Settienpüroʼu

Kojutuinjatü maʼin nümüin wanee wayuu anoujashi nikirajüin nüchonnii sünain «tü nuluwataakat anain chi Maleiwakai» (Sal. 127:3). Joʼuushii na israeliitakana süpüla aʼyatawaa nümüin Maleiwa. Akanasaʼa nachonnii na wawalayuukana, nnojoishii ojuʼijiraain sümaa kettaain naya süpüla aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa. Nnojoipejeʼe aijeechin Jeʼwaa napüla na püchonniikana sükajee alin nia püpüla. Na wayuu kachonshiikana neʼitaainjatü napüleerua nekirajüin nachonnii joʼuuiwaʼaya naya. Naaʼinrajatü tia süpüla noushikajaain na nachonniikana süchiirua nukuwaʼipa Kürisüto, süpüla naapüin naaʼin nümüin Jeʼwaa jee woutiisain naya. ¿Jamüsüche choʼujaaka maʼin naaʼinrüin tia na kachonshiikana? Süka shiain noʼttaajeerüin anainjee nachonnii tia süntapa tü müliaa miyoʼusükat (Mat. 24:13). Talateena maʼin jia naapüle naaʼin nümüin Jeʼwaa na jüchonniikana jee woutiisale naya. w18.03 14 püt. 16, 17

Nashateein na laülaashiikana nukuwaʼipa Jesuu, achiaainjana naya sükajee tü sümakat tü Wiwüliakat, nachiaainjatü napüshi otta müshiʼiya na wawalayuukana. Müle shia natuma, neeʼiyatüin keeʼireein naaʼin suʼuninnüin nakuwaʼipa nutuma Jeʼwaa otta Jesuu. Watteerü maʼin saalii kasa anasü weʼreetka müleka waapaale sümaa tü nüchiaakalü anain waya Jeʼwaa otta washatüle sukuwaʼipa nüchiaaya Jeʼwaa otta Jesuu. Waaʼinrüle tia, jimateerü naaʼin na wapüshikana jee na wawalayuukana suluʼu tü outkajaaleekat otta aneerü maʼin waaʼin süka watüjaain saaʼu alin waya napüla otta kojutuin waya namüin. Tia shia neʼe süpüshi tü kasa anasü weʼreetkat mapeena (Sal. 72:7). Nüchiaain waya Jeʼwaa maʼütpünaa süpüla anainjatüin wakuwaʼipa mapeena namaa na wapüshikana otta nieechi Jeʼwaa aaʼinmajaka waya süka nüchoinjeenain waya (Isa. 11:9). Jülüjale waaʼin tia, watüjaajeerü aaʼu nüchiaain waya Jeʼwaa süka alin maʼin waya nüpüla. w18.03 25 püt. 15, 17; 26 püt. 19

Oʼunapuʼushii na wayuukana süpüla nawoutisaajünüinjanain nutuma Juan süpüla neeʼiyatüin nayaawajaain suulia naainjala saaʼu nnojoluin naaʼinrüin tü sümakat tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés (Mat. 3:1-6). Naatapejeʼe maʼin sukuwaʼipa soʼu nuwoutisaajünüin Jesuu nutuma Juan, süka jamüin, niain Jesuu chi Nüchonkai Maleiwa (Mat. 3:13-17). Süka maainjalain Jesuu, nnojotsü choʼujaain nümüin niyaawajaain saaʼu naainjala (1 Ped. 2:22). Woutiisashi Jesuu süpüla niiʼiyatüin kettaain nia süpüla aaʼinraa tü keeʼireekat naaʼin Jeʼwaa nüpüleerua (Heb. 10:7). Süchikijee nuʼttüin Jesuu sünain aküjaa pütchi oʼttushiijaʼa na nikirajüinkana sünain awoutisaajaa wayuu (Juan 3:22; 4:1, 2). Soʼu tia awoutisaajünüshii na wayuukana süpüla neeʼiyatüin nayaawajaain suulia naainjala saaʼu nnojolin naaʼinrüin tü sümakat tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés. Eekajasaʼa na awoutisaajünakana süchikijee nüsoʼiraain aaʼin Jesuu, naata tü woutiisakalü apüla naya. w18.03 5 püt. 6, 7

Naatajatshaana maʼin nukuwaʼipa chi wayuu jüüjüükai nümüin chi naaʼinkai Maleiwa, süka jamüin, jülüjain naaʼin nukuwaʼipa nümaa Maleiwa otta nüchajaain sukuwaʼipa süpüla nüshatüin nukuwaʼipa Maleiwa (Éf. 5:1). Shieesü jülüjaka naaʼin tü jülüjakat naaʼin Maleiwa süchiki wanee kasa. Kojutusü maʼin nümüin tü nümakat Jeʼwaa otta aleewashi maʼin nia nümaa (Sal. 119:33; 143:10). Nnojotsü naaʼinrüin tü kasa mojusü suchuntaakat naaʼin shia nüchajaaka maʼin sukuwaʼipa süpüla eeinjatüin nünain tü akuwaʼipaa eeka nutuma chi naaʼinkai Maleiwa (Gal. 5:22, 23). Anuu wanee sukuwaʼipa süpüla wayaawatüin saaʼu nukuwaʼipa wanee wayuu jüüjüükai nümüin chi naaʼinkai Maleiwa: wanee wayuu eekai jülüjain naaʼin waneepia tü sünainpünaakat muusika, «kamalainsü nümüin tü muusikakat» münüshi. Akaataajaʼa neʼe chi wayuu kojutukai amüin tü kasa eekai nümaʼanajeejatüin Maleiwa, «wayuu kanoulashi chira» münüshi. w18.02 17 püt. 3, 6

