Akoosütoʼu

Süpüla anainjatüin maʼin wekirajia, ekirajaainjana waya palajana (1 Tim. 4:15, 16). Müinjatia neʼe shia putuma, jamüshijaʼa püchiaainjachire wayuu nutuma Jeʼwaa, nnojotsü yaletayaainjatüin paaʼin jee puuʼulaainjatü nuʼunirüin Jeʼwaa pukuwaʼipa. Neʼrüle na waneinnua nnojoluin yaletayaain paaʼin, kojuteechi pia namüin otta mapüleejeerü namüin aapawaa sümaa tü pümakat namüin. Wekirajaa joo sünain nukuwaʼipa Jesuu. Oonooshi waneepia Jesuu sümaa tü nümakat Jeʼwaa jaʼitairia kapüleein shia nümüin. Nüküjain Jesuu waneepia niain Jeʼwaa kamaʼanajeejachin tü nütüjaakalü aaʼu otta tü nikirajakalü anain (Juan 5:19, 30). Sutuma nnojoluin yaletayaain naaʼin Jesuu jee noonooin sümaa tü aluwataanakalü anain nia, niashi wanee eʼiküi anamiakai maʼin jee amülialaasü naaʼin saalin wayuu. Müsüjeseʼe narütkaweein maʼin nünainmüin na wayuu anamiakana (Mat. 11:29). Sutuma tü nümakat Jesuu anasü saaʼin «wayuu eekai makaaliijuuin. [Nnojoishi] eʼrülin wayumüin sümüin eekai matsüin» (Mat. 12:20). Nnojoipejeʼe aashichijaamaatüin Jesuu wanaa sümaa «naʼülüjaain [na nikirajüinkana] wopuluʼu sooʼopünaa jaralin miyoʼujachin naʼaka sünain aluwatawaa». Nüchiaain neʼe naya sümaa kamaneein nia namüin (Mar. 9:33-37; Luc. 22:24-27). w18.03 25 püt. 15, 16

Naashin Pedro, tü woutiisaakat müsü aka saaʼin tü niʼyataainkat Noé sünain akumajaa tü anuwakat. Sükajee tü anuwa nukumajakat Noé niiʼiyatüin namüin na wayuukana sünain noonooin nümaa Jeʼwaa. Kanoulashi maʼin Noé, müsüjeseʼe naaʼinrüin süpüshuaʼa tü nümakat Jeʼwaa nümüin. Sutuma naaʼinrüin tia oʼttaashi nia sümaa nüpüshi süchikijee tü Juya miyoʼusükat. Wanaa sümaa neʼrüin na wayuukana tü anuwa nukumajakat Noé, nayaawatüin saaʼu kanoulain nia nünain Maleiwa. Müsia neʼe woutiisapa wanee wayuu, atüjaana aaʼuchi naapüin naaʼin nümüin Maleiwa sümaa nunoujain nünain Jesuu. Na anoujashiikana oonooshii jee naaʼinrüin tü nuluwataakalü anain naya Jeʼwaa maʼaka naaʼinrüin shia Noé. Oʼtteʼennüshi Noé nutuma Jeʼwaa soʼu tü Juya miyoʼusükat, meenaʼaya nutuma na waneepiakana nümaa maaʼulu süntapa tü kaʼi najaʼttirajatkalü oʼu tü kasa mojusükat (Mar. 13:10; Alat. Map. 7:9, 10). Müsüjeseʼe choʼujaain maʼin waapüin waaʼin nümüin Jeʼwaa jee woutiisain waya. Nnojotsü anain müleka kakaliakuʼu nümüle wanee wayuu süpüla naaʼinrüin tia, süka jamüin, eein süpüla nnojoleerüin katüin noʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa. w18.03 4 püt. 3, 4

Eesüjaʼa jülüjale naaʼin na kachonshiikana nnojoleenain nojuʼitinnüin na nachonniikana nnojoliire naya woutiisain. ¿Jamüsü nnojotka anain tia jülüjakat naaʼin naya wayuukana? (Sant. 1:22). Shiimain keeʼireein naaʼin na wayuu kachonshiikana laülaainjatüin naaʼin chi nachonkai süpüla naapüin naaʼin nümüin Jeʼwaa jee woutiisain nia. Nnojotsü anain jülüjale naaʼin na kachonshiikana nnojoleechin nusoutuin saaʼu naainjala chi nachonkai süka nnojoluin woutiisain nia. Asouteena naya saaʼu tü kasa naaʼinrakat süka natüjaain saaʼu tü anakat jee tü mojukat nümüin Jeʼwaa (Sant. 4:17). Na wayuu aikana apüla nachonnii nnojoishii nachiaakuʼu namüin naya suulia woutiisaa. Nakaaliinjain naya süpüla kojutuin namüin tü anakat nümüin Jeʼwaa jee süpüla nayoutuin tü mojukat nümüin otta neʼitaain sukuwaʼipa napüleerua (Luc. 6:40). Aire Jeʼwaa napüla na püchonniikana, nayouteerü tü kasa mojukat noʼuluʼu Jeʼwaa jee shieerü naaʼinraka tü anakat noʼuluʼu (Isa. 35:8). w18.03 12, 13 püt. 12, 13

Ayatüsia naaʼinrüin Noé tia suʼunnaa 350 juya süchikijee tü Juya miyoʼukat (Gén. 9:28). Anashaatasü maʼin washatüle sukuwaʼipa nunoula Noé sükajee noonooin waneepia sünain tü aluwataanakalü anain nia. Süpüla washatüin sukuwaʼipa nunoula Noé otta woonooin waneepia nümaa Jeʼwaa, kojutuinjatü wamüin tü anakat noʼuluʼu Jeʼwaa, nnojoluinjatü wanaawain waaʼin namaa na nuluwataakana aaʼu Satanaa otta palajanainjatü watuma tü Nuluwataayakat Jeʼwaa (Mat. 6:33, TNM; Juan 15:19). Sutuma müin wakuwaʼipa, aʼleejünüshii waya natuma na manoujainsaliikana. Jamüsüjaʼa suluʼupünaa waneirua mma, mojusü nanüiki wachiki suluʼu telewisoot, raawia otta periódico sünainjee nnojoluin wanaawain waaʼin namaa sünain tü namakat süchiki tü kasaalüükat jee tü amaʼüjirawaakalü akuwaʼipa, naʼleejüin waya sutuma shiain woʼunuin achiirua tü nümakat Maleiwa süchiki tia (Mal. 3:17, 18). Washatapajaʼa nukuwaʼipa Noé, nnojoishii waya mmoluin seema wayuu. Nia kojutuka wamüin Jeʼwaa otta nnojotsü mojeein naaʼin watuma. Watüjaa aaʼu niain neʼe Jeʼwaa katüinjachika atuma woʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa (Luc. 12:4, 5, TNM). Wasakireʼera waaʼin sünain tüü: «¿Ayateetche taaʼinrüin tü anakat noʼuluʼu Maleiwa meeʼeraparale taya otta mojule pütchi tachiki? ¿Tanoujeetche sünain naapeerüin Jeʼwaa tü kasa choʼujaakat sümüin tapüshi jaʼitairü kapüleein ousütaa sünain?». Püshatüle sukuwaʼipa nunoula Noé otta poonoole nümaa Jeʼwaa maʼaka naaʼinrüin Noé, shiimainshaata maʼin naaʼinmajeechin pia Jeʼwaa (Filip. 4:6, 7). w18.02 4 püt. 4; 5 püt. 8-10

