Maare Aika Karineaki Iroun Te Atua Ao Aomata
“E karaoaki te mare i Kana . . . E kaoaki naba Iesu ma uake ana reirei nakon te mare anne.”—IOANE 2:1, 2, BK.
1. Tera ae kateretereaki n rongongon Iesu ngke e kaea te mare i Kana?
A ATAA kakukurein te mare ae karineaki ibuakoia ana aomata te Atua, Iesu ma tinana ao taan rimwina tabeman. E rianako teuana te mare, ngke e karaoa ana moani kakai Kristo are e koreaki taekana, ao e a kauataoaki iai te kukurei n te botaki anne. (Ioane 2:1-11) Tao ko a bae n tia n irii ao n nori raoiroin aia mare Kristian, aika kani beku iroun Iehova ao n riki naba bwa taanga ni mare aika kukukurei. Ke tao ko ingainga ni kani karaoa am mare ae aron aei ke ni buoka raoraom ni kanakoraoa ana mare. Tera ae kona ni karaoaki bwa e aonga n nakoraoi te mare?
2. Baikara rongorongo ni kaineti ma maare aika mena n te Baibara?
2 A ataia Kristian bwa e rangi n ibuobuoki nakoia aomata aika a babairea aron aia mare, reirei n ibuobuoki ake n Ana Taeka te Atua ae kairaki koreana irouna. (2 Timoteo 3:16, 17) Ma ni koauana, tiaki nanona bwa e karauaki raoi ni karinanaki n te Baibara, baika riai ni karaoaki n te mare ni Kristian. E riai aei, ibukina bwa a kaokoro katei ao baika tangiraki i aan te tua n taabo nako ao n taai tabeua. N te katoto, akea te taromauri n te mare i aon Iteraera rimoa. N te bongi ni mare, ao e a tii kairaki naba te aine iroun te mwaane nakon ana auti ke ana auti tamana, ao e a tia naba iai te mare. (Karikani Bwaai 24:67; Itaia 61:10; Mataio 1:24) Karaoan aei i mataia aomata ni kabane e a riki bwa kamatoan te mare, e ngae ngke akea te taromauri n aron ae e kaakaraoaki ni boong aikai.
3. Tera te botaki are e buoka kanakoraoana Iesu i Kana?
3 A ataia I-Iteraera bwa karaoan anne irouia boni karaoan te mare. Imwina, a kona naba ni botaki n amwarake n aron ae taekinaki n Ioane 2:1. A mwaiti rairai n te Baibara aika raira te kibu anne n aron aei: “Iai te mare i Kana.” Ma e rairaki nakon nanona raoi n te taetae are e moani koreaki iai te Baibara ae te “botaki n amwarake” ke te “te baka ni mare.”a (Mataio 22:2-10; 25:10; Ruka 14:8) E kateretereaki n te rongorongo bwa e ira te mare Iesu ao e a karakaa riki kakukurein te baka n amwarake ae reitaki ma te mare. Ma te reirei ae kakawaki mai iai, bwa e rangi ni kaokoro aron te mare n taai akekei, ma ae e taabangaki kakaraoana ngkai.