Amaanüshi Daniel Babiloniamüin. Suluʼu pueulokot tia kamaleiwaseyaashii na wayuukana jee ooʼulakirülii maʼin naya. Aʼlerajünüshii na judiokana natuma na babiloniokana otta nemeeʼerainpalashii naya sümaa mojutuin Jeʼwaa namüin (Sal. 137:1, 3). Mojukajasaʼa maʼin naaʼin na judío waneepiakana nümaa Jeʼwaa maʼaka naaʼin Daniel. Tia shia wanee kasa kapüleekat maʼin nümüin Daniel süka «nnojoluinjachin niʼyarülajaain süka tü eküülü nikakat chi aluwataashikai» (Dan. 1:5-8, 14-17, TNM). Eesü wanee kasaʼaya eejiraaka amaa Daniel. Sükajee wainmain kasa nütüjaka apüleerua, aapünüsü nümüin wanee aʼyatawaa anaka maʼin (Dan. 1:19, 20). Nnojotpejeʼe yaletayaain naaʼin Daniel sutuma tia jee nnojoishi nia ichein süchiirua tü nümakat. Ayatsia nnojoluin yaletayaain naaʼin jee niyaawata aaʼulu niain Jeʼwaa akaaliinjain nia sünain süpüshuaʼa tü kasa nüsaʼwatakat (Dan. 2:30). Mayaapejeʼe jimaʼalin Daniel soʼu tia, wayuu loto akuwaʼipachi nia naashin Jeʼwaa maʼaka naaʼin Noé otta Job (Ezeq. 14:14). Nütüja aaʼu Jeʼwaa waneepiain Daniel nümaa süka kanoulain maʼin nia otta noonooin waneepia sümaa tü nuluwataakalü anain. w18.02 5, 6 püt. 11, 12

Nnojotsü mojuin nümüin Jesuu aaʼinraa wanee kasa talataka atuma naaʼin. Soʼu wanee kaʼi, oʼunüshi nia sünain wane miʼiraa shikiira kaʼwayuusee suluʼu tü pueulokot Caná otta sünain wane ekawaa (Juan 2:1-10). Sünain tia miʼiraa shikiirakat kaʼwayuusee, aainjashi Jesuu kasa pülasü, wiinojaasü nutuma tü wüinkat. Nnojoitpajaʼa waneepiain Jesuu sünain aaʼinraa tü kasa talatakalü atuma naaʼin. Nia Jeʼwaa palajanaka nutuma otta nükaaliinjain maʼin wayuu. Naapajiraain nikii süpüla katüinjatüin soʼu wayuu nünainjee. Anuu nünüiki Jesuu namüin na nikirajüinkana: «Anataʼaleeshiijaʼa maʼi jia müleka shiʼrüle wayumüin wayuu jümüin saaliijee jünoujain tanain, müleka shimeʼerainparale jia je müleka jaashajaanüle sünain mojuin pütchi jüchiki. Meerü jukuaippa aka nakuaippa na nünüikimaajanakana Maleiwa paala sümaiwa sünain neʼnnüin amüin natüma na jutuushikanairua. Otta jiakana soʼu tü kaʼi mülieenakat oʼu jia sütüma wayuu, talata jia süka süpüshua jaaʼin, süka jütüjaain naaʼu chi Maleiwakai sünain nüsülajüinjatüin kasa anashaatakat jümüin chaa iipünaa eere nia» (Mat. 5:11, 12). Süka alin wapüla Jeʼwaa otta talateein naaʼin watuma, wayoutuinjatü tü kasa watüjaakat aaʼu mojuin nümüin otta tü kasa eekai müin mojukai saaʼin wamüin (Mat. 22:37, 38). w18.01 25, 26 püt. 16-18

Asülajüshii waya nümüin Jeʼwaa süka alin otta kojutuin nia wamüin. Majachi David wanaa sümaa nüküjain choʼujaain sukumajünüin wanee aʼwaajülee nümüin Jeʼwaa. Naashin David, naapajala Jeʼwaa wamüin süpüshuaʼa tü kasa eekat wamaʼana. Akaʼaya tü kasa wasülajakat nümüin Jeʼwaa süpüshi neʼe tü kasa naapakat wamüin (1 Crón. 29:11-14). Aneerü wakuwaʼipa wasülajüliire suulialeʼeya waʼatapajüin wasülajünüin amüin. Jamüshijaʼa nükotchajüle wanee jintüi tü nneerü nasülajakat nümüin na kachonkana nia jee sükajee tia nneetkat niʼyalajüle wanee kasa nüsülajüinjatka namüin, ¿jameerü naaʼin na kachonkana nia? Akaʼaya wanee pürekutsoot kepiakai namaa na kachoinkana nia, nüsülajawaire nneerü namüin süpüla nawalaajüin tü piichi kaluʼukat naya jee süpüla nayaʼlajüin eküülü, talateena naya nümaa. Süka jamüin, niiʼiyateerüin chi nachonkai kojutuin nümüin tü naaʼinrakat nüpüleerua. Müsia neʼe tü wakuwaʼipakat nümaa Jeʼwaa, nütüjaa aaʼulu aneerüin wakuwaʼipa wasülajüle nümüin süpüshi tü kasa kojutusü eekat wamaʼana. w18.01 16 püt. 4, 6

Nnojotsü püküjainjatüin neʼe tü anakat jee tü mojukat nümüin püchon süpüla katsüin nunoula. Choʼujaasü pikirajüin nia süpüla nüsakirüin naaʼin jee niyaawatüin saaʼu pütchi makatka tüü: ¿Jamüsüche mojuka saashin tü Wiwüliakat waneirua kasa anaka saaʼin wamüin? ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu aneerüin wakuwaʼipa waaʼinrüle tü sümakat tü Wiwüliakat? (Isa. 48:17, 18). Woutiiseere püchon, nütüjaainjatü aaʼu nnojoluin shaittaain tia, nütüjaainjatü aaʼu laülaainjatüin naaʼin otta naaʼinrajatüin tü nümakat Jeʼwaa nümüin. ¿Jamüsüche naaʼin süchiki tia? ¿Nütüjaa aaʼuche tü kasa anasü eekat suluʼujee tia? ¿Nütüjaa aaʼuche eein tü kasa eejiraainjachikalü amaa nia? ¿Nütüjaa aaʼuche jamüin sülanaʼaleejeetka tü kasa anasü niʼreetkat suulia tü kasa mojusükat? (Mar. 10:29, 30). Choʼujaasü maʼin nütüjaain saaʼu tia süpülapünaa nuwoutisaajünüin. Pükaaliinja püchon süpüla jülüjain naaʼin tü kasa anasü niʼreetkat naaʼinrüle tü nümakat Maleiwa nümüin. Müle shia putuma, nütüjaajeerü aaʼu aneerüin nukuwaʼipa naaʼinrüle waneepia tü sümakat tü Wiwüliakat. w17.12 18, 19 püt. 14, 15