Chi wayuu makai akuwaʼipa, shia jülüjaka naaʼin nukuwaʼipa neʼe nümüiwaʼa otta oʼunushi süchiirua nakuwaʼipa na manoujainsaliikana. Naashin Pablo, tia akuwaʼipaakat shia nakuwaʼipa na oonookana nümaa chi Yolujaakai (Éf. 2:2). Oʼunushiijeseʼe na wayuukana süchiirua tü namakat na waneinnua otta nashatüin nakuwaʼipa. Müsüjeseʼe shiain naaʼinrüin tü anakat saaʼin namüin otta nnojotsü naaʼinrüin tü nümakat Jeʼwaa. Chi wayuu aaʼinrakai tü kasa mojusü suchuntaakat naaʼin, shia jülüjaka naaʼin kapülainjachin nia sümüin wayuu, washirüinjachin nia otta atkaashi neʼe süpüla saapünüinjatüin nümüin wanee kasa nümüinjatka naashin. Saashin tü Wiwüliakat, chi wayuu aaʼinrakai tü kasa mojusü suchuntaakat naaʼin, shia naaʼinraka neʼe tü mojusükat (Gal. 5:19-21). Naashin niakai, keejiasü namüin naya wayuukana ekerotoo sünain sütkaalaa wayuu, keejiasü namüin atkeʼeraa wayuu, eʼrütsü wayumüin wayuu natuma, neenakirawalin wayuu laülaapialuʼu süpüla nümaünajüin namüin, mojutsalii namüin na wayuu laülaakana naaʼu otta shia jülüjaka naaʼin ekaa jee asaa. Akaʼaya naya, nnojotsü nachecherüin naaʼin suulia aaʼinraa kasa mojusü (Prov. 7:21, 22). w18.02 17 püt. 3-5

Watüjaaitpa aaʼu nnojoluin mojuin aire waya wapülajiraa otta nnojoluin mojuin tü nneetkat. Akaataajaʼa tü shaittaakat nnojotsü mojuin nnojorüle waneepiain waya sünain. Eesü wayuu eekai «mojusü tü shaittaakat» sümüin, nnojotpajaʼa shiimain tia naashin Jeʼwaa. Anuu sünüiki tü Wiwüliakat namüin na aʼyataakana waneepia nümüin Jeʼwaa: «Puʼuna, pika sümaa talatüin paaʼin otta püsa wiino sümaa anain paaʼin» (Ecl. 9:7, TNM). Saashin 2 Timoteo 3:4, eejeerü wainma wayuu eekai shaitteein waneepia. Wayuukana naainnua, naya na nnojoliikana kachipünaain aaʼin Maleiwa. Süküjain tia pütchikat kachiiruain naaʼin «shaitteein waneepia saaʼu maalin Maleiwa napüla». Müsia nünüiki wanee atüjashi süpüleerua tü Wiwüliakat, «nnojoishi alin Maleiwa napüla», müshi nia. Tia pütchikat süchiajaain na kachiiruakana aaʼin tü shaittaakat otta tü kasa talatakalü atuma naaʼin. Na shaitteekana waneepia saashin tü Wiwüliakat naya na ayatakana «shapaain naaʼin [...] shiiʼiree emiʼijaa» (Luc. 8:14). w18.01 25 püt. 14, 15

Asülajüimaʼin Jeʼwaa. Nia chi kaapajalakai wamüin kasa süpüshuaʼa. Nia kakoroloko süpüshuaʼa tü kasa eekat saaʼu tü mmakat jee sükajee tia katüsü woʼu nutuma (Sal. 104:13-15; Ageo 2:8). Jamüshiijaʼa na israeliitakana, wanaa sümaa chajanain naya 40 juya isashiipaʼa naapüin Jeʼwaa namüin maná sümaa wüin (Éx. 16:35; Neh. 9:20, 21). Akaʼaya Eliseo aainjashi kasa pülasü nutuma Jeʼwaa, kasetirasü nutuma yootchon seita sümüin wanee wayuu outa aʼwayuuset. Saaʼu sükaaliinjünüin nutuma Jeʼwaa, suuntuin suwalaajüin sujuyaala jee ayatsia apütaain nneerü sümaʼana süpüla tü shikajatkalü aaʼu namaa na süchonniikana (2 Rey. 4:1-7). Müsia neʼe nukuwaʼipa Jesuu, aainjashi kasa pülasü nutuma Jeʼwaa süpüla nikirüin wainma wayuu otta süpüla eeinjatüin nutuma tü nneerü choʼujaakat namüin (Mat. 15:35-38; 17:27). Eesü süpüla naaʼinmajüin Jeʼwaa süpüshuaʼa tü kasa nukumajakat, wainma sukuwaʼipa tia nutuma. Ayatapejeʼe keeʼireein naaʼin napüleerua na aʼyataakana nümüin nasülajüin süpüshi tü kasa eekat namaʼana süpüla tü aʼyatawaa saainjakat nupueulose (Éx. 36:3-7). w18.01 15, 16 püt. 1-3

