Imwain Am Uarongorongo, Ko na Bae Moa ni Kakaaeia Aomata Aika Kaokoro Aia Taetae
1. Bukin tera bwa mwiokoan te ekaretia n aono ake a kakaokoro iai aia taetae aomata, bwa a na kawariia aomata ake a taetae n te taetae ae kabonganaaki n te ekaretia?
1 Ni Bentekota 33 C.E., imwin ruonakia ana abotoro Iesu n te taamnei ae raoiroi, ao “a a taetae n taetae aika kakaokoro” nakoia te koraki aika roko man taabo aika raroanako. (Mwa. 2:4) A bwabetitoaki imwina tao 3,000. E kakaongora noran ae angiina aomata ake a roko, a taetae naba n te taetae ae kakabonganaaki n aron te taetae n Ebera ke ni Kuriiti. Ma e baireia Iehova bwa e na tataekinaki nakoia rongorongon te Tautaeka n Uea n oin aia taetae. Ti kakoauaa bukina teuana bwa a kukurei riki aomata n angiin te tai ni butimwaea te rongorongo ae raoiroi n oin aia taetae. Mangaia are ni boong aikai, mwiokoan te ekaretia n aono ake a kakaokoro iai aia taetae aomata, bwa a na kawariia aomata aika taetae n te taetae ae kabonganaaki n te ekaretia. (Te boki ae Baireaki Ibukini Karaoan Nanon Iehova, i. 107, bar. 2-3) A aki mwiokoaki n te aono teuana kurubu ibukin taetae tabeua, ma a uarongorongo nakoia aomata aika titeboo aia taetae ma ngaiia n te aono ae mena iai aia ekaretia ao ekaretia aika uakaan ma ngaia.
2. (a) Tera te mwakuri ae kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae, ao te tabo raa ae angaraoi iai karaoana? (b) A na kanga n ibuobuoki ekaretia nako ni mwakuria te aono ae a kakaokoro iai aia taetae aomata? (c) Tera ae ti riai ni karaoia ngkana ti kaitiboo ma te aomata ae kaokoro ana taetae, ae kaota te kan ongora?
2 Ngkana ko maeka n te aono ae kabonganaaki iai te taetae ae tii teuana, ko kona n uarongorongo man te auti teuana ma teuana. Ma e bae n iai te kaokoro ngkana ko maeka n te aono ae bubura ae kakaokoro iai aia taetae aomata. A kona naba n uarongorongo n te aono anne, ekaretia ake a kabonganai taetae tabeua. E ngae ngke a kona ekaretia tabeua ni katauraoa nakoim rongorongoia te koraki ake a kaitiboo ma ngaiia ake a taetae n oin am taetae, ma bon tabem ae kakawaki ma kaain am ekaretia ke am kurubu, karekeaia aomata aika kam kona n uarongorongo nakoia. (Nora te bwaoki ae “Buokiia Tabemwaang.”) Ngaia are ko kona n uataboa kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae, ike ko a titiraki iai aia tabo. E na kanga ni karaoaki anne?
3. Baikara babaire ake e kona ni karaoi te ekaretia ke te kurubu ibukini kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae, ao mwaitira te tai ae a kabanea n te mwakuri aei?
3 Bairean te Mwakuri ae Kakaaeaia Aomata Aika Kaokoro Aia Taetae: E bon nakon te ekaretia teuana ma teuana, mwaitin te tai ae e na kabanea n te mwakuri anne n te aono ae kakaokoro iai aia taetae aomata. N te katoto, mwaitira aomata n te aono teuana aika kabongana te taetae ae okoro? Iraman taan uarongorongo iai? Mwaitira ana atureti te ekaretia ke te kurubu? E aki riai te ekaretia ni kawari aono ni kabane ni kakaaeia iai aomata aika kaokoro aia taetae, ma e kona ni baireia bwa e na kaatuua ana mwakuri n ana aono ae maekanaki irouia aomata aika mwaiti ao n aono tabeua aika a aki rangi n raroa. Ma e ngae n anne, e rangi ni kakawaki te babaire ae nakoraoi ibukini kakaaeaia aomata aika mwaiti aika kaokoro aia taetae, n te aro are e kona iai n reke aia tai n taboa aran Iehova.—IRom 10:13, 14.
