Te Aeka N Nano Raa Ae Ko Kaotiotia?
‘E na mena iroumi ana akoi ae rianako te Uea ae Iesu Kristo, ibukin raoiroin nanomi ae kam kaotiotia.’ —BIREMON 25.
KO KONA NI KAEKA?
Bukin tera bwa ti riai n tabeakina te nano ae ti kaotiotia?
Baikara aroaro aika ti riai n rarawa nako iai ao ti na kanga ni karaoa anne?
Tera ae ti kona ni karaoia bwa ti aonga ni kaotiota te nano n ikaungaunga n te ekaretia?
1. Tera te kantaninga are e taekinna Bauro ngke e koroboki nakoia raona n onimaki?
NGKE e koroboki te abotoro Bauro nakoia raona n onimaki, e aki toki ni kaokioka taekinan ana kantaninga are e butimwaeaki te nano ae raoiroi are kaotiotaki n taian ekaretia iroun te Atua ao Kristo. N te katoto, e korea ae kangai nakoia kaaini Karatia: ‘E na mena iroumi ana akoi ae rianako te Uea ae Iesu Kristo, ibukin raoiroin nanomi ae kam kaotiotia. Amen.’ (I-Karatia 6:18) Tera ae nanonna n ‘raoiroin nanomi ae kam kaotiotia’?
2, 3. (a) Tera raoi ae nanonna Bauro n taai tabetai ni kabonganaan te taeka ae “raoiroin nanomi”? (b) Baikara titiraki ake ti kona n titirakinira iai ni kaineti ma te nano ae ti kaotiotia?
2 E kabongana Bauro te taeka ae “raoiroin nanomi” ikai ae nanona te mwaaka ae kairoroira, bwa ti na taekini ke ni karaoi bwaai tabeua n te aro teuana n aron ae ti tangiria. E kona temanna te aomata n tatangira, n akoi, n nimamannei, n atataiaomata ke ni kai kabwarai buure. E kamatataaki raoi n te Baibara bwa e raoiroi karekean “te nano ae nimamannei ma n rau” ao te ‘taotaonakinnano.’ (1 Betero 3:4; Taeka N Rabakau 17:27, BG) N te itera are teuana, e kona temanna ni kakaniko, e mataai ni kanibwaibwai, e kakai un ke e kan inaomata. Ma ae kakorakoraa riki te kangaanga, iai tabeman ake a kaotiota te nano ae kammaira, te aki ongeaba, ke te karitei.
3 Ma ngke e kabonganai taeka aikai Bauro, “e na raona nanom ae ko kaotiotia te Uea,” e kaungaia iai tarina bwa a na kaotiota te nano ae boraoi ma nanon te Atua ao aroaroni Kristo. (2 Timoteo 4:22; wareka I-Korote 3:9-12.) Ti riai n titirakinira ni boong aikai ni kangai: ‘Te aeka n nano raa ae I kaotiotia? N na kanga ni kaotiota te nano ae kakukureia te Atua n taai nako? I kona ni karikirakea boutokaan te nano ae raoiroi n te ekaretia?’ E kangai kaikonakana, e karakaa katikimatan te tawaana n aroka aika taian sunflower, ueeia aika babobo ni kabane ake a rangi n tamaroa. Ti riki bwa te uee teuana mai buakon “uee” ake a karakaa tamaroan te ekaretia? Ni koauana, ti riai ni kakorakoraira n riki n ai aron te uee anne. Ti na nora ngkai arora ni kona ni kaotiota te nano ae kakukureia te Atua.
RARAWA NAKON NANON AON TE ABA
4. Tera “nanon aon te aba”?
4 E taekinaki ae kangai nakoira n te Baibara: “Ti aki karekea nanon aon te aba, ma ti karekea te taamnei mairoun te Atua.” (1 I-Korinto 2:12) Tera “nanon aon te aba”? Bon te nano are e taekinaki naba n I-Ebeto 2:2 ae kangai: “Kam nakonako ngkoa iai n irira te waaki ae ngkai i aon te aba, n ai aron ana iango te tia tautaeka ae mwaaka i aon te nano ae taabangaki n aron te ang, ae te nano ae mwamwakuri ngkai i nanoia natin te aki ongeaba.” Te “ang” aio bon nanon aon te aba ke te aroaro ae otabwaninira n aron te ea ae ti ikeikenna. E mena n taabo nako. E aki toki ni kaotiotaki te nano anne irouia aomata aika bati ni boong aikai, ake a rawa n tuatuangaki te bae a na karaoia ke ake a iangoia bwa a bon riai n tei bukin inaomataia. A a riki iai bwa “natin te aki ongeaba” n ana aonnaba Tatan.
