Oʼutuupüroʼu

Nnojotsü watüjaain saaʼu tü suluʼukat saaʼin wanee wayuu maʼaka Jeʼwaa otta Jesuu, eepejeʼe süpüla jülüjain waaʼin mojule saaʼin otta kasale choʼujaain sümüin (2 Cor. 11:29). Nnojotsü washatüin nakuwaʼipa na wayuu kapülakana aaʼin nakuwaʼipa namüiwaʼa, shia waaʼinraka tü nümakat Pablo soʼu nümüin: «[Kapüla] jaaʼin nakuaippa na juwalayuukana, nnojo kapülain jaaʼin jukuaippa neʼe jümüiwa» (Filip. 2:4). Nayainjanapejeʼe na laülaashiikana amülialaainjanaka maʼin naaʼin naaliin na wawalayuukana, süka jamüin, nasouteenain nümüin Jeʼwaa saaʼu tü kasa naaʼinrakat (Heb. 13:17). Nayaawatüinjatü aaʼu kasain alatüin nümüin wanee wawala süpüla nakaalinjain nia. ¿Kasache naaʼinrajatka süpüla nountuin tia? Na laülaashii kachipünaakana aaʼin tü alatakat namüin na nawalayuukana, nnojoishii kashapajaaraliin. Yootushii naya namaa jee naapajüin nanüiki, shialeekajaʼa kapüleere nümüin wanee wawala aküjaa tü alatakat nümüin (Prov. 20:5). Nachajaale sukuwaʼipa na laülaashiikana süpüla kottuin naya namaa na nawalayuukana, aleeweena otta aijiraajeena naya. Jee aneerü naaʼin na wawalayuukana sünain yootoo namaa (Aluw. 20:37). w19.03 17 püt. 14-17

Tü aapaakalü analuʼut müsü aka saaʼin wekiraale namaa na waneinnua. Talatüshii waya sutuma saapünüin analuʼut wamüin. Talatapejeʼe naaʼin na waneinnua sutuma waapüin analuʼut namüinya. ¿Jamüshiiche talataka naya? Shia süka nayaawatüin saaʼu kojutuin wamüin tü naaʼinrakat otta naapüin wanee kasa choʼujaaka wamüin. Maʼaka süküjain tü pütchi süpülajatkat soʼukai, kojutushaatasü maʼin waapüle tü analuʼutkat. ¿Aashin anachoin otta kojutushaatain maʼin wanee mansaana aainjuushi süka ooro otta sükanoʼujunüle süka pülaata? ¿Jameetche waaʼin süsülajünüle wamüin wanee mansaana aainjuushika süka ooro? Talateerü waaʼin otta kojutushaateerü shia wamüin. Maʼaka kojutuin tia wamüin, kojutushaateerü namüin na waneinnua waapüle analuʼut namüin. w19.02 15 püt. 5, 6

Soʼu niküin Adán sümaa Eva süchon tü wunuʼu apülajünakat noulia, nnojotsü neʼitaain naaʼin sünain aneerüin nakuwaʼipa nutuma Jeʼwaa. Naneeküin süka naaʼin namüiwaʼa kasain anain jee kasain mojuin. ¿Kasaka eein sünainjee tü naneekakat? Nnojoliinnapa aleewain nümaa Jeʼwaa jee nnojoishii katüin oʼu waneepia. Shia nalatiraka sümüin wayuu tü kaainjalaakat jee tü outaakat (Roma 5:12). Naatashaata tü naaʼinrakat Adán sümaa Eva suulia tü naaʼinrakat chi wayuu chejeʼewaikai Etiopía, chi nüküjakai amüin pütchi Felipe. Naapashaatain analuʼut chia wayuukai nümüin Jeʼwaa otta nümüin Jesuu saaʼu tü naaʼinrakat nüpüleerua, müshijeseʼe woutiisamaatüin nia (Aluw. 8:34-38). Müsia neʼe wakuwaʼipa waapapa waaʼin nümüin Jeʼwaa jee woutiisapa waya, waapüin analuʼut nümüin Jeʼwaa otta nümüin Jesuu saaʼu tü naaʼinrakat wapüleerua. Weʼitaain waaʼin nünain Jeʼwaa otta anashiisü wamüin niainjachin aküjain kasain anain jee kasain mojuin. w19.03 2 püt. 1, 2

Waneepiashi wanee wayuu nümaa Jeʼwaa aire nia nüpüla, niale nuʼwaajüin nümüiwaʼa otta naaʼinrüle tü nuluwataakalü anain. Tü pütchi «waneepiaa» makat suluʼu hebreo, sünainpünaasü anain maʼin wanee kasa jee mamojulain shia. Jamüsüjaʼa tü mürüt nasülajüinjatka na israeliitakana nümüin Jeʼwaa, nnojoluinjatü ayuulin, anainjatü shia (Lev. 22:21, 22). Nnojoluinjatü naapüin wanee mürüt eekai perain süsaʼa, perain sücheʼe, mochoin soʼu otta eekai ayuulin. Talatüsü naaʼin Jeʼwaa sümaa wanee mürüt eekai anain (Mal. 1:6-9). ¿Jamüsü mamojulainjatka wanee kasa eekai waapüin nümüin Jeʼwaa? Anuu wanee sukuwaʼipa süpüla wayaawatüin saaʼu tia. Jamüshiijaʼa wayaʼlajüinjanale kalapaasü, nnojotsü wayaʼlajüin eekai mojuin. Wachajaain eekai anain. Müsia neʼe tü waaʼinrüinjatkalü aire wapüla Jeʼwaa jee waneepiale waya nümaa, nnojotsü kamojulainjatüin tü kasa waapakat nümüin. w19.02 2 püt. 3