Sülatüle tia pümüin, soto paaʼin nnojoluin piain neʼe alatüin amüin tia. Majatü nakuwaʼipa na aʼyataapuʼukana nümüin Jeʼwaa namaiwa, isainjatiaa nachiki naaʼinruʼu eejiraain naya sümaa tü kasa alatakat namüin (Job 7:7). ¿Kasa akaaliinjaka naya süpüla nachecherüin naaʼin? Katsüinsü naaʼin nutuma Jeʼwaa, süka niain chi aapakai «sütsüin naaʼin chi wayuu mapüsakai» saashin tü Wiwüliakat (Isa. 40:29). Eepajaʼa na ooʼulaakana suulia aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa süpüla eejiraain naya naashin sümaa tü müliaa neʼrakat. Naashin nayakana müliashii maʼin sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa jee nnojotsü talatüin naaʼin sutuma. Ooʼulaashiijeseʼe naya suulia aashajeʼeraa tü Wiwüliakat, nnojoishii oʼunuin sünain tü outkajawaakat jee ojoʼlooshii naya suulia aküjaa pütchi. Tia, shia tü keeʼireekat maʼin naaʼin Satanaa. Nütüjaa aaʼulu chi Yolujaakai katsüinjeerüin wanoula waʼyataale maʼin nümüin Jeʼwaa jee niyoutuin tia wapüleerua. Mapüsale paaʼin sutuma tü kasa alatakat pümüin nnojo pükayalaain nuulia Jeʼwaa, pürütkaa maʼin nünainmüin. «Nieechi katchinka atuma jaaʼin», müsü tü Wiwüliakat (1 Ped. 5:10; Sant. 4:8). w18.01 3, 4 püt. 2, 3

Chi wanee wayuu asoʼiraakai aaʼin nükalioʼujachi Eliseo. Chajatü eere tü mmakat Sunem, eejatüle kepiain wanee israeliita maralü. Saaʼujee kamaneein shia nümüin Eliseo, niiʼiyatüin naʼanasia Maleiwa sümüin müsüjeseʼe kachoin shia mapa nümüin chi suʼwayuusekai eerejeʼe laülaain nia. Maʼaka jeʼra juya süchikijee tia, outushi chi süchonkai. Mojukajasaʼa maʼin saaʼin tia wayuukot. Oʼunüsüjeseʼe shia nüchiirua Eliseo eemüin tü uuchikat Carmelo, maʼaka 30 kiloometüro oʼunüshi. Nüjütünaka Guehazí palajana nutuma Eliseo süpüla nüsoʼirüin naaʼin chi jintüikai. Isaka nia nüchiki Guehazí. Nüntaka mapa Eliseo sümaa nii chi jintüikai nüchiirua (2 Rey. 4:8-31). Ekerotushi Eliseo shipialuʼumüin tia wayuukot jee nuʼuraajaka naaʼu chi jintüikai. Süka naapüin Jeʼwaa tü nünüikikat Eliseo asoʼiraasü naaʼin chi jintüikai nutuma. Talatashaatasü saaʼin tü niikat shiʼrapa chi süchonkai katüin noʼu nüchikuaʼa (2 Rey. 4:32-37). Wanaa sümaa nütameʼerüin Jeʼwaa süchon tü jiet chajatkat Sunem, niiʼiyatüin nuuntüin nüsoʼireʼerüin saaʼin wayuu eekai outuin. w17.12 5 püt. 7, 8

Shiimain naatain tü kekiwaakat suulia tü malaakat. Nia kekiika wanee wayuu eekai laülaain aaʼin. Laülaasü naaʼin wanee wayuu sünain anouja kojutule Jeʼwaa nümüin jee noonoole nümaa, nnojoishi niain neʼe kekiin wanee wayuu eekai miyoʼuin (Sal. 111:10). Na tepichi laülaakana aaʼin sünain anouja nnojoishii «joojüin süpüla eʼikeʼennaa» sutuma tü suchuntaakat naaʼin jee sutuma tü namakat na waneinnua namüin (Éf. 4:14). Atüjashii naya «süpüla nayaawatüin saaʼu anale jee mojule wanee kasa» (Heb. 5:14, TNM). Akaʼaya naya, anasü tü kasa naaʼinrakat jee tü naneekakat. Choʼujaasü namüin kekiinjanain naya süpüla noʼtteʼennüinjanain (Prov. 24:14). Pütüjaainjatü aaʼu, natüjaale saaʼu jaralüin tü akuwaʼipaa noʼunajatka achiirua. Tü kasa paashajaakalü achiki otta tü paaʼinrakat, shiiʼiyateerü namüin piʼitaale sünain pukuwaʼipa tü sümakat tü Wiwüliakat (Roma 2:21-23). w17.12 18 püt. 12, 13

Naashin na wayuukana, eesü süpüla nanouktüin namüiwaʼa tü kasa mojusü eekat maaʼulu. Müshi nnojoikai choʼujaain Maleiwa namüin otta eeshii süpüla naaʼinrüin tü naaʼinreekat. Naashin waneinnua wayuu, nnojoluitpa maʼin jouluin aʼluwajaa, ayuulii jee palitchon na wayuu maʼletsekana. Anuu wanee pütchi süchiki tia: «Anaataasü maʼin sukuwaʼipa wayuu maaʼulu süka naʼyataain süchiirua müinjanain naya anain». Paapüle wanee pütchi eekai süpüla seemiajaain atuma punoula, anashi pikirajaale jamüin sünüiki tü Wiwüliakat süchiki tia otta paashajaa nümaa wanee wawala eekai laülaain aaʼin sünain anoujaa. Jülüja paaʼin jamüin kamalainka tia sümüin wayuu, jamüin alawaaka shia otta tü paaʼinrajatkat süpüla piyoutuin shia. Nnojoleerü wanaawain waaʼin namaa na manoujainsaliikana waaʼinrüle tü nümakat Pablo suluʼu tü wetsiikulo waashajeʼerüitpakat. w17.11 25 püt. 14; 26 püt. 17