5. Tera te nano ae buakaka are a kaotiotia tabeman i aon Iteraera?
5 A a tia n riiriki aroaro akanne. E kaaitaraia taani kairiri n te ekaretia i aon Iteraera Kora n ana tai Mote. E bon taetae ibukia riki Aaron ma natina mwaane ake a mwiokoaki n te nakoa n ibonga. Tao e nori kabwakaia. Ke tao e kauntaeka nakoni Mote bwa e a tia n inanonano n anga taiani mwioko nakoia ana koraki. Tao ngkana tera bukina irouni Kora, ma e oti bwa e a moanna n tarai bwaai n aron aia taratara aomata ao e a aki karinerine ngke e a kaaitaraia te koraki ake a rineaki iroun Iehova ni kangai: “Kam kanima te aro n uea ae aki riai i aomi, . . . Bukin tera ngkai kam karietataingkami i aon ana botaki-ni-kabowi Iehova?” (Warekaia Iteraera 16:3, BG) E riki naba anne iroun Ratan ao Abiram ngke a ngurengure nakoni Mote ao n tuangnga bwa e ‘kani karikia naba bwa te mataniwi i aoia.’ Ngke a a weteaki nako matani Mote, a kainikatonga ni kaeka ni kangai: “Ti rawa n nako wati.” (Warekaia Iteraera 16:12-14, BG) E teretere bwa e aki kukurei Iehova n nanoia ao e kamaunaia taani kakaaitara ni kabane.—Warekaia Iteraera 16:28-35.
6. A kanga tabeman n te moan tienture ni kaotia bwa a buakaka aroaroia, ao tao tera bukini karaoan anne?
6 Iai tabeman n te moan tienture ake a tiribureiia ao n “aki mutiakinia ake a tautaeka i aoia” n te ekaretia. (Iuta 8) A bae n aki rauaki ni mwiokoaia ake a anganaki mwaane aikai, ao a kataia ni kairaraangia tabemwaang bwa a na kaaitaraia mwaane ake a rineaki ake a karaoi raoi aia mwakuri mairoun te Atua.—Wareka 3 Ioane 9, 10.
7. N te aro raa ae e kainnanoaki iai te taratara raoi n te ekaretia ni boong aikai?
7 E mataata bwa bon akea nnen te aomata ae kaotiota te nano anne n te ekaretia ni Kristian. Ngaia anne bukina ae e kainnanoaki iai te taratara raoi n te itera aei. A aki kororaoi mwaane aika ikawai riki n te ekaretia, n aroia naba mwaane ake n ana tai Mote ao te abotoro Ioane. A kona ni karaoi kairua unimwaane n te ekaretia ake ti na rotaki iai. Ngkana e riki anne, bon akea riaini karinan nanon aon te aba irouia kaain te ekaretia n tangira te “kaetitaeka ae riai,” ke tao “iangoani karaoan te bwai teuana nakon te tari anne”! E kona Iehova n iangoia bwa e na tarariaoi kairua aika uarereke tabeua. Ti aki kona naba ni karaoa anne? A kona tabeman ake a karaoi buure aika kakaiaki n te ekaretia, n rawa ni kawara te komete n unimwaane ake a mwiokoaki bwa taan ibuobuoki ibukin iaiangoani kabwakaia unimwaane. E kona ni kabotauaki aio ma te aoraki are e rawa ni butimwaei bwainnaoraki ake e na marurung iai, ibukina bwa iai te bwai teuana ae e ribaia iroun te taokita.
