Tooro Iroun te Atua ae Anga te Inaomata
“Bon aei tangiran te Atua, ae ti na kakairi n ana tua, ao a aki rawawata ana tua.”—1 IOANE 5:3.
TERA AM KAEKA?
Tera are e kataia ni karaoia Tatan bwa e aonga n taraa ni karawawata ana tua te Atua?
Bukin tera bwa ti riai n taratara raoi n rineaia raoraora?
Tera ae na buokira bwa ti na teimatoa ni kakaonimaki nakon te Atua ae e anga te inaomata?
1. Tera aron Iehova ni kabongana inaomatana, ao tera te inaomata are e angania Atam ao Ewa?
BON tii Iehova ae akea tian inaomatana. Ma e aki kabongana inaomatana n te aro ae aki riai, ao e aki naba taui taekan baika uarereke ni kabane ake a karaoi ana toro. N oneani mwin anne, e angania te inaomata ibukini karaoan aia motinnano ao e kakukureiia ni baike a tangiri ni kabane aika riai. N te katoto, a anganaki tii teuana te tua ae tauaki iai inaomataia Atam ao Ewa iroun te Atua bwa a na aki kana uaan “te kai n ata te raoiroi ma te buakaka.” (Karikani Bwaai 2:17, BG) Ai kamimira korakoran inaomataia are a anganaki ibukini karaoan nanon aia tia Karikiriki!
2. Bukin tera ngke a tautoronaki n te bure Atam ao Ewa?
2 Bukin tera ngke e kariaia te Atua anganakia ara moani karo te inaomata ae rianako? E karikiia bwa katotongana ao n angania mataniwin nanoia, ao e kantaningaia bwa a na karaoa ae riai ibukin tangirana irouia ngkai aia tia Karikiriki ngaia. (Karikani Bwaai 1:27; I-Rom 2:15) E kananokawaki, bwa a kabwaka Atam ao Ewa ni kaota aia kakaitau nakon te tia Anga te Maiu ae moanibaan te raoiroi ao te inaomata are e a tia n angania. Ma a rinea te inaomata are e aki riai are mairoun Tatan, are bairean ae riai i bon irouia. A iangoia n aei bwa man aia motinnano are a baireia, a na anganaki iai te inaomata ae rianako, ma ni koauana a tautoronaki ma kanoaia n te bure ma mwina ae te rawawata ao te mate.—I-Rom 5:12.
3, 4. E kanga Tatan ni kataia ni mwamwanaira ni kaineti ma ana tua Iehova?
3 Ngkana e kona ni kariria naake uoman aika kororaoi Tatan, ao anera aika bati bwa a na kaitaraa ana tautaeka te Atua, e boni kona naba ni karirira. A tuai bitaki ana aanga ni kamwane. E kataia naba ni mwamwanaira bwa ti na iangoia ae a rawawata ana tua te Atua ao e iraei kimwareireira ao ingaingara. (1 Ioane 5:3) A iango aomata aika n te aonnaba n aron anne ao ngkana ti kabatiai ara tai ma ngaiia, ti na iango naba n ai aroia. E taku te tari te aine ae 24 ana ririki ae e a tia ni wene ni bure: “E korakora kaririakiu n te iraorao ma aika buakaka, ibukina bwa I nanokawaki ngkana e kaokoro au iango ma tabonrorou.” Tao e a tia n riki naba aei nakoim mairouia tabonrorom.
4 E kananokawaki bwa n tabetai, a kona naba n riki tabonrorom i nanon te ekaretia ni Kristian, bwa taani kaririko. E taku te tari te mwaane ae te roro n rikirake: “I ataia tabeman rooro n rikirake n ara ekaretia ake a karekenano ma tiaki kaain te onimaki. N tokina, ngkana I rangi n airiiri ma ngaiia, N na riki n aroia. E moanna ni kekerikaaki au onimaki. I a aki kukurei ni kakaaei bobotaki ao I burenibwai ni karaoa te mwakuri ni minita. Ai bon te kanikina nakoiu bwa I riai ni katoka au iraorao ma ngaiia, ao I boni karaoa anne!” Ko namakina korakoran aia kariri raoraom? Nora te katoto man te Baibara ibukira ae roko n taina ae riai.—I-Rom 15:4.