Waaʼinmajüin tü suluʼukat waaʼin shiale kamalain wamüin tü kasa anasükat jee wayoutule tü kasa amojujeʼereekat wakuwaʼipa. Jülüjataa waaʼin tü pueulo kasepüpuʼukat sümaiwa. Chi waaria aaʼinmajakai tü soʼukot, nüsürülapuʼuin shia suulia nekerojuin na naʼünüükana. Nujutalüinjatpejeʼe shia süpüla shikerotinnüinjatüin eküülü jee waneirua kasa choʼujaaka sümüin tü wayuukalüirua. Nnojorüle saainjünüin tia, outeerü tü wayuukalüirua sutuma jamü. Müinjatia watuma sukuwaʼipa tü waaʼinkat, müinjatü wojutalakai saaʼin süpüla süntajatüin suluʼumüin waaʼin tü nikirajakalü anain waya Jeʼwaa. Tü ashajünakat suluʼu tü Wiwüliakat shia tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa. Müsüjeseʼe jülüjainjatüin waaʼin otta waaʼinrüinjatüin tü sümakat waashajeʼerapa shia. Eesü piamasü kasa waaʼinrajatka wanaa sümaa waashajeʼerüin tü Wiwüliakat. Süpüla wayaawatüin saaʼu tü kasa anasü eekat suluʼu tü Wiwüliakat, oʼuraajüinjana waya süpülapünaa waashajeʼerüin shia (Sal. 119:18). Tü wane kasa waaʼinrajatkat shia wasakireʼerüinjatüin waaʼin sünain tü waashajeʼerakat suluʼujee tü Wiwüliakat. Waaʼinrüle tia, anteerü suluʼumüin waaʼin tü Nünüikikat Maleiwa otta kojuteerü maʼin wamüin tü nümakat (Prov. 4:20-22). w19.01 18 püt. 14, 15

Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa tü kasa wountakat jee tü kasa kapüleekat wamüin. Kojutusü nümüin tü kasa waaʼinrakat süpüla waʼwaajüin nia. Kojutusü nümüin Jeʼwaa tü kasa nasülajakat na israeliitakana nümüin. Jamüshiijaʼa na kaʼletseshiikana, eeshii nasülajüle anneerü jee kaaʼula nümüin Jeʼwaa. Na maʼletsekana eeshii süpüla nasülajüin piamashii wawaachi. Isaleerejeʼe nüchiki wanee wayuu nüsülajüin piamashii wüchiichein nümüin Jeʼwaa, eeshi süpüla nüsülajüin palitchon jaliina eekai anain maʼin (Lev. 5:7, 11). Mayaainjeʼe jayain maʼin tü jaliinakat, nnojotsü aapünajatüin nümüin Jeʼwaa jaliina eekai eein, shiainjatü aapünaka eekai anain maʼin. Ayatüsia kojutuin maʼin nümüin Jeʼwaa tü kasa wasülajakat nümüin maaʼulu. Wanaa sümaa wayalerüin wajapü süpüla wasoutuin sünain tü outkajawaakat, kojutusü nümüin tü wamakat, jaʼitaina nnojoluin watüjain maʼin aashajawaa maʼaka naaʼin Apolos jee nnojoluin kemeʼeriain maʼin wanüiki maʼaka naaʼin Pablo (Aluw. 18:24; 19:8). Tü nuchuntakat Jeʼwaa shia waküjainjatüin shia süka süpüshuaʼa waaʼin. Soto waaʼin tü wayuu outa aʼwayuusetkat ejitaka piamasü nneerü kachueerachen neʼe. Talatüshi maʼin Jeʼwaa sümaa tü süsülajakat süka süsülajüin süpüshuaʼa tü eejatkat sümaʼana (Luc. 21:1-4). w19.01 8, 9 püt. 3-5

Sotuinjatü waaʼin maalinjeenain waya süpüla wayuu. Nüküjatüjülia Jesuu namüin na nikirajüinkana mülieenain maʼin naya atumawaa sülüʼütpa sükalia süpüla sajaʼttajatüin kasa süpüshuaʼa (Mat. 24:9; Juan 15:20). Wainmeerü kasa nooʼulakeetka aka waaʼin na waʼünüükana süka naʼürülain waya. Soʼutku tia makat, shia nemeejeein waya, naküjain alawaa wachiki otta napüleeruain waaʼin (Mat. 5:11). Nuuʼulaajeerü Jeʼwaa nooʼulaküin waaʼin na waʼünüükana sükajee tia (Éf. 6:12; Alat. Map. 12:17). Nnojoliinjanapejeʼe mmoluin waya. Nüküjain Jeʼwaa amalajaajeerüin tü kasa aainjüneetkat waka (Is. 54:17). Maʼaka saaʼinmajünüin wanee wayuu suulia wanee wawai sutuma wanee süsepü piichi, naaʼinmajeena waya Jeʼwaa noulia na müliakana atuma waya (Is. 25:4, 5). Jaʼitairü kasain aaʼinnüin waka, kateeria neʼe woʼu waneepia nutuma Jeʼwaa (Is. 65:17). Napüshuaʼa na nüʼünüükana Maleiwa «akanajuweena jee outeena naya» (Is. 41:11, 12). w19.01 6, 7 püt. 13-16

Jiakana jimaʼalii otta majayünnüü, kojutusü nümüin Jeʼwaa taashin nukuwaʼipa wane wayuu süpüla nüneeküin tü naaʼinrajatkat, müinjanaʼaya waya, kojutuinjatü wamüin taashin wakuwaʼipa. Waneeküinjatü tü kasa anasükat süpüla anainjatüin wakuwaʼipa. Eeshijaʼa piʼraajüle wayuu eekai nanajüin shiyaakua wayuu maichesat jee amaʼüjiraasü sukuwaʼipa, eekai naʼluwajiraain nakuwaʼipa, eekai nashaitüin wanee kasa seewaaka anainjee wayuu, eekai nakaijain mariwaana jee eekai nepeʼrüliin. Eesü talatüle naaʼin motsomüin sutuma tia. Eʼrapajaʼa naya kasa mojusü sünainjee naaʼinrüin tia. Kiʼrashii naya sünain, ayuuishii naya jee eeshii outule naya sutuma (Gal. 6:7, 8, TNM). Saaʼin namüin, eesü süpüla naaʼinrüin tü naaʼinreekalü amüin, emeejiraapejeʼe neʼe naya (Tito 3:3). Aneerü wakuwaʼipa woonoole sümaa nünüiki Jeʼwaa. Nnojoleena waya ayuulin otta taasheerü wakuwaʼipa süpüla waaʼinrüin tü kasa anasükat (Sal. 19:7-11). Anale putuma süneekia tü kasa paaʼinrajatkat, nuuʼulaajeechi pia Jeʼwaa otta na wayuu kachooinkana pia süpüla paaʼinrüin waneirua kasa (Roma 8:21, TNM). w18.12 19 püt. 16, 17

