Settienpüroʼu

Amülialaasü naaʼin Jesuu saalin Marta sümaa María wanaa sümaa outuin Lázaro, chi nawalakai. Aʼyalajüshi nia niʼrapa naya sünain aʼyalajaa (Juan 11:32-35). Nnojoishi aʼyalajüin neʼe Jesuu sünainjee nnojoluichipain chi nütünajutkai nümaa, jama nütüjaain saaʼu nüsoʼireʼereerüin naaʼin. Aʼyalajüshi nia süka niʼrüin müliain saaʼin Marta sümaa María. Mayaapejeʼe wainmain tü kasa isakat wachiki, anasü waaʼin wekirajaale süchiki nümülialaain Jesuu saalinjee wayuu. Aishi nia wapüla sünainjee tia. Anasü waaʼin süka niainjachin Aluwataain Jesuu otta sutuma najaʼttirajatüin tü müliaa weʼrakat, süka jamüin, niʼrüin müliaa maʼaka waaʼin wayakana. Niaʼaya anaka süpüla ajaʼttiraa tü kasa mojusü eekat nutuma Satanaa. Talatüsü waaʼin süka niainjachin Jesuu amülialaaka waalin (Heb. 2:17, 18; 4:15, 16). w19.03 17 püt. 12, 13

Waküjapa pütchi, wakaalinjain na wayuukana süpüla neʼraajüinjachin Jeʼwaa, soteepajaʼa waaʼin niain neʼe Jeʼwaa chi lotokoi atuma nanoula (1 Cor. 3:6, 7). Nia Jeʼwaa ounejaka na wayuukana nünainmüin. Nayapejeʼe na wayuukana aneeküin müleka naapaainjanale sümaa tü aküjünakat namüin (Mat. 13:4-8). Watta naalii na wayuu nnojoliikana aapaain sümaa tü pütchi nüküjakat Jesuu, eerejeʼe nütüjain maʼin ekirajaa. Makalaka nnojoluinjatüin mojuin waaʼin nnojorüle naapaain na wayuukana sümaa tü pütchikat. Eʼreena waya kasa anasü müleka sümülialaale waaʼin naalin na wayuu waküjakana amüin pütchi. Talateerü waaʼin sünain aküjaa pütchi jee süka wakaalinjain wayuu. Naapaajeerü amaa tü pütchikat na wayuu «kettaakana süpüla katüin noʼu waneepia» (Aluw. 13:48, TNM). Sutuma tia, «anakaja waaʼinrüle [tü kasa anasükat] sümüin wayuu süpüshua» (Gal. 6:10). Müle shia watuma, talateerü waaʼin sünain waʼwaajüin Jeʼwaa, chi Washi iipünaajachikai (Mat. 5:16). w19.03 25 püt. 18, 19

Müsü nünüiki chi aluwataaikai David: «Miyoʼu maʼin Jeʼwaa, aʼwaajünüinjachi nia» (Sal. 145:3). Süka alin maʼin Jeʼwaa nüpüla David, nuʼwaajeein nia wanaa namaa na nuwalayuukana (1 Crón. 29:10-13; Sal. 40:5). Kamalainsü wamüin aapajaa nanüiki na wawalayuukana sünain tü outkajawaakat. Kamalainsü wamüin aapajaa nünüiki wanee jintüi süka mapüleechoin shia nutuma. Talatüsü waaʼin waapapa nünüiki wanee wawala aküjaka wanee pütchi nnojotpuʼuka nütüjaain aaʼu. Kojutusü wamüin nasoutuin na wawalayuu japüleʼekana jee nayale na isayüliikana achiki aashajawaa suluʼu wanüiki (1 Tes. 2:2). ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla kojutuin wamüin tü naaʼinrakat? Eesü süpüla waapüin analuʼut namüin süka sütütüleʼerüin waaʼin nanüiki. Jee wane shia wanaa sümaa wayalerüin wajapü süpüla wasoutuin sünain tü outkajawaakat. Waaʼinrüle tia, watütüleʼerajiraweerü waaʼin (Roma 1:11, 12). w19.01 8 püt. 1, 2; 9 püt. 6