E IRAEI NANOIA
5, 6. E kanga Abetarom ni mwamwanaia tabemwaang, ao e tokanikai n ana mwakuri n nanowanawana?
5 A bati banna ni katoto n te Baibara ibukia aika a aki raraoi aroaroia ake a rotaki iai tabemwaang. Teuana mai buakoni katoto aikai, bon Abetarom ae natin te Uea are Tawita. Bon te mwaane ae bakitoutou Abetarom. Titeboo arona ma Tatan bwa imwin tabeua te tai, e a kariaia reken te nanonrang ibukin te kani kakannato ni mataaiakina ana kaintokanuea tamana, are e aki katauaki iai.a Ibukini kani karekean te nakoa n uea irouna, e uaraoa tamana ma te nanowanawana nakoia raona ake tibun Iteraera, bwa a na kakoauaa ae a aki tabeakinaki iroun te uea. Eng, n aron are e karaoia te Riaboro n te onnaroka i Eten, ai aron naba Abetarom are e kaotia nakoia aomata bwa aongkoa te tia ibuobuoki ao e taekina te kewe ae tiritiri ibukin tamana n te tai naba anne.—2 Tamuera 15:1-5.
6 E tokanikai Abetarom n ana mwakuri n nanowanawana? Ti kona ni kangai eng n aanga tabeua, bwa e taekinaki n te Baibara ae kangai: “E irae nanoia aomatan Iteraera Abetarom n anai n te aro anne.” (2 Tamuera 15:6, BG) Ma n tokina, e a kairaki Abetarom ni kainikatongana bwa e na konaaki n te buaka. Ao e kananokawaki bwa e kairia naba nakoni matena, ao mateia ake a mwane irouna aika nga ma nga mwaitiia.—2 Tamuera 18:7, 14-17.
7. Baikara reireira man rongorongon Abetarom? (Nora te taamnei n iteraniba 19.)
7 Bukin tera ngkai a kai mwamwanaaki tibun Iteraera akanne? Tao a tangiri baike e beritan Abetarom nakoia. Ke tao a anaaki nanoia n aron taraakina. E ngae ngke tera riki bukina, ti a ataia raoi bwa a aki kakaonimaki ni koaua nakon Iehova, ao teuare e rineaki bwa te uea. Ni boong aikai, e teimatoa Tatan ni kabonganaia aomata aika bati ake ai aron Abetarom, bwa a na iraei nanoia ana toro Iehova. A kona ni kangai: ‘A rangi ni matoatoa ana kaetieti Iehova. Ao noria a kukurei riki te koraki ake a aki toro iroun Iehova!’ Ko na teimatoa ni kakaonimaki nakon te Atua ngkana ko a ataia ae boni keewe aika bati n ribaaki rongorongo akanne? Ko ataia ae ana tua te Kristo, bon tii te “tua are kororaoi” mairoun Iehova are e na kairiko nakon te inaomata ni koaua? (Iakobo 1:25) Ngkana ngaia anne kawakina raoi te tua, ao tai kariaia bwa ko na kaririaki ni kabongana buaka inaomatam ni Kristian.—Wareka 1 Betero 2:16.
8. Baikara katoto ni kaineti ma maiuia aomata ake a kaotia, bwa e aki kona n reke te kukurei irouia ake a aki ongeaba n ana kaetieti Iehova?
8 A mamatanaki riki rooro n rikirake iroun Tatan. E taekina ae kangai te tari te mwaane ibukin ana tai n roro n rikirake ae ai 30 ana ririki ngkai: “I iaiangoi ana kaetieti Iehova ibukin te aroaro ni maiu ae riai, bwa tiatianakiu ao tiaki ibukini kamanoau.” N tokina, e a wene ni bure, ma bon akea kukureina iai. E taku: “I nanon ririki aika bati ao I teimatoa n uringaaba ao n nanokawaki.” E uringi ana tai n roro n ririkirake te tari te aine temanna ni kangai: “Imwini karaoan te wene ni bure, ko bae n namakina te nanokawaki ao bon akea uaam. A okioki ngkai n au iango baika bubuaka ake a riki 19 te ririki n nako.” E taku te tari te aine temanna: “E kakaiaki rotakin au iango, au onimaki ao au namakin imwin iaiangoan ae a karawawataaki aomata aika I rangi n tangiriia n aroarou. E rangi ni karuanikai te maiu n akea ana boutoka Iehova.” E aki tangiriko Tatan bwa ko na iaiangoi mwini karaoan te bure.