Naashin Jesuu, nnojotsü amülialaain naaʼin na fariseokana saalin wayuu süka mojutuin naya namüin (Luc. 18:9-14). Nnojo washatüin nakuwaʼipa na fariseokana. Amülialaainjatü waaʼin saalin wayuu maʼaka naaʼinrüin shia Jeʼwaa (Col. 3:13). Nuchuntapa wanee wawala wamüin walatirüin sooʼopünaa waaʼin naainjala, mapüleeinjatü watuma nümüin (Luc. 17:3, 4). Wasakira waaʼin sünain tüü: «¿Mapüleesatche tamüin alatiraa naainjala wanee tawala kojuyatuale kaainjalain nia tamüin? ¿Anajiraaweeshiche taya nümaa chi eekai airuʼuluin nünüiki tamüin?». Süpüla walatirüin naainjala wanee wawala wamüin, nnojoluinjatü yaletayaain waaʼin. Nnojotsü motuin naaʼin na fariseokana saainjala wayuu namüin süka alanaʼaleein naya suulia wayuu süpüshuaʼa naashin. Eekajasaʼa wayakana kojutuinjana wamüin na wawalayuukana otta motuinjatü waaʼin naainjala (Filip. 2:3). Wasakira waaʼin tüü: «¿Tashatüinche nukuwaʼipa Jeʼwaa suluʼu nnojoluin yaletüin taaʼin?». Nnojorüle yaletüin waaʼin mapüleejeerü namüin na wawalayuukana achuntaa wamüin walatirüin naainjala sooʼopünaa waaʼin otta mapüleejeerü wamüin aaʼinraa tia. Amülialaainjatü waaʼin naalin na wawalayuukana otta nnojoliinjana waya jashichijaain namüin (Ecl. 7:8, 9). w17.11 17 püt. 6-8

Eeshiijaʼa japüire waya süka nnojoluin anain maʼin wamüraluʼu maʼaka naaʼin na waapajakana eeʼirain suluʼu raawia jee suluʼu telewisoot. Ayatüinjanapajaʼa waya eeʼirajüin waneepia nümüin Jeʼwaa. Aneerü wamüraluʼu yaletüle watuma tü karaloʼuta jayeechimaajatkat, wayalerüle wekii otta weeʼirajüle süka süpüshuaʼa waaʼin (Esd. 3:11). Wainma Piichi Outkajaalee maaʼulu eere shiʼitaanüin tü jayeechi weeʼirajüinjatkat sünain wanee pantaaya. Anaʼleesia eeʼirajaa sutuma. Eetaasü joo wane kasaya anashaatasü maʼin, eeʼirajünüsü jayeechi sünain tü Ekirajawaa napülajatkat na Laülaashiikana otta na Aʼyataakana neʼipajee. Sutuma tia, nayainjana na laülaashiikana eʼitaakana shikii tü eeʼirajaakat sünain tü outkajawaakat. Eeshii wawalayuu japüikana seema emetuluin neeʼirain suulia nayain neʼe aapünüin eeʼirain jee shiale sutuma nnojoluin anain namüraluʼu naashin. Jülüjataa waaʼin tüü motsomüin: waashajaapa, eeshii woʼtchejaʼawaire sümaa tü wanüikikat, nnojoliipejeʼe waya ooʼulaain suulia aashajawaa sutuma tia (Sant. 3:2). Müsia neʼe sukuwaʼipa weeʼirajapa nümüin Jeʼwaa, nnojoishii waya ooʼulaainjanain suulia eeʼirajaa nümüin sutuma nnojoluin anain maʼin wamüraluʼu. w17.11 5 püt. 9, 10

Wainma kasa jülüjaka naaʼin Zacarías süchikijee niʼrüin tü akaratshikat kasa niiʼiyataka Jeʼwaa nümüin. Atütülaakajasaʼa naaʼin sutuma nüküjain Jeʼwaa nümüin süsalainjanain nutuma na kaʼruwaraliikana. Ayatapajaʼa eein na aʼluwajakana otta na aaʼinrakana kasa mojusü. Akaʼaya na judíokana, nnojotsü kettaain natuma tü aʼwaajüleekat Jeʼwaa. ¿Jamüshii nooʼulaamaataka suulia akumajaa tü aʼwaajüleekat? ¿Aleʼejüshiiche neʼe Jerusalénmüin süpüla anainjatüin nakuwaʼipa? Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa choʼujaain natütüleʼennüin aaʼin na israeliitakana. Müsüjeseʼe eein wanee kasa niʼraka Zacarías nutuma Jeʼwaa süpüla natüjaainjatüin saaʼu alin naya nüpüla jee kojutuin nümüin tü naaʼinrakat sünain aʼyatawaa nümüin. Süka nukumajirüin Jeʼwaa tü aʼwaajüleekat, nüküjain namüin na judíokana tü wetsiikulo waashajeʼerüitpakat. w17.10 21 püt. 1; 22 püt. 5

Jamüshiijaʼa naʼyataaliire neʼipajee na laülaashiikana jee laülaashiire naya, aneerü maʼin nakuwaʼipa na wawalayuukana (1 Tim. 3:1). Eepejeʼe na nnojoliikana anain naashin süpüla tia süka kaainjalain naya namaiwa. Eeshii eekai nnojoleerüin anain natuma naʼyataain naashin. Sülatüle tia pümüin, nükaaliinjeechi pia Jeʼwaa süpüla yalayalainjatüin paaʼin (Filip. 4:13). Soto paaʼin isainjatiain nüchiki Moisés naaʼinruʼu tü nuluwataakalü anain nia Jeʼwaa (Éx. 3:11). Nükaaliinjapejeʼe nia Jeʼwaa süpüla yalayalainjatüin naaʼin süpüla naaʼinrüin tü aʼyatawaa niʼitaakat najapuluʼu. Achunteeshi pia kaaliinwaa nümüin Jeʼwaa süpüla yalayalain paaʼin otta paashajeʼereein tü Wiwüliakat waneepia. Anasü jülüjale paaʼin nachiki na anoujashii namaiwajannuukana yalayalakana aaʼin. Akaʼaya pia, achunteeshi pia namüin na laülaashiikana süpüla nekirajüin pia otta eeinjatü paaʼin süpüla pükaaliinjain sünain aaʼinraa wanee kasa suluʼu tü outkajaaleekat. w17.09 31 püt. 19