8. Baikara kiibu ake a kona ni buokira bwa ti na teimatoa n iaiangoia taani kairiri n te ekaretia n te aro ae riai?
8 Ngkana ti na rarawa nakon te aeka n nano anne, ti kona n ururingnga are e kabwarabwaraaki Iesu n te Baibara bwa e “taui itoi aika itua ni baina are te atai.” A tei “itoi” akanne ibukia mataniwi aika kabiraki ao e kona naba n nanonaki iai mataniwi ni kabane n ekaretia nako. E kona Iesu ni kaiririia “itoi” akana i nanoni baina n te tai ao n te aro ae riai. (Te Kaotioti 1:16, 20) E taui aroia kaain te rabwata n unimwaane Iesu ngkai Atun te ekaretia ni Kristian ngaia. Ngkana iai mai buakoia unimwaane ae kainnanoa kaetakina, e na bon taraia raoi Teuare e “takarokaro matana n ai aron te ai,” bwa e na karaoaki aei n Ana tai ao n te aro ae riai. (Te Kaotioti 1:14) Ma n te tai aei ni karokoa rokona, ti riai n teimatoa ni kaotiota te karinerine ae riai nakoia te koraki ake a rineaki rinanon te taamnei ae raoiroi, bwa e korea ae kangai Bauro: “Kam na ongeaba irouia akana kairiri i buakomi ao kam na aantaeka, bwa a teimatoa n tantani ni kawakini maiumi ngkai a na anga taekan aroia iai, bwa a aonga ni karaoa aei ma te kimwareirei ao a na aki rawawata, bwa e karuanikai aei nakoimi.”—I-Ebera 13:17.
9. (a) Tera te tutuo are e kona n rinanona te Kristian ngkana e kaetaki ke ngkana e anganaki te reirei ni kaetieti? (b) Tera arora ae te kabanea n raoiroi ngkana ti boaaki?
9 E kona naba n tuoaki nanon te Kristian ngkana e boaaki ke n anaaki mwiokoana n te ekaretia. E anganaki te reirei ni kairiri ma te akoi irouia unimwaane temanna te tari te mwaane ae te roro n rikirake ibukini kamanenaan takaakaro aika tiritiri n te keim n te viteo. E kananokawaki bwa e aki butimwaea raoi te reirei ni kairiri ao e a kakerikaakaki man te tabonibai n te ekaretia ibukina bwa e aikoa boraoi maiuna ma baike a tangiraki man te Baibara. (Taian Areru 11:5;1 Timoteo 3:8-10) Imwin anne, e a manga touakinna te tari anne bwa e aki kukurei n te reirei ni kairiri, e okioki ni korei reeta nakon te aobiti n tararua ni kabuakakaia unimwaane ao ni kairaraangia tabeman n te ekaretia bwa a na karaoa naba anne. Ma bon akea uaan ae ti na karuanikaia raun te ekaretia ni karekean aonara n te bwai ae ti a tia ni karaoia. Boni moan te raoiroi ngkana ti iangoa boaakira bwa ti na atai kabwakara nako ake ti aki atai ao ni kukurei ni butimwaea kaetakira ma te rau.—Wareka Baebaeti 3:28, 29.
10. (a) Kabwarabwaraa reireiara n Iakobo 3:16-18 ibukin te nano ae raoiroi ao ae buakaka. (b) Baikara bwaai ake a kona n reke imwini kaotiotan “te wanawana are mai karawa”?
10 Ti reireiaki n Iakobo 3:16-18 te nano ae raoiroi ao ae buakaka ae riai ni kaotiotaki n te ekaretia. E taekinaki iai ae kangai: “Ngkana iai te bakantang ao te kaiangatoa, ao iai naba te mangaongao ao baika rangi ni buakaka ni kabane. Ma e itiaki moa te wanawana are mai karawa, ao imwina e rau, e aki imanono, e tauraoi n ongeaba, e on n te nanoanga ma uaa aika raraoi, e aki inanonano, ao e aki mwamwanaa te aba. Irarikin anne, e na unikaki koraan uaan te raoiroi n te raoi, ibukia te koraki ake taani karekea te raoi.” Ngkai ti kaboraoi ara mwakuri ma “te wanawana are mai karawa,” ti a kona ni kaotiotii aroaro ake e kukurei iai te Atua aika boutokaira ni karekea te nano ae raoiroi i buakoia taari.