4. Aekara aaro ni mare aika a a tia n rineia Kristian, ao bukin tera?
4 Ni boong aikai, ao n aaba aika bati, a riai Kristian ake a kani mare n reke irouia baika a tangiraki i aan te tua ni mare. N te tai are a reke iai baikai, a a kona ngkanne ni mare n te aro ae eti i aan te tua. E kona ni karaoaki te mare ae uarereke ma ni bebete, n aron are e a karaoaki naba iroun te tia moti ke te aomata ae taua taekan te kaawa anne, ke te mitinare ke te aomata ae e a tia n rineaki bwa te tia mare n te aba anne. Tabeman, a rineia bwa a na mare n te aro aei, ike a a kaoia iai aia utu ke raoraoia ni Kristian aika tii tabeman bwa a na roko ni kakoauaa ke n uataboa kukureia n te tai ae kakawaki aei. (Ieremia 33:11; Ioane 3:29) Tabeman Kristian, a kona ni baireia bwa a na aki karaoa aia baka ni mare ae bubura ke te botaki ae na kainnanoa te babaire ao te kabane mwane ae bati. A kona ni baireia bwa n onean mwin aei, a na tii amwarake ma raoraoia aika tabeman. N aki ongeia bwa tera ae ti tangiria ni kaineti ma aei, ma ti riai n ataia bwa e kona ni kaokoro ara iango ma aia iango Kristian aika ikawai n te onimaki.—I-Rom 14:3, 4.
5. Bukin tera ngkai a mwaiti Kristian aika tangiria bwa e na karaoaki te kabwarabwara n aia mare, ao tera kanoan te kabwarabwara aei?
5 Angiia taanga ni Kristian, a tangiria bwa e na karaoaki te kabwarabwara ae boto man te Baibara n aia tai ni mare.b A a ataia bwa e moani karaoa te mare Iehova ao e a tia ni katauraoi reirei aika manena ibukini kanakoraoan te mare n ana Taeka ao aroni karekean te kakukurei. (Karikani Bwaai 2:22-24; Mareko 10:6-9; I-Ebeto 5:22-33) Ao angiia taanga ni mare, a tangiriia raoraoia ni Kristian ao aia utu bwa a na uataboa te kukurei n aia bong aei. Ma tera arora ae riai ni kaineti ma kakaokoroni baika a kainnanoaki i aan te tua, aroni waakinana, ao katei aika bwainaki n taabo aika kakaokoro? E na maroroakinaki n te kaongora aei aaro aika karaoaki n taabo tabeua. Tabeua, a kona n rangi ni kaokoro ma ae ko ataia ke ae e kakaraoaki n am tabo. Ma ko kona n nori tabeua booto n reirei aika taabangaki ke aaro tabeua aika kakawaki irouia ana toro te Atua.
Te Mare ae Karineaki Bon te Mare ae Eti i Aan te Tua
6, 7. E aera ngkai ti riai ni mutiakin aia tua tautaeka ibukin te mare, ao ti na kanga ni kaotiota aei?
6 E ngae ngke e moani karika te mare Iehova, ma iai naba aia tua tautaeka ibukia te koraki ake a nangi mare. E bon riai aei. E taku Iesu: “Angani Kaitara akana ana bwai Kaitara, ao angan te Atua akana ana bwai te Atua.” (Mareko 12:17) N aron anne, e tua ae kangai te abotoro Bauro: “Ke a ongeaba aomata ni kabaneia irouia ake a tau-taeka i aoia, ba akea ae tau-taeka ba ti mairoun te Atua; ao ake a tau-taeka ngkai ao a kateaki iroun te Atua.”—I-Rom 13:1; Tito 3:1.
7 N angiin aaba, ao e baireaki iroun Kaitara are e tei ibukin te tautaeka, bwa antai ake a tau ibukin te mare. Mangaia are ngkana iai uoman Kristian aika a a inaaomata ni mare ni kaineti ma ana reirei te Baibara, a bon riai naba n ongeaba i aan tuan te mare n aia tabo. E kona n irekereke iai karekean te beeba ni kariaia ibukin te mare, kawaran te aomata are e a tia n anganaki te mwiokoaki ibukini karaoan te mare man te tautaeka, ao tao korean mwin te mare n te boki. Ngke e anga ana moti Kaitara Aukutito bwa a na “koreaki araia” aomata ni kabane, a ongeaba naba Maria ao Ioteba ao a mwananga nako Betereem ibukini ‘korean araia.’—Ruka 2:1-5.