Eeshii eekai ayuulin maʼin. Eeshii eekai laülaainnain otta naaʼinmajüin napüshi eekai laülaain. Eeshii na aʼyataakana maʼin süpüleerua napüshi otta eeshii na alatalaʼa makana amüin süpüshuaʼa tia. Watüjaa aaʼu shapaain maʼin jaaʼin wawalayuu sutuma tü alatakat jümüin. Wainma nneerü oʼunaka sünain akaaliinjaa jüpüshi jee mapüsashi maʼin jia. Jülüjale naaʼin Jeʼwaa tü shüliwaikalüirua sümaa kanüliain shia nutuma, wayaleekajaʼa nnojoluin jülüjeematüin naaʼin, jama waʼyataain nümüin. Nnojoliipajaʼa waya aʼyataain nümüin mojusheeka, aʼyataashi waya nümüin Jeʼwaa süka alin nia wapüla (Sal. 19:1, 3, 14). Saashin tü Wiwüliakat, nütüjaa aaʼulu Jeʼwaa jeʼrain maʼin waʼwala, niʼraajüin maʼin tü wakuwaʼipakat maluʼulu tia (Mat. 10:30, TNM). Aishii maʼin waya nüpüla Jeʼwaa jee nütüjaa aaʼulu süpüshuaʼa tü alatakat wamüin (Sal. 37:18). Saashin tü Wiwüliakat, nütüjaa aaʼulu Jeʼwaa süpüshuaʼa tü müliaa walatirakat. Eepejeʼe süpüla katsüin waaʼin nutuma süpüla eejiraain waya sümaa tü kasa alatakat wamüin. w18.01 3 püt. 1; 4 püt. 4

Süchikijeesüsoʼiraain aaʼin Tabita nutuma Pedro , «wainma wayuu, anoujasü suluʼujee nünain chi Senyotkai». Müshiijeseʼe naküjain pütchi nüchiki Jesuu na jekenakana anoujain otta naküjain süchiki nuuntüin Maleiwa nüsoʼireʼerüin saaʼin wayuu outusü (Aluw. 9:36-42). Eejatü wanee asoʼirawaa aaʼin alataka suʼupala wainma wayuu. Chajachinka chi Aluwataaushikai Pablo sünain wanee outkajawaa suluʼu wanee piichi iipünaasü chaa Troas, palaajeeruʼu sünain Turquía. Kaʼlesü aika naaʼu Pablo sünain ekirajaa. Joyotoko wanee jimaʼai soʼuluʼu wanee wentaana sünain aapajaa pütchi, Eutico nünülia. Jee mapa maʼin, kaʼlepa lapü naaʼu, ojutuushi iipünaajee. Eeshijaʼa niale antüin palajana Lucas nünainmüin Eutico. Süka tottoolüin nia niyaawatamaata aaʼuchi outuin chia jimaʼaikai. Ashakataatüshijaʼa Pablo sümaa nuʼwachiraain naaʼu sünain nukoʼojooin nünain jee nümaka namüin na eejanaka namaa: «¡Nnojo jainkuuin aaʼin! ¡Katüichipa oʼu!». Ponokojosaʼa maʼin naaʼin tü kasa pülasü alatakat noʼupala na eejanakana wanaa sümaa tia. Neʼrüin maʼin outuin chia jimaʼaikai paala otta yaaulerü asoʼiraasü naaʼin noʼupala. «Je sütüma tüü, talatüsü maʼi naaʼin na anoujashiikana» (Aluw. 20:7-12). w17.12 5, 6 püt. 10, 11

¿Shiimainche nountüitpain na wayuukana nanouktüin tü kasa mojusü eekat maaʼulu? Isasü nachiki najaʼttirüin tü atkawaakat, wainma na aainjakana kasa mojusü suluʼupünaa Internet, na mojulaakana sümüin naʼwayuuse jee nachonnii otta na osoteʼerakana wonpa. Kooʼomüinsü maʼin tü ayuuliikat. Nnojotsü ponuin waaʼin tü kasa mojusü alatakat mmapaʼa. Shia neʼe jülüjaka naaʼin nakuwaʼipa neʼe namüiwaʼa na poliitikokana otta kajapuluʼukana sünneetse tü mmakat. Jee isasü nachiki najaʼlajeʼerüin tü kasachikikat, na kaʼruwarannuukana, na oʼutuliikana saaʼin wayuu, tü ayuuliikat jee tü maʼletseekat. Shia neʼe Nuluwataaya Maleiwa aaʼinreetka tia. Wekirajaa sünain tü naaʼinrajatkat Jeʼwaa süpüleerua wayuu. Ajaʼtteerü sutuma Nuluwataaya Maleiwa süpüshuaʼa tü shikiisükat kasachiki: nnojoleerü eein wayuu jülüjaka aaʼin sukuwaʼipa neʼe sümüiwaʼa, nnojoleerü eein wayuu aʼluwajaka sünneetse mma, nnojoleerü eein wayuu asoteʼeraka wonpa, kojutukana amüin noumain, nnojoleerü eein tü iküleesia ekirajakat sünain alawaa, akaʼaya Satanaa nnojoleechi (Sal. 46:9). Ajaʼtteena sutuma Nuluwataaya Maleiwa na kaʼruwarannuukana jee na oʼutuliikana saaʼin wayuu. Maaʼulu yaa, wainma wayuu ekirajünaka sutuma nupueulose Maleiwa süpüla aijiraainjanain naya otta nanoujiraain nanüiki (Isa. 11:9). Müinnia nnojoluin ayuulin piantua na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa (Isa. 35:5, 6). Najaʼttireerü Jeʼwaa tü namülialakat na aʼyataashiikana nümüin, nnojoleena naya müliain sutuma tü maʼletseekat (Sal. 72:12, 13). w17.11 25, 26 püt. 14-16

