Kakororaoa Am Beku Ngkai Te Tia Tataekina Te Euangkerio Ngkoe
“Karaoa ana mwakuri te tia tataekina te euangkerio, kakororaoa raoi am mwakuri ni minita.”—2 TIMOTEO 4:5.
1. Bukin tera bwa e kona n taekinaki Iehova bwa te tia tataekina te euangkerio ae te moan ao te kabanea ni kakannato?
E TATAEKINA te rongorongo ae raoiroi te aomata ae te tia tataekina te euangkerio. Te tia tataekina te euangkerio ae te moan ao te kabanea ni kakannato bon Iehova ae te Atua. N te tai ae waekoa imwin aia karitei ara moani karo, e a taekina te rongorongo ae raoiroi Iehova bwa e na boni kamaunaaki te naeta are bon Tatan te Riaboro. (Karikani Bwaai 3:15) Inanon tienture aika bati, e kairiia mwaane aika kakaonimaki Iehova bwa a na korei rongorongoni kaitiakan arana mani kakanikoana, kaokani mwin urubwai aika e kariki Tatan ao aroia te botannaomata ni manga karekei kakabwaia ake a kabuai Atam ma Ewa.
2. (a) Tera tabeia anera ni kaineti ma te mwakuri ae tataekinan te euangkerio? (b) Tera te kaetieti are e kateia Iesu ibukia taan tataekina te euangkerio?
2 Bon taan tataekina naba te euangkerio anera. A bon tataekina te rongorongo ae raoiroi ao ni buokiia tabemwaang ni kabutanakoa te rongorongo ae raoiroi. (Ruka 1:19; 2:10; Mwakuri 8:26, 27, 35; Te Kaotioti 14:6) Tera aroni mataniwia anera ae Mikaera? Ni menana i aon te aba ao n riki bwa Iesu, e katea te kaetieti ibukia aomata aika taan tataekina te euangkerio. E boni kabanea maiuna Iesu ni kabutaanako te rongorongo ae raoiroi!—Ruka 4:16-21.
3. (a) Tera te rongorongo ae raoiroi ae ti kabutinakoa? (b) Baikara titiraki aika a ringaki nanora iai ngkai taan tataekina te euangkerio ngaira?
3 E tuangia taan rimwina Iesu bwa a na riki bwa taan tataekina te euangkerio. (Mataio 28:19, 20; Mwakuri 1:8) E kaumaka raona ni mwakuri te abotoro Bauro ae Timoteo ni kangai: “Karaoa ana mwakuri te tia tataekina te euangkerio, kakororaoa raoi am mwakuri ni minita.” (2 Timoteo 4:5) Tera te rongorongo ae raoiroi ae ti kabutinakoa, ngkai taan rimwin Iesu ngaira? E irekereke anne ma te koaua ae moan te karaunano bwa e tangirira Tamara are i karawa ae Iehova. (Ioane 3:16; 1 Betero 5:7) Te kawai ae kakawaki are e kaotiota iai ana tangira Iehova ae te Atua bon rinanon ana Tautaeka n Uea. Ngaia are ti kukurei n tuangia aomata ni kabane ae a kona n reitaki ma te Atua bwa kaanga raoraoia, ngkana a aantaeka nakon ana tua te Tautaeka n Uea, a ongeaba nakon te Atua ao ni kakaraoa ae raoiroi. (Taian Areru 15:1, 2) Ni koauana, bon ana kantaninga Iehova bwa e na kamaunai karawawata ni kabane. E na katoka naba te maraki ae riki man iaiangoan rawawata n taai aika nako. Bon te rongorongo ae raoiroi anne! (Itaia 65:17) Kioina ngkai taan tataekina te euangkerio ngaira, ti bia iaiangoi kaekaan titiraki aika uoua aika kakawaki aikai: Bukin tera bwa e rangi ni kakawaki bwa a na ongora aomata n te rongorongo ae raoiroi ni boong aikai? Ao ti na kanga ni kakororaoa tabera ngkai taan tataekina te euangkerio aika mwaatai ngaira?
BUKIN TERA BWA A RIAI AOMATA N ONGORA TE RONGORONGO AE RAOIROI?