8. Tera ae a mwiokoaki iai taanga ni mare, ao tera ae a kakaraoia Ana Tia Kakoaua Iehova ibukin kaotiotan anne?
8 Ngkana a mare Kristian aika uoman n te aro ae eti i aan te tua ma ni kinaaki, mwiokoaia ngkanne i matan te Atua, bwa a a tia n riki bwa buu ni mare. Ma a aki kataboroa aia mare Ana Tia Kakoaua Iehova, ao a aki naba kabooua aia berita ni mare, tao n aia tai ni kauringa aia ka-25 ke aia ka 50-n ririki ni mare. (Mataio 5:37) (A kaakea bongan maare aika a kariaiakaki i aan te tua, Aaro tabeua kioina ngkai a taku bwa tiaki te oi ni mare ngkana e aki karaoaki iroun te mitinare ke mataniwin te aro.) N aaba aika mwaiti, e a anganaki te minita ibukia Ana Tia Kakoaua Iehova te mwaaka ni karaoa te mare man te tautaeka. Ngkana e kona ni karaoaki anne, e na boni bae ni kani karaoa anne teuanne n ikotaki naba ma te kabwarabwara ibukin te mare n te Tabo n Taromauri. Anne te tabo are e waakinaki iai taromaurian te Atua ae koaua ao te tabo ae raoiroi ibukin te kabwarabwara n te mare, are e moan riki mairoun Iehova ae te Atua.
9. (a) N iangoan te mare n te tua, tera ae a kona n rineia taanga ni mare aika Kristian bwa a na karaoia? (b) A na kanga n irekereke unimwaane n te babaire ibukin te mare?
9 N aaba tabeua, ao a tangiraki taanga akanne bwa a na mare n aobitin te tautaeka, tao n aron mwaneaban te kaawa, ke i matan are e a tia ni mwiokoaki iroun te tautaeka. A mwaiti Kristian aika motinnanoia aika bwa a na taorimwin anne n te kabwarabwara ibukin te mare n te Tabo n Taromauri n te bong naba anne ke n te bong are imwina. (E na aki rangi ni maranga nako te tai are a mare iai n te tua ma karaoan te kabwarabwara i aon te Baibara, ibukina bwa a a bon tia ni mareaki n te aro ae kariaiakaki i matan te Atua, aomata, ao te ekaretia ni Kristian.) Ngkana iai taanga aika iangoia bwa a na mare n te tua ao a tangira naba karaoan te kabwarabwara n te Tabo n Taromauri teuana, a riai ni kamani bubutii te kariaia mairouia unimwaane ake kaain te Komete Ibukin te Mwakuri n te Ekaretia i mwain te tai anne. Irarikin kakoauaan ae taanga aikai a raraoi aroaroia, a na taraia raoi mataniwi bwa e na aki kauntaba tain te mare anne ma botaki ao waaki aika kaakaraoaki n te Tabo n Taromauri. (1 I-Korinto 14:33, 40) A na iangoa naba te katauraoi ae a tangiria taani mare n te Tabo n Taromauri ao ni baireia naba bwa e na katanoataki ke e na aki.
10. Tera aron rotakin te kabwarabwara n tain te mare, ngkana e riai ni karaoaki te mare n te tua?
10 E na taraia te unimwaane are e karaoa te kabwarabwara n te mare bwa e na boto i aon te tatangira, e na karikirakea te onimaki, ao e na karinerine. Ngkana a a tia ni mare taanga akanne n te tua, e riai naba bwa e na kamataataa te unimwaane anne bwa a mareaki ni kaineti ma ana tua Kaitara. Ngkana a aki kabaea aia berita ni mare i marenaia ni mareia n te tua, a kona taanga akanne ni karaoia n tain te kabwarabwara.c Ngkana a kabaea aia berita ni mare n te mare n te tua, ma tao a boni kani manga taekinna taanga akanne i matan Iehova ao te ekaretia, a kona ni karaoia, ma a na kaotia ae a a kaman tia n riki n “ti te irikona.”—Mataio 19:6; 22:21.