4. (a) E na kanga ni baireaki te mwakuri ae kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae? (b) Baikara aanga tabeua ibukini kakaaeaia aomata aika taetae n oin am taetae?
4 Ibukin totokoan te mangaongao n taabo ake a kaokoro iai aia taetae aomata, e riai te rabwata n unimwaane n aron te mataniwi ibukin te mwakuri, ni bairea ao n tararuaa te mwakuri anne. (1Kor. 9:26) A kona ni kairaki kurubu ibukin taetae tabeua, iroun te tari te mwaane ae tau n aron te unimwaane ke te tabonibai n te ekaretia ae rineaki iroun te rabwata n unimwaane n te ekaretia are e mena iai te kurubu anne. A bati ekaretia ao kurubu ake a kakaaeia moa aomata ake e kaokoro aia taetae, tao ni kabongana te boki n tareboon ke te Internet ni karekei iai araia naake a koreaki araia n oin aia taetae. E kona ngkanne ni karaoaki te kakaae rinanon te tareboon ke kawaraia aomata, ibukini kakaaean atureti ake a riai ni karinaki n te aono. Ngkana e manena karaoan anne, e kona te rabwata n unimwaane n te ekaretia are e mena iai te kurubu ni baireia bwa a na ibuobuoki n tabetai n te mwakuri anne ekaretia ni kabane n te aono anne.—Nora te bwaoki ae “Arom ni Kakaaeia Aomata Aika Taetae n Oin Am Taetae.”
5. (a) Baikara aanga tabeua ibukia taan uarongorongo aika karaoa te mwakuri ae kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae? (b) Tera ae ti kona n taekinna ngkana ti kakaaeia aomata aika kaokoro aia taetae?
5 N taai ake ti uataboa iai te mwakuri ae kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae, e riai n iai tiara ae teretere raoi n tatabemanira nako. Kioina ngkai te mwakuri aei bon iteran naba te mwakuri ni minita, ti riai ngkanne ni kunnikainira raoi n arora ngkana ti uataboa te mwakuri n uarongorongo. A bati aika kunea bwa karaoan aia kataneiai ibukin aia maroro, ao kabonganaan te taetae ae okoro n taini kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae, e buokiia ni kateimatoa ingaingan nanoia ao ni karikirakea rabakauia n te taetae anne. Ti riai n taua mwin te tai are ti kabanea ni kakaaeia iai aomata aika kaokoro aia taetae, ma tiaki te tai are ti kabanea ibukini kakaaean te mwabe ae e na karaoaki ao atureti. Ngkana ti kaitiboo ma te aomata ae okoro ana taetae, ti riai ni kakorakoraira n tibwaa te rongorongo ae raoiroi nakoina ao ni waekoa ni kaongoa te mataniwi ibukin te mwakuri ke temanna ae mwiokoaki irouna, bwa e aonga ni boou n taai nako te ribooti ibukin te aono. E riai ni karaoaki aei n aki ongeia bwa e kan ongora te aomata ke e aki. Ti riai n aki tabeitera ma ti riai n uataboi iteran nako te mwakuri ni minita, e ngae ngke e kakawaki naba te mwakuri ae kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae.—Nora te bwaoki ae “Te Bae Ko na Taekinna n te Mwakuri ae Kakaaeaia Aomata Aika Kaokoro Aia Taetae.”
