Aroni Kabonganaan te Boroutia ae Te Rongorongo ae Raoiroi Mairoun te Atua!
Te Boroutia ae Boou ae Katauraoaki Ibukini Buokara ni Manga Okiraia Aomata ao Moanakin te Reirei n te Baibara
1. Tera te boroutia are e otinako n te Bwabwaro ae “Kawakina Nanom!” are e katauraoaki ibukini buokara ni manga okiraia aomata ao moanakin te reirei n te Baibara?
1 N te Bwabwaro ae “Kawakina Nanom!” ao ti rangi ni kimwareirei ni karekea te boroutia ae boou ibukini buokara ni manga okiraia aomata, ao moanakin te reirei n te Baibara. Titeboo te boroutia ae Te Tangiria ma te boroutia ae Te Rongorongo ae Raoiroi Mairoun te Atua! are ai oneani mwina ngkai, bwa a mataata raoi reirei iai. Ti na buokaki iai ni kabongana n te aro ae uaana ni kairi reirei n te Baibara, n tei i matan te mataroa. Ma e ngae ngke e maroroakinaki n te boroutia ae Te Tangiria baika riai ibukia Kristian, ae e kona ni kangaanga karaoana irouia aika a tibwa reirei n te Baibara, ma te boroutia ae boou aei e boto i aon te rongorongo ae raoiroi man te Baibara.—Mwa. 15:35.
2. Tera bukini katauraoan te boroutia ae Te Rongorongo ae Raoiroi?
2 Bukin tera ngkai e katauraoaki te boroutia aei? A bubutii taari ni katobibia te aonnaba ibukin te bwai n reirei ae bebete ae kona ni katikii nanoia aomata nakon te koaua, ao ni kairiia nakon te boki ae Ana Reirei te Baibara ae ara bwai ni mwakuri ae ti kakabongana ibukin te reirei n te Baibara. A kukurei riki n reirei n te Baibara ni kabongana te boroutia, aomata aika a maaka buburan te boki ae Ana Reirei te Baibara. Irarikin anne, e bebete riki rairan te boroutia nakon taetae aika bati.
3. E kanga ni kaokoro te boroutia aei ma booki n reirei tabeua?
3 Aroni Katauraoana: A bati ara boki n reirei aika katauraoaki bwa e aonga ni warekia te aomata ao n ota raoi n te koaua, e ngae ngkana akea ae buokia. E kaokoro te boki aei, bwa e katauraoaki ibukini buokan te tia kaira te reirei n te Baibara bwa e na waakina te reirei. Mangaia are ngkana ko angan temanna te boroutia anne, e nakoraoi riki ngkana ko wareka ao ni maroroakina teuana ke uoua te barakirabe. A kimototo iai barakirabe, ngaia are ko kona n rinanoi ngkana ko tei i matan ana mataroa te aomata ke n ana titooa. Kioina ngkai e nakoraoi reirei 1 ni moanakin te reirei, ti kona ni moana ara reirei n teuana mai buakon reirei n te boroutia aei.
4. Ti kanga ni buokaki n te boroutia bwa ti na angareirei man te Baibara?
4 A kona n reke n taiani barakirabe kaekaan titiraki aika koreaki n angiin ara boki nako. Ma a kona n reke n te Baibara kaekaan titiraki aika n te boki aei. A tangiria angiia aomata n reirei man te Baibara nakon ae a na reirei man ara boki. Ngaia are a aki mwaneweaki kanoani kiibu ibukini kaekaan titiraki, ma a bon riai ni warekaki man te Baibara. A buokaki iai aomata aika reirei n te Baibara n ataia ae boni mairoun te Atua te baere a reiakinna.—Ita. 54:13.
5. Bukin tera bwa e kakawaki iroun te tia kaira te reirei bwa e na tauraoi raoi ni katoaa ana tai n angareirei?
5 A aki kabwarabwaraaki n te boroutia kanoani kiibu ni kabane. Bukin tera? E katauraoaki ibukini kaungaan te aomata ae reirei n te Baibara bwa e na tabeki titiraki, ao ni kariaia te tia kaira te reirei bwa e na kabongana rabakauna n angareirei. Ngaia are e kakawaki bwa ko na tauraoi raoi ni katoaa am tai n angareirei. Te kauring bwa ko na aki kabatiaa te taetaenikawai. Ti tangiria ni kabwarabwarai kiibu man te Baibara. Ma n angiin te tai, ti karaoa ae bati riki ngkana ti kaungaa te aomata ae ti reirei ma ngaia bwa e na kabwarabwaraa otana n te kibu. Ngkana ti kabonganai titiraki n te aro ae riai, ti kona ni buokia bwa e na ota raoi n nanon te kibu teuana ma teuana.—Mwa. 17:2.