Eejatü tü pueulo ounjulaayakat nutuma Jeʼwaa suulia kaainjalain na israeliitakana, suulia noʼutuin saaʼin wayuu maainjalasat. Kojutusü nümüin Jeʼwaa katüin soʼu wayuu otta niyoutashaatain suʼutünüin aaʼin wayuu (Prov. 6:16, 17). Süka lotuin otta wulein maʼin nukuwaʼipa chi Maleiwakai, ayatsia kasalajanain nutuma nümüin wanee wayuu uwomuyuule nia sümaa nnojoluin naaʼinjeein. Mojutsat namüin na fariseokana katüin soʼu wayuu. Anuujeseʼe nünüiki Jesuu namüin: «Jiakana karalouktamaajanakana ‹Aishaʼajaa› meena jia, süka kasalajaneerüin jümüin tü mojusü jaaʼinrakat sünain junujulüin suulia wayuu süpüshualeʼeya tü nikirajakat anain jia Maleiwa. Nnojotsü joonooin amaa nünüiki Maleiwa je jütuunajüin nakuaippa na eekana aaʼinreein tü nuluwataakat anain» (Luc. 11:52). Aneekünüshii na karaloʼutamaajanakana otta na fariseokana süpüla nekirajüin wayuu sünain tü Nünüikikat Maleiwa süpüla katüin soʼu waneepia. Nnojotpajaʼa shia naaʼinrüin. Nemeejüin neʼe na israeliitakana suulia nanoujain nünain Jesuu, «chi katakai atüma soʼu wayuu» (Aluw 3:15). Naaʼinrüin tia süpüla namojujeʼerüin sukuwaʼipa wayuu. Makaʼa mojutuin namüin katüin soʼu wayuu shia süka yaletüin naaʼin, eʼrüliin naya wayumüin otta maalin wayuu napüla. w17.11 17, 18 püt. 9, 10

Woʼttaiwaʼaya sünain ekirajawaa sünain tü Wiwüliakat namaa na Aküjaliikana Pütchi, eesüjaʼa nnojorüle waküjain shia namüin na wapüshikana. Shiasaʼa katsüinpa wanoula, wayaawata aaʼu choʼujaain waküjain namüin süchiki tü wanoujakalü anain. Eeshiijaʼa mojujiraale wamaa na wapüshikana saaliijee waʼyataain nümüin Jeʼwaa. ¿Kasaka waaʼinrajatüin süpüla ayatüin aleewajiraain waya namaa otta waneepiain waya nümaa Jeʼwaa? Wayaawatüinjatü saaʼu kasain jülüjain naaʼin na wapüshi manoujainkana. Talatüshii maʼin waya watüjaapa saaʼu tü shiimainkat. Eepejeʼe noʼutku na wapüshikana nnojoliika anain amüin tia. Emeejünüshii waya otta waneejatshaana tü iküleesia kaluʼukat waya naashin. Nnojoliinnapa alin naya wapüla süka nnojoluin sünainpünaain waya tü miʼiraa naainjakat naashin. Jee wainmajüsü naaʼin waaʼu saaʼu tü alateetkat wamüin outapa waya. Choʼujaasü wayaawatüin saaʼu tü jülüjakat naaʼin na wapüshikana otta jülüjeesü waaʼin nanüiki süpüla watüjaain saaʼu kasain shapaain atuma naaʼin (Prov. 20:5). Anasü washatüle nukuwaʼipa Pablo, jülüjasü naaʼin sukuwaʼipa wayuu süpüshuaʼa süpüla mapüleeinjatüin nümüin aküjaa nünüiki Maleiwa namüin. Waaʼinrüle tia, eeshii süpüla wekirajüin na wapüshikana sünain tü shiimainkat (1 Cor. 9:19-23). w17.10 12 püt. 11, 12

Eeshiijaʼa japüire waya sünain eeʼirajaa süka nnojoluin watüjaain saaʼu tü waaʼinrajatkat süpüla anain wamüraluʼu. Wekirajaa sünain waneirua kasa aneetka atuma pümüraluʼu sünain eeʼirajaa. Süpüla emetuluinjatüin weeʼirain, choʼujaasü anainjatüin süsanalia waaʼin. Maʼaka anain suchuwala wanee jooko sutuma tü korientekat, aneerü wamüraluʼu süpüla eeʼirajaa otta emetuleerü shia anale süsanalia waaʼin. Emeturuleeinjatü weeʼirain suulia wanüiki waashajaapa. Süküjainya tü Wiwüliakat talatüinjatüin waaʼin sümaa emetuluin weeʼirain nümüin Jeʼwaa (Sal. 33:1-3). Anuu wanee kasa anaka süpüla paaʼinrüin puʼwaajapa Maleiwa sümaa püpüshi jee pümüiwaʼa: püneeka wanee jayeechi kamalainka maʼin pümüin suluʼujee tü karaloʼuta jayeechimaajatkat, paashajeʼera shia sümaa emetuluin pünüiki jee nnojo japülin pia; süchikijee, püsanala paaʼin jee püküja shia sümaa kajaalapüin putuma. Ayatüinjatü emetuluin pünüiki paaʼinrapa tia. Süchikijee tia, piiʼirajüinjatü tü pütchi paashajeʼerakat sümaa emetuluin shia putuma (Isa. 24:14). Paaʼinrüle tia, emetuleerü maʼin piiʼirain. Anashaatasü tia. Nnojo japülin pia sünain eeʼirajaa. w17.11 6 püt. 11-13

