RAIBURARI N TE INTANETE ibukin Te Taua-n-Tantani
Taua-n-Tantani
RAIBURARI N TE INTANETE
Kiribati
  • BAIBARA
  • BOOKI
  • MEETINGS
  • wp17 Na. 4 i. 4-7
  • Te Bae Taekinaki n te Baibara Ibukin te Maiu ao te Mate

No video available for this selection.

Sorry, there was an error loading the video.

  • Te Bae Taekinaki n te Baibara Ibukin te Maiu ao te Mate
  • Te Taua-n-Tantani ae Tataekina Ana Tautaeka n Uea Iehova (Ibukia Aomata Nako)—2017
  • Atu n Reirei
  • Baika Irekereke ma Ngaia
  • E KAETII BWAAI NAKO TE BAIBARA
  • E A RIKIRAKE TE REIREI NI BEEKAN
  • “E NA KAINAOMATAINGKAMI TE KOAUA”
  • A Mena ia Maate?
    Tera Ana Reirei ni Koaua te Baibara?
  • Tera Raoi Ae Riki Nakon Te Aomata Ngkana E Mate?
    Te Taua-n-Tantani—2008
  • E na Maiu Nako Naba Taamneim?
    Te Taua-n-Tantani—2007
Te Taua-n-Tantani ae Tataekina Ana Tautaeka n Uea Iehova (Ibukia Aomata Nako)—2017
wp17 Na. 4 i. 4-7
Te mate ae mena n te ruanimate

ATUN TE MAEKATIN | TERA AE E TAEKINAKI N TE BAIBARA IBUKIN TE MAIU AO TE MATE?

Te Bae Taekinaki n te Baibara Ibukin te Maiu ao te Mate

N rongorongon te karikibwai ni bokin te Baibara ae Karikani Bwaai ao ti reiakinna iai bwa te moan aomata are Atam, e tuangaki iroun te Atua ni kangai: “Ko kona n amwarake ni kanuaiko mani kain nako te onnaroka. Ma ko na tai amwarake man te kai n ataa te raoiroi ao te buakaka, bwa n te bong are ko amwarake mai iai ao ko na boni mate.” (Karikani Bwaai 2:​16, 17) E mataata n te taeka anne ao e kaotaki raoi iai bwa ngke arona bwa e ongeaba Atam n te baere e tua te Atua ao e na aki mate, ma e na teimatoa ni maeka n te onnaroka are i Eten.

Atam ao Ewa ngke a a kara

Ma e kananokawaki bwa e aki rinea Atam te ongeaba ao te maiu n aki toki, ma e rineia bwa e na kaaki taekan te baere e tua te Atua ao ni kana te uaanikai are katabuaki, are e anganna Ewa. (Karikani Bwaai 3:​1-6) Ti teimatoa n rotaki ni boong aikai ni mwin te aki ongeaba anne. E kabwarabwaraa te abotoro Bauro n aron aei: “Rokon te bure irouia kaain te aonnaba mairoun te mwaane ae tii temanna ao rokon te mate n te bure, ao e a ituia aomata ni kabane te mate ibukina bwa a bane ni bure.” (I-Rom 5:12) “Te mwaane ae tii temanna” aei bon Atam. Ma tera te bure, ao e aera ngkai e karekea te mate?

Te baere e karaoia Atam bon te aki ongeaba n oin nanona ke uruakan ana tua te Atua, ao anne bon te bure. (1 Ioane 3:4) Ao te tuuaa iai bon te mate, n aron are e tuangaki iroun te Atua. Ngke arona bwa e teimatoa n ongeaba Atam ma kanoana ake a na riki, nakon ana tua te Atua, a na bon aki bure ao ni mate. E aki karikiia aomata te Atua bwa a na mate, ma a na maiu n aki toki.

E aki kona ni kakeweaki ae “e a ituia aomata ni kabane” te mate, n aron are e taku te Baibara. Ma te koaua bwa iai te bwai teuana iroura ae teimatoa ni maiu imwini matera? A bati aika a kakoauaa ae iai te bwai teuana iroura ae aranaki bwa te taamnei ae aki mamate. Ma ngkana e koaua anne, ao e a kewe ngkanne te Atua nakon Atam. N te aro raa? Bwa ngkana ngaia bwa iai te bwai teuana iroura ae teimatoa ni maiu n te tabo teuana imwini matera, nanona ngkanne bwa te mate bon tiaki te tuuaa ibukin te bure n aron are e taekinna te Atua. E kangai te Baibara: “E aki kona ni kewe iai te Atua.” (Ebera 6:18) Ni koauana, bon Tatan are kewe ngke e tuanga Ewa ni kangai: “Kam na bon aki mate.”​—Karikani Bwaai 3:4.