6. Ti na kanga ni kabongana te boroutia aei: (a) ngkana a nanououa aomata ibukin te Atua ao te Baibara? (b) man te auti teuana ma teuana? (c) ni moana te reirei ngkana ti titirakinia aomata bwa a kan reirei n te Baibara? (d) ni manga okiraia aomata?
6 Ti kona n tibwaa nako te boroutia aei n te tai are ti kan tibwaia iai, n aroni booki tabeua ibukini kairan te reirei n te Baibara n aki ongea te boki ae tibwaaki n te namwakaina. A bati aika a na kukurei ni kabongana n titirakinia iai aomata bwa a kan reirei n te Baibara, ao ni moana aia reirei n te Baibara n tei i matan te mataroa. Irarikin anne, ngkana ti kabongana ni manga okiraia aomata ake a kaota te kan ongora n aron are e taekinaki n te bwabwaro, “e kona n rangi ni kakukurei manga okiraia aomata!”—Nori bwaoki n iteraniba 7-9.
7. Ko na kanga ni kaira te reirei n te Baibara ni kabongana te boroutia?
7 Aroni Kairan te Reirei: Ti kona ni moana te maroro ni wareki titiraki aika turu. Imwina, wareka te barakirabe ao te kibu ae manreireiti. Kabonganai titiraki n te aro ae riai ni buoka kaain te auti bwa e na ota n nanoni kiibu. Ma imwain ae ko nakon te titiraki are imwina, titirakina kaain te auti bwa e na kaekaa te titiraki are e turu ni kakoauaa raoi bwa e a ota. I nanon taai ake ko moan okiokira iai kaain te auti, e nakoraoi riki ngkana ko rinanoa te titiraki teuana ae turu. Imwin tabeua te tai, ti a kona ni kamaana riki ara tai n reirei ni kabanea kanoan te mwakoro anne.
8. Tera arora ae riai ngkana ti kaotii kiibu ao bukin tera?
8 Kiibu aika e koreaki iai te taeka ae “wareka” boni kiibu aika kaekaan te titiraki ae turu. Ngkana ko kaota te kibu ao kataia n aki taekina ae, “E koreia te abotoro Bauro” ke “Nora ae e taetae ni burabetinna Ieremia.” E kona n iangoia kaain te auti bwa ti wareki aia taeka aomata. E raoiroi riki taekinan ae, “E taekinaki n ana Taeka te Atua” ke “Nora ae e taetae ni burabetinaki n te Baibara.”
9. A riai ni bane ni warekaki kiibu aika a kaotaki, n tain te reirei n te Baibara?
9 Ti riai ni wareki kiibu ni kabane ke tii kiibu aika e koreaki iai te taeka ae “wareka”? E boto karaoan anne i aon aroaron te aomata are ti kawaria. A mwaneweaki kiibu ni kabane bwa e na kamatataaki man te Baibara te iango are e maroroakinaki. A reke ni kiibu akanne rongorongo aika manena ibukin te maroro. Ma n taai tabetai, ti kona n iangoia bwa ti na tii wareki kiibu aika e koreaki iai te taeka ae “wareka” ngkana e aki mwaawa ana tai te aomata ae ti reirei ma ngaia, akea nanona ni kan ongora, ke e babanga ni wareware.