Nia Maleiwa kashajiralaka tü Wiwüliakat. Nnojoipejeʼe niain kashajiralain tü septuaginta münakat, nnojoishi niain kashajiralain tü Wiwülia nülatitkat Wyclef otta King James Version (Versión del Rey Jacobo). Shiasaʼa watüjaapa saaʼu jamakuwaʼipalüin süpüla eeinjatüin tia Wiwüliakalüirua, wayaawata aaʼu shiimain tü nümakat Maleiwa sünain eeinjatüin tü Nünüikikat süpüla kaʼikat süpüshuaʼa. Müsüjeseʼe wanoujain maʼin sünain nikeraajeerüin Jeʼwaa süpüshuaʼa tü nümakat (Jos. 23:14). Watüjaapa saaʼu tü naaʼinrakat Jeʼwaa süpüla nnojoluin sajaʼttinnüin tü Nünüikikat, akatsüinraasü wanoula otta aireʼeshia nia wapüla. ¿Jamüsü naapaka wamüin Jeʼwaa tü Nünüikikat? ¿Jamüsü nüküjaka wamüin sünain eeinjatüin süpüla kaʼikat süpüshuaʼa? Shia süka alin waya nüpüla otta nikirajeein waya süpüla anainjatüin wakuwaʼipa (Isa. 48:17, 18). Müshijeseʼe alinjachin nia wapüla otta woonooinjanain sümaa nünüiki (1 Juan 4:19; 5:3). w17.09 19 püt. 13, 14

Nnojoire niʼyataain nümüin Jeʼwaa chi puʼwayuusekai, kapüleejeerü pümüin ekirajaa na püchonniikana. Nnojorüle naaʼinrüin puʼwayuuse tü sümakat tü Wiwüliakat, ayatüinjachi kojutuin nia pümüin süpüla nashatüin tia na püchonniikana pünainjee. Jülüjeesü paaʼin tü anakat sünain nukuwaʼipa puʼwayuuse otta püküja nümüin talatüin paaʼin sutuma tü kasa anasü naaʼinrakat. Nnojo piyoujüin nia noʼupala na jüchonniikana. Shia anaka aluʼu püküjale nümüin nüneeküinjachin wayuu süka naaʼin nümüiwaʼa niʼyataainjachire nümüin Jeʼwaa. Niʼrüle kojutuin nia natuma na jüchonniikana sutuma pikirajüin naya, eeshijaʼa süpüla nikirajaweein nüchiki Jeʼwaa. Eetaashii na apülajakana suulia naʼwayuuse nekirajüin nachonnii sünain tü Wiwüliakat otta noʼunüin sünain tü outkajawaakat. Süchajaapejeʼe sukuwaʼipa tü wawalayuukalüirua süpüla shikirajüin süchonnii (Aluw. 16:1; 2 Tim. 3:14, 15). Sükajee tia shikirajeena naya nüchiki Jeʼwaa otta süchiki tü anakat noʼuluʼu (Aluw. 4:19, 20). w17.10 11 püt. 9, 10

Amüliajüi wayuu Jeʼwaa otta nukumajüin wayuu sünain müin aka nukuwaʼipa. Müsüjeseʼe sümülialaain saaʼin wayuu süpüshuaʼa saalin tü eekai müliain, jaʼitakajeʼe na nnojoliikana eʼraajüin Jeʼwaa, naaʼinrüin tia (Gén. 1:27). Ashajünüsü suluʼu tü Wiwüliakat nachiki wane wayuuinnua amülialaakana aaʼin saalin wayuu. Eesüjaʼa jülüjale waaʼin tü naaʼinrakat Salomón wanaa sümaa sütkaajiraain piamasü jieyuu naaʼu wanee joʼuu. Wanaa sümaa nüshottirüinjachiain Salomón nüseʼeruʼupünaa chi joʼuukai, ayoʼujaasü saaʼin tü niikalia maʼin, «paapa sümüin, nnojo puʼutirüin naaʼin» sümaka (1 Rey. 3:23-27). Eesü sotule waaʼinya tü saaʼinrakat tü nüchonkat Faraón nüpüleerua Moisés wanaa sümaa joʼuuin nia. Mayaainjeʼe noʼutunüin aaʼin na tepichi hebreokana soʼutpünaa tia, amülialaasü saaʼin naalin Moisés jee shipijaka nia maʼaka saaʼin wanee süchon (Éx. 2:5, 6). w17.09 9, 10 püt. 2, 3

Nnojotsü nücheküin Jeʼwaa napüleerua na aʼyataakana nümüin yaletüinjatüin naaʼin (Pr. 22:4). Eʼreena waya kasa anasü nnojorüle yaletüin waaʼin. Paaʼinwajiraajeena waya namaa na wawalayuukana, aleeweena waya namaa jee kamaneejeechi maʼin Jeʼwaa wamüin. Anuujeseʼe nünüiki Pedro: «Otta jia anoujashiikana jüpüshua, wanaa sümaa jükaaliijain na juwalayuukana, jalia jia suulia juʼwaataʼalaain suluʼu jukuaippa, süka wachiajaanüin suulia tia suluʼu tü ashajuushikat paala sünain müin mayaa: ‹Aashichijaashi Maleiwa namüin na eekai yaletayaain naaʼin suluʼu nakuaippa namüiwa, otta kamaneeshi nia namüin eekai nnojolüin pülain naaʼin›» (1 Ped. 5:5). Malaa neʼe saashin wayuu tü kamanewaakat sümaa tü kaʼatapalaakat. Nnojotpajaʼa shiimain tü namakat. Tia, shia tü nukuwaʼipakat Jeʼwaa chi Maleiwa pülashikai maʼin. Nia kamaneekai maʼin jee nia atüjakai maʼin aʼatapajaa. Majatü nukuwaʼipa nümüin Abraham otta Lot wanaa sümaa nasakiijüin nia, nnojoishi aashichijaain namüin (Gén. 18:22-33; 19:18-21). Akaataajaʼa nukuwaʼipa Jeʼwaa namüin na israeliitakana eerejeʼe neʼrüliin wayumüin nümüin, alatüsü suulia 1500 juya sünain müin nukuwaʼipa namüin (Ezeq. 33:11). w17.08 24, 25 püt. 13, 14

