E Katea Te Banna Ni Katoto Iesu Ibukin Te Nanorinano
“I katea te banna ni katoto nakoimi, bwa te bwai are I karaoia nakoimi, ao kam riai naba ni karaoia.” —IOANE 13:15.
KO NA KANGA NI KAEKA?
E kanga Natin te Atua ni kaotiota te nanorinano ni maiuna imwain rikina n aomata?
E kanga Iesu ni kaotiota te nanorinano ngke e riki n aomata?
Baikara kakabwaia ake a reke mani maiun Iesu ae te nanorinano?
1, 2. Tera te reirei ae kakawaki are e angania ana abotoro Iesu n ana kabanea n tairiki i aon te aba?
AI BON ana kabanea n tairiki Iesu i aon te aba, ngaia are e a kabanea ana tairiki anne ma ana abotoro n ruun te auti teuana i eta i Ierutarem. Inanon aia tai ni katairiki, e teirake Iesu ma ni buuta ana kauaatao ni katikua ao e kabaea te kaoa i nukana. Imwina, e kanoaa te beetin n te ran ao ni moana tebokani waeia taan rimwina ma ni kamwaui n te kaoa. Imwin anne, e a manga karina ana kauaatao. E aera bwa e karaoa te mwakuri n nanorinano aei Iesu?—Ioane 13:3-5.
2 E kabwarabwaraa ni kangai Iesu: “Kam ataa te bwai ae I karaoia nakoimi? . . . Ngkai I teboki waemi ngai ae te Uea ao te tia Reirei, ao kam riai naba n iteboteboki waemi. Bwa I katea te banna ni katoto nakoimi, bwa te bwai are I karaoia nakoimi, ao kam riai naba ni karaoia.” (Ioane 13:12-15) Ibukini kukurein Iesu ni karaoa te mwakuri ae mangori, e a angania iai ana abotoro te reirei ae kakawaki are a na ururingnga ao ni kaungaia bwa a na nanorinano nakon taai aika imwaia.
3. (a) E kanga Iesu ni kaotiota kakawakin te nanorinano n taai aika uoua? (b) Tera ae na maroroakinaki n te kaongora aei?
3 Ngke e teboki waeia ana abotoro Iesu, bon tiaki aei ana moantai ni katuruturua kakawakin te nanorinano. N te taina, a kaotiota te nano ni kaiangatoa tabeman ana reirei Iesu, ngaia are e a katea te ataei temanna irarikina ao E taku nakoia: “Ane butimwaea te ataei aei n arau, ao e butimwaeai naba, ao ane butimwaeai ao e butimwaea naba teuare e kanakomaiai. Bwa ane iangoia bwa e mangori riki i buakomi ao e boni kakannato.” (Ruka 9:46-48) E taku Iesu imwina riki n ana mwakuri ni minita, ngke e a ataiia Baritaio bwa a ukoukora te kani kakannato: “Ane karietataa ao e na karinanoaki ao ane karinanoa ao e na karietataaki.” (Ruka 14:11) E teretere bwa e tangiriia taan rimwina Iesu bwa a na nanorinano ae nanona a na karinanoia, a na aki nanorieta ao ni kainikatonga. Ngkana ti kani kakairi irouna ti bia nenera raoi ana katoto ibukin te nanorinano. Ti kona naba n nori kakabwaia mani kaotiotan te aroaro anne iroun are e kaotiotia ao irouia tabemwaang naba.
