“Natiu ae Tangiraki Irou ae Kakaonimaki n Ana Mwakuri te Uea”

E KAWAEKOAKOA Timoteo n nakonako n te kawai are e a kararoaaki iai mani mwengana ao ni kaatuua ana iango n te baere e mena imwaina. A kaira te kawai raona ni mwananga ao n rinanon tawaana ake e bon taneiai iai. E a tabe n uarereke taraan te kaawa ae Rutetera are mena i aon te tabuki ae aki rangi n rietata. E wingare Timoteo ngke e iaiangoa tinana ma tibuna te unnaine ake a matangare ma te kakatonga, ao ni karabaa naba nanokawakia ngke a tarataraia n nako. E riai n tanrikaaki ni kaboo n te kabanea n tai?

E bae n okioki te abotoro Bauro n tanrikaaki nakon Timoteo ni kaungaa. E ataia bwa e bon teimatoa ni mamaamaa Timoteo ao e riai n tokanikai iai, ma e kukurei n nora ingaingan nanon teuaei. Bon te roro n rikirake Timoteo, tao ai tebwi tabun ana ririki ke ai tibwa uabwi tabun ao e korakora karineani Bauro irouna ao e tatangiria naba. E a mwananga ngkai Timoteo ma te mwaane ae rangi n ingainga ao ni kakaonimaki aei, n te kawai are e nang kararoaaki iai mani mwengana bubua ma bubua te maire. A bae n rianna ao n toka n te kaibuke ao ni boo ma kangaanga aika bati i aoni kawaia. E aki ataia raoi Timoteo bwa e na manga okira mwengana ke e na aki.

Tera ae kaira te rorobuaka aei bwa e na uaiakina te aeka ni maiu aei? Baikara kaniwanga ake a kona ni karika te anga boni ngaia aei bwa e na uaana? Ao e kangaa n rotaki ara onimaki n ana onimaki Timoteo?

“MANGKE TE MERIMERI”

Ti na okirikaki nakon uoua ke tenua te ririki n nako ao n iangoia ae Rutetera bon ana kaawa Timoteo. Bon te kaawa ae uarereke ae tionako ae mena n te mwarua ae aoneinei. A bae n ota n te taetae ni Kuriiti kaaina ma a boni kabongana oin aia taetae ae taetaen Rukaonia. N te bong teuana ao e a kiriwe te kaawa ae rau aei. A a roko man te kaawa ae bubura ae uakaan ae Ikonio, mitinare aika uoman ae te abotoro Bauro ao raona ni mwananga ae Barenaba. Ngke a uarongorongo i mataia aomata ao Bauro e a nora naba te aomata ae mwauku are e kaotiota te onimaki ni koaua. Ngaia are e a karaoa te kakai Bauro ni kamarurunga teuaei!—Mwakuri 14:5-10.

A bati aomatan Rutetera ake a kakoauai karaki nikawai ibukia atua ake a onikiia bwa aomata ao a kawara aia tabo n taai ake rimoa. Ngaia are aomata, a kaireruaa Bauro bwa Ereme ao Barenaba bwa Tieuti! A kuri n aki kona Kristian aika nanorinano aikai n tukiia aomata ake a nang angakarea nakoia.—Mwakuri 14:11-18.

Ma bon iai tabeman kaain Rutetera ake a ataia ae te roko aei bon tiaki mairouia atua aika beekan, ma e boni koaua ao ni kamimi. N te katoto, a bon ongora ma te ingainga ao te kimwareirei irouni Bauro ao Barenaba te I-Iutaia ae Eunike ae buun te I-Kuriitia ae aki onimaki, ma tinan neiei ae Roiti. Bon aio te rongorongo are a a kamani kan ongoraeakinna I-Iutaia aika kakaonimaki, ae taekan te Mesia are e a tia n roko ao ni kakoroi bukin taetae ni burabeti aika bati ake a koreaki ibukina n te Koroboki ae Tabu!

Iangoa aron rotakin Timoteo n rokoni Bauro aei. E a kaman reireiaki Timoteo “mangke te merimeri” bwa e na tangira kanoan te Koroboki ae Tabu n te Taetae n Ebera. (2 Timoteo 3:15) E ataia naba Timoteo n aron tinana ao tibuna, ae Bauro ao Barenaba a bon taekina te koaua ibukin te Mesia. Ao e iangoa naba te mwaane ae mwauku are e kamarurungnga Bauro. Mangke te roro n rikirake Timoteo ao e bon nonora te mwaane anne i rarikini kawai i Rutetera. Ma ngkai e a tibwa nora te mwaane aei Timoteo n nakonako! Maroaka are a bon riki iai bwa Kristian Eunike ao Roiti, ao ai Timoteo. Ni boong aikai, a kona tiibu ao kaaro ni karekea reireiaia ae bati mairoun Roiti ao Eunike. Ko kona ni kairiia rooro n rikirake nakoni karaoan ae raoiroi?