Oʼuraajüinjana waya shapaale waaʼin süpüla naapüin Jeʼwaa wanee anaa wamüin. Jee müsia, alanaʼaleesia tü anaa naapakat Maleiwa. Suluʼu waneirua Wiwülia, müsü sülatiria tia: «Alanaʼaleesia suulialeʼeya tü jülüjakat waaʼin» otta «nnojotsü antapünaain tü jülüjakat waaʼin sünain tü jülüjakat naaʼin Maleiwa». Tü nüküjakat Pablo shia anashaatain maʼin tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa otta isasü wachiki wayaawatüin saaʼu. Sutuma tia soteesü waaʼin nnojoluin kapüleein nümüin Jeʼwaa niiʼiyatüin wamüin jamüinjatüin wojuʼitia saʼakajee müliaa. Jee wainma kasa eeka süpüla naaʼinrüin süpüla nükaaliinjain waya (2 Ped. 2:9). Aleewale maʼin waya waneepia nümaa Jeʼwaa, jutateerü waaʼin nutuma suʼunnaa weʼrüin wamüliala. Makaʼa aleewain waya nümaa Jeʼwaa shia saaʼujee naapajiraain nikii Jesuu waaʼu. Anashaatasü maʼin tia naaʼinrakat wapüleerua. Jamüshijaʼa nnojoire nuluwataain Jeʼwaa chi Nüchonkai yaa mmapaʼamüin süpüla naapajiraain nikii waaʼu, nnojotsüjeʼe süpüla nülatirüin woulia tü waainjalakat, nnojotsüjeʼe wulein waaʼin jee nnojoishiijeʼe aleewain waya nümaa (Juan 14:6; Sant. 4:8; 1 Ped. 3:21). w17.08 11 püt. 7; 14 püt. 15

Niaʼala neʼe chi wayuu anaajaakai apüshi atüjaaka saaʼu nümüiwaʼa jamüin naaʼin, eesüjaʼa isale nüchiki nüküjain jamüin maʼin naaʼin. Müsü sünüiki tü Wiwüliakat süchiki tia: Eesü süpüla nüküjain wanee wayuu anaajaakai apüshi jamüin naaʼin, isapejeʼe nachiki nayaawatüin maʼin aaʼu na waneinnua jamüin maka naaʼin. Sutuma süpüshuaʼa tia, eesü nnojorüle watüjaain saaʼu jamüinjatüin wanüiki nümüin wanee wawala anaajaakai apüshi. Anuu wanee kasa eeka süpüla waaʼinrüin: «Anashii jiʼyalajüle wanaa namaa na aʼyalajakana» (Roma 12:15, TNM). Isale wachiki waküjain jamüinjatüin wanüiki, eesü süpüla washajüin shia sünain wanee tarjeta, wanee correo, wanee mensaaje jee washajüle shia sünain wanee karaloʼuta. Eesü süpüla washajüin wanee pütchi suluʼujeejatka tü Wiwüliakat, waküja süchiki wanee kasa anasü naainjaka müliashii jee shiale wanee kasa sotoka waaʼin nüchiki. Tü wane eekat süpüla waaʼinrüin shia woʼuraajüle napüleerua na wawalayuukana jee eeshii süpüla woʼuraajüin namaa. w17.07 12, 13 püt. 13-16

Eeshii wayuu kasaatkana kapüleekana amüin kepiajiraa sümaa naʼwayuuse otta mojujiraashii naya. ¿Kasakaʼa anain süpüla naaʼinrüin? Anasü jülüjüle naaʼin nukuwaʼipa Jeʼwaa namaa na israeliitakana. Naashin Jeʼwaa müshi kasaatkai naaʼin sümaa tü pueulokot Israel (Isa. 54:5; 62:4). Wainmatua mojuin naaʼin Jeʼwaa natuma na israeliitakana. Müsü aka saaʼin mojujiraale wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse. Nnojotpejeʼe nuuʼulaajaain Jeʼwaa tü pueulokot Israel, wainmatua nülatirüin sooʼopünaa naaʼin tü saainjalakat otta ayatüshia nia süchiirua nikeraajüin tü pütchi pansaatüjütkalia nutuma sümüin (Sal. 106:43-45). Na wawalayuu kasaatshii aikana apüla Jeʼwaa, nashatüin tü nukuwaʼipakat. Jaʼitairü mojuin maʼin nakuwaʼipa sümaa naʼwayuuse nnojoishii naya aaʼinrüin wanee kasa mojuka nümüin Jeʼwaa shiiʼiree nooʼulaain suulia naʼwayuuse. Natüjaa aaʼu niain Jeʼwaa aʼaniraain atuma nakuwaʼipa otta nnojotsü keeʼireein naaʼin nooʼulaajiraain. Saashin tü Wiwüliakat, shia neʼe eeka süpüla nooʼulaajiraain anainjee na kasaatshiikana müleka nümaʼüjiraale nukuwaʼipa chi toolokoi jee shiale tü jietkat. Nooʼulaajiraale sünainjee tia, eesü süpüla nachajaain wanee naʼwayuuse (Mat. 19:5, 9). Nachajaale sukuwaʼipa na wawalayuukana süpüla anajiraain naya sümaa naʼwayuuse, neeʼiyatüin kojutuin namüin sukuwaʼipa nuluwataaya Jeʼwaa. w17.06 25, 26 püt. 17, 18

Naashin Satanaa, nnojoishi anain Jeʼwaa süpüla aluwatawaa saaʼu kasa süpüshuaʼa. Nüküjain nnojoluin lotuin sukuwaʼipa tü Nuluwataayakat Jeʼwaa, nnojoishii niʼreein waya sünain anain wakuwaʼipa naashin otta talateerü maʼin waaʼin müleka laülaale waya saaʼu wakuwaʼipa wamüiwaʼa (Gén. 3:1-4). Nüküjain Satanaa akatalaajeechin wanee wayuu nuulia Jeʼwaa müleka niʼrüle nümüliala (Job 2:4, 5). Nuuʼulaain Jeʼwaa sülatüin süpüshuaʼa tia süpüla sütüjaanüinjatüin aaʼu mojushaatain maʼin niyoutunüle süpüla aluwatawaa. Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa alawaain tü nümakat Satanaa. ¿Jamaka nnojotka nukumajamaatüin sukuwaʼipa tia? Eekajasaʼa tia sünainpünaasü nakuwaʼipa na aapieekana jee wakuwaʼipa wayakana wayuukana wapüshuaʼa (Sal. 83:18). Adán sümaa Eva nayoutuin Jeʼwaa süpüla niainjachin aluwataain naaʼu, watta naalii na aaʼinrakana tia nachiirua. Suluʼujee tia eeshii eekai namüin: «Shiimaintaajaʼa tü nümakat chi Yolujaakai». w17.06 16 püt. 3, 4