Amojujaasü tü nüchekakat Jeʼwaa süpüleerua wayuu sutuma kaainjalain Adán. Outakalaka wayuu süpüshuaʼa sünainjeereʼeya tia, müshijeseʼe nnojoluichipain süpüla waneepiain wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse. Naashin Pablo, outule nuʼwayuuse wanee wayuu jutatüsü nukuwaʼipa süpüla kasaalüin nia nüchikuaʼa (Roma 7:1-3). Sümaiwa paala nnojotpuʼusü mojushiin namüin na israeliitakana kojuyain nuʼwayuuse wanee wayuu. Nüküjaka Jeʼwaa suluʼu tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés waneirua kasa süchiki tü sukuwaʼipakat kaʼwayuusee. Naainjain tia süpüla nnojoluinjatüin müliain saaʼin tü jieyuukalüirua otta tü süchoinkalüirua. Jamüshijaʼa kasaarüle wanee israeliita sümaa wanee wayuu eekai achepchieein jee kawalaʼatale shia nutuma, ayatüinjatü naapüin tü choʼujaakat sümüin otta naaʼinmajüinjatü shia (Éx. 21:9, 10). Wayaawata aaʼu kojutuin nümüin Jeʼwaa sukuwaʼipa kaʼwayuusee sutuma tü Pütchi naapakat nümüin Moisés. Mayaapejeʼe nnojoluin wamüinjatüin tia pütchikat, kojutuinjatü shia wamüin. w18.12 9, 10 püt. 3, 5, 6

Nüküjapa Habacuc tü shapaakalü atuma naaʼin nümüin Jeʼwaa, eeshijaʼa nüsakirüle naaʼin sünain kaseerüin naaʼinrüin Jeʼwaa shiʼipajee tü nümakat nümüin. Niyaawatapejeʼe saaʼu Jeʼwaa jamüin naaʼin Habacuc süka müin nia aka naaʼin wanee wayuu amülialaakai aaʼin niʼrüle müliain nüchonnii. Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa müliain maʼin Habacuc sutuma tü alatakat nükalioʼu, müshijeseʼe nuchuntuin maʼin kaalinwaa nümüin Jeʼwaa. Nnojoishi aʼülüjain Jeʼwaa nümüin Habacuc otta nüküjain nümüin tü alatajatkat namüin na israeliita eʼrüliikana wayumüin. Eeshijaʼa niale Habacuc chi palajachikai wayuu nüküjakai amüin Jeʼwaa sülüʼülüin sükalia süpüla najaʼttirajanain na mojulaashiikana. Niyaawata aaʼu Habacuc nunouteʼerüinjatüin Jeʼwaa tü alatakat. Najaʼttirajana na mojulaashiikana. Süsalainjana naya naainjala nutuma nakalioʼu. Eeshijaʼa najaʼttirajanale naya nakajee na chejeʼewaliikana Babilonia. Nnojotpejeʼe müinjatüin sukuwaʼipa tia naaʼinruʼu Habacuc, jama mojulaaleein maʼin naya wayuukana noulialeʼeya na israeliitakana. w18.11 17 püt. 7, 8

¿Kasache jülüjaka waaʼin nachiki na nnojoyüliikana atüjaain saaʼu tü shiimainkat? Aküjashi pütchi Pablo namüin na atüjakana nüchiki Maleiwa, oʼunushi nia suluʼupünaa tü ekirajüleekat judío sünain aaʼinraa tia. Nnojoipejeʼe nia aküjain neʼe pütchi namüin na judíokana, aküjashi nia pütchi namüinya na aʼwaajakana maleiwayaasü. Soʼu tü palajatkat nukua Pablo sünain aküjaa pütchi namüin na nnojoliikana judíoin, antüshi nia nümaa Bernabé suluʼumüin tü mmakat Licaonia. Naaʼinruʼu na wayuu chajanakana chayaa, Bernabé nia Zeus otta Pablo nia Hermes. Namaleiwaseyaasü tia makalü anülia otta wayuujaashii naya naaʼinruʼu. ¿Yaletajaasüche naaʼin Pablo nümaa Bernabé sutuma kapülain naya saaʼin wayuu? ¿Anashiisüche namüin tü aainjünakat naka süka neʼrüin namüliala süpülapünaa nantüin suluʼumüin tia pueulokot? ¿Jülüjasüche naaʼin aneerüin aküjaa pütchi chayaa süka kapülain naya saaʼin wayuu? Nnojorüleejaʼa. Mojushiisü namüin tü aainjünakat naka otta namaka sümaa emetuluin nanüiki: «¿Jamüinjanakai jia jaaʼinreekalaka tüü wamüin? Aashi wayuuyaain waya wanaa jümaa» (Aluw. 14:8-15). w18.09 5 püt. 8, 9

Wayaawatapa saaʼu tü shiimainkat jülüjasü waaʼin woʼunirüinjatüin wakuwaʼipa sükajee tü sümakat tü Wiwüliakat, müsüjeseʼe weeʼiratüinjatüin wakuwaʼipa jee tü jülüjakat waaʼin. Müshi chi aluwataaushikai Pedro süchiki tia: «Joonoo jümaala sümaa nünüiki Maleiwa saaʼu nüchooinapain jia. Nnojo jüshatüin tü jukuaippakat paala nnojolüiwaʼaya jütüjaain saaʼu nüchiki chi Oʼtteʼerüikai, wanaa sümaa kaainjalapüʼüin jia». Jee müshi nia: «Anakajaʼa müleka wulere jukuwaʼipa waneepia» (1 Ped. 1:14; 1 Ped. 1:15, TNM). Yarüttüsü maʼin nakuwaʼipa na wayuu chajanakana Corinto, müsüjeseʼe neeʼiratüinjatüin nakuwaʼipa na aʼyataweekana nümüin Jeʼwaa. Müsia neʼe maaʼulu, watta naalii na wayuu eeʼiratakana nakuwaʼipa nayaawatapa saaʼu tü shiimainkat. Otta müshi Pedro namüin na anoujashii eejanakana nükalioʼu: «Kakaʼiya maʼi jia paalainka sünain juuʼulaküin tü mojusükot wanaa namaa na manoujainsaliikana. Juuʼulaa jumaala suulia kasa müin aka tia, maa aka jümaʼüjaain sümaa wayuu nnojotkat juʼwayuusein, maa aka jiperüin sümaa maaʼin jaaʼin sünain emiʼijaa, je maa aka aaʼinraa kasa mojushaatain sükajee jüüjüüin jia namüin na maleiwayaashiikana» (1 Ped. 4:3). w18.11 7 püt. 13

¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wantüin nanain na wayuu kettaakana süpüla katüin oʼu waneepia? Washatüinjatü tü naaʼinrapuʼukat na anoujashii namaiwajanakana, aküjainjana waya pütchi. Woʼuna süchiirua tü nümakat Jesuu, müshi nia namüin na nikirajüinkana: «Jikerotapa suluʼu wanee pueulo jee wanee mma, jüchajaa jaralin acheküin tü pütchikat» (Mat. 10:11, TNM). Watüjaa aaʼu eejeerüin wayuu eekai nnojoluin sücheküin tü pütchi anasükat süka yaletüin saaʼin otta nnojoluin kasajatüin sümüin tü anoujaakat. Nayapejeʼe wachajaain na nnojoliikana yaletüin aaʼin otta na atüjaweekana saaʼu tü shiimainkat. Tü waʼyataainkat sünain aküjaa pütchi, müsü aka saaʼin tü niʼyataainkat Jesuu soʼu nukumajüin kasa süka taapüla. Jamüshijaʼa nia, süpülapünaa nukumajüin wanee kasa, nüchajaain palajana tü taapüla anaka süpüla akumajaa meesa, siiya, puettoʼu otta tü shipinjatkat wanee kasa. Shiasaʼa nüntapa sünain wanee taapüla eekai anain, nukumajüin tü nukumajeekalü amüin sükajee tü kasairua niʼyataayakat. Akaataajaʼa neʼe tü waaʼinrakat wayakana, wachajaainjana palajana na wayuu anamiakana otta süchikijee tia, wekirajüinjana naya sükajee tü kasairua saapakat wamüin nupueulose Jeʼwaa süpüla wekirajüin wayuu (Mat. 28:19, 20). w18.10 10 püt. 3, 4

Wanee wayuu anakai maʼin süpüla ashatünaa akuwaʼipa nia Felipe. Mayaapejeʼe suʼwanajaʼalaa sümüin nukuwaʼipa, ayatüshi nia sünain naaʼinmaain maʼin tü niʼyataainkat nümüin Jeʼwaa. Aapünüsü nümüin Felipe wane aʼyatawaa suluʼu tü outkajaaleekat chaa Jerusalén (Aluw. 6:1-6). Oʼutuna aaʼinchi Esteban wanaa maʼin sümaa tia otta müliashii maʼin atumawaa na anoujashiikana. Niʼrapa Felipe naʼwalakajaain na anoujashiikana suluʼujee Jerusalén, oʼunüshi nia Samariamüin sünain aküjaa pütchi namüin na wayuu chajanakana süka nnojoluin jaralin aküjain pütchi chayaa (Mat. 10:5; Aluw. 8:1). Oʼunüshi Felipe, eepünaale nuʼuninnüin nutuma chi naaʼinkai Maleiwa. Aküjashi pütchi Felipe nutuma Jeʼwaa suluʼupünaa mma eere nnojotpuʼuin saapüin wayuu tü pütchi anasükat nüchiki Maleiwa. Soʼu tia, mojutsalii na wayuu chejeʼewaliikana Samaria namüin na judíokana. Nnojoliipejeʼe mojutuin naya nümüin Felipe, müsüjeseʼe kapülain naaʼin naya wayuukana tü nüküjakat namüin (Aluw. 8:6-8). Ayatüshi naaʼinmaain maʼin Felipe tü niʼyataainkat nümüin Jeʼwaa, müshijeseʼe niʼrüin kasa anasü sümaa nüpüshi nutuma Jeʼwaa (Aluw. 21:8, 9). w18.10 25 püt. 14-16

Soʼu wanee kaʼi, chajachi Jesuu suluʼu wanee mma Decápolis sünülia. Nüntinnakalaka nünainmüin Jesuu wanee wayuu macheʼesai jee isakai achiki aashajawaa (Mar. 7:31-35). Nümaaka Jesuu chia wayuukai saʼakajee tü wayuukalüirua jee niiyajaka nia. ¿Jamüshiche nnojoika nia niiyajüin suʼupala wayuu? Eesüjaʼa shiale sünainjee niyaawatüin saaʼu Jesuu nnojoluin anashiin nümüin chia wayuukai saʼakain nia watta saalii wayuu süka macheʼein nia. Nnojotsü süpüla waaʼinrüin kasa pülasü maʼaka naaʼin Jesuu, eepejeʼe süpüla kapülain waaʼin tü alatakat namüin na wawalayuukana jee jamüin maʼin naaʼin sünainjee tia. Niyaawata aaʼu Jesuu jamüin maʼin naaʼin chi wayuu macheʼesaikai jee kamaneein nia nümüin. Kojutuinjana wamüin na wayuu miyoʼuyuukana jee na ayuuikana maʼaka naaʼinrüin shia Jesuu. Wanee kasa alanaʼaleeka maʼin sünain nakuwaʼipa na wawalayuukana shia aijiraain maʼin naya, nnojotsü shiain sükajee anain maʼin natuma tü kasa naaʼinrakat (Juan 13:34, 35). Süka alin wapüla na wawalayuukana, wachajaain sukuwaʼipa süpüla wakaalinjain na isakana achiki oʼunaa sünain tü outkajawaakat jee sünain aküjaa pütchi sutuma ayuulin jee laülaain naya. Waainjain tia jaʼitairü nnojoluin süpüla naaʼinrüin süpüshuaʼa tü naaʼinreekalü amüin sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa (Mat. 13:23). w18.09 29 püt. 7, 8