“I AKI MANGA RAIRAKI N RIKAKI”
4. E kanga Natin te Atua ae ana rikitemanna ni kaotiota te nanorinano ni maiuna imwain rikina n aomata?
4 E a kamani kaotiota te nanorinano Natin te Atua ae ana rikitemanna imwain rokona i aon te aba. Ni maiun Iesu imwain rikina n aomata, ao e kabanei ririki aika rangi ni bati i rarikin Tamana i karawa. E taekinaki ae kangai ni bokin te Baibara ae Itaia ibukini kaanin ana iraorao te Nati ma Tamana: “E anganai te Uea ae Iehova neweia akana reireiaki, ba I aonga n ata aroni buokan te aomata ae kua, ae buokana n taian taeka: E kauta taningau n te ingabong ae koraki, E kautia ba e na ongora n ai aroia akana reireiaki. E kauka taningau te Uea ae Iehova, ao I aki rarawa, ao I aki manga rairaki n rikaki.” (Itaia 50:4, 5, BG) E kaotiota te aroaro ae te nanorinano Natin te Atua ao e kakauongo raoi n te baere e reiakinaki iai iroun Iehova. E ingainga ao ni kukurei n reiakinaki iroun te Atua ae koaua. Ai batira ana tai Iesu n nora ana katoto Iehova ibukin te nanorinano are e kaotiotia nakoia botannaomata aika taani bure!
5. E kanga Iesu ni katea te banna ni katoto ibukin te nanorinano ao te nimamannei ngke e kauntaeka ma te Riaboro, ngkai boni ngaia Mikaere are mataniwia anera?
5 A aki bane anera i karawa ni bwaina aroaron Natin te Atua ae ana rikitemanna. N oneani mwin are e na karekea reireiana mairoun Iehova te anera are e riki bwa Tatan te Riaboro, e a kariaia bwa e na kairaki n aroaro ake a kaitaraa te nanorinano, ae te kani kakannato ma te nanorieta ao n tokina e a karitei nakon Iehova. N te itera teuana, e aki tangira mwaakana ae korakora riki i karawa Iesu nakon are e anganaki, ao e aki iangoa naba kabonganaani mwaakana n te aro ae aki riai. E aki riaon naba mwaakana Iesu ngke e “kauntaeka . . . ma te Riaboro n uneakina rabwatani Mote,” e ngae ngke boni ngaia Mikaere are mataniwia anera. Ma e kaotiota te nanorinano ao te nimamannei Natin te Atua. E kukurei bwa e na bairei baikanne Iehova are te Tia Moti ae Moan te Rietata i aoni bwaai ni kabane, n aron are E iangoia ao n te tai are e baireia.—Wareka Iuta 9.
6. E kanga Iesu ni kaotiota te nanorinano ni butimwaeani mwiokoana are e na riki bwa te Mesia?
6 Ni maiun Iesu imwain rikina n aomata, e atai raoi taetae ni burabeti ni kabane ibukini baika a na riki nakoina i aon te aba ngkai te Mesia ngaia. Ma e bae ni kaman ataia bwa e na rinanon te kammarakaki. E ngae n anne, e butimwaea mwiokoana Iesu are e na maiu i aon te aba ao ni mate bwa te Mesia are e beritanaki. Bukin tera? E korea ae kangai te abotoro Bauro ni katuruturua nanorinanon Natin te Atua ae ana rikitemanna: “E aki iangoa ae e na taua te nakoa ae e na boraoi iai ma te Atua, e ngae ngke ai aron te Atua ngaia. Eng, e kaaki oin arona ao e arona aron te toro ao e riki bwa ai aroia aomata.”—I-Biribi 2:6, 7.
“E KANANORINANOA” NGKE E RIKI N AOMATA
7, 8. N aaro raa ake e kaotiota iai te nanorinano Iesu ngke e uarereke ao n ana mwakuri ni minita?
7 “Ngke e a ataia [Iesu] bwa e a riki bwa aroia aomata,” e a korea ae kangai Bauro: “E kananorinanoa ao e ongeaba ni kataua matena, eng, ae te mate i aon te kai ni kammaraki.” (I-Biribi 2:8) E katea te banna ni katoto Iesu ibukin te nanorinano ma ngke e uarereke. E ngae ngke a aki kororaoi ana karo ake a kaikawaia aika Ioteba ma Maria, ma e “teimatoa n aantaeka” Iesu ma te nanorinano nakoia. (Ruka 2:51) Ai raoiroira te katoto aei ibukia rooro n rikirake ake a na kakabwaiaaki iroun te Atua ngkana a kukurei n aantaeka irouia aia karo!