Wainmeerü kasa pütüjaka pikirajüle wayuu sünain tü shiimainkat. Jamüshijaʼa pia, tüteechi pia sünain aʼyatawaa, atüjeechi pia yootoo sümaa wayuu, nnojoleechi pia japüleʼein otta nnojoleerü mojuin saaʼin wayuu putuma (Prov. 21:5; 2 Tim. 2:24). Akaʼaya pia, talateechi maʼin pia süka pütüjaweerüin saaʼu tü sümakat tü Wiwüliakat süchiki tü punoujakalü anain. Jee müsia, atüjeechi pia aʼyataajirawaa nümaa Jeʼwaa (1 Cor. 3:9, TNM). Jaʼitaichi kepiain pia eere mamalain sümüin wayuu aapajaa tü pütchi anasükat, eeshi süpüla talatüin pia sünain ekirajaa wayuu. ¿Suluʼu jamüin? Wayakana wapüshuaʼa wachajaain wayuu anamia eekai shikirajaweein sünain tü Wiwüliakat. Waneeshire chi wawala antakai nünain wanee wayuu eekai nikirajaweein, talatüshii waya wanaa nümaa süka wojuʼitüin wapüshuaʼa sünain achajawaa wayuu eekai shikirajaweein. Jamüshijaʼa wanee wawala Brandon nünülia, mekietsatshi juya nia sünain pürekutsoolin eere mamalain sümüin wayuu aapajaa tü pütchi anasükat. Anuu nünüiki Brandon: « Mayaainjeʼe nnojoluin eein wanee tekirajüin eekai woutiisain, eeshii waneinnua wawalayuu ountakana tia. Talatashaatasü taaʼin süka taʼyataain waneepia nümüin Maleiwa süpüla tekirajüin wayuu» (Ecl. 11:6). w17.07 23 püt. 7, 9; 24 püt. 10

Nnojotsü suuntuin Ana kachoinjatüin shia, aluʼuinjaʼa Peniná tü wane nuʼwayuusekat Elqaná, kachonsü shia (1 Sam. 1:4-7). Mojushaatasü saaʼin Ana sutuma shimeeʼerainpalain shia Peniná waneepia. Tü anakalü atuma saaʼin Ana shia suʼuraajawalin kamaʼa nümüin Jeʼwaa, süküjain nümüin tü müliakalü atuma saaʼin (1 Sam. 1:12). Shiʼitaain saaʼin sünain nükaaliinjeerüin shia Jeʼwaa süpüla kachoinjatüin shia jee shiale süpüla anain saaʼin nutuma. Ayateena waya eʼrüin müliaa süka waleʼeruʼuin tü kaainjalaakat jee niain Satanaa aluwataain saaʼu tü mmakat (1 Juan 5:19). Weʼitaapejeʼe waaʼin nümülialeenain waya Jeʼwaa (2 Cor. 1:3). Weʼrüle müliaa nükaaliinjeena waya maʼaka nükaaliinjain Ana, choʼujaapejeʼe woʼuraajüinjanain nümüin süka süpüshuaʼa waaʼin. Nnojotsü waküjainjatüin neʼe nümüin tü kasa mojusü alatakat wamüin, acheküsü waküjainjatüin nümüin jamüin waaʼin sutuma tia jee wachuntashaata nümüin nükaaliinjaiwa waya (Filip. 4:6, 7). w17.06 5, 6 püt. 10, 11

Süchikijee nüsoʼiraain aaʼin Jesuu, müshi nia namüin na nikirajüinkana süka nütüjaain saaʼu masirüin naya jime: «‹Jujutüle tü jukusüinkat wopujeeruʼu sünain tü anuakat, anteena jia sünain jime› [...]. Shiasa najutakalaka tü nakusüinkat shirokumüin tü palaakat, kasitkalaka naya jime watta maʼi saalin. Isasü nachiki ayuʼlaa süka jawatüin shia noulia» (Juan 21:1-6). Asayuunajüshii naya jime sümaa pan nutuma Jesuu. Nümakalaka nümüin Simón Pedro tü wetsiikulo waashajeʼerüitpakat. Sutuma nütüjaain aaʼu Jesuu kamalain maʼin nümüin Pedro olojoo jime, eesüjaʼa shiale nüsakireein anain nia jaralüin kojutüin maʼin nümüin, niale niakai sümaa tü nikirajakalü anain jee shiale tü niʼyataainkat sünain olojoo jime. Nümaka Pedro nümüin Jesuu: «Senyotkalee, pütüjaa aaʼut sümaa alin pia tapüla» (Juan 21:15). Niyaawata aaʼu Pedro alinjachin Jesuu nüpüla suulialeʼeya wanee kasa. Soʼujeʼereʼeya kaʼikat tia, niiʼiyatüin shiimain alin Jesuu nüpüla, müshijeseʼe nüküjüin maʼin pütchi. Akaʼaya nia, nükaaliinjain maʼin na anoujashiikana. w17.05 21 püt. 1, 2

Eejiraashi Pablo sümaa tü alatakat nümüin süka niʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa. Ayatüsia naaʼinrüin tia suʼunnaa süpüshuaʼa tü alatakat nümüin. Niʼitaain naaʼin Pablo nünain «chi Maleiwa amüliajüikai, chi amüliajakai waya suʼunnaa müliaa» (2 Cor. 1:3, 4, TNM). ¿Jamüshii aleewajiraleeka waya nümaa Jeʼwaa woʼuraajüle nümüin? Shia süka waashajaain nümaa (Sal. 86:3; 1 Tes. 5:17; Roma 12:12). Arütkaashii maʼin waya nünainmüin chi Washi iipünaajachikai wanaa sümaa waküjüin nümüin tü jülüjakat waaʼin sümaa tü suluʼukat waaʼin (Sal. 65:2). Muloʼuleesia tü naaliinkat Jeʼwaa wapüla weʼrüle nusouktüin shiʼipajee tü wachuntakat nümüin. Wayaawata aaʼu pejein nia «nanain napüshuaʼa na achuntakana nünülia» (Sal. 145:18). Weʼitaale waaʼin sünain alin waya nüpüla Jeʼwaa sümaa nükaaliinjain waya, eejiraajeena waya sümaa tü alatakat wamüin maaʼulu otta mapa. w17.05 17, 18 püt. 9, 10