10. N ningai te tai ae ti na bita iai ara boki n reirei nakon te boki ae Ana Reirei te Baibara?
10 Te Tai ae Ko na Bita Iai Am Boki n Reirei Nakon te Boki ae Ana Reirei te Baibara: Imwin te maroro n te tai ae maan ao n te tai are ti a katoatai iai ni kaira te reirei n te Baibara ma te aomata, ti a kona ni bita ara boki n reirei nakon te boki ae Ana Reirei te Baibara ke n reitaanako te reirei n te boroutia ae Te Rongorongo ae Raoiroi ni karokoa e bane. A kona taan uarongorongo ni bwaina te iangoraoi ni bairea te tai are a nang bita iai aia boki n reirei. Ngkana ti a bita ara boki n reirei nakon te boki ae Ana Reirei te Baibara, ti riai ni moanna mai moana? Akea te tua ibukin aei. A kakaokoro aroia aomata n tatabemania nako. Ma e ngae n anne, a na kakabwaiaaki angiia aomata ake ti reirei ma ngaiia ngkana a manga rinanoi n te boki ae Ana Reirei te Baibara, reirei ake ti reiakin nakoia n te boroutia.
11. Bukin tera bwa ti riai ni kabongana raoi te boroutia ae boou aei?
11 N te aonnaba ae karako iai te rongorongo ae raoiroi, ao iai mwiokoara ae okoro ae tataekinan te rongorongo ae rangi ni kakawaki bwa e a tautaeka ngkai ana Tautaeka n Uea te Atua, ao e a kaan te tai ae e nang karokoa iai te waaki ae boou i aon te aba ae e na mena iai te raoiroi! (Mat. 24:14; 2 Bet. 3:13) Ti aki nanououa bwa a na taekin naba taeka aika a kairaki koreaia aikai, aomata aika bati ake a ongoraea te rongorongo aei: “Ai tamaroa ra i aoni maunga waen are ua rongorongo aika raraoi, are kaongoraea te aba n te raoi, are uarongorongoi baika raraoi, are tataekina te maiu; are kangai nakon Tion, ‘E Uea Atuam!’” (Ita. 52:7, BG) Ti bia kabongana te boroutia ae boou aei n tataekina te rongorongo ae raoiroi mairoun te Atua, nakoia kaain ara aono ake a taka ni kaineti ma aia onimaki!
[Te Bwaoki n te iteraniba 7]
N Taabo Ake A Mena Iai Aomata Aika Nanououa Ibukin te Atua ao te Baibara:
● N taabo tabeua, ao a kunea taan uarongorongo bwa te taeka ae “te Atua” ao “te Baibara” bon aia aanga aomata n totokoa te maroro. Ibukin anne, ngkana ko moani kawariia kaain am aono ao e nakoraoi riki maroroakinan te bwai ae a tabeaianga iai, n aroni kainnanoan te tautaeka ae raoiroi, te tabo ae a na karekea iai te ibuobuoki ae manena ibukin aia utu, ao baika a na riki n taai aika imwaia. Imwin ara maroro ae bati ma ngaiia, tao ti kona ni kaota te boroutia ae Te Rongorongo ae Raoiroi n rinanoa iai arora ni kakoauaa ae bon iai te Atua, ao bukina ngkai e kona n onimakinaki te Baibara.
[Te Bwaoki n te iteraniba 8]
Man te Auti Teuana ma Teuana:
● “I kukurei ni kawariko ni kaota nakoim te anga ae bebete ibukin ataakin ana kantaninga te Atua ibukin te botannaomata n taai aika imwaira. Ko a tia n iaiangoia bwa e kona te Atua ni kabebeteira man rawawatara? [Kariaia te kaeka.] E kaotaki n te boroutia aei kibun te Baibara ibukini kaekaan te titiraki anne. [Anganna te boroutia ao wareka te moani barakirabe n reirei 1, n ikotaki ma Ieremia 29:11.] Ko kakoauaa n te kibu aei bwa e tangirira te Atua bwa ti na karekea te maiu ae kakukurei n taai aika a na roko? [Kariaia te kaeka.] N na katuka te boroutia aei iroum ngkana ko tangiria. N rokou are imwina, ti na rinanoni barakirabe uoua n nora ana kaeka te Baibara nakon te titiraki aei, ‘E na kanga te Atua ni kabebeteia botannaomata mani baika a karika rawawataia?’” Ngkana e mwaawa ana tai kaain te auti n am moantai ni kawaria, ko kona ni wareka ao ni maroroakina barakirabe uoua ao kibun te Baibara aika tenua. Bairea am tai ni manga okiria ni maroroakina te kauoua n titiraki n te reirei anne.