8 E kaota naba te nanorinano Iesu ngke e a ikawai n arona ni moanibwaia riki karaoan nanon Iehova ao tiaki nanona. (Ioane 4:34) Ni karaoan ana mwakuri ni minita Iesu Kristo, e kamanena aran te Atua ao e buokiia aomata aika raoiroi nanoia bwa a na karekea te atatai ae eti ibukin aroaron Iehova ao Ana kantaninga ibukia aomata. E kaboraoa naba maiuna Iesu ma te baere e reiakinna ibukin Iehova. N ana tataro ni katoto Iesu, te moanibwai ae taekinna bon aei: “Tamara are i karawa, e bia katabuaki aram.” (Mataio 6:9) E reireinia taan rimwina Iesu bwa a na moanibwaia katabuan aran Iehova. E boni karaoa naba anne. Ngke e a kaan tokin ana mwakuri ni minita, e a kona n taekina aei nakon Iehova n ana tataro: “I a tia ni kaotiota aram nakoia [abotoro] ao N na boni manga kaotia.” (Ioane 17:26) Irarikin anne, e kamoamoaaki Iehova iroun Iesu n ana mwakuri ni minita ni kabane ibukini baike e kakororaoi i aon te aba.—Ioane 5:19.
9. Tera ana taetae ni burabeti Tekaria ni kaineti ma te Mesia, ao e kanga ni kakororaoaki iroun Iesu?
9 E korea te taetae ni burabeti Tekaria ni kaineti ma te Mesia ae kangai: “Ko na bati ni kimareirei, ngkoe ae natin Tion te aine; ko na takarua, ngkoe ae natin Ierutarem te aine: noria, E nako im am Uea: E raoiroi, ao iai i Rouna te kamaiu; E nimamanei [ke “nanorinano,” NW], ao E toka i aon te aati, ao i aon te aati te tei ae bunin te aati.” (Tekaria 9:9, BG) E kakoroaki nanon aei ngke e rin Iesu Ierutarem imwain te Toa are te Riao n 33 C.E. A bati aomata aika a taakin aia kauaatao ao mwaanganikai i nanon te kawai. Ni koauana, a bane ni kiriwe kaain te kaawa ngke e a rin. E ngae ngke e taekinaki Iesu bwa te Uea irouia aomata, ma e bon nanorinano naba.—Mataio 21:4-11.
10. Tera ae kaotaki ni kukurein Iesu n ongeaba ni karokoa matena?
10 E kaotiota te nanorinano ao te ongeaba Iesu ni maiuna n te aonnaba ni karokoa matena i aon te kai ni kammaraki. Ngaia are akea te nanououa bwa man arona aei, e a noraki iai koauan ae a kona n teimatoa ni kakaonimaki aomata nakon Iehova, e ngae ngke a rinanoni kataaki aika korakora. E kaotaki naba kewen Tatan iroun Iesu ngke e taekinna bwa a beku aomata iroun Iehova ibukini kakabwaiaaia. (Iobi 1:9-11; 2:4) E tei naba rongorongoni kororaoin ongeaban Kristo ibukin raoiroin ao riaini mwaakan Iehova n tautaeka i aoni bwaai ni kabane. E rangi ni kukurei Iehova n nora Natina ae nanorinano bwa e aki kaingingaki kakaonimakina.—Wareka Taeka N Rabakau 27:11.