6. Baikara kangaanga aika okoro ni kakaaeaia aomata aika bonotaninga?
6 Kakaaeaia Aomata Aika Bonotaninga: Iai kangaanga aika okoro ni kakaaeaia aomata aika bonotaninga, ao e kainnanoaki iai te kakorakora ae bati ao te botumwaaka. Ti aki kona ni kinaa te aomata ae bonotaninga ni korean arana, teiteina, ke kunnikaina. Irarikin anne, a kona kaain aia utu ao raoraoia bonotaninga aika rangi n tabeakinia, n tabwarabwara ni katauraoi rongorongo tabeua nakoia taan uarongorongo ake a titiraki ibukia bonotaninga. A kona naba n ibuobuoki aanga aika taekinaki imwina, ibukini kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae.
7. (a) Baikara baika ko kona n titiraki iai ni kakaaea ae bonotaninga n taabo ake a mwaiti iai auti? (b) Tera ae ti na karaoia bwa e aonga n aki raraoma iroura kaain te auti?
7 A a tia ekaretia ao kurubu aika kakabongana te taetae n te bai, n nora nakoraoin te titiraki n aono aika mwaiti iai auti ibukini kakaaeaia aomata aika bonotaninga. Ko kona ni kawara temanna kaain te aono anne ae e nonoriia kaain rarikina, raona ni mwakuri, ke raona n reirei aika kabongana te taetae n te bai. Tao iai kanikina ake e a tia n nori i rarikin te kawai, ae kaotaki iai nakoia kaain te aono bwa iai bonotaninga n te tabo anne. Ke tao iai ana koraki ae bonotaninga. Uringnga are a kona n namakina te raraoma aomata ngkana ko kawariia. Ma ko kona ni karaoa ae bati riki bwa e aonga n namakina te aki maaku kaain te auti, n arom ni kaota te iraorao nakoina ao am maroro ae kimototo, ae koaua ao e irianaki ma te karinerine. A a tia tabeman n nora raoiroin anne n aroia ni kaota te Baibara ke te DVD ibukin te taetae n te bai, ngkana a titirakinia kaain te auti bwa iai ae a kinaa ae bonotaninga ke akea. Imwina ao a taekinna ae a kan tibwaa te kantaninga man te Baibara nakoia bonotaninga. Ngkana e tabwarabwara ni kaekako kaain te auti, ko kona n anganna am atureti ke te beeba ni kakao ibukini bobotaki n te ekaretia bwa e na angan ana koraki ke raoraona ae bonotaninga.
8. E na kanga te ekaretia teuana ni buoka te ekaretia ae uakaan ma ngaia ae kakabongana te taetae n te bai?
8 Te bongina ke uabong n te ririki, ao e kona te ekaretia ae kakabongana te taetae n te bai ni kaoia kaain te ekaretia ae uakaan ma ngaia ae a kabongana te taetae ae kaokoro bwa e na buokiia ni kakaaeia aomata aika kabongana te taetae n te bai, ni kaawan aia aono ae bubura. A kona ni karinaki kaetieti ibukin te uarongorongo ao te kaotioti ae kaota aroni karaoan anne, n te botaki ibukin te uarongorongo ae kairaki n te ekaretia ae kakabongana te taetae n te bai. E kona temanna te tia uarongorongo n te ekaretia ae kakabongana te taetae n te bai, ni mwiokoaki ao n anganaki te mwabe ae e na karaoaki ibukini kakaaeaia aomata aika kabongana te taetae n te bai.
9. Ti na kanga ni kakaaeia aomata aika kabongana te taetae n te bai n taabo ake a bobotaki iai bonotaninga, a kaakibotu iai ao a kaea iai te reirei ae katauraoaki n aia tabo?
9 Ti kona naba ni kakaaeia aomata aika kabongana te taetae n te bai, n taabo ake a bobotaki iai bonotaninga, a kaakibotu iai ao a kaea iai te reirei ae katauraoaki n aia tabo. A riai taan uarongorongo ni bwaini kunnikaia aika itiaki ma n taraaraoi. E nakoraoi riki ngkana ti maroro ma temanna ke uoman aomata ake a mena ikanne, ao ni bwaina te wanawana n taetae n oneani mwin are ti na maroro ma aomata ni kabane n te tabo anne. Ngkana e nakoraoi te maroro, kam kona ngkanne n uaia ni korei ami atureti ao ami tareboon.