4. Baikara rongorongo aika kewe ake a taekin aomata ni kaineti ma te Atua n taai tabetai?
4 Iangoia bwa aongkoa ko a tuangaki bwa e a kitaniko tamam n ikotaki naba ma am utu ni kabane. Iangoia bwa a taekinna te koraki ake a taku bwa a kinaa tamam bwa e babakaine, e kakarabaa ana waaki ao e ribuaka. A kona tabeman n tuangko bwa ko na kakoauaia bwa akea uaan manga reitakim ma tamam bwa e a mate. Ni koauana, a bati naba aika taekin rongorongo n aron akanne ibukin te Atua. A reiakinaki aomata bwa te Atua bon te miterio ao e ribuaka ke ti aki kona ni kinaa. N te katoto, a taekinna tabeman mataniwi n Aaro bwa e na katuuaaeia aomata aika buakaka te Atua n te tabo ni kammaraki n aki toki. Tabeman, a bukina te Atua n rawawata aika a riki mani kabuanibwai aika karina. E ngae ngke a mate aomata aika raoiroi n ikotaki naba ma aika buakaka ni baika riiriki akanne, ma a bon taekinaki naba bwa a katuuaaeaki iroun te Atua.
5, 6. N te aro raa ae a rotakibuaka iai aomata n te koaua ibukin rikini bwaai i bon irouia ao reirei aika kewe?
5 A taekinna ake tabeman riki bwa bon akea te Atua. Ni kaineti ma anne, iangoa te koaua ibukin rikini bwaai i bon irouia. A bati aika boutokaa te iango anne, n taekinna bwa e bon riki te maiu n akea temanna ae wanawana ae karikia. A taekinna bwa bon akea te tia Karikiriki. A taku tabeman bwa te aomata bon te aeka ni man naba teuana, ngaia are e aki riai ni mimi te aba ngkana e karaoa aron te man. A kauntaekaia bwa a kakoauaa ae a tautaekanaki aomata aika mamaara irouia aika korakora. Ngaia are e aki riai naba ni mimi te aba ngkai a bati aika kakoauaa bwa e na bon riki te ribuaka n taai nako. Ibukin anne, akea aia kantaninga ibukin taai aika na roko te koraki aika a kakoauaa bwa a riki bwaai i boni irouia.
6 Akea te nanououa bwa te koaua ibukin rikini bwaai i bon irouia ao reirei aika kewe a karikirakea te rawawata ae korakora are a rinanona aomata i nanoni kabaneani boong aikai. (I-Rom 1:28-31; 2 Timoteo 3:1-5) Bon tiaki te rongorongo ae raoiroi aia reirei aomata akanne ao a aki kona n teimaan. Ma n aron ae taekinna te abotoro Bauro, a a kitanaki aomata ake “a roo nanoia ao a ianena ma te maiu are mairoun te Atua.” (I-Ebeto 4:17-19) Irarikin anne, a a tukaki aomata ake a kakoauai reirei aika kewe ao rikini bwaai i boni irouia bwa a na aki kona ni butimwaea te rongorongo ae raoiroi are moan roko mairoun te Atua.—Wareka I-Ebeto 2:11-13.
7, 8. Tera te anga ae tii teuana ae a kona iai aomata n ota raoi n te rongorongo ae raoiroi?
7 Ngkana a na raoiakinaki aomata ma te Atua, a riai moa ni kakoauaa ae bon iai Iehova ao iai bukina aika raraoi ngkai a riai ni kaaniaki ma ngaia. Ti kona ni buokiia bwa a na karekea te atatai rinanoni kaungaaia bwa a na nenera te karikibwai. Ngkana a reiakina aron te karikibwai aomata ma ni kananoi aia iango iai, a a bon reiakina iai wanawanan ao mwaakan te Atua. (I-Rom 1:19, 20) Ibukin ara kakorakora ni buokiia aomata ni karikirakea namakinan te karinerine ni kaineti ma te baere e a tia ni kakororaoia ara tia Karikiriki ae Kakannato, ti kona ni kamanenai boroutia aika uoua aika Was Life Created? ao The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. Ma e ngae n anne, aomata ake a tii reiakina te karikibwai, a na aki kona ni karekei kaekaan titiraki tabeua aika kangaanga n aron aikai: Bukin tera bwa e aki katoka te rawawata te Atua? Tera ana kantaninga te Atua ibukin te aonnaba? E mutiakinira te Atua n tatabemanira nako?