11. Baikara kantaninga ake a reke man ana karea ni kaboomwi Iesu Kristo ibukia ake a onimakinna?
11 Ni maten Iesu i aon te kai ni kammaraki, e a kabwakaa iai te karea ni kaboomwi ibukia botannaomata. (Mataio 20:28) Aei are e a karekea angaia aomata aika taani bure bwa a na maiu n aki toki, ngkai e a kona Iehova ni kabwarai ara bure ni kaineti ma ana tua aika raraoi. E korea ae kangai Bauro: “A atongaki aomata n aekaia nako bwa a raoiroi ibukin te maiu, imwin te mwakuri ni karaoiroi ae tii teuana.” (I-Rom 5:18) E karekea te kantaninga ae te aki mamate i karawa Iesu ibukia Kristian aika kabiraki n te taamnei ao ibukia naba “tiibu tabemwaang” ake a na maiu n aki toki i aon te aba.—Ioane 10:16; I-Rom 8:16, 17.
I “NANORINANO”
12. E kanga Iesu ni kaotiota te nimamannei ao te nanorinano nakoia aomata aika aki kororaoi?
12 E kaoia aomata ni kabane Iesu ake a “korakai ma n rawawata.” E taku: “Amoa amou i aomi ao reirei irou bwa I nimamannei ao I nanorinano, ao e na kabebeteaki nanomi iai.” (Mataio 11:28, 29) E kairaki Iesu n te aroaro ae te nanorinano ma te nimamannei bwa e na akoiia, ao n aki inanonano nakoia aomata aika aki kororaoi. E bon aki kantaningaia taan rimwina bwa a na karaoa ae riaon aia kona. E kamoamoaia ao ni kaungaia naba. E aki karaoa are a na namakinna iai bwa a aki tau ke akea uaaia. E bon aki kairimatoa ke ni karawawataia. Ni kaitaraan anne, e karau nanoia taan rimwina Iesu bwa a na kabebeteaki ngkana a kaania ao ni maiuakini ana reirei, ngkai e kamaiu amona ma ni bebete uotana. Anne bukina ae a kani memena iai irarikina mwaane ma aine ao ataei ke kaara.—Mataio 11:30.
13. E kanga Iesu ni kaotiota nanoangaia ake a maiu ni kainnano?
13 Ni bobotakin Iesu ma tibun Iteraera aika mangori, e a nanoangaia ibukina bwa a maiu ni kainnano ao e kabanea ana kona ni buokiia. E kaitiboo Iesu ma temanna te mataki ao te tia bubutii ae arana Batimea irarikin Ieriko, ma raona ni mataki naba ae e aki ataaki arana. A teimatoa mwaane aikai ni bubutii buokaia iroun Iesu ma a kamatoaa bwanaaia te koraki ae uanao n tuangia bwa a na aki karongoa. Ai boni bebetera katinanikuan aia bubutii mwaane aika mataki aikai! Ni kaitaraan anne, e tua Iesu bwa a na kairaki nakoina ao ibukin nanoangaaia, e a kanoraabaia. Eng, e katotonga Tamana ae Iehova Iesu ni kaotiota te nanorinano ma te nanoanga nakoia taani bure aika mangori.—Mataio 20:29-34; Mareko 10:46-52.
“ANE KARINANOA AO E NA KARIETATAAKI”
14. Baikara kakabwaia mani maiun Iesu ae te nanorinano?
14 A kimwareirei ao ni kakabwaiaaki aomata aika bati mani maiun Iesu Kristo ae te nanorinano. E kimarimari Iehova n noran nanorinanon Natina ae tangiraki n aantaeka ni karaoa nanona. A kabebeteaki ana abotoro Iesu ao taan rimwina man nimamanneina ao nanorinanona. A buokaki bwa a na rikirake n te onimaki man ana katoto, ana reirei ao ana taeka ni kaungaunga. A kakabwaiaaki aomata aika mangori man nanorinanon Iesu ibukini buokaia, reireiaia ao kaungaia irouna. Ni koauana, a na bane aomata ni karekei kakabwaiaaia aika akea tokia man ana karea ni kaboomwi Iesu ngkana a onimakinna.