9. (a) Baikara titiraki ake a kona ni buokira n neneri ana tua Iehova ao ana boto n reirei? (b) Bukin tera bwa e kakawaki kinaakin raoi te Atua?
9 Ai kananokawakira ngkai a bati rooro n rikirake n te onimaki ma ake a a ikawai riki, aika rinanoni mwakuri ni kakukurei aika bure ao a reke reireiaia aika kammaraki mai iai! (I-Karatia 6:7, 8) Ngaia are, titirakiniko ni kangai: ‘I atai ana kunemwaan Tatan ake e kabonganai ibukini mwamwanaakiu? I iaiangoa Iehova bwa Raoraou ae I rangi ni kaani ma ngaia are e aki toki n taekina te koaua ao n tangirai bwa e na reke irou te maiu ae raoiroi? I kakoauaa raoi bwa e na aki taua te bwai ae rangi n raoiroi mairou, are N na rangi ni kimwareirei iai?’ (Wareka Itaia 48:17, 18.) E riai n nano riki am atatai ibukin Iehova bwa ko aonga ni kangai eng, nakon titiraki akanne. Ko riai ni kinaa raoi ma ana tua ao ana boto n reirei n te Baibara, ake a kaotiota ana tangira ibukim ao tiaki karawawataam.—Taian Areru 25:14.
TATAROA TE NANO AE WANAWANA AO N ONGEABA
10. Bukin tera bwa ti riai ni kakorakoraira ni katotonga te Uea ae Toromon, are te ataeinimwaane?
10 E tataro ma te nanorinano Toromon ngke te ataeinimwaane ni kangai: “Bon te tei ae uarereke ngai; I aki ata arou n otioti nako ma n rinrin.” Imwin anne e a tataroa te nano ae wanawana ao n ongeaba. (1 Uea 3:7-9, 12, BG) E kaekaa te tataro ae nako man te nano anne Iehova ao e na boni karaoia naba nakoim, e ngae ngke ko ataei ke ko a kara. Ni koauana, e aki kona n anganiko te wanawana ao te atatai Iehova n te aro ni kakai. Ma e na kawanawanako ngkana ko kakorakorako n reiakina ana Taeka, n tataroa te taamnei ae raoiroi, ao ni maiuakini kairiri ma kaetieti man te ekaretia ni Kristian. (Iakobo 1:5) Ni karaoani baikanne, a na kawanawanaaki riki iroun Iehova ana toro aika rooro n rikirake nakoia te koraki ake a bane ni katinanikui ana reirei ni kairiri, n ikotaki naba ma akana atongaki bwa a “wanawana ma akana rabakau” n te aonnaba aei.—Ruka 10:21; wareka Taian Areru 119:98-100.
11-13. (a) Baikara reireiara aika kakawaki man Taian Areru 26:4, Taeka N Rabakau 13:20, ao 1 I-Korinto 15:33? (b) Ko na kanga ni maiuakini booto n reirei aika n te Baibara aikai?
11 Ibukini kamataataani kakawakin te ukeuke n reirei n te Baibara, ao kananoan ara iango i aoni baike ti wareki bwa ti aonga ni kinaa raoi Iehova, ti na rinanoi kiibu aikai. A bane n reke iai booto n reirei aika kakawaki ibukin rineaia raoraora: “I aki tekateka i buakoia aomata aika kewekewe; Ao N na aki nakonako ma taani mamana te aba.” (Taian Areru 26:4, BG) “Ko na nakonako ma aomata aika rabakau, ao ko na rabakau iai: Ma e na maraki te aomata ngkana e raonia akana nanobaba.” (Taeka N Rabakau 13:20, BG) “A urui aroaro aika raraoi taian iraorao aika bubuaka.”—1 I-Korinto 15:33.