11. A kanga ni mareaki taanga n taabo tabeua, ao tera aron rotakin te kabwarabwara n te mare iai?
11 N taabo tabeua, akea iai kainnanoan mareakia taani mare i aan te tua ke tao i matan temanna ae mwiokoaki man te tautaeka. A a mareaki naba ngkana a anga aia beeba ni mare ae a a tia n tiainaia nakon te aobitia n te tautaeka. Imwina, ao e a koreaki mwina n te boki. Man aei, ao a a tia iai ni mare taanga akanne, ao te bong are n aia beeba ni mare ai bon aia tai naba ni mare. N aron ae taekinaki mai eta, a kona naba taanga aika mareaki n aron aei, n taorimwin korean araia ni bokin te tautaeka n te kabwarabwara ae boto i aon te Baibara n te Tabo n Taromauri n te tai ae waekoa. E riai te tari te mwaane ae e a ikawai n te onimaki ae rineaki bwa e na karaoa te kabwarabwara, ni kaongoia ni kabane ake a roko, ae a mareaki te taanga aei ngkai n taorimwin are a tibwa tia ni koreaki araia n te tua. E kona ni karaoaki te berita ni kaineti ma are e kabwarabwaraki ni barakirabe 10 ao n te kabwarabwara are mai nano. A na uaia ni kukurei ake a roko n te Tabo n Taromauri ma taanga ni mare ao ni kakabwaiaki naba man te reirei are e anaaki man Ana Taeka te Atua.—Ana Anene Toromon 3:11.
Te Katei ao te Mare n te Tua
12. Tera te mare n te katei, ao tera ae kona ni karaoaki imwina, ae iai riaina?
12 N aaba tabeua, a kabaeaki taanga n te mare ae aranaki bwa te mare n te katei (ke n te baronga). E aki nanonaki n aei bwa te tekateka n akea te mare, e ngae naba ngke iai katauan anne i aan te tua ma e aki kinaaki bwa te mare ni koaua. d Te mare n te katei ae ti taekinna, bon te mare ni kaineti ma te katei ae kinaaki n te aba ke n te baronga teuana. E kona n irekereke n aei kabwakaan ao kariaiakan boon te buu te aine, ike a a tia naba iai ni mare taanga n te aro ae eti i aan te tua ao te Baibara. E taraa te aeka ni mare n te katei aei te tautaeka bwa te mare ni koaua ae eti i aan te tua, are a kabaeaki taanga iai. Imwin anne, e a kona ngkanne ni koreaki mwina n te boki ao ni karaoan aei, a a kona n anganaki aia beeba ni mare man te tautaeka. E kona n riki tauan mwina n te tua bwa kamanoan te taanga anne ke tao te buu te aine, ngkana e mate buuna n taai aika a na roko ao natina akana a na manga riki. E na kaumakia ni kabane ake a mare n te katei aei te ekaretia bwa a na tauaki mwiia n te tautaeka n te tai ae waekoa. E kakaongora bwa e taraa n ae n te Tua Rinanon Mote, ao a tatauaki mwin maare ao buung n te boki teuana.—Mataio 1:1-16.
13. Imwin te mare n te katei, tera ngkanne ae riai ibukin te kabwarabwara n te mare?
13 Taanga ake a katiteuanaki n te mare n te katei ae kinaaki n te tautaeka, a a riki bwa buu ni mare. N aron ae taekinaki mai eta, a kona Kristian aika mare n te aro aei, ni bubutii bwa e na karaoaki te kabwarabwara ibukin te mare ma te berita ni mare naba n te Tabo n Taromauri. Ngkana ngaia aei ae karaoaki, e riai n taekinna te tia kaira te kabwarabwara bwa a a tia ni mareaki nakanne n aron ae boraoi ma ana tua Kaitara. Tii teuana te kabwarabwara ae na karaoaki. Bon tii teuana te mare ae karaoaki, ae te mare n te katei ae kinaaki n te tautaeka, ao tii teuana te kabwarabwara ae na karaoaki. E boutokaki karinean te mare ni Kristian ngkana a uaia ni karaoaki baika uoua aikai n te tai ae waekoa, ke ae raoiroi riki, n tii te bongina.