E ueke iai te titiraki ae Ngkana e boto i aon te kewe te reirei ae te taamnei ae aki mamate, tera raoi ngkanne ae e riki n te mate?

E KAETII BWAAI NAKO TE BAIBARA

E taekinaki ae kangai n rongorongon te karikibwai are ni Karikani Bwaai: “E karaoa te mwaane man te tano Iehova ae te Atua, ao e uka te ikeike ni maiu nakoni bwangabwangani bwairina, ao e riki te mwaane anne bwa te aomata ae maiu.” E rairaki te taeka ae “te aomata ae maiu” man te taeka n Ebera ae ne’phesh,a ae nanonaki raoi iai “te karikibwai ae ikeike.”​—Karikani Bwaai 2:​7, kabwarabwara mai nano.

Mangaia are e katerea te Baibara bwa a aki karikaki aomata n tatabemania ma taamneia ae aki mamate. Ma te aomata temanna ma temanna bon “te aomata ae maiu.” Anne bukina ae ngkana tao ko ukeria, ao ko na bon aki kunea te kibu teuana n te Baibara ae kabongana te taeka ae “te taamnei ae aki mamate.”

Ibukina bwa e aki taekinna te Baibara bwa iai irouia aomata te bwai ae a aranna tabeman bwa te taamnei ae aki mamate, e aera ngkanne ngkai a bati Aaro aika kaitaraa ana reirei te Baibara? Kaekaan anne, e a kaokira nako Aikubita rimoa.

E A RIKIRAKE TE REIREI NI BEEKAN

Te tia korea rongorongon rimoa ae Herodotus ae te I-Kuriiti are e maiu n te kanimaua n tienture B.C.E., e taekinna bwa I-Aikubita bon “te koraki ake a moani kamatoaa te reirei ae te taamnei ae aki mamate.” Iai naba kateia kaaini Baburon rimoa ae irekereke ma te taamnei ae aki mamate. Ngke e kataenikaia te Middle East Alexander te Kakannato n 332 B.C.E., ao taan rabakau mai Kuriiti a a kataabangaka naba te reirei anne, ike e a waekoa naba iai ni buta n te Embwaea ni Kuriiti.

Ko na bon aki kona ni kunea te kibu teuana n te Baibara ae kabongana te taeka ae “te taamnei ae aki mamate”

N te moan tienture C.E., ao iai koraki n Aro n I-Iutaia aika uakoraki aika kakannato aika taian Essenes ao Baritaio, ake a angareirei bwa iai te taamnei ae maiu imwini maten te rabwata. E kangai The Jewish Encyclopedia: “E reke aia koaua I-Iutaia i aon te taamnei ae aki mamate imwini butimwaean aia iango kaaini Kuriiti, ao riki bon ana karioiango Plato.” N aron anne, e taku te I-Iutaia ae te tia korea rongorongon rimoa n te moan tienture ae Josephus, bwa te reirei aei tiaki kanoan te Koroboki ae Tabu, ma bon “aia koaua kaaini Kuriiti,” ake e iangoi teuaei bwa karaki ni kewe aika ikoikotaki, mairouia aia tia karioiango.

Kioina ngke e teimatoa ni butinako te katei ni Kuriiti, a a kakoauaa naba te reirei ni beekan aei naake a atongia bwa Kristian. Ma e taku te tia korea rongorongon rimoa ae Jona Lendering bwa “ana karioiango Plato are e mena ngkoa taamneira n te tabo ae tamaroa riki, ao ngkai e a roko n te aonnaba ae buakaka, e a karekea rinin ana karioiango Plato aei i nanon te Aro ni Kristian.” Mangaia are e a riki te reirei ni beekan ae te taamnei ae aki mamate bwa aia koaua Aaro ake aongkoa Kristian, ao e a rangi ni kakawaki irouia.