12 Baikara reireiara aika kakawaki mani kiibu akanne? (1) E tangirira Iehova bwa ti na wanawana n rineaia raoraora. E kani kamanoira man te bwai ae e na karuanikaira, n ikotaki naba ma ara iraorao ma ngaia. (2) Ti kona ni kairaki bwa ti na karaoa ae raoiroi ke ae buakaka irouia raoraora, bwa bon anne aron te maiu aei. A kaotaki n taeka akana kamanenaaki ni kiibu akana mai moa, aroaron Iehova ni kan ringi nanora. N te aro raa? Noria bwa a aki taekinaki kiibu akana mai moa bwa tuua n aron ae “ko na tai . . . ” Ma a koreaki ibukini kamatataan taiani koaua. Ni koauana, e kangai Iehova nakoira: ‘Aikai raoi taiani koaua. Tera ae ko na karaoia? Tera nanom iai?’
13 Ngaia are a boni manena ni boong aikai kiibu akana tenua akanne n aroni koreaia mangkoa ibukini kamatataan taiani koaua, ao a rangi ni bongana naba ibukini baika riiriki ni maiuia aomata. Ibukini kamatataana, titirakiniko titiraki aikai: N na kanga n rarawa n iraorao ma “taani mamana te aba”? N aaro raa are I kona n reitaki ma ngaiia iai? (Taeka N Rabakau 3:32; 6:12) Antai “aomata aika rabakau” ake e tangirai Iehova bwa N na iraorao ma ngaiia? Antai “akana nanobaba” ake e tangirai bwa N na rarawa nakoia? (Taian Areru 111:10; 112:1; Taeka N Rabakau 1:7) Baikara “aroaro aika raraoi” ake I kona n urui man au iraorao ma aika bubuaka? N na karekeia raoraou aika bubuaka tii n te aonnaba? (2 Betero 2:1-3) Ko na kanga ni kaekai titiraki aikai?
14. Kam na kanga ni kanakoraoa ami Taromauri n Utu n te tairiki?
14 E aera ko aki neneri kiibu riki tabeua ake a kaotiota ana iango te Atua ni baika kakawaki ibukim ao am utu, imwini mataatam ni kiibu man te Baibara?b Kaaro, iangoi rinanoan aeka n reirei aikai n ami Taromauri n Utu n te tairiki. Ni karaoan aei uringnga bwa tiami boni buokaia kaain ami utu n tatabemania nako bwa a na ota raoi ni korakoran tangirara iroun te Atua, n aron ae kaotaki n ana tua ma ana boto n reirei. (Taian Areru 119:72) Ni koauana, e riai te reirei anne ni kairiia kaain te utu ni kabane bwa a na kaaniaki riki nakon Iehova, ao i marenaia n tatabemania nako.
15. Ko na kanga n ataia bwa ko a karikirakea te nano ae wanawana ao n ongeaba?
15 Ko na kanga n ataia bwa ko a karikirakea te nano ae wanawana ao n ongeaba? Te anga teuana boni kabotauan am iango ma aia iango te koraki ake a kakaonimaki ngkoa, n aron te Uea are Tawita are e korea ae kangai: “I kukurei ni karaoa ae Ko tangiria, Atuau; Eng, e mena naba am tua i nanou.” (Taian Areru 40:8, BG) Ai aron naba te tia korea Taian Areru 119 ngke e kangai: “Ai bati ra tangiran am tua i rou! Bon au bwai n iango te baei ni kabongnga.” (Taian Areru 119:97, BG) E na aki rikirake te tangira aio ngkana ko aki mwakuri korakora. Ma e rikirake ngkana ko ukeuke n reirei n te Baibara, ko tatataro, ko kananoa am iangoi iai ao ai rekeni kakabwaia ni maium aika rangi ni bati mani mutiakinan ana kaetieti te Atua.—Taian Areru 34:8.
BUAKA IBUKIN INAOMATAM NI KRISTIAN!