15. Tera kakabwaiaan Iesu man nanorinanona?
15 Tera aron Iesu iai? E koaua bwa e kakabwaiaaki man nanorinanona? Eng, bwa e taekina ae kangai nakoia taan rimwina: “Ane karinanoa ao e na karietataaki.” (Mataio 23:12) A kakoauaaki taeka akanne ni baike a riki nakoina. E kabwarabwaraa ni kangai Bauro: “E a karietataaki [Iesu] iroun te Atua nakon te nakoa ae rietata riki ao e akoaki naba n anganaki te ara ae kakannato riki nakon aara nako, bwa a aonga ni bane bubuaniwae ni katorobubua n aran Iesu, ake bubuaniwaeia kaaini karawa, kaain aon te aba, ao kaain aantano, ao a riai ni bane aomata ni kaotiotia bwa te Uea Iesu Kristo, bwa e aonga n neboaki iai te Atua ae te Tama.” E karietataa Natina ae Iesu Iehova ae te Atua n anganna te mwaaka i aoni baika maiu i karawa, ao i aon te aba ibukin nanorinanona ao kakaonimakina ni maiuna i aon te aba.—I-Biribi 2:9-11.
E NA TOKA IESU “I AON TE KOAUA MA TE NANORINANO”
16. E na kanga n teimatoa Natin te Atua ni kaotiota te nanorinano n te tai ae na roko?
16 E na teimatoa Natin te Atua ni kaotiota te nanorinano n te tai ae na roko. E anene ni kangai te tia areru ngke e taetae ni burabetina aron Iesu ni kaaitaraia naake a riribaia, mani nnena are e karietataaki iai i karawa: “Waaki nakon te tokanikai n tamaroam, Tooka i aon te koaua ma te nanorinano ao te raoiroi.” (Taian Areru 45:4, NW) E na toka i aon te nanorinano Iesu Kristo n Aremaketon n ikotaki naba ma te koaua ao te raoiroi. Ao tera ae na riki n tokin ana Tautaeka te Uea ae te Mesia ae Maanna Tenga te Ririki ngkana “e a tia ni kamaunai tautaeka nako ma waaki ni kairiri nako ma taiani mwaaka”? E na kaotiota te nanorinano? Eng, bwa e nang “anga te tautaeka n uea nakon te Atua ae Atuana ao Tamana.”—Wareka 1 I-Korinto 15:24-28.
17, 18. (a) Bukin tera bwa e kakawaki irouia ana toro Iehova bwa a na kakairi n ana katoto Iesu ibukin te nanorinano? (b) Tera ae na maroroakinaki n te kaongora ae imwina?
17 Tera arora iai? Ti na kakairi iroun Teuare ara Banna ni Katoto ao ni kaotiota te nanorinano? Tera ae na riki nakoira ngkana e a roko te Uea ae Iesu Kristo ni motikitaeka n Aremaketon? E kabwarabwaraaki tokan Iesu bwa e na kamaiuia tii te koraki ake a nanorinano ao n raoiroi. Ngaia are e kakawaki karikirakean te nanorinano ibukini kamaiuara. Irarikin anne, e uotii kakabwaia Iesu Kristo nakoia aomata riki tabeman ao nakoina naba ni maiuakinan te nanorinano. Ni kaotiotan te nanorinano, ti a kakabwaiaaki iai n aanga aika kakaokoro.
18 Tera ae kona ni buokira bwa ti na kakairi n ana katoto Iesu ibukin te nanorinano? Ti na kanga ni kakorakoraira ni kaotiota te nanorinano n aki ongei kangaanga ake ti kona n aitara ma ngaai? A na rinanoaki titiraki aikai n te kaongora ae imwina.
[Taamnei n iteraniba 15]
Ti kanga ni kakabwaiaaki man ana katoto Iesu ae te nanorinano?
[Taamnei n iteraniba 16]
Bon te banna ni katoto ibukin te nanoanga Iesu