“E NA KAINAOMATAINGKAMI TE KOAUA”

N te moan tienture ao e a taekina te kauring te abotoro Bauro ae kangai: “E taekinaki rinanon te taamnei ae raoiroi, bwa rimwi riki a na roko taai ake a na boni bwaka iai tabeman man te onimaki, ibukin irakin nanon rongorongo aika bureburea te aba mairouia taamnei aika buakaka ma aia angareirei taimonio.” (1 Timoteo 4:1) Ai koauara taeka akanne! Te reirei ae te taamnei ae aki mamate bon teuana naba mai buakon aia “angareirei taimonio.” E aki boutokaaki man te Baibara, ma e boto i aon aia reirei Aaro ni beekan rimoa ao taiani karioiango.

Ti kukurei bwa e kangai Iesu: “Ane kam na ataa te koaua, ao e na kainaomataingkami te koaua.” (Ioane 8:32) Karekean te atatai ae eti i aon ana koaua te Baibara, ti a kainaomataaki iai man reirei ao waaki aika aki karinea te Atua, aika kaungaaki irouia Aaro aika bati n te aonnaba. E kainaomataira naba te koaua ae n Ana Taeka te Atua, man tautoronakira ni katei ao koaua aika boto i aoni maakakia taimonio aika irekereke ma te mate.​—Nora te bwaoki ae “A Mena ia Maate?”

Bon tiaki ana iango ara tia Karikiriki bwa a na maiu aomata i nanon tii 70 ke 80 te ririki n te aonnaba, ao imwina a na manga maiu n aki toki n te aba n taamnei teuana. Ana moani kantaninga ibukia ana aomata aika e karikiia, bwa a na maiu n aki toki n te aonnaba aei, bwa natina aika ongeaba. Boni kaotan ana tangira te Atua ibukia aomata te kantaninga ae rianako aei, ao e na boni koro bukina. (Maraki 3:6) E anga te karaunano te tia areru ngke e kangai: “A na abana te aonnaba akana raoiroi, ao a na maeka i aona n aki toki.”​—Taian Areru 37:29.

Ibukin rongorongon riki te bwai ae e taekinna te Baibara ibukin te maiu ao te mate, nora mwakoro 6 n te boki ae Tera Ana Reirei ni Koaua te Baibara? ae boreetiaki irouia Ana Tia Kakoaua Iehova. E tauraoi naba n www.pr418.com.

a Iai Baibara tabeua n aron te King James Version ao te Baibara ni Katorika ae te Douay Version, ake a raira te taeka ae ne’phesh bwa “te taamnei ae maiu,” ma a bati rairai n taai aikai n aron The New English Bible e rairia bwa “te karikibwai ae maiu,” ao te New International Version ao The Jerusalem Bible a rairia bwa “te aomata,” ao Today’s English Version e rairia bwa “e a maiu.”

A Kona ni Maiu n Aki Toki Aomata?

Tabeua te ririki n nako ao a ribootin aroka tabeua taani kakaae, ake a kunei i kabini marawa ake a kakoauai bwa a a tia ni maiu nga ma nga te ririki, ae tao taiani kabanea n abwabwaki maiuia i buakoni baika maiu n te aonnaba. Aroka aikai bon utu n aroka aika taiani Posidonia oceanica ae uteuten taari naba teuana, ake a kabutaa kabini marawan te Meriteranian are i marenan Tibein ma Kubero.

Ngkana a kona ni maiu aroka n te maan ane kamimi anne, tera ngkanne aroia aomata? A rangi ni kakoauaa te kantaninga ae kaananauan te maiu taan rabakau tabeman ni bwain te aonnaba, ake a kamatebwaia te ririki ni maiu. N te katoto, e taekinaki n te boki teuana ae kaineti ma aei, bwa e kataaki n ukeraki riki iai “taekani kukune aika boou ma ni kamimi” ni kaineti ma abwakin te maiu. A na bon teimatoa naba mwini kukune aikai n noraki, e ngae naba ngkana iai mwina nakon abwakini maiun te aomata..

Ma te kantaninga ni koaua ibukin te maiu n aki toki, e aki boboto i aon te rabakau n aonnaba ni boong aikai. E taekinaki taekan ara tia Karikiriki ae Iehova ae te Atua n te Baibara ni kangai: “Ane iroum nibwan te maiu.” (Taian Areru 36:9) E tataro nakoina Iesu Kristo ni kangai: “Ibukini karekean te maiu are aki toki, a riai n ataiko ae tii ngkoe te Atua ae koaua, ao n ataa naba teuare ko kanakomaia ae Iesu Kristo.” (Ioane 17:3) Ni koauana, ara kakorakora ni karekea ataakin ao ni kakukureia Iehova ae te Atua ao Natina are Iesu Kristo, e na reke iai kaniwangara ae taiani kakabwaia aika akea tokia.