10. A na kanga taan uarongorongo ni kakaaeia bonotaninga n taabo ni bitineti?
10 Te anga riki teuana boni katauraoan te mwabe ae a mena iai taabo ni bitineti, ao kawaran te aono anne imwina n te tai ae angaraoi. A kona n reke taabo ni bwaa n te mwabe teuana. A kona naba mwaabe ake tabeua n reke iai taabo n uaati aika kabooaki, taabo n amwarake, auti n iruwa, ke aeka ni bitineti riki tabeua. Ngkana tii te aekakina taabo ni bitineti ni mwaabe nako, a kona taan uarongorongo ni kabongana aia aanga ibukini kawaraia aomata ae a taneiai ni kabongana, bwa a aonga ni mwaatai ma n rabakau. N te katoto, kioina ngkai a aki toki iruwa aika bonotaninga ni maeka n te auti n iruwa, ti kona ni kabwarabwaraa ara mwakuri n te aro ae kimototo nakon te tia butimwaeia aomata ao n anganna te DVD ae tauraoi, ao te beeba ni kakao ibukini bobotaki n te ekaretia bwa e na tiku n te auti n iruwa bwa a na anganaki iruwa aika bonotaninga. Ti kona n titiraki n taabo ni bitineti tabeua, bwa iai ke akea taani mwakuri ke aomata aika roko ni boobwai ake a kabongana te taetae n te bai. Ngkana iai n ara aono te reirei ibukia bonotaninga, ti kona n angania DVD tabeua bwa a na kabonganai.
11. Bukin tera bwa iteran te mwakuri ni minita ae kakawaki kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae?
11 Te Mwakuri ae Kakawaki: E kona ni kabaneaki te tai ae bati ni kakaaeaia kaain te auti ake a taetae n oin am taetae. Irarikin anne, ibukina bwa a kakaokoro aia reeti kaain aono tabeua ao a kona ni waekoa ni bitaki kaaina kioina ngkai a mwaing man te tabo teuana nakon te tabo teuana, n te aro are e a kona iai n aki boou n taai nako te ribooti ibukin te aono. Ma e ngae n anne, bon iteran te mwakuri ni minita ae kakawaki kakaaeaia aomata aika kaokoro aia taetae n aono aika e rikirake iai mwaitiia aomata. E aki inanonano Iehova are ngaia ae e mwiokoira bwa ti na uarongorongo. (Mwa. 10:34) “E kantaningaiia aeka n aomata nako bwa a na kamaiuaki, ma ni karekea te atatai ae eti ibukin te koaua.” (1Tim. 2:3, 4) Mangaia are ti bia aantaeka iroun Iehova ao ni bwaina te boonnano i marenara ni kakaaeia aomata man aeka n taetae nako ake ‘a raoiroi nanoia.’—Ruka 8:15.
[Te Bwaoki n te iteraniba 5]
Buokiia Tabemwaang
Ngkana e kainnanoa te ibuobuoki te ekaretia ke te kurubu teuana ibukini kakaaeaia aomata are e na uarongorongo nakoia aika kabongana te taetae n te ekaretia anne, e kona te mataniwi ibukin te mwakuri n reitaki ma unimwaane n ekaretia ake a kabonganai taetae tabeua ake e uakaan ma ngaia. E tamaroa riki ngkana e reitaki ma ekaretia aika a aki rangi n raroa ke a mwaiti iai aomata aika okoro aia taetae. A kona ngkanne ekaretia ake a kaongoaki anne, n tuangia taan uarongorongo bwa ngkana a kaitiboo ma aomata aika kabongana te taetae n te ekaretia are e bubutii te ibuobuoki, a riai ni korea ana tabo ao n angan te mataniwi ibukin te mwakuri bwa e na angan te ekaretia ke te kurubu anne. A kona mataniwi ibukin te mwakuri n ekaretia ake tabeua, ni bairea raoi karaoan aono ake a kakaokoro iai aia taetae aomata ao ni kairiia ake a kan ongora nakon te ekaretia ke te kurubu ae tau ibukia.