KAOTIOTA TE NANO NI KARINERINE N TE EKARETIA
11. (a) Tera ae ti na rawa ni karaoia ngkana ti kateimatoa te nano ae raoiroi? (b) Tera reireiara man ana katoto Tawita?
11 Ti riai n ururingnga are e a tia Iehova ni mwiokoia unimwaane “bwa [a] na kawakina ana ekaretia.” (Mwakuri 20:28; 1 Betero 5:2) Ngaia are ti a ataia bwa te reirei ni kairiri ae wanawana boni karinean ana babaire te Atua, e ngae ngkana ti mwiokoaki bwa unimwaane ke ti aki. Ti na buokaki n rarawa ni mataaiakina te kani kakannato ni kateimatoaan te nano ae raoiroi. “E mamatauna Tawita,” Uean Iteraera ae Tauro ngke e namakinna ae e a ruanikai ana tautaeka irouna. (1 Tamuera 18:9, BG) E karikirakea te nano ae buakaka te uea ao e a kan tiringa naba Tawita. N oneani mwin are ti na rangi n tabeakina riki te kakannato n aron Tauro, e raoiroi riki bwa ti na katotonga Tawita. E ngae ngke e kaaitara te ataeinimwaane aio ma te ribuaka ae bati, ma e teimatoa ni karineia te koraki ake a anganaki te mwaaka ni kairiri iroun te Atua.—Wareka 1 Tamuera 26:23.
12. Tera ae na boutokaa te katiteuanaaki n te ekaretia?
12 E kona n riki bwa nibwan te riribai i nanon te ekaretia ao i buakoia naba mataniwi iango aika kakaokoro. Ni kaineti ma aei, e kona ni buokira te reirei ni kairiri man te Baibara aei: “Biririmoa ni kaotiota te ikarinerine” ao “Tai bakanrabakau i bon iroumi.” (I-Rom 12:10, 16) N oneani mwin ae ti na teimatoa n taekinna bwa e eti ara iango, ti riai ni butimwaea ae tiaki tii teuana te anga ae tamaroa ae ti na taraa iai te kangaanga. Ngkana ti kataia ni kaotaira n aia iango tabemwaang, ti a boutokaa iai te katiteuanaaki n te ekaretia.—I-Biribi 4:5.
13. Tera arora ae riai imwini kaotan ara iango, ao tera te katoto man te Baibara are e kamatataaki iai?
13 E nanonaki n aei bwa e kairua kaotan ara iango ngkana iai te bwai ae ti noria n te ekaretia bwa e riai ni kaetaki? Tiaki ngaia anne. N te moan tienture ao iai te kauntaeka are e a karika te itabarara ae korakora. E “baireaki [irouia taari mwaane] bwa a na nako Bauro ma Barenaba ao taari tabeman, ni kawariia abotoro ma unimwaane ake i Ierutarem bwa a na maroroakina te kauntaeka aei.” (Mwakuri 15:2) Akea te nanououa, bwa iai aia babaire taari mwaane akanne n tatabemania nako ibukin te kauntaeka anne ao aia iango ibukini kaetan te kangaanga. Ma imwini kaotan aia iango n tatabemania nako ao reken aia moti man ana ibuobuoki te taamnei ae raoiroi, a aikoa teimatoa taari akanne n taekin riki oin aia iango. Imwin rokon te reta ma te moti n taian ekaretia, “a kimwareirei n te kaungaunga mai iai,” ao a a “kakorakoraaki . . . n te onimaki.” (Mwakuri 15:31; 16:4, 5) Ai arora naba ni boong aikai, ngkana ti kaongoia taari ake a mwiokoaki te bwai ae ti tabeaianga iai, ti na kukurei ni katikui i nanoni baia bwa bon tabeia tataroakinana.
