E Eti ao E Kairua: Te Baibara—Te Bwai ni Kairiri ae Kona n Onimakinaki

Ti aki kona ni koaua raoi bwa ara motinnano ibukin te aroaro ni maiu ae riai, e na nakoraoi mwina ngkana ti kabotoi tii i aon arora n iango ke aroia tabemwaang n iango. E kaotaki bukina n te Baibara, ma e kaota naba ae bati irarikin anne. Iai i nanona te kairiri ae kona n onimakinaki ibukin te aroaro ni maiu ae riai —ae boni kiingin te maiu ae kakukurei ma n uaana.

TE KAIRIRI AE TI KAINNANOIA

N te Baibara ao e kabwarabwaraa Iehovaa ae te Atua bwa a riai aomata ni kawaria ibukini karekean te kairiri, ao a aki riai ni kairiia ke ni karaoi bwaai i bon irouia. (Ieremia 10:23) Anne bukina ngke E katauraoa te kaetieti n te Baibara ibukin te aroaro ni maiu ae riai. E tangiriia utu nako ao e aki tangiria bwa ti na karaoi motinnano aika aki raraoi, ake ti na kona ni maraki iai ao e na kangaanga naba iai aroni maiura. (Te Tua-Kaua 5:29; 1 Ioane 4:8) Irarikin anne, ngkai bon ara tia Karikiriki, iai wanawanana ao rabakauna ae ti kainnanoia bwa ti na karekea mai iai te taeka n reirei, ae te kabanea n tamaroa ibukin te aroaro ni maiu ae riai. (Taian Areru 100:3; 104:24) Ma e aki kairoroia aomata te Atua bwa a na maiuakin ana kaetieti.

E angan Atam ae te moani mwaane, ao Ewa ae te moan aine Iehova, bwaai ni kabane ake a kainnanoi bwa a aonga ni kukurei ni koaua. (Karikani Bwaai 1:28, 29; 2:8, 15) E angania naba kaetieti aika bebete ake e kantaningaia bwa a na ongeaba iai. Ma e ngae n anne, e boni kariaia bwa a na rineia i bon irouia bwa a na irii kaetieti akanne ke a na aki. (Karikani Bwaai 2:9, 16, 17) E kananokawaki bwa a rineia Atam ao Ewa bwa a na maiuakin oin aia kaetieti ao tiaki ana kaetieti te Atua. (Karikani Bwaai 3:6) Tera mwina? E raoiroi ngkanne irouia utu nako bwa a na baireia i bon irouia bwa e nga ae eti ao ae kairua? E aki. E kakoauaaki i nanon ririki aika bati bwa ti aki kona ni karekea te rau ma te kukurei ae teimatoa, ngkana ti aki maiuakin ana kaetieti te Atua.—Te Minita 8:9.

E katauraoa kairara te Baibara ae ti kainnanoia bwa ti aonga ni karaoi ara motinnano ma te wanawana ibukin te aroaro ni maiu ae riai, n aki ongeia bwa kaain ia ngaira. (2 Timoteo 3:16, 17; nora te bwaoki ae “Te Boki Ibukia Aomata Nako.”) Iangoa aron te Baibara ni karaoa aio.

Reiakinna riki bwa e aera ngkai e riai n aranaki te Baibara bwa “ana taeka te Atua.”—1 I-Tetaronike 2:13. Mataku n te taamnei ae Antai ae Korea te Baibara? n jw.org.

BUKINA NGKAI A KATINANIKUA TE BAIBARA TABEMAN

A taku tabeman bwa e aki kona n riki te Baibara bwa te bwai ni kairiri ae raoiroi ibukin te aroaro ni maiu ae riai. A kona n tabeki taeka n totoko n aron aikai.

Te Totoko: “A kauntaba rongorongo ake n te Baibara.”

Te Koaua: Rongorongo tabeua ake iai ake a taraa ni kauntaba, a kona n aki kauntaba ngkana e rinanoaki raoi oin te rongorongo are iai, n ikotaki ma koaua ao katein rimoa, ana iango te tia koreia, ao bwaai riki tabeua.

Ibukin noran tabeua katoto iai, wareka te kaongora ae “Are There Contradictions in the Bible?” n jw.org.

Te Totoko: “Aomata ake a taku bwa a irii ana kaetieti te Baibara, a boni karaoi mwakuri aika bubuaka, ngaia are e bae n ae tiaki te bwai ni kairiri ae raoiroi ibukin te aroaro ni maiu ae riai.”