8 Te anga ae tii teuana ae a kona n ota raoi iai aomata n te rongorongo ae raoiroi ibukin te Atua ao ana kantaninga, boni man reiakinan te Baibara. Ai boni kakabwaiaakira ngaira ngkai ti buokiia aomata ni karekei kaekaan aia titiraki! Ibukin ringakin nanoia aomata ake a ongora iroura, ti riai ni karaoa ae bati riki nakon tii kaongoaia taiani koaua ao ti riai ni kaungaia naba. (2 Timoteo 3:14) Ti kona ni mwaatai riki ni kaungaunga ngkana ti kakairi n ana katoto Iesu. Bukin tera ngkai e rangi ni mwaatai? Bukina teuana, e kamanenai titiraki n te aro ae uaana. N te aro raa ae ti kona ni katotongnga iai?
A KAMANENAI TITIRAKI N TE ARO AE UAANA TAAN TATAEKINA TE EUANGKERIO AIKA MWAATAI
9. Tera ae ti riai ni karaoia ngkana ti na buokiia aomata n aia onimaki?
9 Bukin tera bwa ti riai ni katotonga Iesu ni kamanenai titiraki n te mwakuri n tataekina te euangkerio? Ti na iangoa te bwai ae kona n riki aei: E tuangko am taokita te rongorongo ae raoiroi, bwa e kona ni kamarurungko man aorakim ae kakaiaki ngkana ko rinanon te korokoro ae bubura. Ko bae ni kakoauaa. Ma tera arom ngkana e berita nakoim n anne ma e aki titirakiniko moa marurungim? Ngkanne ko na boni bae n aki onimakinna. E ngae ngke e mwaatai te taokita, ma e riai n titirakiniko ao n ongora baika a riki nakoim imwaini karaoan ana ibuobuoki. N aron naba anne, ti riai ni mwaatai n tabeki titiraki aika uaana ngkana ti na buokiia aomata ni butimwaea te rongorongo ae raoiroi ibukin te Tautaeka n Uea. Ti kona ni buokiia tii ngkana ti karekea moa otara raoi n aia onimaki.
Ibukin ringakin nanoia aomata ake a ongora iroura, ti riai ni kaungaia naba
10, 11. Tera ae ti kona ni kakororaoia rinanoni katotongan aron Iesu n angareirei?
10 E ataia Iesu bwa titiraki aika rineaki raoi, e aki tii buokaki iai te tia reirei bwa e na ataa raoi te aomata ae reirei ma ngaia, ma e buokaki naba te tia ongora bwa e na kaota ana iango. N te katoto, ngke e tangiria Iesu n reiakinia taan rimwina te nanorinano, e bon tabeki moa titiraki aika kammwakura te iango. (Mareko 9:33) Ngke e reiakinaki Betero iroun Iesu bwa e na iaiangoi booto n reirei, e bon titirakinna n te titiraki ae bati kaekaana. (Mataio 17:24-26) N te tai teuana riki, ngke e kan ataa te bwai are i nanoia taan rimwina Iesu, e a tabeki titiraki aika anainano teuana imwin teuana. (Wareka Mataio 16:13-17.) E aki tii tuangia aomata Iesu te bwai ae a na karaoia. E kairiia bwa a na butimwaea te rongorongo ae raoiroi ao ni bitii maiuia ni kamanenaan titiraki.
11 Ti karaoi baika tenua ngkana ti katotonga Iesu ni kamanenai titiraki n te aro ae uaana. Ti nora arora iai ni buokiia aomata, ti rabakau ni kaekai taeka n totoko ao ti reiakinia aika nanorinano aroia ae a kona ni kakabwaiaaki iai. Iangoi baika tenua aika a kona n riki ake a kaotaki iai arora ni kona ni kamanenai titiraki n te aro ae uaana.
12-14. Ko na kanga ni buoka natim bwa e na rau riki nanona n tibwaan te rongorongo ae raoiroi? Anga te katoto.