KAOTIOTA TE NANO AE RAOIROI N AM IRAORAO MA AOMATA
14. Ti na kanga ni kaotiota te nano ae raoiroi n ara iraorao ma aomata.
14 A bati aanga ake ti kona iai ni kaotiota te nano ae raoiroi n ara iraorao ma aomata. Ti bane ni kona ni karaoa ae moan te tamaroa, ngkana ti kaotiota te nano n ikabwarabure ngkana iai aika a kaunira. Ti tuangaki aei n Ana Taeka te Atua: “Teimatoa n taotaon nanomi i marenami ao tauraoi n ikabwarabure ngkana iai bukini ngurenguremi i marenami, n aron Iehova ngke e tauraoi ni kabwarai ami bure, ao ai aromi naba.” (I-Korote 3:13) E kaotaki n te kibuntaeka ae “ngkana iai bukini ngurenguremi,” bwa a bati bukina aika ti kona n un iai irouia tabeman. Ma n oneani mwin are ti na rangi n tabeaianga n aia mwakuri aika aki raraoi ao n urua raun te ekaretia, ti kataia ni kakairi iroun Iehova n tauraoi n ikabwarabure ao ni waakinaanako ara beku ma ngaiia.
15. (a) Tera reireiara man aron Iobi ni kabwarai buure? (b) E na kanga te tataro ni buokira ni kaotiota te nano ae raoiroi?
15 Ti kona ni karekea reireiara iroun Iobi ni kaineti ma te ikabwarabure. A karawawataa raoraona ake teniman ake a atongaki bwa taani karaunano n aia taeka aika aki raraoi. E ngae n anne, e boni kabwarai naba buure Iobi. N te aro raa? E “tataro i bukiia raona.” (Iobi 16:2; 42:10, BG) E kona ni bitaki aroarora nakoia tabeman ngkana ti tataro ibukia. Ti buokaki ni karikirakea nanoni Kristo ngkana ti tataro ibukia raora ni Kristian ni kabane. (Ioane 13:34, 35) Irarikin te tataro ibukia tarira, ti riai naba n tataroakina te taamnei ae raoiroi. (Ruka 11:13) E na buokira taamnein te Atua ni kaotiotii aroaro ni Kristian ni koaua n ara iraorao ma tabeman.—Wareka I-Karatia 5:22, 23.
BOUTOKAA TE NANO AE RAOIROI N ANA BOTAKI TE ATUA
16, 17. Tera ae ko motinnanoia bwa ko na karaoia, ni kaineti ma ‘te nano ae ti kaotiotia’?
16 Ai kakukureira uaa aika a kona n reke, ngkana a uaiakin tiaia kaain te ekaretia ni kabane, ni boutokaa te nano ae raoiroi i nanon aia ekaretia! Imwin iaiangoani kangaanga aikai, ti kona n iangoia bwa ti kona naba ni kanakoraoa kaotiotan te nano n ikaungaunga. Ngkana ngaia anne, ti na aki tabwarabwara ni kariaia Ana Taeka te Atua bwa e na kaetii aroarora. (I-Ebera 4:12) E taku Bauro are e rangi n tabeaianga n ana mwakuri ake e kakaraoi n taian ekaretia: “Ngkana iai te bwai ae I riai ni bukinaki iai bwa I bure, ao I aki ataia. Ma e aki kaotaki n aei bwa I raoiroi, bwa bon Iehova ae motika taekau.”—1 I-Korinto 4:4.
17 Ngkai ti kakorakoraira ni kaboraoa ara mwakuri ma te wanawana are mai karawa, ti na aki imanonoi ara iango ke n rangi n tabeakina kakannatora, ma ti riai ni boutokaa te nano ae raoiroi n te ekaretia. Ti na karekea te iraorao ae rau ma raora n taromauri ngkana iai iroura te nano n ikabwarabure ao n iaiangoi raoiroia tabeman. (I-Biribi 4:8) Ni karaoani baikai, akea nanououara bwa e na kukurei Iehova ao Iesu n ‘te nano ae ti kaotiotia.’—Biremon 25.
[Taamnei n iteraniba 20]
E na kanga kananoan am iango n ana mwakuri Iesu n rota arom ni butimwaea te reirei ni kairiri?