Kojutushii maʼin nümüin Jeʼwaa na aʼyataakana nümüin jee kojutushii naya nümüin Jesuʼuya (Gal. 2:20). Aishii maʼin wapüla na wawalayuukana, müshiijeseʼe kamaneein waya namüin. Süpüla tia, waaʼinra tü sümakat pütchikat tüü: «Anakaja wakaaliijiraale suulia aʼülüjaajirawaa, süpüla katsüinjatüin waaʼin wapüshua sünain tü wanoulakat» (Roma 14:19). Kasataalejeseʼe paʼaraiisümaatüin tü Mmakat, nnojoluiwa mojuin waaʼin piantua. Süka jamüin, nnojoleerüin ayuulii, atkawaa, outaa, nnojoleena waya müliain atumawaa saaʼujee wanoula, nnojoleena mojujiraain na wapüshikana wamaa, nnojoleerü tü kasa mojuwaikat atuma waaʼin. Sülatapa tü miitkat juya, loteerü nakuwaʼipa napüshuaʼa na wayuukana jee mamojuleena naya. Nüjütünapa Satanaa süpüla niʼikeʼerüin wayuu sajaʼttiamüin tü miitkat juya, nüchoinjeena Jeʼwaa na waneepiakana nümaa, kepieena naya saaʼu tü Mmakat jee taasheena naya suulia outaa jee kaainjalaa (Roma 8:21, TNM). Wakaalinjiraa jee watütüleʼerajiraa waaʼin süpüla suluʼuin waya tü Paʼaraiisükat yaa saaʼu tü Mmakat maʼaka keeʼireein shia naaʼin Jeʼwaa. w18.09 11 püt. 10; 13 püt. 18

Wanaa sümaa wekirajaain, nnojotsü neʼe waashajeʼerüin wanee pütchi sümaa wejeettüin susoutia tü asakinnakalü anain. Wekirajaa anainrü jamüin sünüiki tü pütchikat nüchiki Jeʼwaa, süchiki tü jülüjakat naaʼin otta jamüin naaʼinraka wanee kasa. Wachajaain sukuwaʼipa süpüla wayaawatüin saaʼu jamüin nuluwataaka waya Jeʼwaa sünain aaʼinraa wanee kasa otta jamüin nüpülajaka waneirua kasa woulia. Jee jülüjasü waaʼin tü kasa weeʼiratajatkat sünain wakuwaʼipa jee sünain tü jülüjakat waaʼin. Kapüleepejeʼe wamüin wasakireʼerüin waaʼin sünain süpüshuaʼa tia wekirajaapa sünain wanee pütchi. Anapejeʼe wasakireʼerüle waaʼin motsomüin sünain tü waashajeʼerakat. Jamüshiijaʼa wekirajaale maʼaka wanee oora, eeshii süpüla wasakireʼerüin waaʼin soʼu 30 minuuto (1 Tim. 4:15, TNM). Kiʼrale waya sünain asakireʼeraa waaʼin sünain tü sümakat tü Nünüikikat Maleiwa, watüjaajeerü aaʼu pansaain maʼin tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa. Otta müsia wayaawateerü aaʼu kasain jülüjain naaʼin Jeʼwaa süchiki wanee kasa jee wanaaweerü waaʼin nümaa (Roma 12:2). Weeʼiratüle sukuwaʼipa tü kasa jülüjakat waaʼin, wanaaweerü shia sümaa tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa. w18.11 28 püt. 5, 6

Naashin Pablo, aʼyataashi nia niʼipajee Jeʼwaa namaa waneinnua anoujashii süka naküjain pütchi otta nekirajüin wayuu sünain tü shiimainkat (1 Cor. 3:6, 8). Maaʼulu yaa, aʼyataashii waya niʼipajee Jeʼwaa süka wachajaain sukuwaʼipa süpüla waküjain maʼin tü pütchi nümaʼanajeejatkat otta wasülajüin süpüshi tü kasa eekat wamaʼana süpüla tü choʼujaakat süpüla aküjaa pütchi. Anashaatasü maʼin aʼyatawaa niʼipajee Jeʼwaa. Talatüshii maʼin waya sutuma wachajaain sukuwaʼipa süpüla waküjain maʼin pütchi otta wekirajüin wayuu. Naashin na wawalayuu ekirajakana wayuu sünain tü Wiwüliakat, talatüsü maʼin naaʼin sutuma naaʼinrüin tia. Wanee kasa talataka atuma waaʼin shia niyaawatüle saaʼu wanee wekirajüin tü pütchi sümakat tü Wiwüliakat, sükooʼomüinraale nunoula, nunouteʼerüle nukuwaʼipa otta nüküjale sümüin wayuu süchiki tü nikirajaakalü anain. Akaʼaya Jesuu, talatüshi nia naleʼejapa na 70 nikirajüin «sümaa talatüin maʼi naaʼin» süchikijee aküjaa pütchi süka wainmain kasa anasü neʼraka sünainjee tia (Luc. 10:17-21). w18.08 17, 18 püt. 11, 12

Mojeerü wakuwaʼipa weʼitaale waaʼin sünain tü watüjaakalü aaʼu. Wayaawateerü aaʼu tü shiimainkat süchiki wanee kasa waaʼinruʼu sümaa nnojoluin watüjaain saaʼu süpüshuaʼa tü sünainpünaakat. Nnojoliire anajiraain waya nümaa wanee wawala, kapüleejeerü wamüin pansaain tü jülüjakat waaʼin nüchiki. Wekiiruʼule waneepia tia mojujirawaakat, eeshi waliʼrajeechire neʼe chi wawalakai sünain kasa mojusü. Shiasaʼa waapüle wanee pütchi mojusü nüchiki, wanoujeerü shia. ¿Kasa watüjaka sünainjee tüü? Nnojoleerü pansaain tü jülüjakat waaʼin nüchiki wanee wawala müleka üttakuʼu müle waaʼin nünain (1 Tim. 6:3-5). Müsüjeseʼe nnojoluinjatüin jülüjakuʼu müin waaʼin kasa mojusü nachiki na wawalayuukana jee nnojotsü achunjüinjatüin waaʼin naaʼu. Soto waaʼin keeʼireein naaʼin Jeʼwaa alinjanain wapüla na wawalayuukana otta motuinjatüin waaʼin naainjala (Col. 3:12-14). w18.08 7, 8 püt. 15, 18

Süka nukumalain Jeʼwaa na wayuukana, nüchonnii naya (Sal. 100:3; Alat. Map. 4:11). Nüneekapajaʼa Jeʼwaa waneinnua wayuu süpüla naʼyataainjanain nümüin. Saashin Salmo 135, na israeliita waneepiapuʼukana nümaa Jeʼwaa «na nupueulosekana» münapuʼushii naya (Sal. 135:4). Aküjünüsü suluʼu tü karaloʼutakat Oseas eejeenain wayuu nnojoliikana israeliitain saʼaka nupueulose Jeʼwaa (Os. 2:23). Ekeraajüsü tia pütchikat soʼu juyaka 36 soʼu wakalia wanaa sümaa nüneeküin Jeʼwaa wayuuinnua nnojoliikana israeliitain süpüla naluwataain wanaa nümaa Jesuu chaa iipünaa (Aluw. 10:45; Roma 9:23-26). Na akatannakana nutuma Maleiwa jee na nupueulosekana münüshii naya wayuukana (1 Ped. 2:9, 10). Na tapueulosekana jee na «wayuu taneekajalakana» müshi Jeʼwaa namüinya na anoujashii kepiainjanakana yaa saaʼu tü Mmakat (Is. 65:22). w18.07 21 püt. 1, 2