12 Te bwai ae kona n riki 1: Ngkai te karo ngkoe, tera ae ko na karaoia ngkana e kaota tabeaiangana natim ae tebwi tabun ana ririki, bwa e aonga ni kona n tei ibukin ana koaua ni kaineti ma te karikibwai ngkana e maroro ma raona n reirei? Ni koauana, ko bae ni kani buokia bwa e aonga n aki nanououa n tibwaakin te rongorongo ae raoiroi. Ngaia are n oneani mwin are ko na tiriburea natim ke ni waekoa n anganna taeka n reirei, e aera ko aki kakairi n ana katoto Iesu ao n tabeki titiraki tabeua aika anainano? Ko na kanga ni karaoa anne?
13 Imwini warekani mwakoron nako te boroutia ae The Origin of Life—Five Questions Worth Asking nakon natim, ko kona n titirakinna bwa baikara rongorongo aika a kammwakura riki te iango. Kaungaa bwa e na kaota oin ana iango ibukini kakoauaan te tia Karikiriki ao bukini kani karaoan nanon te Atua irouna. (I-Rom 12:2) Kariaia bwa e na ataia natim ae e aki riai ni boraoi am iango ma ngaia.
14 Kabwarabwaraa nakon natim bwa e kona ni karaoa are ko a tia ni maroroakinna nakoina ni marorona ma raona n reirei. N te aro anne, e kona n kauringi koaua tabeua ibukin te karikibwai ao imwina e tabeki titiraki aika kaira te iango ke n anainano. N te katoto, e kona n tuanga raona n reirei bwa e na wareka te bwaoki n iteraniba 21 man te boroutia ae te Origin of Life. Imwina, e kona n titiraki natim ni kangai: “E koaua bwa a bati rongorongo aika kawakinaki n te DNA ni kabotauaki ma te kaombiuta ni boong aikai?” E bae ni kaeka raona n reirei n eng. E kona ngkanne n titiraki ni kangai natim: “Ngkana ngaia anne, tiaki ti riai ni kakoauaa bwa iai ae karaoa te kaombiuta, ao iai naba ae karaoa te DNA?” Ibukini buokan natim bwa e na rau riki nanona ni marorona ma tabemwaang ni kaineti ma ana onimaki, ko kona ni katoatai ni karaoi reirei ni kataneiai ma ngaia. Ngkana ko kataneia natim ni kamanenai titiraki aika uaana, ko a buokia iai ni kakororaoa tabena ngkai te tia tataekina te euangkerio ngaia.
15. Ti na kanga ni buoka temanna ae aki kakoauaa ae iai te Atua?
15 Te bwai ae kona n riki 2: N ara tai ni mwakuri n uarongorongo, ti kaitiboo ma aomata aika nanououa bwa iai te Atua ke akea. N te katoto, e kona n tuangira temanna bwa e aki kakoauaa ae iai te Atua. N oneani mwin are ti na kariaia katokan te maroro n te taeka anne, ti kona n titirakinna ma te karinerine bwa ai maanra ngaia n aki kakoauaa ae iai te Atua, ao tera are e kairia bwa e na butimwaea te iango anne. Imwin ongoraam n ana kaeka ao kamoamoaana ibukin iaiangoan raoi ana koaua, ko kona n titirakinna bwa e kukurei ngkana e wareka te bwai teuana ae kaota koauan ae ti boni karikaki. Ngkana e kariaia kaain te auti, e na bae n taekinna bwa e aki riai n rawa n noria. Ti a kona ngkanne n anganna te boroutia ae Was Life Created? ke are teuana ae The Origin of Life—Five Questions Worth Asking. A kona kamanenaan titiraki aika uaana n riki bwa kaanga te kiing ae na kauka nanon temanna nakon te rongorongo ae raoiroi.
16. Bukin tera bwa ti aki riai ni kariaia te aomata are ti reirei ma ngaia n te Baibara bwa e na wareka ana kaeka man te boki n reirei?