Wattashaatasü Jerusalén sünainjee Babilonia. «¿Jetsükajasaʼa tü mma eeʼewaliinjanale waya?», makajasaʼa naaʼin na judíokana wopuluʼupünaa. Naapüin süchiki anapuʼuin maʼin tia pueulokot sümaiwa. Jee natüjaa aaʼu na laülaayuukana anashaatain maʼin tü aʼwaajülee Maleiwa chajatkat chayaa (Esd. 3:12). Chajachire pia namaa na judíokana wanaa sümaa tia, ¿jamüsüjeʼe paaʼin piʼraiwaʼaya Jerusalén? Eesüjaʼa mojule paaʼin sutuma piʼrüin neʼe süchikanainruʼu tü pueulokot sümaa mojuulin maʼin shia. Eesüjaʼa jülüjale paaʼin anaʼleein süsepü Babilonia süka piantuain shia. Eekajasaʼa tü süsepükat Jerusalén, ajaʼttüsü jotooijüin, mapuettoʼusesat shia otta nnojotsü torre sünain. Nnojotpejeʼe mojuin naaʼin na judíokana saaliijee tia, süka jamüin, neʼrüin naaʼinmajüin naya Jeʼwaa wopuluʼu otta nükaaliinjain naya. Tü naaʼinrakat nantaiwaʼaya shia nakumajüin wanee aʼajülee mürüt eejatüle tü aʼwaajüleekat paala. Aʼajapuʼushii naya mürüt kaʼiwai nümüin Jeʼwaa (Esd. 3:1, 2). w17.10 21, 22 püt. 2, 3

Nüshatakajasaʼa Salomón nukuwaʼipa chi nüshikai sünain meimmoluin nia. Jimaʼaliiwaʼaya David, nnojoishi mmoluin neema Goliat wanee surulaat muloʼuseyuu. Süka nükaaliinjünüin David nutuma Jeʼwaa soʼu tia, nuʼuta aaʼinchi chia surulaatkai süka wanee ipa (1 Sam. 17:45, 49, 50). Watüjaa aaʼu niain David anain süpüla atütüleʼeraa naaʼin Salomón süpüla nukumajüin tü aʼwaajüleekat Maleiwa Salomón nükaaliinjeechin nia Jeʼwaa kettaʼaleepa nutuma tü aʼwaajüleekat. Jülüjakajasaʼa naaʼin Salomón tü nümakat chi nüshikai nümüin. Kettaasü nutuma tü niʼyataainkat mayaapejeʼe jimaʼalin nia sümaa nnojoluin kasain nütüjaain aaʼu. Yalayala aaʼinchi nia jee süka nükaaliinjain nia Jeʼwaa, kettaasü nutuma tü aʼwaajüleekat soʼu akaratshi juya shiatapünaamüin. Eeshii süpüla nükaaliinjain waya Jeʼwaa süpüla yalayalain waaʼin otta süpüla waʼyataain süpüleerua wapüshi jee napüleerua na wawalayuukana. Ichaʼasaʼa nükaaliinjain Salomón (Isa. 41:10, 13). Yalayarale waaʼin sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa, aneerü wakuwaʼipa nutuma maaʼulu jee mapeena. w17.09 28 püt. 3, 4; 32 püt. 20, 21

Watüjaa aaʼu wayakana anoujashiikana nünain Jeʼwaa shiimain sunoutaain sukuwaʼipa wayuu sutuma pülain Nünüiki Maleiwa. Anoutaasüjeseʼe wakuwaʼipa otta sukuwaʼipa wayuu sutuma tü sümakat tü Wiwüliakat. Eeshii na kaʼruwaraliipuʼukana, na akaijüliipuʼukana yüi otta na aʼluwajiraapuʼukana nakuwaʼipa. Eeshii na mojupuʼukana aaʼin mayaainjeʼe washirüin naya (Ecl. 2:3-11). Wainmainna na wayuu anoutaainakana akuwaʼipa sutuma Nünüiki Maleiwa sümaa kaʼatapalain naya sutuma. Eesüjaʼa waashajeʼerüirüle süchiki nakuwaʼipa naya wawalayuukana suluʼu tü pütchikat «Sunouteʼerüin nakuwaʼipa tü Wiwüliakat», ojuʼitawaisü suluʼu Aapiria Wayuu. Jaʼitainna kakaliainnain waya sünain anoujaa, choʼujaasia waashajeʼerüin tü Wiwüliakat süpüla aleewainjanain maʼin waya nümaa Jeʼwaa. w17.09 21 püt. 1

Shiimainya nütüjaain saaʼu Jeʼwaa tü alatakat wamüin maʼaka nütüjaain saaʼu tü alatakat nümüin Lot (Isa. 63:7-9; Sant. 5:11; 2 Ped. 2:9). Jülüja waaʼin wanee kasa nuluwataaka anain na israeliitakana. Jamüshijaʼa eere wanee israeliita aʼanapajitkai nneerü nuulia wanee nuwala, nüpütüinjatü nüsheʼin nümüin saaʼu nujuyaala (Éx. 22:26, 27). Shiasaʼa joo suulia makataleein sümaa tü kuluutkat chi aʼanapitkai nünneetse otta masheʼin nuwala nutuma, nuluwataain Jeʼwaa na israeliitakana sümülialaainjatüin naaʼin naalin wanee nawala. Naleʼejirüinjatü süchikuaʼa tü nüsheʼinkat süpülapünaa aipaʼain. ¿Kasa watüjaka sünainjee tia? Shia wakaaliinjainjanain na wawalayuu eʼrakana jaʼijawaa müleka eere wamaʼana tü choʼujaakat namüin (Col. 3:12; Sant. 2:15, 16; 1 Juan 3:17). w17.09 10 püt. 4, 5