16. Tera ae ti riai n ataia ngkana ti na tokanikai n te buaka ibukin inaomatara ni koaua?
16 A a tia natannaomata ni kateirakei buaka aika kakaiaki ibukini karekean inaomataia ma ngkekei ni karokoa ngkai. Ai mwaitira riki riam ni kani buaka ibukin inaomatam ni Kristian! Uringnga bwa tiaki tii am kairiribai Tatan, aomata aika buakaka ao nanon aon te aba ae kamamate. Ko riai naba ni buakana aki kororaoim n ikotaki ma te nano ae mwamwanaa te aba. (Ieremia 17:9; I-Ebeto 2:3) Ma ko kona n tokanikai n te buaka anne n ana ibuobuoki Iehova. Iai mwina aika uoua aika kakawaki, ngkana ko motinnanoia bwa ko na karaoa ae raoiroi n taai nako. Te moan, ko kakukureia nanon Iehova. (Taeka N Rabakau 27:11) Te kauoua, ngkai e reke inaomatam n ana “tua [te Atua] are kororaoi are karekea te inaomata,” ko na rangi ni kakorakoraaki riki n nakonako n te ‘kawai ae wariki’ nakon te maiu are e aki toki. Imwin tabeua te tai, ko na karekea inaomatam ae rianako ae mena naba imwaia te koraki ake a kakaonimaki nakon Iehova.—Iakobo 1:25; Mataio 7:13, 14.
17. E aera bwa ti aki riai ni karawawatai nanora ibukin aki kororaoira, ao tera te ibuobuoki are e katauraoia Iehova ibukira?
17 Ni koauana, ti bane ni kairua n taai tabetai. (Te Minita 7:20) Ngkana e riki anne, tai karawawataa nanom ke n iangoia bwa akea bongam. N aron ae riiriki, waekoa teirake ao kaeta kawaim ngkana ko tatanako, e ngae ngke e na kainnanoaki iai aia ibuobuoki unimwaane n am ekaretia. E korea ae kangai Iakobo: “E na marurung te aomata ae aoraki n [aia] tataro ae nako man te onimaki, ao e na kateirakeaki iroun Iehova. Ao ngkana e a tia ni karaoa ae bure ao e na kabwaraaki ana bure.” (Iakobo 5:15) Eng, tai mwaninga ae e rangi n nanoanga te Atua ao e katikiko nakon te ekaretia ibukina bwa e nora te bwai ae raoiroi i nanom. (Wareka Taian Areru 103:8, 9.) Ngaia are ngkana ko teimatoa n toro iroun Iehova ma nanom ni kabane, e na bon aki kaakiko.—1 Rongorongo 28:9.
18. Ti na kanga ni maiuakina ae boraoi ma ana tataro Iesu are n Ioane 17:15?
18 Ngke e tataro Iesu ma ana abotoro ake a kakaonimaki aika 11 n te tairiki are imwaini matena, ao e taekini taeka aika aki kona mwanuokinaki aikai ibukia: “Ko na kawakinia mairoun teuare buakaka.” (Ioane 17:15) E aki tii tabeakinia ana abotoro Iesu ma e tabeakinia naba taan rimwina ni kabane. Ngaia are ti aki nanokokoraki bwa e na boni kaekaaki ana tataro Iesu iroun Iehova, ibukini kawakinara i nanoni boong aika karuanikai aikai. “Bon otangaia akana nakonako n te aro ae eti [Iehova] . . . Ma ni kawakin naba kawaiia ana aomata aika itiaki.” (Taeka N Rabakau 2:7, 8, BG) Eng, e kona ni kangaanga te kakaonimaki ma te nano ae eti, ma bon tii anne te kawai ibukini karekean te maiu are aki toki ao te inaomata ni koaua. (I-Rom 8:21) Tai kariaia mwamwanaakim iroun temanna!
[Kabwarabwara mai nano]
a E berita te Atua nakon Tawita ibukin te “kariki” are e na ruamwina n uea, imwini bungian Abetarom. Ngaia are e a riai n ataia Abetarom, ae e aki rineia Iehova bwa te tia ruamwin Tawita.—2 Tamuera 3:3; 7:12.
b E kabwarabwarai katoto aika raoiroi Bauro ae taekan te tangira n 1 I-Korinto 13:4-8 ao n Taian Areru 19:7-11, ake a taekinaki iai kakabwaia aika bati imwin te ongeaba n ana tua Iehova.
[Taamnei ni iteraniba 19]
Ti na kanga ni kinaia aomata ake ai aron Abetarom n taai aikai ao ni kawakinira mairouia?