14. Tera ae kona ni karaoia te Kristian, ngkana e kaai ni kariaiakaki te mare n te tua ao te mare n te katei?
14 N aaba tabeua ake e kinaaki iai te mare n te katei bwa e eti i aan te tua, iai naba babaire riki tabeua ibukin te mare n te tua. E wawaakinaki te mare n te tua i matan te aomata are e a tia ni kariaiakaki man te tautaeka bwa e na karaoia, ao e kona ni kaai ni karaoaki iai kabaean te berita ni mare ao tiainakina n te boki. A kona Kristian tabeman n rinea te mare n te tua nakon are e kaineti ma te katei. Akea riaina i aan te tua bwa a na uaia ni karaoaki aaro aikai, kioina ngkai a kaai n eti i aan te tua. Baika taekinaki ni barakirabe 9 ao 10 ibukin te kabwarabwara n te mare, a kaineti naba ma te aeka ni mare aei. Te bwai ae kakawaki iai, bwa a a tia ni mareaki taanga n te aro ae karineaki i matan te Atua ao aomata.—Ruka 20:25; 1 Betero 2:13, 14.
Kateimatoaa Karinean te Mare
15, 16. E na kanga ni kairekerekeaki te karinerine ma te mare?
15 Ngkana e riki te kangaanga n ana mare uean Botia, e anga ana reirei te mataniwi n angareirei ae Memukan ae e kona ni karekea uaana ae raoiroi. E taku bwa ‘a na bane aine-n-uma n angania buia te karineaki.’ (Etita 1:20) A aki kainnanoa tuangakia anne iroun te uea Kristian, bwa buu-aine a kani karineia buuia. N aron naba anne, buu mwaane aika Kristian a anga te karineaki nakon buuia ao a kamoamoaia. (Taeka N Rabakau 31:11, 30; 1 Betero 3:7) A na aki tibwa moana karinean aia mare taanga imwin ririki aika mwaiti. E riai ni kaotiotaki boni man te moantai, eng, man aia bong ni mare.
16 Tiaki tii te mwaane ao te aine aika taanga ni mare aika a na karinea aia bong ni mare. Ngkana e na karaoaki te kabwarabwara ibukin te mare iroun unimwaanen te ekaretia, e riai naba ni kaotiota te karinerine iai. E riai ni kaineti te kabwarabwara nakoia te taanga anne. E na karinea te taanga ni mare te tia kabwarabwara n te aro ae e na aki taekin aia rabakau aomata ke ni manikangare iai. E aki riai naba n taekina aroaroia taanga are a na kona ni bwainrang iai te taanga anne ke taan ongora. Ma e na kataia n taetae ma te akoi ao te kaungaunga, ao e na katuruturua te tia moani Karika te mare ao Ana reirei aika rianako. Eng, e na karika te mare anne bwa te mare ae e karineaki iai Iehova ae te Atua, te unimwaane anne n ana kabwarabwara.
17. E aera ngkai iai iteran te mare ni Kristian aika a irekereke ma aia tua tautaeka?
17 Tao ko a bae n tia n nori baika kakawaki aika mwaiti ibukin te mare ae eti i aan te tua. A kona n aki kaineti iterana tabeua ma am tabo. Ma ti riai n ataia bwa moan te kakawaki ae aia babaire ibukin te mare Ana Tia Kakoaua Iehova, a mutiakin tuan te aba ae a mena iai ao ake a kateaki iroun Kaitara. (Ruka 20:25) E kaumakira Bauro ni kangai: “Angania aomata ni kabaneia aia bwai aika ko bae iai: kam na anga te angabai n te Tua nakon ane ana bwai te mane anne: ao te tiute nakon ane riai n anaa te tiute; . . . te karinerine nakon ane riai ba e na karineaki.” (I-Rom 13:7) Eng, e tonu raoi ae e bon riai te Kristian ni kaotiota karinean ana babaire Iehova ibukin te mare, ni moa man te bong ni mare.