Nuchuntuin Jesuu nümüin chi Nüshikai nülatiraiwa naainjala na wayuukana noulia. Anataʼaleesüjaʼa nukuwaʼipa Jesuu süpüla washatüin, anamia nia jee nnojoishi aashichijaamaatüin wanaa sümaa müliain nia atumawaa (1 Ped. 2:21-23). ¿Kasa waaʼinrajatka wayuule anamia waya jee watüjale aʼatapajaa? Motuinjatü waaʼin tü naainjalakat na wawalayuukana wamüin. Anuu nünüiki Pablo: «Jaaʼinra tü anasükat shiʼipajee eekai shiʼrülüin wayumüin jümüin, sümaa motüin jaaʼin saainjala maa aka naaʼin chi Senyotkai motüin naaʼin jaainjala» (Col. 3:13). Choʼujaasü maʼin anamiainjanain waya jee watüjainjanain aʼatapajaa süpüla waaʼinrüinjatüin tü nümakat Pablo. Waaʼinrüle tia, paaʼinwajiraajeena waya namaa na wawalayuukana. Anamiainjana waya jee atüjainjana waya aʼatapajaa naashin Jeʼwaa süpüla katüin woʼu suluʼu tü mma jeketkat (Mat. 5:5, TNM; Sant. 1:21, TNM). Anaʼleesia maʼin tia akuwaʼipaakat süka kojuteechin Jeʼwaa watuma suʼupala wayuu jee wakaaliinjeena naya sünain aaʼinraa tü sümakat tü Wiwüliakat (Gal. 6:1; 2 Tim. 2:24-26). w17.08 25 püt. 15-17

Aküjünüsü suluʼu tü Wiwüliakat süchiki tü naaʼinrakat Jeʼwaa süpüla nükaaliinjain na aʼyataapuʼukana nümüin. Jamüsüjaʼa wanaa sümaa nuluwataain Ezequías, ashutüshi Senaquerib saaʼu tü pueuloirua chajatkat Judá. Shiaʼala neʼe isaka nüpüleerua Jerusalén (2 Rey. 18:1-3, 13). Nujuyaajaka Senaquerib tia pueulokot. ¿Kasaka naaʼinrüin Ezequías? Oʼuraajüshi nümüin Jeʼwaa otta achuntushi kaaliinwaa nümüin Isaías (2 Rey. 19:5, 15-20). Ayatapajaʼa nuwalaajüin Ezequías tü nuchuntakat Senaquerib nümüin (2 Rey. 18:14, 15). Süchikijee tia, nukumajüin sukuwaʼipa Ezequías süpüla nnojoluin nashutüin na asiriokana saaʼu Jerusalén (2 Crón. 32:2-4). ¿Kasaka alatüin mapa? Nuluwataain Jeʼwaa wanee aapiee oʼutakai saaʼin 185.000 surulaat asirio soʼu wanee ai. Eetaayaai niʼitaain Ezequías sünain sülatajatüin tia (2 Rey. 19:35). w17.08 11 püt. 7; 12 püt. 12

¿Kasa paaʼinrajatka süpüla yapainjachin pia süpüla aʼyatawaa waneepia nümüin Jeʼwaa? Shia choʼujaaka laülaainjatüin paaʼin sünain anoujaa. Paaʼinrüle tia, aneerü maʼin tü piʼyataainkat nümüin Jeʼwaa. Müsüjeseʼe choʼujaain pikirajaain waneepia sünain tü Nünüikikat Maleiwa sümaa püsakireʼerüin paaʼin sünain jee püchajaweein sukuwaʼipa süpüla pusoutuin shiʼipajee tü asakinnakalü anain sünain tü outkajawaakat. Püküjale pütchi koleejialuʼu, atüjeechi maʼin pia mapa. Kojuta pümüin na wayuukana, kamaneeinjachi pia püsakitpa naya sünain jamüin nanüiki süchiki wanee kasa otta jülüja paaʼin tü nanüikikat. Anashi pükaaliinjale sünain epitajaa tü Piichi Outkajaaleekat jee sünain anouteʼeraa wanee kasa sünain. Talatüshi Jeʼwaa namaa na wayuu nnojoliikana yaletüin aaʼin jee na keejiakana amüin akaaliinjaa (Sal. 110:3; Aluw. 6:1-3). Süka anain maʼin naashajaala na anoujashiikana nüchiki Timoteo, nümaashi nia Pablo süpüla nüküjainjachin pütchi nümaa eepünaale noʼunuin (Aluw. 16:1-5). w17.07 23 püt. 7; 26 püt. 14

Nnojorüle sukumajünüin sukuwaʼipa shiimainre niainjachin aluwataain Jeʼwaa, ayateeria nnojoluin natüjaain aaʼu na wayuukana jee na aapieekana jaralin maʼin anain süpüla aluwatawaa. Jee müsia, ayateeria neʼe atkaajiraain wayuu süpüshuaʼa sainküin mmakat jee saʼakajee eʼirukuukat süpüshuaʼa. Sütüjaanapa aaʼu niain Jeʼwaa anaka süpüla aluwatawaa, shieerü oʼuniraka wakuwaʼipa suluʼu kaʼikat süpüshuaʼa tü Nuluwataayakat, jimateetkalaka saaʼin wayuu süpüshuaʼa (Éf. 1:9, 10). Atüjaaneerü aaʼu shiain anaka süpüla oʼuniraa sukuwaʼipa wayuu tü Nuluwataayakat Maleiwa otta atüjaaneerü aaʼu nnojoluin anain tü nuluwataayakat Satanaa jee na wayuukana. Ajaʼttinneerü tia aluwataayakat. Akanajeerü tü Nuluwataayakat Maleiwa sükajee Nuluwataaya chi Mesíaskai. Na wayuu waneepiakana nümaa Jeʼwaa, neeʼiyateerü eein süpüla waneepiain wayuu sümaa Nuluwataaya Jeʼwaa (Isa. 45:24). ¿Aashin waneepieein waya nümaa Jeʼwaa? Süpüla wountuin tia, acheküsü sotuinjatüin waaʼin choʼujaashaatain wamüin niainjachin Jeʼwaa aluwataain waaʼu. w17.06 16 püt. 4, 5