“RINANON RAWAWATA AIKA BATI”

A bon riai ni kimwareirei taan rimwini Kristo i Rutetera n reiakinan te kantaninga are katauraoaki ibukia taan rimwini Kristo. A a ataia naba ae e na iai te bwai ae na riki nakoia ngkana a riki bwa taan rimwini Kristo. A a roko n te kaawa aei mai Ikonio ao Antioka I-Iutaia aika baba n aia Aro, ao a kaunia aomata bwa a na kaaitaraia Bauro ma Barenaba. E aki maan imwina, a a roko te koraki aika iowawa n rimwini Bauro ao ni karebanaia n atibu. E boni bwaka i aontano Bauro imwini karebanaakina. A a uaakinna taan iowawa nako tinanikun te kaawa ao a kitanna ikanne bwa e na mate.—Mwakuri 14:19.

Ma a otinako ni kawara Bauro taan rimwini Kristo aika kaain Rutetera ao a otabwaninia. Ai boni bebetera nanoia ngke e a kakammwakuri, e teirake ao imwina e a manga okira Rutetera ma te ninikoria! N te bong are imwina ao a a nakon te kaawa ae Terebe ngaia ma Barenaba n reitaanako aia uarongorongo iai. Imwini karekeaia taan rimwini Kristo aika boou ikanne, a a manga okira Rutetera ma te ninikoria. Tera bukina? Ti tuangaki n te rongorongo bwa a na “kakorakorai nanoia taan rimwin Iesu, ma ni kaungaia bwa a na teimatoa n onimaki.” Iangoa te roro n rikirake ae Timoteo ngke a toka matana n ongora irouni Bauro ma Barenaba ngke a reiakinia Kristian akanne bwa karawawataaia ni boong aikai, e materaoi ibukini karekean aia kantaninga ae kakannato n taai aika a na roko. A taku: “E riai bwa ti na rinanon rawawata aika bati ngkana ti na rin n ana tautaeka n uea te Atua.”—Mwakuri 14:20-22.

E a tia Timoteo n nora Bauro ni maiuakin taeka akanne, n arona n ninikoria n rinanon te rawawata bwa e aonga tibwaa te rongorongo ae raoiroi nakoia aomata. Ngaia are e ataia Timoteo bwa ngkana e kakairi n ana katoto Bauro, e na boni kaitaraaki irouia kaain Rutetera ao iroun naba tamana. Ma e aki kariaia iango akanne Timoteo bwa e na rotakibuaka iai ana babaire ibukin ana beku iroun te Atua. Ni boong aikai, a bati rooro n rikirake aika ai aron Timoteo. A wanawana n rineia raoraoia aika korakora aia onimaki ake a na kaungaia ao ni kakorakoraia. A a aki kariaia kaitaraakia bwa a na katannakoaki iai man aia beku ibukin te Atua!

“E TAETAEKINAKI TIMOTEO BWA E RAOIROI IROUIA TAARI”

N aron are moan taekinaki, e a manga roko Bauro tao uoua ke tenua te ririki imwina. Kataamneia ingaingan nanoia kaain ana auti Timoteo n rokoni Bauro aei ao raona Tira. Bon te tai ae rangi ni kakukurei naba irouni Bauro. E kona n nora te bwai are riki imwin unikani koraan te koaua i Rutetera. A mena imwaina Roiti ao natina ae Eunike ake a riki bwa Kristian aika kakaonimaki ni koaua ae mena i nanoia ‘te onimaki ae aki mwamwanaa te aba’ are e rotaki iai Bauro. (2 Timoteo 1:5) Ma tera aron te roro n rikirake ae Timoteo?

E ataia Bauro bwa e a ikawai Timoteo n te onimaki man te tai are e moan roko iai. E “taetaekinaki Timoteo bwa e raoiroi irouia taari,” tiaki tii i Rutetera ma i Ikonio naba ae tao 32 te kiromita raroana nako meangimainiku. (Mwakuri 16:2) E kangaa ni karekea taekana aei?