Te Koaua: E aki riai ni bukinaki te Baibara ibukin aroaroia ae aki raoiroi naake a aki maiuakin reirei ake iai. E a kaman taekinaki iai bwa a bati aomata—n ikotaki ma taani kairiri n te Aro—ae a na taku bwa a irii ana kaetieti te Baibara, ma a boni karaoa te bwai ae kauntaba ma are e taekinaki iai. E taekinaki naba iai bwa ibukin anne, ao e na “taetae ni kabuakakaaki” ana reirei te Baibara.—2 Betero 2:1, 2.

Ibukin te katoto teuana ni kaineti ma aroia taani kairiri n te Aro, n aki ira ana reirei te Baibara, wareka te kaongora ae “Is Religion Just Another Big Business?” n jw.org.

Te Totoko: “Te Baibara e kaungaa tiriburean aia iango tabemwaang.”

Te Koaua: E kaungaia aomata te Baibara bwa a na tabeakinia aomata ma te karinerine. E bon aki boutokaa. . .

iaiangoan ae e kakannato riki temanna i aoia ake tabemwaang.—I-Biribi 2:3.
aroia tabemwaang n aki karineia aomata aika kaokoro aia kaetieti ke aia koaua. —1 Betero 2:17.
aroia tabemwaang ni kairoroiia aomata bwa a na butimwaea aia iango.—Mataio 10:14.

E kaotaki n te Baibara bwa e aki toki te Atua n akoia aomata ao ni kaetitaeka n te aro ae riai, ao E tangirira bwa ti na karaoa naba anne.—I-Rom 9:14.

Ibukin rongorongona riki, wareka te kaongora ae “Tolerance—How the Bible Can Help” n jw.org.

ARON TE BAIBARA NI KAOTA ANA KAIRIRI TE ATUA

Te Baibara bon te boki ae iai i nanona rongorongo aika koaua, ni kaineti ma aron Iehova n irekereke ma aomata. Ti buokaki n rongorongo ake iai bwa ti na ataa ana iango te Atua ni kaineti ma ae eti ao ae kairua, ao ae uaana ao ae karuanikai. (Taian Areru 19:7, 11) Reireiara ake ti karekei mai iai, a koaua n taai nako ao a na buokira bwa ti na karaoi motinnano ma te wanawana ibukin te aroaro ni maiu ae riai.

N te katoto, iangoa te taeka n reirei ae kangai n Taeka N Rabakau 13:20: “Ane e nakonako ma akana wanawana ao e na wanawana, ma e na rotakibuaka ane e irekereke ma akana nanobaba.” E kaineti te boto n reirei anne ma taai aikai, n aron naba taai aika nako. A rangi ni bati n te Baibara booto n reirei aika ibuobuoki ao ni manena.—Nora te bwaoki ae “Te Wanawana Man te Baibara ae Koaua n Taai Nako.”

Ma ko kona n iango ni kangai, ‘N na kangaa ni koaua raoi bwa te kairiri n te Baibara ibukin te aroaro ni maiu ae riai, e nakoraoi naba ngkai?’ E na rinanoaki n te kaongora ae imwina, katoto tabeua aika bon riki.

a Iehova bon aran te Atua.—Taian Areru 83:18.

TE WANAWANA MAN TE BAIBARA AE KOAUA N TAAI NAKO

E ngae ngke e tia te boki ae te Baibara e kaania 2,000 te ririki n nako, ma e bon teimatoa naba ni bongana ni karokoa ngkai. A bon aki naba bitaki anuaia aomata—ti teimatoa naba ngkai n ukera te maiu ae uaana ao ni kakukurei. (Te Minita 1:9) E kona te wanawana man te Baibara ae koaua n taai nako ni buokira n roko n te tia anne.

Bwabwainan te Koaua

“Ti kani bwabwaina te koaua ni bwaai ni kabane.”—Ebera 13:18.
“Ke e tai manga iraa te tia iraa, ma ke e mwakuri korakora ni karaoa te mwakuri ae raoiroi ni baina.”—I-Ebeto 4:28.

Te Reitaki ma Aomata

“Ke e tai ukera oini kabwaiana temanna ma temanna, ma e na ukera ae e na kabwaia iai raona.”—1 I-Korinto 10:24.
“Teimatoa n taotaon nanomi i marenami ao tauraoi n ikabwarabure.”—I-Korote 3:13.

Karaoani Motinnano

“E kakoauai taeka nako te aomata ae nanoroo, ma e iaiangoa raoi nakonakona te aomata ae ataibwai.”—Taeka N Rabakau 14:15.
“E nora te kabuanibwai ane e ataibwai ao e karabaa, ma e teimatoa ane e roo nanona ni waaki nako iai ao e rotakibuaka ni mwina.”—Taeka N Rabakau 22:3.