Wayakana anoujashiikana washatüinjatü nukuwaʼipa Jesuu süka niiʼiyatüin wamüin sükajee nukuwaʼipa eein süpüla kamaneein wanee wayuu (Mat. 20:28). Wasakira waaʼin sünain tüü: «¿Kasache tanoutuinjatka sünain takuwaʼipa süpüla tashatüin maʼin nukuwaʼipa Jesuu?» (1 Ped. 2:21, TNM). Talateechi maʼin Jeʼwaa wamaa washatüle nukuwaʼipa otta nukuwaʼipa Jesuu. Müsüjeseʼe kapülainjatüin maʼin waaʼin nakuwaʼipa na waneinnua jee wachajaainjatü maʼin sukuwaʼipa süpüla wakaalinjain naya sünain tü choʼujaakat namüin. Nikirajüin waya Jesuu sünain tia sükajee tü nüküjakat nüchiki chi wayuu samariajeʼewaikai akaalinjakai wanee judío (Luc. 10:29-37). Nüküjakaʼa Jesuu tia shia süka nüsakinnüin nutuma wanee wayuu sünain maa: «¿Jaralii na aijanakana tapüla paajüin?». Sünainjee tü nümakat Jesuu nümüin chia wayuukai, wayaawata aaʼu choʼujaain maʼin wakaalinjain wayuu süpüla talatüin Jeʼwaa wamaa. w18.08 16 püt. 5, 6

¿Ayatüsüche eʼrüin kasa anasü María nutuma Jeʼwaa süka anain maʼin nipijia Jesuu sutuma? Aa. Nüshajirüin Jeʼwaa suluʼu tü Wiwüliakat süchiki tü saaʼinrakat jee tü sümakat María. Eesüjaʼa nnojorüle suʼunuin María nümaa Jesuu sünain aküjaa pütchi suʼunnaa tü apünüinkat juya shiatapünaamüin nüküjaka oʼu pütchi. ¿Makatüsüche María shipialuʼu chaa Nazaret süka outuin chi suʼwayuusekai? Eesüjaʼa süpüla müin shia. Müsüjeseʼe nnojoluin shiʼrüin wainma kasa anasü naaʼinraka Jeʼwaa nükajee chi süchonkai. Eejatpejeʼe shia nümaa Jesuu soʼu outuin nia (Juan 19:26). Akaʼaya shia, eejatü namaa na nikirajüinkana Jesuu chaa Jerusalén süpülapünaa tü miʼiraakat Pentecostés soʼu juyaka 33, wanaa sümaa nüshakatüin chi naaʼinkai Maleiwa suluʼumüin naaʼinrua (Aluw. 1:13, 14). Eesüjaʼa süneekünüle soʼu tia nutuma Maleiwa süpüla oʼunaa chaa iipünaamüin wanaa namaa na wane nikirajüinkana Jesuu. Mülejeʼe shia, chainjatü nümaa Jesuu chaa iipünaamüin süpüla kaʼikat süpüshuaʼa. Anashaatasü maʼin tia naapakat Jeʼwaa sümüin saaʼu shiʼyataain waneepia nümüin. w18.07 6, 7 püt. 11, 14

Soʼu yaajachin Jesuu yaa mmapaʼa, niʼiküin na nikirajüinkana sünain waneirua pütchi oʼunirajatka nakuwaʼipa. Nikirajüin naya sünain tia süpüla natüjaain saaʼu tü eekat sünainjee tü kasa naaʼinrakat jee tü jülüjakat naaʼin. Jamüshijaʼa nia, nüküjain eein atkawaa sünainjee tü jashieekat otta nüküjain nümaʼüjiraajeechin nukuwaʼipa wanee wayuu sümaa wanee jierü müleka jülüjakuʼu sümüle naaʼin tia (Mat. 5:21, 22, 27, 28). Woonoole sümaa tü pütchi nuʼunirakalü akajee Jeʼwaa wakuwaʼipa, atüjeena waya ayaawataa saaʼu tü anasükat jee tü mojusükat otta waaʼinreerü tü kasa kojutukalü akajee Jeʼwaa. ¿Wanaawainjatche süpüshuaʼa tü kasa waaʼinrajatkat sutuma wanaawain tü pütchi oʼunirakat wakuwaʼipa? Nnojotsü wanaawain. Jülüjataa paaʼin motsomüin tü sümakat tü Wiwüliakat süchiki tü asaakat yootshi. Nnojotsü süküjain tü Wiwüliakat mojuin asaa yootshi, shia süküjaka mojuin sülataleere tü asüüshikat otta nipeʼraleere wanee wayuu (Prov. 20:1; 1 Tim. 3:8). Waneeküinjanapa müleka wasüinjanale jee nnojoliinjanale wasüin, nnojotsü shiainjatüin neʼe jülüjain waaʼin nnojoluinjatüin sülataleein wasüin. Jaʼitairü nnojoluin mojushiin wamüin asaa yootchon yootshi, jülüjeesü waaʼin jamüin naaʼin na waneinnua sutuma waaʼinrüin tia. w18.06 18 püt. 10, 11

Nüküjain Jesuu namüin na nikirajüinkana eejüinjatüin naaʼin suulia «tü oolojiakat pan namaʼanajeejatkat na fariseokana, saduceokana ooʼulaka na nümaajanakana Herodes». Tia «oolojiakat pan» shia tü nekirajakalü anain naya wayuukana (Mat. 16:6, 12). Tia nümakat Jesuu, süchikijeejatü neʼitaweein nia na galileokana süpüla aluwatawaa. Wanaa sümaa sünainpünaain poliitika tü iküleesiakalüirua, eesü kasachiki sünainjee. Nüküjain Jesuu namüin na nikirajüinkana nnojoliinjanain naya sünainpünaain tia. Müshijeseʼe nuʼutuneein aaʼin Jesuu natuma na fariseokana otta na sacerdootekana. Neʼipolo nia naashin sünain tü poliitikakat otta sünain tü sukuwaʼipakat anoujaa, akaʼaya naya, mmotshii seema mojutuin naya atumawaa. Anuujeseʼe nanüiki: «Müleka wooʼulaale nia, anoujeerü wayuu wainma nünain. Anta meenia na sülaülakana mma Romajeʼewaliikana, süpüla najuttirüin tü aʼwaajüleekat Maleiwa sümaa noʼunaʼalüinjatüin waaʼin» (Juan 11:48). Sutuma tia, chi shikiishikai maʼin oʼutaa naaʼin Jesuu nia Caifás, «chi laülaashikai napüleerua na sacerdote judíokana» (Juan 11:49-53; 18:14). w18.06 7 püt. 12, 13

