ઈસુ નાઝરેથમાં મોટા થાય છે

ઈસુ નાઝરેથમાં મોટા થયા, જે નાનકડું શહેર હતું. એ યહુદિયાની ઉત્તરે ડુંગરાળ પ્રદેશમાં ગાલીલ વિસ્તારમાં આવેલું હતું. એ શહેર ગાલીલ સમુદ્ર નામના મોટા સરોવરની પશ્ચિમે આવેલું હતું.

ઈસુ આશરે બે વર્ષના હશે ત્યારે, યુસફ અને મરિયમ તેમને ઇજિપ્તથી અહીં લાવ્યા હતા. એવું લાગે છે કે એ સમયે ઈસુ તેઓનું એક જ બાળક હતું. સમય જતાં, તેઓને બીજા છોકરા થયા, જેઓના નામ યાકૂબ, યુસફ, સિમોન અને યહુદા હતા. યુસફ અને મરિયમને છોકરીઓ પણ થઈ. ઈસુને ઓછાંમાં ઓછાં છ નાનાં ભાઈબહેનો હતાં.

ઈસુનાં સગા-સંબંધીઓ પણ હતાં. એલિસાબેત અને તેના દીકરા યોહાન વિશે આપણે જોઈ ગયા. તેઓ યહુદિયામાં રહેતા હતા, જે દક્ષિણ તરફ ઘણા કિલોમીટર દૂર આવેલું હતું. પણ, નજીક ગાલીલમાં શલોમી રહેતી હતી, જે મરિયમની બહેન અને ઈસુની માસી હતી. શલોમીના પતિ ઝબદી હતા. તેઓના દીકરાઓ યાકૂબ અને યોહાન હતા. તેઓ ઈસુના મસિયાઈ ભાઈઓ હતા. આપણે નથી જાણતા કે તેઓ મોટા થયા તેમ, ઈસુએ તેઓ સાથે વધારે સમય ગાળ્યો હશે કે કેમ. પણ, પછીથી તેઓ ઈસુના ગાઢ મિત્રો અને પ્રેરિતો બન્યા.

યુસફે પોતાના વધતા જતાં કુટુંબનું ભરણપોષણ કરવા ખૂબ મહેનત કરવી પડતી. તે સુથાર હતા. યુસફે ઈસુને પોતાના દીકરા તરીકે મોટા કર્યા. એટલે, લોકો ઈસુને “સુથારનો દીકરો” કહેતા. (માથ્થી ૧૩:૫૫) યુસફે ઈસુને સુથારીકામ પણ શીખવ્યું અને ઈસુ એ સારી રીતે શીખ્યા. તેથી, લોકોએ પછીથી ઈસુ વિશે કહ્યું: “એ તો સુથાર છે.”—માર્ક ૬:૩.

યુસફના કુટુંબ માટે યહોવાની ભક્તિ સૌથી મહત્ત્વની હતી. નિયમશાસ્ત્ર પ્રમાણે, યુસફ અને મરિયમ ‘જ્યારે ઘરમાં બેઠા હોય, ને જ્યારે રસ્તે ચાલતા હોય, ને જ્યારે સૂઈ જાય ને જ્યારે ઊઠે,’ ત્યારે પોતાનાં બાળકોને ઈશ્વરનું શિક્ષણ આપતાં. (પુનર્નિયમ ૬:૬-૯) નાઝરેથમાં એક સભાસ્થાન હતું. ચોક્કસ, યુસફ પોતાના કુટુંબને નિયમિત રીતે ત્યાં ભક્તિ કરવા લઈ જતા હશે. એટલે જ તો કહેવામાં આવ્યું કે, “તેમની રીત પ્રમાણે સાબ્બાથના દિવસે” ઈસુ સભાસ્થાનમાં ગયા. (લુક ૪:૧૬) યરૂશાલેમમાં યહોવાના મંદિરે નિયમિત જવામાં પણ યુસફના કુટુંબને ઘણી મઝા આવતી.