Na anaajaakana apüshi, eeshii eeka kakaliain mojuin maʼin naaʼin otta eeshii eeka sülatamaatüin noulia tü mojuukalü aaʼin. Choʼujaasüjeseʼe wakaaliinjain naya soʼu kojuya kashi, nnojoishii neʼe wakaaliinjainjanain naya maʼaka jeʼra kaʼi süchikijee nünaajaain müliashii otta yalaiwaʼaya namaa naʼaleewainyuu jee napüshi. Ayatüinjanaʼaya wamülialüin naaʼin na anaajaakana apüshi waneʼereʼeya anatpa naaʼin (1 Tes. 3:7). Eejeerü kaʼi mojuwaijeetka oʼu naaʼin nüchiirua müliashii. Eeshi süpüla sotuin naaʼin müliashii saaʼujee sülüʼülüin sükalia kasaatka oʼu naya jee shiale tü kaʼi outakalü oʼu nia. Eesü shiale sutuma wanee muusika, wanee ayaakuaa, wanee kasa naaʼinrapuʼuka müliashii jee shiale saaʼujee seejuu otta shiʼira wanee kasa. Jamüsüjaʼa sümüin wanee jiet eeka outuin suʼwayuuse, eesü süpüla mojuin saaʼin suʼunapa sümüiwaʼa sünain wanee outkajawaa miyoʼu jee sünain tü outkajawaakat eere Sotuin Waaʼin Outuin Jesuu waaʼu. Choʼujaasü namüliannüin aaʼin waneepia na anaajaakana apüshi, nnojotsü shiain neʼe soʼu tü kaʼi sotokolü oʼu naaʼin müliashii. w17.07 14 püt. 17-19

Wakaaliinjapa na wayuukana süpüla anain nakuwaʼipa, anasü wakuwaʼipa süka nnojoluin wekiiruʼuin waneepia tü kasa mojusü alatakat wamüin. Naküjapa pütchi na jieyuu kasaatkana jee na nnojoliikana kasaalüin, natüjaa aaʼu talatüin maʼin naaʼin sutuma tia. Tü keeʼireekat naaʼin shia naʼwaajüinjachin Jeʼwaa sükajee tü naʼyataainkat nümüin. Naya wawalayuukana, anajaasü naaʼin sutuma naküjain pütchi. Kojutushii wamüin na wayuukana, müshiijeseʼe waküjain pütchi namüin nepialuʼupünaa. Jülüjale waaʼin na wawalayuukana, paaʼinwajiraajeena waya wapüshuaʼa. Tia shia naainjaka Pablo namüin na anoujashii chajanakana Tesalónica, naaʼinmajüin naya, müshijaʼa aka saaʼin tü wayuu aaʼinmajakat süchon. Otta müsia nütütüleʼerüin naaʼin (1 Tes. 2:7, 11, 12). Na tepichi aikana apüla Jeʼwaa otta oonookana sümaa nünüiki, natütüleʼerüin naaʼin na napüshikana. Jee müsia, kojutushii naya natuma jee nakaaliinjain naya sünain tü kasa choʼujaakat namüin otta sünain tü anainjatkalü atuma nanoula. w17.06 6 püt. 13, 14; 8 püt. 17

Watta maʼin naalii na wayuu müliakana maʼin sutuma maʼletsein naya otta eeshii na wainmakana maʼin nanneetse. Süka wainmain nanneetse, eeshii süpüla nepijüin nachonnii na naikeyuukana otta ayateena washirüin naya. Nütüjaa aaʼu Jesuu shiain neʼe Nuluwataaya Maleiwa anouteʼerüinjatka tü aainjünakat süka suwashirüin tü mmakat. Süküjain tü Wiwüliakat niain Satanaa laülaain naaʼu «na oikkaaliikana sainküinjee mmakat süpüshua» maʼaka laülaain nia naaʼu na poliitikokana jee tü iküleesia ekirajakat sünain alawaa (Alat. Map. 18:3). Tü nupueulosekat Maleiwa nnojotsü sünainpünaain poliitika jee tü iküleesia ekirajakat sünain alawaa. Kapüleepejeʼe namüin wainma wawalayuu nnojoluin sünainpünaain naya oikawaa jee ayaʼlajaa wanee kasa. Eejüinjatü waaʼin wayakana anoujashiikana sünain tü wakuwaʼipakat sümüin tü oikawaakat jee ayaʼlajaa wanee kasa. Wasakira waaʼin sünain tüü: «¿Kasa taaʼinrajatka süka tü koroloirua tamaʼanakat süpüla teeʼiyatüin waneepiain taya nümaa Jeʼwaa? ¿Kasa taaʼinrajatka süpüla nnojoluin taaʼinmaain maʼin tü oikawaakat jee ayaʼlajaa wanee kasa? ¿Kasa atüjaanaka aaʼujee weʼitaain waaʼin nünain Jeʼwaa?». w17.07 3, 4 püt. 1-3

Wanaa sümaa nüküjüin Jesuu nüchiki wanee wayuu apünajakai waüyee, nüküjüin eeinjatüin wayuu aapaaka sümaa tü aküjünakat namüin süchiki Nuluwataaya Maleiwa sümaa talataa. Shiasaʼa mapa, mojuteerü namüin tia pütchikat otta nnojoleerü talatüin naaʼin sümaa, «sükajee shapaain naaʼin saaʼu tü katüinjatkat atüma noʼu» süka jamüin, «kachiiruain maʼi naaʼin shiiʼiree washirüü» (Mat. 13:19-22; Mar. 4:19). Nnojorüle eejüin waaʼin wayakana, eesü süpüla nnojoluin anain maʼin watuma tü waʼyataainkat nümüin sutuma shapaain maʼin waaʼin. Eesü süpüla washatüin nukuwaʼipa Pedro süpüla weeʼiyatüin alin wapüla Kürisüto. Waaʼinreerü tia palajanale watuma tü aküjaakat pütchi. ¿Jamüsü süpüla watüjaain saaʼu ayatüle waaʼinrüin tia? Anashii wasakireʼerüle waaʼin sünain tüü: « ¿Kasa talataka maʼin atuma taaʼin? ¿Shiache sutuma taʼyataain nümüin Jeʼwaa? ¿Waneejattaapa tü talatakalü atuma taaʼin?». w17.05 22 püt. 3, 4