Ngkana a kaitiboo taan uarongorongo ma temanna ae kaokoro ana taetae ae kaota te kan ongora (ke ae bonotaninga), a riai ni waekoa ni kanoaa te booma ae Please Follow Up (S-43) ao n angan te tia koroboki n te ekaretia. Karaoan aei, e na moantaai n reke iai buokan ana onimaki te aomata ae kan ongora.—Nora te km 5/11 i. 3.
[Te Bwaoki n te iteraniba 6]
Arom ni Kakaaeia Aomata Aika Taetae n Oin Am Taetae
• Titirakinia tabemwaang n aron te aomata ae ko reirei ma ngaia n te Baibara, kaain ana utu, raom ni mwakuri ao a mwaiti riki.
• Kabongana te boki n tareboon ni kakaaei iai araia naake a koreaki araia n oin aia taetae. Ko kona n nori n te Internet ke n te kambwana n tareboon, aono ake a karinanaki iai araia aomata ma aia atureti.
• Taratara raoi ngkana ko titiraki n taabo ake a bubuokiia aomata nako, n aron taabo n tangoboki, aobitin te tautaeka, ao kauarinan n reirei.
• Karekei nuutibeeba aika ko kona n nori iai baika a na karaoaki irouia botannaomata, ae baireaki irouia te koraki aika kaokoro aia taetae.
• Kawari taabo ni boobwai ao bitineti ake a katauraoaki ibukia te koraki aika kaokoro aia taetae.
• Karekea te kariaia mairouia taan tararuai taabo ni bitineti, te kuura ae rietata, ke taabo n tataninga ibukini baao ni mwamwananga ike a bati iai aomata aika taetae n te taetae ae okoro, bwa ko na karekea iai nnen te taibora ibukini booki.
• Ngkana e kariaiakaki i aan Tuan te aba, ko kona ni kabooa te boki n tareboon ke te burokuraem n te kaombiuta are a kona ni kakaaeaki iai taabo ni kabane n te Internet.
[Te Bwaoki n te iteraniba 7]
Te Bae Ko na Taekinna n te Mwakuri ae Kakaaeaia Aomata Aika Kaokoro Aia Taetae
A kona n aki maakuko aomata aika ko kawariia, ngkana ko taetae n te aro n iraorao ae ringa te nano ao ni waekoa n taekina bukin rokom. E ibuobuoki n angiin te tai ngkana ko moantaai ni kaota te boki n oin aia taetae.
Imwini kamauran te aomata, ko kona ni kangai nakoina: “Ti kakaaeia aomata aika kabongana te taetae n ______ bwa ti kan tibwaa nakoia te kantaninga man te Baibara. Iai ae ko kinaa ae ti kona ni maroro ma ngaia?”
Ngkana ko kakaaeia aika bonotaninga, ko kona ni kangai: “Mauri. I kona ni kaota te bwai teuana nakoim? [Kabongana te video player ae uouotaki ao ni kaota nakoina te kibu teuana man Te Baibara ae Tabu—Te Rairai ae te Aonnaba ae Boou man te DVD.] Aei kibun te Baibara n te Taetae n te Bai ibukia kaain Amerika. Tiaki tii te Baibara ae iai iroura, ma a mwaiti iroura birim aika tauraoi n tibwaaki n aki kabooaki, ae a katauraoaki ibukini buokaia bonotaninga n aia onimaki. Iai ae ko kinaa ae bonotaninga ke e aki raoiroi ana kakauongo ae kabongana te taetae n te bai?” Ngkana e aki kona kaain te auti n uringa temanna ae bonotaninga, e raoiroi n angiin te tai ngkana ko taekin taabo ake e kona n noriia iai bonotaninga, tao n aron te tabo ni mwakuri, te reirei, ke kaain rarikina.