Uteuten taari

A kakoauaa taani kakaae bwa iai aroka tabeua ae utun nako uteuten taari ake a a tia ni maiu nga ma nga te ririki

A MENA IA MAATE?

E kauta Rataro Iesu

E katerea te Baibara n taekinna bwa a mena maate n te ruanimate, n tataningaa te mangauti. (Ioane 5:​28, 29) A aki karawawataaki ke n rotaki n te aeka ni maraki teuana, ibukina bwa “a bon aki ataa te bwai teuana akana mate.” (Te Minita 9:5) N ana angareirei Iesu ao e kabotaua te mate ma te matunako. (Ioane 11:​11-14) Mangaia are ti aki riai ni maakuia ake a matunako n te mate ke ti na kamaraui nanoia n angakarea nakoia. A aki kona ni buokira ke ni karuanikaira ibukina bwa “bon akea te mwakuri ke te babaire ke te atatai ke te wanawana i nanon te Ruanimate.” (Te Minita 9:10) Ma rinanon te mangauti ao te Atua e na kamauna matan te mate n aki toki.​—1 I-Korinto 15:26, 55; Te Kaotioti 21:4.

Bukina Ngkai Ko Kona n Onimakina ae E Taekinaki n te Baibara

Ti kona ni kakoauaa raoi bwa ti na onimakini baike a taekinaki n te Baibara. Bukin tera? Iangoi baika taekinaki aikai:

  • Te kai ni koroboki ae te buraeniman ao te ingke

    Te Tia Koreia ae Akea n ai Arona: Iai booki aika 66 n te Baibara aika a koreaki irouia taani koroboki aika 40 tabun, n te maan ae raka i aon 16 te tienture, ni moa man 1513 B.C.E. nakon tao 98 C.E. Ma a aki kauntaba kanoana ao a eti raoi. E oti ikai bwa te tia Koreia bon te Atua ae moan te mwaaka. E kaota te rongorongo nakoia mwaane ake a korea taekana.

  • Te boua

    E Boraoi ma Rongorongon Rimoa: A boraoi raoi baike a riki ake a koreaki taekaia n te Baibara ma rongorongon rimoa aika kakoauaaki raoi. E kangai te boki ae A Lawyer Examines the Bible: “Taiani karioiango, karaki nikawai, ao ai kaotioti aika akea koauaia, a kaotii baika riki n te tabo teuana ae raroa nako ke n te tai teuana ae aki ataaki raoi, . . . ma te Baibara e kaota raoi nakoira te tai ao te tabo are a riki iai baika kabwarabwaraaki n te aro ae rangi n eti.”

  • Te atom

    E Boraoi ma te Rabakau n Aonnaba: Tiaki bokin te rabakau n aonnaba te Baibara, ma ngkana e taekini baika irekereke ma te rabakau n aonnaba, ao e kaota raoi te bwai ae eti ae tuai n riki. N te katoto, ni mwakoro 13 ao 14 n te boki ae Nakoaia Ibonga, e kabwarabwarai iai tuua ake a anganaki I-Iteraera i aon te kakaitiaki ao te kaokoroaki, rimoa ngkoa imwain ae a ataa aomata te mannaoraki ao ewewen te aoraki. E taekina naba te aonnaba te Baibara bwa e mronron ao e tinetine i aon te akea, ake koaua ake a aki ota raoi iai ngkoa taan rabakau ni karokoa tienture riki ake imwina.​—Iobi 26:7; Itaia 40:22.

Aikai bon tii katoto tabeua ake a boutokaa ana taeka te Baibara ni kaineti ma rongorongo ake iai, ngke e kangai: “E kairaki korean te Koroboki ae Tabu ni kabane iroun te Atua ao e manena ibukin te angareirei, ao ibukini boaan te aomata, ibukini kaetani bwaai.”​—2 Timoteo 3:16.

    Kiribati Publications (2000-2026)
    Log Out
    Log In
    • Kiribati
    • Share
    • Preferences
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Te Boraraoi
    • Te Boraraoi
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Share