● “A bati aomata aika a kan tatataro, riki ngkana iai aia kangaanga. Ko tatataro n taai tabetai? [Kariaia te kaeka.] Ko iangoia bwa e ongoraei tataro ni kabane te Atua, ke ko iangoia bwa e aki kukurei n ongoraei tataro tabeua? [Kariaia te kaeka.] Iai au boroutia aei ae kaota aroni kakaaeani kaekaan titiraki akanne man te Baibara. [Anganna te boroutia ao rinanoa ma ngaia te moani barakirabe n reirei 12, ao kiibu aika e koreaki iai te taeka ae “wareka.”] E aki ngkanne kamimi ngkai e tauraoi te Atua n ongoraei ara tataro? Ma ngkana ti kani karekea kakabwaiaara rinanon te tataro, ti riai ni kinaa raoi te Atua. [Rairia nakon reirei 2 ao taekin atun reirei nakoina.] I kona n anganiko te boroutia aei ngkana ko kani wareware iai, ao n te tai teuana, ti kona ni wareki man te Baibara kaekaan titiraki aika kakaongora aikai.”
● “I kawariko ngkai bwa a bati aika a raraomaeakini baika a na riki nakon taai aika imwaia. Ko a tia n iaiangoia bwa a na nakoraoi baika riiriki n te aonnaba aei? [Kariaia te kaeka.] A bati aomata aika a kubanako n ataakin ae iai n te Baibara te rongorongo ae raoiroi, ae ti kona ni karekea iai te kantaninga. Aikai titiraki tabeua aika a kaekaaki man te Baibara.” Anganna te boroutia ao kariaia bwa e na rinea te titiraki ae anaaki riki iai nanona, mai buakon titiraki aika mena i akun te boroutia. Imwina ao rairia nakon te reirei ae anaaki riki iai nanona ao maroroakinna ma ngaia. Bairea manga okirana ao rinanoa te titiraki are imwina n te reirei anne.
[Te Bwaoki n te iteraniba 9]
Titirakinia Aomata Bwa A Kan Reirei n te Baibara:
● “I kani maroro ma ngkoe teutana ni kaineti ma te waaki n angareirei ae boou man te Baibara. Iai 15 reirei n te boroutia aei aika a kaotaki iai kibun te Baibara ibukini kaekaan titiraki aika kakawaki. [Kaota nakoina moan ao akun te boroutia.] Ko a tia ni kataia n ota ni kanoan te Baibara? [Kariaia te kaeka.] N na kaota nakoim aroni bebeten reirei aika mena i nanona. [Rinanoa te moani barakirabe n titiraki 3, reirei 3, ao wareka Te Kaotioti 21:4, 5. Ngkana e angaraoi, rinanoa te barakirabe are imwina ao kiibu aika e koreaki iai te taeka ae “wareka.”] N na katuka te boroutia aei ngkana ko kukurei. Ti kaungako bwa ko na kataa te reirei n te Baibara, n te taina. Ko kona n reitaanako am reirei ngkana ko tangiria. N rokou are imwina, ti na rinanoa te moan reirei. Noria bwa tii teuana te iteraniba abwakin te reirei.”
[Te Bwaoki n te iteraniba 9]
Kaota Nakoina te Boroutia ni Manga Okim:
● Ngkana ko a manga okira temanna ae kaota te kan ongora, ko kona ni kangai: “I kukurei ni manga kaitiboo ma ngkoe. I uota te boroutia aei ae kaota te kaeka man te Baibara nakon titiraki aika bati aika kakaongora. [Anganna te boroutia ao kariaia bwa e na nora akuna.] Tera te reirei mai buakon aikai ae anaaki riki iai nanom? [Kariaia te kaeka. Rairia nakon te reirei are e rineia.] N na kaota nakoim aroni kabonganaan te boroutia aei ni kakaaea te kaeka man te Baibara.” Karaoa te reirei ni maroroakina teuana te barakirabe ke uoua ao kiibu aika e koreaki iai te taeka ae “wareka.” Ko a moana ngkanne te reirei n te Baibara! Katuka te boroutia irouni kaain te auti ao bairea manga okirana. Ngkana e a bane n rinanoaki te reirei are kam rinanona, ko kona ni maroroakina te reirei riki teuana are e rineia kaain te auti ke moanna mai moan te boroutia.