Wanee kasa nimeejaka aka wayuu Satanaa shia sükajee tü sünainpünaakat yolujaa. Nüchajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla kamalainjatüin sümüin wayuu tü sünainpünaakat yolujaa, nnojotpejeʼe naaʼinrüin neʼe tia sükajee tü iküleesia nnojotkat shiimain, naaʼinrüin tia sükajee muusika, peliikula, videojuegos otta waneirua ashaitaa eeka maaʼulu. ¿Kasaka waaʼinrüinjatüin süpüla nnojoluin nimeejüin waya Satanaa sükajee tia? Nnojotsü waʼatapajüinjatüin süküjain wamüin tü nupueulosekat Maleiwa tü anakat jee tü mojukat süpüla wanajüin, waapajüin otta washaittüin. Atüjainjana waya aneekaa tü anakat süpüla waaʼinrüin wanaapünaa sümaa tü keeʼireekat naaʼin Jeʼwaa wapüleerua (Heb. 5:14). Aneerü maʼin tü kasa waneekakat, waaʼinrüle tü nümakat chi aluwaataaushikai Pablo. Anashii wasakireʼerüle waaʼin sünain tüü: «Niʼrüle tü kasa tanajakat, tü taapajakat otta tü tashaitakat wanee tekirajüin jee niale wanee wayuu touyantakai epialuʼumüin, ¿niʼreetche shiain taaʼinrüin tü tekirajakalü anain nia?». Waaʼinrüle tü wekirajakalü anain wayuu suluʼujee tü Wiwüliakat, mapüleejeerü wamüin ayoutaa tü kasa nimeejeekalü aka waya Satanaa (1 Juan 3:18). w18.05 19 püt. 13

¿Kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nukuwaʼipa Pablo? Palajana, keeʼireeinjatü maʼin waaʼin wantüin nanain na wayuu «kettaakana süpüla katüin noʼu waneepia». Tü wane kasa waaʼinrajatkat shia wachuntuin nümüin Jeʼwaa naaʼu na wayuu anamiakana süpüla naapajüin tü pütchikat waküjapa shia namüin (Aluw. 13:48, TNM; 16:14). Shia saaʼinraka Silvana tia. Kakaliairü tia wawalakat sünain pürekutsoolüin shia, alüʼütsü süpüla 30 juya sünain aʼyatawaakat tia. Anuu sünüiki: «Süpülapünaa toʼunuin shipialuʼumüin wayuu sünain aküjaa pütchi, achuntawaisü taya kaalinwaa nümüin Jeʼwaa süpüla jülüjain taaʼin tanteerüin sünain wayuu aapajeeka tü pütchikat». Achunteeshii waya nümüin Jeʼwaa süpüla nükaalinjain waya nakajee na aapieekana süpüla wantüin nanain na wayuu aapajeekana tü pütchikat (Mat. 10:11-13; Alat. Map. 14:6). Eeshi wanee wawala Robert nünülia, alatüichi suulia 30 juya sünain pürekutsoolin nia. Anuu nünüiki: «Anashaatasü maʼin aʼyanaajirawaa namaa na aapieekana, jama natüjaain saaʼu tü alatakat sümüin wayuu». Tü apünüinkat kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nukuwaʼipa Pablo shia jülüjainjatüin waaʼin tü kasa anasü eekat sünain nakuwaʼipa na wayuukana. Eeshi wanee laülaashi Carl nünülia, müsü nünüiki: «Jülüjasü maʼin taaʼin nakuwaʼipa na wayuukana shiiʼiree teʼrüinjatüin tü kasa anasü eekat sünain nakuwaʼipa. Jülüjasü taaʼin nakulemeraale, anale neirakaaya otta nnojoliire nasakirayaain neʼe sünain wanee kasa». Waaʼinrüle tia, ayateena waya aaʼinrüin kasa anasü maʼaka naaʼin Pablo. w18.05 6, 7 püt. 13, 15

Talatüsü waaʼin waapüle nachiki na wawalayuu wakaalinjalakana sünain tü nanoulakat sünain ayatüin naya aʼyataain nümüin Jeʼwaa. Anuu nünüiki chi aluwataaushikai Juan: «Talataleesia maʼi taaʼin taapapa nachiki na tachooinkana, na takaaliijalakana sünain tü nanoulakat, sünain noonooin waneepia sümaa tü shiimüinkat ekirajünakat anain naya» (3 Juan 4). Naashin wainma pürekutsoot, talatüsü naaʼin wanaa sümaa naapüin sünain ayatüin nümaa Jeʼwaa wanee wayuu nekirajakai sünain tü Wiwüliakat. Shialeekajaʼa naapüle sünain pürekutsoolin nia. Mojule naaʼin wanee pürekutsoot, atütülaajeerü naaʼin waashajaale nümaa süchiki süpüshuaʼa tü kasa anasü naaʼinrakat napüleerua na waneinnua. Naashin waneinnua wawalayuu alapalaakana waaʼu, atütülaasü naaʼin otta atütülaasü saaʼin naʼwayuuse nüshajüle wanee wawala wanee karaloʼuta namüin süpüla naapüin analuʼutka namüin saaʼu nalapalaain naaʼu. Akaʼaya na laülaashiikana, na misioneerokana, na pürekutsootkana jee na weteliitakana, atütülaajeerü naaʼin waapüle tü analuʼutkat namüin saaʼu waneepiain naya sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa. w18.04 24, 25 püt. 14, 15

