti na teimatoa n toua te kawai nakon te maiu ma te nanomatoa ao te kimwareirei. Tao ko bae n tia n aitara ma namakin akanne.

12. Ti na kanga ngaira n tatabemanira nako ni boutokaa te iakoakoi ao te tangira n te ekaretia?

¹² Ibukina bwa e atai rikiara ae te kani karineaki Iehova, e a kaumakira bwa a na ‘ingainga nanora n ikarinerine.’ (I-Rom 12:10, BK; wareka Mataio 7:12.) A boutokaa te iakoakoi ao te tangira Kristian ni kabane ake a mutiakina te reirei ni kairiri ae aki bibitaki anne, n te botaki n itaritari ni Kristian. Ngaia are ti karaoa ae raoiroi ngkana ti tei moa ao n titirakinira ni kangai: ‘N ningai au kabanea n tai are I kaota iai au karinerine ae nako mai nanou n au taeka ao au mwakuri nakon te tari te mwaane ke te aine n te ekaretia?’​—I-Rom 13:8.

Te Mwioko ae Okoro Ibukira n Tatabemanira Nako

13. (a) Antai ae e riai ni biririmoa ni kaotiota te karinerine? (b) Tera ae kaotaki n ana taeka Bauro n I-Rom 1:7?

¹³ Antai ae e riai ni biririmoa ni kaotiota te karinerine? E kabwarabwaraia unimwaane aika Kristian Bauro n ana reta nakoia I-Ebera, bwa ngaiia “akana kairiri i buakomi.” (I-Ebera 13:17) Ni koauana, a kairi mwakuri aika rangi ni bati unimwaane. Ma ngkai taani kawakina te nanai ngaiia, a riai ni biririmoa ni karineia raoia n te onimaki n ikotaki naba ma raoia n unimwaane. N te katoto, ngkana a boowi unimwaane ibukini baika kainnanoaki ni kaineti ma aia onimaki kaain te ekaretia, a ikarinerine n aroia ni kakauongo nakon aia kaoti raoia n unimwaane. Irarikin anne, a kaota te karinerine n aroia n tabeakin aia iango ao aia kaoti unimwaane ni kabane n aia tai ni boowi. (Mwakuri 15:6-​15) Ma ti riai n uringnga bwa e aki tii kaineti ana reta Bauro nakoia kaain Rom ibukia unimwaane ma bon nakon te ekaretia ni kabane. (I-Rom 1:7) Ngaia are e kaineti naba te kaungaunga ae te biririmoa ni kaotiota te karinerine nakoira ni kabane ni boong aikai.

14. (a) Kaikonaka te kaokoro i marenani kaotiotan te karinerine ao te biririmoa ni kaotiota te karinerine. (b) Tera te titiraki ae ti kona n titirakinira?

¹⁴ Nora naba iteran ana reirei ni kairiri Bauro aei. E kaumakiia raona n te onimaki ake i Rom tiaki tii ibukini kaotan te karinerine ma a na biririmoa ni kaotiota te karinerine. E aera ngkai e kakawaki anne? Iangoa te katoto aei. E koaua bwa e na kaumakiia ana ataei aika rabakau ni wareware te tia reirei bwa e na reireinia ni wareware? E aki, bwa a a kaman rabakau ni wareware. Ma e kani buokiia ana ataei bwa a na katamaroai aroia ni wareware. N aron naba anne, te itangitangiri i marenara are e kairira bwa ti na kaota te karinerine, boni kanikinaeaia Kristian ni koaua. (Ioane 13:35) Ngaia are n aroia ataei n te reirei aika rabakau ni wareware ake a kona ni karikirakea tamaroan aia wareware, ti kona naba ngaira n rikirake ngkana ti biririmoa ni kaotiota te karinerine. (1 I-Tetaronike 4:9, 10) Ti bane n anganaki te mwioko ane onoti anne. Ti kona n titirakinira ni kangai: ‘I tabe ngkai ni karaoa anne n arou ni biririmoa ni karineia aomata n te ekaretia?’

Karineia ‘Akana Akea Aia Bwai’

15, 16. (a) Antai ae ti riai n aki tarariaoia ni kaotiotan te karinerine, ao bukin tera? (b) Tera ae kona ni kaotaraea ara karinerine ae nako mai nanora ibukia tarira ao mwaanera ni kabane?

¹⁵ Antai n te ekaretia ae ti na aki tarariaoia ni kaotiotan te karinerine? E taekinaki ae kangai n Ana Taeka te Atua: “Ane nanoangaea te aomata ae akea ana bwai ao e angan Iehova, Ao ana makuri ae raoiroi aei E na manga kaboa.” (Taeka N Rabakau 19:17, BG) Tera aron rotakira n te boto n reirei akana oti n taeka akanne ngkai ti kakorakoraira ni biririmoa ni kaotiota te karinerine?