16 Te bwai ae kona n riki 3: Ngkana ti kaira te reirei n te Baibara ma temanna, ti kona ni kariaia bwa e na taekin taeka ake n te boki n reirei ni kaeka iai. Ngkana ti karaoa anne, ti a kona n totokoa iai rikirakena n te onimaki. Bukin tera? Ibukina bwa e bae n aki nene wakaan ana onimaki te aomata ae e taekin ana kaeka man te boki n reirei n aki kananoa ana iango iai. E kona n riki n aron te aroka are e rai baana i aani korakoran te kakaaitara. (Mataio 13:20, 21) Ibukin totokoan rikin anne, ti riai n titirakina te aomata are ti reirei ma ngaia ana namakin ni baike e reiakin. Kataia n noria ngkana e boraoi n iango ma reirei ake e anganaki. Ma ae kakawaki riki, tuangnga bwa e na kabwarabwaraa bukina ngkai e boraoi n iango iai ke e aki. Imwina, buokia bwa e na kabwarabwarai kiibu n te aro are e na boto te baere e kakoauaa man te Baibara. (I-Ebera 5:14) Ngkana ti kamanenai titiraki n te aro ae uaana, a na bae n nene wakaaia n te onimaki aomata ake ti reirei ma ngaiia ao ni kona n totokoi aia kakorakora te koraki ake a kaaitaraia ao ni mwamwanaiia. (I-Korote 2:6-8) Tera riki ae ti kona ni karaoia ni kakororaoa tabera ngkai taan tataekina te euangkerio ngaira?
A UAIA N IBUOBUOKI I MARENAIA TAAN TATAEKINA TE EUANGKERIO AIKA MWAATAI
17, 18. Tera arom n ibuobuoki ngkana ko raona te Kristian temanna n te mwakuri ni minita?
17 E kanakoia taan rimwina Iesu ni kakauomania n te mwakuri ni minita. (Mareko 6:7; Ruka 10:1) Imwina riki, e taekinia ‘raona ni mwakuri’ te abotoro Bauro bwa “a a tia n uaia ni kakorakoraia ma [ngaia] ibukin te rongorongo ae raoiroi.” (I-Biribi 4:3) N 1953, e a kakororaoaki kibun te Baibara anne ni moanakini karaoan te kaetieti ibukini kataneiaakia tabemwaang n te mwakuri ni minita irouia taan uarongorongoa te Tautaeka n Uea.
18 Tera arom n ibuobuoki ngkana ko raona te Kristian temanna n te mwakuri ni minita? (Wareka 1 I-Korinto 3:6-9.) Tarai naba kiibu n am Baibara ake e kamanenai toam. Kakauongo raoi nakon toam ao kaain te auti ngkana a taetae. Kakauongo nakon te maroro bwa ko aonga ni kona ni buoka toam ni kaekaa te taeka n totoko. (Te Minita 4:12) Ngaia are uringnga bwa ko riai n rarawa ni kamangaoa ana iango toam ngkana e uarongorongo n te aro ae uaana ke ni marorona ma kaain te auti. E kona ni bwara nanon toam ao ni mangao ana iango kaain te auti ngkana ko aki taotaona ingaingan nanom. N tabetai, ti kona naba n anga ara maroro. Ma ngkana ko iangoa te bwai ae ko na taekinna, kakimototoa am maroro. Ngkanne, kariaia bwa e na manga waakina te maroro toam.
19. Tera ae ti riai n ururingnga, ao bukin tera?
19 Kam na kanga n ibuobuoki i marenami ngkana kam nakonako imwaini kawaran te auti teuana ma teuana? Bukin tera bwa ko aki kamanenai taai akanne ni maroroakin aanga ake a na kanakoraoa riki am maroro? Taraia raoi bwa a na aki bwara nanoia aomata ake n am aono n am maroro. N aron anne, ti riai n rarawa ni kabuakakai aroaroia raora n tataekina te euangkerio. (Taeka N Rabakau 18:24) Ti riai n ururingnga ae akea mai buakora ae kororaoi. E a tia Iehova ni kaota te akoi ae rianako nakoira rinanoni kakabwaiaakira ni mwiokoara ae tataekinan te rongorongo ae raoiroi. (Wareka 2 I-Korinto 4:1, 7.) Ngaia are ti bia bane ni kaotiota ara kakaitau ibukin te kakabwaia anne, ni karaoan ara kabanea n raoiroi ni kakororaoi tabera ngkai taan tataekina te euangkerio ngaira.