¿Kaseerü waaʼinraka naneeküle na laülaashiikana wanee kasa nnojotka wayaawatüin aaʼu jee nnojotka anain saaʼin wamüin? Tü makalü yaa, eesüjaʼa süpüla seemiajeʼerüin wanoula nünain Jeʼwaa sümaa müin nnojotkai anain saaʼin wamüin suʼuniria nupueulose nutuma maaʼulu yaa. Sülatüle wamüin tü wamüitpakat, ¿jamüsü aneetka wakuwaʼipa nnojorüle yaletüin waaʼin? Wekirajaa sünain piamasü kasa. Nnojorüle yaletüin waaʼin, wayaawajaajeerü aaʼu nnojoluin watüjaain aaʼu süpüshuaʼa tü kasa alatakat. Jaʼitakajeʼe watüjaale saaʼu süpüshuaʼa tü kasa alatakat nümüin wanee wawala, soto waaʼin niain Jeʼwaa nümüiwaʼa atüjaaka saaʼu tü suluʼukat naaʼin wanee wayuu. Sotule waaʼin tia, wayaawateerü aaʼu eein tü kasa nnojotkat watüjaain aaʼu otta wanoukteʼeramaateerü tü jülüjakuʼu makat waaʼin. Saainjünüle wamüin wanee kasa mojusü jee niale aainjünüin amüin shia wanee wawala, wooʼulaa niaiwa Jeʼwaa akumajüin sukuwaʼipa tia. Waaʼinrüle shia, nnojoleerü yaletüin waaʼin jee oonoojeena waya nümaa Jeʼwaa. Saashin tü Wiwüliakat, mojeerü nukuwaʼipa chi eekai mojulaain jee nnojoleechi kakaliain maʼin (Ecl. 8:12, 13). Chi wayuu aainjünakai amüin kasa mojusü, aneerü nukuwaʼipa nnojorüle yaletüin naaʼin (1 Ped. 5:5). w17.04 24 püt. 10, 11

Mojusü maʼin tia aainjünakat nümüin José. Nüküjüin José nnojoluin naaʼinrüin tü kasa mojusü oʼotünakat naaʼu. Aashajaashi nia nümaa chi laülaashikai naaʼu na aapajüliikana nüsüin Faraón otta nuchuntüin nümüin nüküjaiwa tia nümüin Faraón süpüla nüjütünüinjachin achiki (Gén. 40:14). Nnojoishi ayüülajaain José sutuma tü kasa alatakat nümüin, achuntüshi nia kaaliinwaa nümüin chi laülaashikai naaʼu na aapajüliikana nüsüin Faraón süpüla nujuʼitinnajachin suluʼujee tü kaatsetkat. Nnojotpejeʼe nüküjüin José nümüin nayain ataʼülüin nia na nuwalayuukana. Nnojotsü nüküjüin shia nümüin chi Faraónkaiya. Jamüshiijaʼa wanaa sümaa anajiraain José namaa na nuwalayuukana otta nakolojooin chaa Egiptomüin, nnojoishii jamajüin naya nutuma chi Faraónkai, talatüshi nia namaa. Naʼalijirüin naya chi Faraónkai süpüla kepiainjanain naya chaa Egipto (Gén. 45:16-20). w17.04 19 püt. 12, 13

Eesüya wanee kasa anaka anainjee nuluwataaya Maleiwa, shia süka nütüjain maʼin sümaa kekiishaatain maʼin nia süpüla aaʼinmajaa tü kasa nukumalakat. Jamüshijaʼa nia, naapüin pülaa nümüin chi Nüchonkai süpüla eiyajaa ayuulii mepika sümaʼana tottoolu (Mat. 4:23, 24; Mar. 5:25-29). Nnojotsü ponuin naaʼin Maleiwa tü kasa pülasü naaʼinrakat Jesuu, nütüjaa aaʼu tü eekat waleʼeruʼupünaa jee nnojotsü kapüleein nümüin eiyajaa wanee ayuulii. Akaʼaya Maleiwa, nütüjaa aaʼu tü sukuwaʼipakat süpüla nüsoʼireʼerüin naaʼin na outushiikana jee süpüla nnojoluin sukutkujaain mma otta süsetüin wüin. Na wayuu nuluwataakana aaʼu Satanaa, ayatüshii sünain achajawaa sukuwaʼipa süpüla najaʼlajeʼerüin tü atkawaakat noumainpaʼa otta suluʼupünaa mmaka süpüshuaʼa. Niapejeʼe neʼe Jeʼwaa atüjaaka saaʼu tü eeinjatkalü atuma tü anaakat sainküin mma (Isa. 2:3, 4; 54:13). Sutuma watüjaain aaʼu tü nukuwaʼipakat Maleiwa sünain nütüjain maʼin otta kekiin maʼin nia, wanaaweerü waaʼin sümaa tü nümakat Pablo sünain tü wetsiikulo waashajeʼerüitpakat soʼukai w17.06 22, 23 püt. 6, 7

Watta naalii wayuu mojutkana amüin tü sukuwaʼipakat kaʼwayuusee. Jamüshiijaʼa mojujiraale naya waneepia sümaa naʼwayuuse, ooʼulaajiraashii naya. Nnojotsü nüshatüinjatüin tia wanee anoujashi (1 Cor. 7:27). Nuuʼulaale wanee anoujashi suulia nuʼwayuuse, nia naʼalainpalaka Jeʼwaa. Jee üttüsü naaʼin Jeʼwaa nanain na keejiakana amüin aküjaa alawaa (Lev. 19:12; Prov. 6:16-19). Niyouktashaatain Jeʼwaa nooʼulaajiraain na kasaatshiikana, mojushaatasü tia noʼuluʼu (Mal. 2:13-16). Naashin Jesuu, waneesia neʼe tü kasa eekat süpüla nuuʼulaajiraain anainjee wanee wayuu suulia nuʼwayuuse: shia müleka sümaʼüjiraale sukuwaʼipa nuʼwayuuse sümaa nnojoluin nülatirüin sooʼopünaa naaʼin tü saainjalakat (Mat. 19:9; Heb. 13:4). Lotusü sünüiki tü Wiwüliakat süchiki tü akatajirawaakat suulia aʼwayuusee (1 Cor. 7:10, 11). Nnojotsü süküjüin tü Wiwüliakat wanee kasa nükatajiraainjatka anainjee wanee wayuu suulia nuʼwayuuse. Eepejeʼe waneeirua kasa nakatajiraaka anainjee na anoujashiikana suulia naʼwayuuse. Naaʼinrüin tia maʼaka neʼrüle eein süpüla ouktüin naya otta eein süpüla sumojujaain nanoula sutuma mojulaain naʼwayuuse jee shiale nooʼulaain Jeʼwaa süpüla nekirajüin alawaa nüchiki. w17.04 8 püt. 14-16