Nnojoipejeʼe oonooin Salomón sümaa tia pütchikat otta kasaatshi nia sümaa 700 jieyuu otta 300 suwalaʼatairua nuʼwayuuse nutuma (1 Rey. 11:3). Saʼakajee tü nuʼwayuusekalüirua Salomón, wainma na nnojoliikana israeliitain otta kamaleiwaseyaashii naya. Nnojoishi oonooin Salomón sümaa tü pütchi aküjakat süchiki nnojoliinjanain kasaalüin na israeliitakana sümaa jieyuu eekai suluʼujeejatüin mma naatajatü (Deut. 7:3, 4). Nnojoluitpa kojutuin nümüin Salomón tü nuluwataakalü anain Jeʼwaa otta aaʼinrüshi nia watta saalii kasa mojusü. Nukumajirüin Salomón wanee aʼajülee mürüt sümüin tü maleiwayaasü kanüliakat Astoret otta nümüin chi kanüliakai Kemós. Jee nuʼwaajüin tü maleiwayaasükalüirua wanaa sümaa tü nuʼwayuusekalüirua. Nukumajirüin Salomón tia aʼajüleekalüirua saaʼu wanee uuchi peʼipaajiraaka sümaa Jerusalén eejatüle nukumajüin tü aʼwaajüleekat Jeʼwaa (1 Rey. 11:5-8; 2 Rey. 23:13). Eesüjaʼa jülüjale naaʼin nnojoleerüin mojuin tia nümüin Jeʼwaa müleka ayatüle nia sünain aʼajaa mürüt nümüin suluʼu tü aʼwaajüleekat chaa Jerusalén. Nnojotpejeʼe mochoojuin noʼu Jeʼwaa tü kasa mojusü waaʼinrakat. w18.07 16, 17 püt. 7-9

Wanee kasa maka aka saaʼin jatü nutuma Satanaa shia tü alawaa nümakat nüchiki Jeʼwaa. Nunoujireein pia Satanaa sünain nnojoluin kasajachin pia nümüin Jeʼwaa otta maalin pia nüpüla. Maʼwaisü Ida, wanee majayüt 19 suuyase. Anuu sünüiki: «Müshi wattakai naaʼin Jeʼwaa toulia otta müshi nnojoikai aleeweein nia tamaa». ¿Kasaka saaʼinrüin süpüla eejiraain shia sümaa tia? Müsü shia: «Akatsüinraasü maʼin tanoula sutuma tü outkajawaakat. Sümaiwa, oʼunapuʼusü neʼe taya sünain tü outkajawaakat sümaa nnojoluin tasoutayaain shiʼipajee tü asakinnakalü anain. Taaʼinruʼu tayaka, nnojotsü jaralüin kasajatüin amüin tasoutule sünain outkajawaaka. Eekajasaʼa maaʼutpünaa yaa, tekirajaa anainrü tü pütchi süpülajatkat tü outkajawaakat otta asoutawaisü taya piantua jee apünüintua». Eesü wanee kasa watüjaka sünainjee tü alatakat sümüin Ida: tü taapüla nalüʼüjapuʼukat na surulaat chajanakana Roma matüjainsat aʼwanajawaa sajaʼapüin, eekajasaʼa tü wanoulakat eesü süpüla katsüinjaain jee matsüinjaain, waya neʼe aneekaka tia (Mat. 14:31; 2 Tes. 1:3). Choʼujaasüjeseʼe maʼin wakatsüinrüin tü wanoulakat. w18.05 24, 25 püt. 12-14

Achuntushi kaaliinwaa chi kaatsetpüʼükai süchikijee sukutkujaain tü mmakat (Aluw. 16:25-34). Maʼaka naaʼin chi kaatsetpüʼükai eesüjaʼa süpüla neeʼiratüin nakuwaʼipa na wayuu nnojoliikana kasajanain amüin tü sümakat tü Wiwüliakat. Otta eeshiijaʼa nachuntüle kaalinwaa mapa süka sülatüin namüin wanee kasa. Eeshii na mojukana maʼin aaʼin sutuma nojutunüin suluʼujee naʼyataain, süntünüle nanain wanee ayuulii eeka mepin jee outule wanee napüshi. Sülatapa tia namüin eeshii na asakirakana sünain kasapülajatüin katüin noʼu. Otta eesüjaʼa nasakirüle sünain tü nüsakirakalü anain chi kaatsetpüʼükai soʼu nümüin: «¿Kasa anaka süpüla taaʼinrüin süpüla toʼttaainjachin?». Jamüshiijaʼa wanaale naya wamaa sünain aküjaa pütchi, eesü naapajeerüle tü pütchi anasü waküjakat namüin. Müleka ayatüle waya sünain aküjaa pütchi, wamülialeerü naaʼin na wayuukana sükajee tü kasa waapakat namüin (Is. 61:1). w18.05 12 püt. 10-12

Maaʼulu yaa, nüsürülüin Satanaa nekii na wayuukana suulia nayaawatüin saaʼu süchepchiain naya tü iküleesia nnojotkat shiimain, tü poliitikakat otta ayaʼlajaa jee oikaa kasa (2 Cor. 4:3, 4). Eesü süpüla washatüin nukuwaʼipa Jesuu, wakaalinjainjana na wayuukana süpüla neʼraajüin nukuwaʼipa Jeʼwaa jee naʼyataain nümüin süka niain chi taashikai atuma wayuu (Mat. 28:19, 20). Eesü kapüleere maʼin aküjaa pütchi, süka jamüin, eein waneirua mma eere nnojoluin jamajatüin namüin na wayuukana tü sümakat tü Wiwüliakat otta aashichijaʼawaishii wamüin waküjale pütchi. Mayaapejeʼe müin sukuwaʼipa wayuu maaʼulu, wasakirüinjatü waaʼin sünain tüü: «¿Eesüche süpüla kooʼomüin tatuma tü taʼyataainkat nümüin Jeʼwaa sünain aküjaa pütchi?». Talatüshii maʼin waya süka weʼrüin watta naalii wawalayuu nnojoliikana kachiiruain aaʼin kamaʼanaa wainma korolo süpüla pürekutsooliin naya (1 Cor. 9:19, 23). Eeshii na pürekutsootkana eere noutkajaain otta eeshii na akolojookana eere choʼujaain maʼin Aküjalii pütchi. Anashaatasü maʼin tü naaʼinrakat naya wawalayuukana süka naʼyataain nümüin Jeʼwaa saaʼu taashinnapain naya nutuma (Sal. 110:3). w18.04 13 püt. 13, 14