Na antakana suluʼujee wanee mma naatajatü, outkajaainjana namaa na wawalayuu nantakana aʼakamüin jaʼitairü naatain nanüiki noulia. Naaʼinrüinjatü tia, wattale naya noulia na wawalayuu wanaawakana anüikii namaa (Sal. 146:9). Eere wanee outkajaalee pejeka napüleerua eere saashajaanüin aka tü nanüikikat, acheküshi nüneeküin chi toolokoi jaralüin anain napüla na nüpüshikana. Süpülapünaa süpüshuaʼa tia, jülüjainjatü naaʼin palajana tü naaʼinrajatkat sümaa nuchuntüin kaaliinwaa nümüin Jeʼwaa. Akaʼaya nia, yootuinjachi sümaa nuʼwayuuse jee namaa nüchonnii (1 Cor. 11:3). Jülüjainjatü naaʼin na wayuu kachonshiikana tü anakat namüin nachonnii. Nnojoleena atüjain neʼe na tepichikana sünainjee tü ekirajünakalü anain motsomüin sünain tü outkajawaakat, choʼujaasü nekirajünüin sooʼomüin süpüla nayaawatüin saaʼu tü shiimainkat. Aluʼujasaʼa noʼunüle sünain wanee outkajawaa aainjünaka suluʼu tü anüikii naashajaakalü aka, atüjeena naya sutuma naapajüin neʼe tü pütchikat. Eesü sainküle naaʼin na kachonshiikana sutuma natüjaleein maʼin nachonnii nüchiki Jeʼwaa suluʼu tia anüikiikat. Kapüleejeerüinjaʼa namüin natüjüin suluʼu wanee anüikii naatajatü (1 Cor. 14:11). w17.05 11, 12 püt. 10, 11

Wasakireʼera waaʼin wapüshuaʼa sünain tüü: «¿Yalayalashiche taya maʼaka naaʼin nayakana? ¿Taʼyataayasüche süpüshuaʼa tü korolo tamaʼanakat süpüla taaʼinrüin tü nuluwataakalü anain taya Jeʼwaa? Toʼuneere sünain aʼyatawaa suluʼumüin wanee mma süpüla takanajüin sooʼomüin nneerü, ¿aashajaaichiche taya süchiki tia nümaa Jeʼwaa? ¿Tasakireʼerüitpa suluʼu taaʼin jameerüin nakuwaʼipa na tapüshikana jee na tawalayuukana toʼunule?». Anasü nümüin Jeʼwaa waʼyataajiraain nümaa süpüla sütüjaanüinjatüin aaʼu niain chi aluwataakai saaʼu kasa süpüshuaʼa. Tü keeʼireekat naaʼin chi Yolujaakai süchikijee nimeejüin Adán sümaa Eva shia peʼipoloinjanain na wayuukana nümaa Jeʼwaa. Waʼyataapa nümüin Jeʼwaa, weeʼiyatüin nümüin Satanaa nümaain waya Jeʼwaa. Sutuma kanoulain waya nünain Jeʼwaa jee waneepiain waya nümaa, aʼyataashii waya nümüin. Talatüsü maʼin naaʼin Jeʼwaa sutuma tia (Prov. 23:15, 16). Sutuma waneepiain waya nümaa Jeʼwaa, asouktüshi nia shiʼipajee niperulain Satanaa (Prov. 27:11). Kojutüshaatasü maʼin nümüin Jeʼwaa woonoole sümaa nünüiki otta talatashaatashi maʼin nia sutuma. w17.04 31, 32 püt. 15, 16

Saashin tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés, naapüle nünüiki wanee wayuu nümüin Jeʼwaa, acheküsü nikeraajüinjatüin shia, «nikeraajüinjatü süpüshuaʼa tü pütchi niweetirakat» (Núm. 30:2). Kakalia mapa, müshi Salomón: Nnojotsü shaittaain müleka waapüle wanüiki nümüin Jeʼwaa naashin Jesuu, müshi nia: «Jiʼraajüin tü nümapüʼükat Moisés namüin na jutuushinuukana sümaiwa paala, tü makat mayaa: ‹Müleka pümüle nümüin Maleiwa, «Pansaasü tanüiki pümüin», anasü müleka pikeraajüle shia›» (Mat. 5:33). Wayaawatüitpa aaʼu nnojoluin shaittaain aapa wanüiki nümüin Jeʼwaa. Sünainpünaasü tia tü wakuwaʼipakat nümaa. Müshi David: «¿Jarai chi eekai süpüla nuʼunüin saaʼumüin nuʼuuchise Jeʼwaa? ¿Jarai chi eekai süpüla nikerotüin suluʼu tü aʼwaajüleekat nia? Nia chi eekai maainjalain, chi wulekai aaʼin, [...] chi nnojoikai aküjüin naʼalain» (Sal. 24:3, 4, TNM). w17.04 4 püt. 3, 4

Müleka naainjüle wamüin kasa mojusü wanee wawala saaʼin wamüin, nnojotsü waashajaakuʼu wamüinjatüin tia sümaa wayuu yalapünaa, kapüleesü tia. Müleka naaʼinrüle wanee wawala wanee kasa mojuka maʼin, waküjüinjatü tia namüin na laülaashiikana otta wachuntüinjatü kaaliinwaa namüin (Lev. 5:1). Eeshii mojujiraale waya nümaa wanee wawala saaʼujee wanee kasa nnojotka mojuin maʼin. Sülatüle tia, wakumajiraainjatü sukuwaʼipa tia nümaa chia wawalakai. Nnojotsü joo shia waküjakuʼu wamüinjatüin yalapünaa. Jee eesü nnojoleerüle choʼujaain waküjüinjatüin shia namüin na laülaashiikana (Mat. 5:23, 24; 18:15). Waneepia waya nümaa Jeʼwaa jee waaʼinra tü sümakat tü Wiwüliakat sünainpünaa tia. Eesüjaʼa nnojorüle pansaain tü jülüjakat waaʼin süchiki wanee kasa. Jaʼitasü saainjünüin wanee kasa wamüin, nnojoishii waya aküjüinjanain pütchi airuʼulu nüchiki chia wawalakai. Shiimainre waneepiain waya nümaa Jeʼwaa jee namaa na wawalayuukana, nnojoleerü waaʼinrüin wanee kasa eekai müin aka saaʼin tia. w17.04 19 püt. 14