18. Tera te bwai ae kona naba n irekereke ma te mare, ae e riai ni mutiakinaki, ao ti na kunea iia rongorongona?
18 A mwaiti maare ni Kristian aika taorimwiaki n te botaki n iraorao ae tao te baka n amwarake ibukin te mare, tii te amwarake, ke te botaki ni mare. Uringnga bwa Iesu e rineia bwa e na ira teuana te botaki n amwarake. Ngkana tao e na booaki te botaki ae aekan anne, e na kanga ana reirei te Baibara ni buokira bwa ti na taraia bwa te botaki anne e na karekea neboan te Atua ao ni kakukurei nakoia taanga ni mare aika boou ao te ekaretia ni Kristian? E na rinanoaki anne n te kaongora ae imwina.
[Kabwarabwara ae nano]
a E kona ni kamanenaki naba te taeka anne ibukin te baka n amwarake ae akea irekerekena ma te mare.—Etita 9:22, Septuagint.
b A kakamanena te kabwarabwara ae “Te Mare ae Karineaki i Matan te Atua” ae maanna 30 te miniti Ana Tia Kakoaua Iehova. E boto i aon ana reirei te Baibara aika raraoi ake a mena n te boki ae Karekean te Kakukurei n te Utu ao aia boki riki tabeua Ana Tia Kakoaua Iehova. E rangi ni manena te kabwarabwara aei ibukia taanga ni mare ao ibukia naba ake a bane n roko n te mare.
c Ngkana e aki tangiraki i aan te tua taeka riki tabeua, e riai ngkanne ni kamanenaki te berita ae karineaki iai te Atua ae kangai: Ibukin te mwaane: “Ngai ae [aran te mwaane] I anaiko ngkoe ae [aran te aine] bwa buu ni mare. N na tangiriko ao ni kawakiniko ni kaineti ma ana tua te Atua aika koreaki n te Baibara ibukia buu mwaane aika Kristian, ni kabane ara bong ni maiu i aon te aba ni kaineti ma ana babaire te Atua ibukin te mare.” Ibukin te aine: “Ngai ae [aran te aine] I anaiko ngkoe ae [aran te mwaane] bwa buu, N na tangiriko ao ni kawakiniko ao n rangi ni karineko ni kaineti ma ana tua te Atua aika koreaki n te Baibara ibukiia buu aine, ni kabane ara bong ni maiu i aon te aba ni kaineti ma ana babaire te Atua ibukin te mare.”
d N Te Taua-n-Tantani ae bwaini Mei 1 1962 n te taetae n Ingiriti, iteraniba 287, ao a taekinaki iai reirei tabeua ibukin te tekateka n taanga n akea te mare.
Ko Uringnga?
• E aera ngkai ti riai n ongeaba i aan ae katauaki n te tua ao n ana reirei te Baibara ibukin te mare?
• Ngkana a mareaki Kristian aika uoman n te tua, tera ae a na kona n iangoia bwa e na taorimwin aei n te tai ae waekoa?
• Bukin tera ngkai a kakaraoaki kabwarabwara ibukin te mare n te Tabo n Taromauri?
[Taamnei n iteraniba 8]
N aia mare tibun Iteraera rimoa, e tii anaa buuna te buu te mwaane nakon ana auti ke ana auti tamana
[Taamnei n iteraniba 11]
Imwin te mare n te katei, a kona naba Kristian n tangira karaoan te kabwarabwara n te Tabo n Taromauri