¹⁶ Ko na boni kakoauaa ae angiia aomata a kona ni kaota te karinerine nakoia ake a rietata riki, ma e kona naba n akea nanoia ni karineia akana mangori riki ke a a boni kabwaka ni karineia. Ma e ngae n anne, tiaki aei ae e karaoia Iehova. E taku: “N na karineia akana karineai.” (1 Tamuera 2:30, BG; Taian Areru 113:5-7) E kaota te karinerine Iehova nakoia aomata nako ake a toro irouna ao ni karinea. E aki kakeai bongaia ‘akana akea aia bwai.’ (Wareka 1 Tamuera 2:8, BG; 2 Rongorongo 16:9) Ni koauana, ti kani kakairi iroun Iehova. Ngaia are ngkana ti kan ataa raoiroin arora ni kaotiotan te karinerine ni koaua, ti riai n titirakinira ni kangai, ‘Tera arou nakoia te koraki ake akea mwiokoaia ke nakoaia n te ekaretia?’ (Ioane 13:14, 15) Ni kaekaan te titiraki anne, e a kaotaraeaki iai korakoran ara karinerine ae nako mai nanora ibukia aomata nako.​—Wareka I-Biribi 2:3, 4.

Ti Kaotiota te Karinerine ni Kamanenaan Ara Tai

17. Tera te anga ae rangi ni kakawaki ae ti kona ni biririmoa iai ni kaotiota te karinerine, ao bukin tera?

¹⁷ Tera te anga ae kakawaki ae ti kona ni biririmoa iai ni kaotiota te karinerine nakoia kaain te ekaretia ni kabane? Bon rinanoni kamanenaan ara tai ibukia aomata nako. Bukin tera? Ngkai Kristian ngaira, ti rangi n tatabetabe ni maiura, ao ti kabanei ara tai aika bati ni karaoani mwakuri aika mwaitikurikuri n te ekaretia. Ngaia are ti aki mimi n iangoan te tai bwa e rangi ni kakawaki. Ti ataia naba bwa ti riai n aki kairoroia tarira ma mwaanera bwa a na kabanei aia tai aika rangi ni bati ibukira. N aron naba anne, ti kukurei ngkai a ataia tabemwaang n te ekaretia bwa a aki riai ni kairoroira ngkana a kainnanoa ara tai.

18. Ti na kanga ni kaota kukureira ni kamanenai ara tai teutana nakoia raora n te onimaki, n aron ae kaotaki n te taamnei n iteraniba 25?

¹⁸ E ngae n anne, ti ataia (moarara riki ngaira aika ti beku bwa taani kawariia taari ibukini kaungaakia n te ekaretia) bwa ti a kaota iai karineaia raora n te onimaki rinanon nanora ni kani katikui tabera ma ni kamanenai ara tai teutana ibukia. N te aro raa? Ngkana ti katikui tabera ma ni kamanenai ara tai teutana ibukia tarira, ai aron ae ti a kangai iai: ‘Ko rangi ni manena irou ngaia are e rangi ni kakawaki kabanean te tai ae tau ma ngkoe nakon are N na waakinaanako are I karaoia.’ (Mareko 6:30-​34) E koaua naba kaitaraan aei. Ngkana ti rawa ni katikui tabera ma ni kamanenai ara tai ibukia tarira, e kona n iangoia bwa e aki bati ni kakawaki iroura. Ni koauana, e ataaki bwa n taai tabetai iai te bwai ae kakawaki ae riai ni waekoa ni karaoaki ae e aki kona ni katukaki. Ma kukureira ke rawara ni kamanenai ara tai teutana nakoia aomata, e a kaotaraeaki raoi iai aroni korakoran ara karinerine nakoia tarira ma mwaanera, bwa e nako mai nanora ke e aki.​—1 I-Korinto 10:24.

Motinnanoia Bwa Ko na Biririmoa ni Karineia Aomata

19. N te aro raa ae ti kona ni kaota iai karineaia raora n te onimaki, irarikini kamanenaan ara tai ibukia aomata?

¹⁹ Iai aanga riki tabeua aika kakawaki ake ti a kona ni kaota iai karineaia raora n te onimaki. N te katoto, ngkana ti kamanenai ara tai ibukia aomata, ti riai naba n tabeakinia raoi. E a manga anga riki te katoto Iehova. E taku te tia areru ae Tawita: “A memena matan Iehova i aoia akana raoiroi ni kan akoiia, Ao a uki taningana nakon aia wewete.” (Taian Areru 34:15, BG) Ti kakorakoraira ni kakairi iroun Iehova ni katuruani matara ao kakauongora raoi nakoia tarira, ae nanona bwa ti tabeakinia raoi ake a butiira buokaia. Ti a kaota karineaia ni karaoan anne.

20. Baikara kauring ibukini kaotiotan te karinerine aika ti riai n ururingi?

²⁰ N aron ae ti a tia n rinanona, ti kan teimatoa n uringnga ae ti riai ni karineia raora n te onimaki mai nanora. Irarikin anne, ti kakaaei aanga ake ti na riki iai bwa taani moani kaota te karinerine nakoia aomata nako, n ikotaki naba ma akana akea aia bwai. N touani mwini mwaneka aikai, ti na kamatoaa iai te itoman n te itangitangiri n tari ao te katiteuanaaki n te ekaretia. Ngaia are ti bia teimatoa n aki tii kaota te karinerine ma ae kakawaki riki, ti na biririmoa ni kaotiota te ikarinerine. Ko motinnanoia bwa ko na karaoa anne?

[Kabwarabwara ae nano]

Ko Uringnga?

• Tera ae irekereke ma kaotiotan ao bwainan te karinerine?

• Baikara bukini karineaia raora n te onimaki?

• E aera ngkai e kakawaki kaotan te ikarinerine?

• N aaro raa ake ti kona ni kaota iai karineaia raora n te onimaki?

[Taamnei n iteraniba 25]

Ti na kanga ni kaota karineaia raora n te onimaki?