E reireiaki Timoteo “mangke te merimeri” iroun tinana ao tibuna n te “koroboki ae tabu” ae kanoana te reirei ni kairiri ae manena ao n uaana ibukia rooro n rikirake. (2 Timoteo 3:15) N aron aei: “Ko na ururinga naba te tia Karaoiko n am bong n ataei.” (Te Minita 12:1, BG) A rangi n nano taeka akanne iroun Timoteo imwin rikina bwa te Kristian. E ataia bwa te anga ae tamaroa ae e na ururinga iai ana tia Karikiriki, boni man tataekinan te rongorongo ae raoiroi ibukin Natin te Atua ae te Kristo. E a reiakina arona Timoteo teutana imwin teutana ni katoka te mamaamaa are e a tutukaki iai, ao e a reiakina naba arona n ninikoria n tataekina te rongorongo ae raoiroi ibukin Iesu Kristo nakoia aomata.

A nora rikiraken Timoteo mwaane ake a kairiri n taian ekaretia. Akea te nanououa bwa e bon anaaki nanoia n noran teuaei ni karikirakeia ao ni kaungaia aomata nako. Ma ae kakawaki riki, e bon noraki rikirakena iroun Iehova. A a kairaki korean taetae ni burabeti tabeua ibukin teuaei iroun te Atua, ake tao a irekereke ma te beku are e na karaoia n te tai teuana ibukia ekaretia aika bati. N rokoni Bauro ao e a noria bwa e na rangi n ibuobuoki Timoteo ngkana e raonna ni mwamwanangana ni mitinare. Anne naba aia iango taari ake i Rutetera. A a kaaki baia i aon te teuaei ae te aro ae kaotia bwa e a anganaki te mwioko ae okoro ibukin Iehova ae te Atua.—1 Timoteo 1:18; 4:14.

Ti kona n iangoia bwa e boni mimi Timoteo ao e nanorinano ni korakoran onimakinana ao mwiokoana aei. E a tauraoi ni mwananga.b Tera ngkanne aron taman Timoteo are e aki onimaki ni mwiokoan natina bwa te minita ae te Kristian ae mwamwananga? E bae ni kaokoro baike e iangoi ibukin natina n taai aika i mwaina. Ma tera aron tinan ao tibun Timoteo? E koaua bwa e korakora kakatongaia ao ni kataia naba ni karabaa tabeaiangaia ibukina? Anne bon te bwai ae e na riki.

Ma e kakoauaaki bwa e boni mwananga nako Timoteo. N te ingabong are kabwarabwaraaki ni moan te kaongora aei, e a motikia Timoteo bwa e nangi mwamwananga ma te abotoro Bauro. Mwakaikain atibu ake i aan ana kauniwae n ikotaki ma rongoaan uteute ake e toutoui ngke e a kitana Rutetera, e a kaotia nakoina bwa e nang nako nakon te tabo ae aki ataia ae raroanako ma mwengana. Imwin te nakonako ni kabongnga ao a a roko i Ikonio mwaane aika teniman aikai. E a matakuakina ngkai Timoteo aroia Bauro ma Tira n taekini kaetieti aika boou ake mairoun te rabwata n unimwaane i Ierutarem, ao ni karikirakea aia onimaki taari ake i Ikonio. (Mwakuri 16:4, 5) Ma anne bon te moani mwaneka.

Imwini kawaran ekaretia ake i Karatia, a manga kitana kawain Rom ae raababa ao ni matoatoa mitinare aikai ao n nakonako bubua ma bubua te maire rinanon taabo aika aoraoi i Berukia ni kaineta meang ao imwina maeao. A a mwananga nako Teroa ni kairakia n te taamnei ae raoiroi ao a tokara te kaibuke ikanne ao ni borau nako Maketonia. (Mwakuri 16:6-12) Anne te tai are e a ataia iai Bauro bwa e rangi n ibuobuoki Timoteo. E a kona ngkai Bauro ni katuka Timoteo i Beroia ma Tira. (Mwakuri 17:14) E boni kanakoa naba te rorobuaka aei n tii ngaia nako Tetaronike. Ikanne are e a maiuakini iai katoto ake e aki toki Timoteo ni matakuakini, ao e a kakorakoraia Kristian aika kakaonimaki ikanne.—1 I-Tetaronike 3:1-3.

E a korea ae kangai Bauro ibukin Timoteo: “Akea riki temanna irou ae titeboo aroarona ma ngaia, ae e na tabeakin raoi aromi.” (I-Biribi 2:20) E aki kona ni manennanti n reke atongam ae aron anne. E reke aei iroun Timoteo man ana mwakuri korakora, ana beku ma te nanorinano, ao kakaonimakina i aani kataaki aika kangaanga. Ai tamaroara te katoto aei nakoia roro n rikirake ni boong aikai! Tai mwaninga bwa e kona n reke atongam ae raoiroi boni mairoum. Ngkana te roro n rikirake ngkoe, e bati am tai ae ko kona iai ni karekea aram ae raoiroi n arom ni moanibwaia Iehova ae te Atua ni maium ao ni bwaina te akoi ao te karinerine nakoia aomata.

“KO NA KAWAEKOAKO N NAKOMAI NAKOIU”

I nanon te maan ae 14 te ririki, e a kabanea ana tai ae bati Timoteo ni mwakuri ma raoraona ae te abotoro Bauro. E bon rotaki naba ni kangaanga ake a kaitiboo ma ngaai Bauro n ana mwakuri ao e rotaki naba ni kimwareireina aika bati. (2 I-Korinto 11:24-27) N te tai teuana, e boni kabureaki naba Timoteo ibukin ana onimaki. (Ebera 13:23) E rotaki naba n ana tangira ni koaua Bauro ibukia tarina ma mwaanena n te onimaki ao n tabeakinaia. Ngaia are e a koroboki Bauro nakoina ni kangai: “I uringa rannimatam.” (2 Timoteo 1:4) N aroni Bauro, e taraa n ae e a tia Timoteo n reiakina arona n ‘tang ma aomata aika tang,’ n uataboa rawawataia bwa e aonga ni kaungaia ao ni kabebeteia. (I-Rom 12:15) Ti bia karaoa ae aron anne!

E aki kamimi bwa i nanon tabeua te tai, e a riki Timoteo bwa te Kristian ae te mataniwi ae rianako arona. E mwiokoia Bauro tiaki tii ibukini kawaraia ekaretia ibukini kakorakoraaia ao kaungaaia, ma e mwiokoia naba bwa e na rineia mwaane aika tau bwa a na riki bwa unimwaane n te ekaretia ao tabonibai.—1 Timoteo 5:22.

E rangi n tatangiraki Timoteo irouni Bauro n arona n anganna te reirei ni kairiri ae ibuobuoki ao te taeka n reirei n aron ae e kakaraoia te tama. E kaumaka Timoteo bwa e na kawakini bwaintangira ake mairoun te Atua ao e na teimatoa ni kaotiota rikirakena. (1 Timoteo 4:15, 16) E kaunga naba Timoteo bwa e na aki kariaia arona n roro n rikirake ao tao bwaai tabeua aika karika aki onimakinana i bon irouna, bwa a na totokoia man teina ibukin te bwai ae eti ngkana e bon riai. (1 Timoteo 1:3; 4:6, 7, 11, 12) E anganna naba Bauro te taeka n reirei ibukin arona n totokoi aoraki ake e ituaki iai ae tao aorakini birotona ae okioki.—1 Timoteo 5:23.

E a ataia ngkai Bauro bwa e a kaan tokini maiuna, ae kamateana ibukini katuuaaeana. E a kanakoa ana kabanea n reta ae kairaki koreana nakon Timoteo. E irekereke iai taeka aika a ringa te nano ae kangai: “Ko na kawaekoako n nakomai nakoiu n aki waeremwe.” (2 Timoteo 4:9) E rangi n tatangiraki Timoteo irouni Bauro ngke e atongnga bwa ‘natina ae tangiraki irouna ae kakaonimaki n ana mwakuri te Uea.’ (1 I-Korinto 4:17) Maroaka are e tangira raoraona bwa e na mena i rarikina ngkai e a kaan tokini maiuna! Ti kona n titirakinira ni kangai: ‘A kakawarai aomata ibukini kabebeteaia ngkana a kaaitara ma te kangaanga?’

E koaua bwa e roko Timoteo irouni Bauro n te tai ae kainnanoia iai? Ti aki ataia. Ma ti ataia bwa e kakorakoraa n taai nako ni buoka Bauro ao tabeman riki ni kabebeteia ao ni kaungaia. E boni maiuakina nanon arana Timoteo ae kangai: “Te Aomata ae Karinea te Atua.” Ao e katuka te banna ni katoto ae rianako ibukin te onimaki ibukira ni kabane, ngaira aika roro n rikirake ao kaara bwa ti na kakairi iai.