Eejana polooshii wayuu ajaʼtta atachii, shapaasü maʼin naaʼin sutuma ayuulin naya. Naapa achikirü anain wayuu nutuma Jesuu, chi Atüjakai maʼin Ekirajaa. «Aawalaweena waya nutuma», namajiraaka. Shiasaʼa soʼu wanee kaʼi, neʼraka nia wattajee, namaka nümüin sümaa naʼwoorolooin: «Jesúsuu, Ekirajüikalee, anashi müleka pümüliajüle waya». Nümülialaaka Jesuu naalin, naawalaaka napüshuaʼa nutuma. Anakajasaʼa maʼin naaʼin napüshuaʼa sutuma anainnapain naya. Waneeshipejeʼe neʼe chi aapakai analuʼut sükajee nünüiki. Wayuu samariajeʼewai chia wayuukai otta nuʼwaajüin Maleiwa sümaa emetuluin nünüiki (Luc. 17:12-19). Müshiʼiya waya, waapeein tü analuʼutkat saaʼu wanee kasa naaʼinraka na waneinnua wapüleerua, meesü wakuwaʼipa maʼaka naaʼin chi wayuu samariajeʼewaikai. Naapawalin analuʼut nümüin Jeʼwaa, müinjatia tü waaʼinrakat süka niʼitaain sukuwaʼipa wapüleerua. Aapawaishi nia kasa anasü namüin na talatakana atuma naaʼin (2 Sam. 22:21; Sal. 13:6; Mat. 10:40, 41). Anuu tü sümakat tü Wiwüliakat: «Anakaja müleka jüshatüle nukuaippa chi Maleiwakai, süka nüchooinapain jia je süka alin maʼi jia nüpüla» (Éf. 5:1). Müshiijeseʼe waapüinjanain analuʼut saaʼu wanee kasa süka meein wakuwaʼipa maʼaka naaʼin Jeʼwaa. w19.02 14 püt. 1, 2, 4

Eesü wanee jintut koleejiasü süküjain süka anaka akuwaʼipa nnojoluinjatüin sünainpünaain shia wanee miʼiraa nnojotka anain nümüin Maleiwa. Eetaashi wane jintüi aküjashi pütchi. Nüntaka nipialuʼumüin wanee nukonpainyeetse. Meeʼerapalapuʼushii na Aküjaliikana pütchi nutuma chia nukonpainyeetsekai. Eetaashi joo wanee wawala achuntunakai amüin naaʼinrüin wanee kasa mojusü chaa niʼyataaleruʼu. Mayaainjeʼe eein süpüla nujutunuin suulia niʼyataain, nüküjain nümüin chi nülaamainkai nnojoluinjatüin naaʼinrüin tia süka naaʼinreein tü nümakat Maleiwa nümüin (Roma 13:1-4; Heb. 13:18). ¿Jamüsüche naaʼinraka tia naya wawalayuukana? Shia süka waneepieein naya nümaa Maleiwa, nnojotsü shiain süka meimmoluin naya otta lotuin nakuwaʼipa. Nachajaain maʼin sukuwaʼipa naya wawalayuukana süpüla naaʼinrüinjatüin tü nümakat Jeʼwaa namüin. Talatüsü maʼin naaʼin Jeʼwaa süka niʼrüin müin nakuwaʼipa. Müinjanaʼaya waya süpüla talatüinjachin wamaa chi Washi iipünaajachikai. w19.02 2 püt. 1, 2

Sükajee tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés, aaʼinmajünüshii na mooʼutshiikana, na jieyuu outakana aʼwayuuse otta na naatakana oumain. Anuu tü pütchi noonooinjatkalü amaa na laülaashiikana: «Lotuinjatü sukuwaʼipa putuma tü aainjünakat namüin na naatakana oumain otta namüin na mooʼutshiikana. Nnojotsü püsütajatüin nasheʼin na jieyuu outakana aʼwayuuse» (Deut. 24:17). Kapülashii naaʼin Jeʼwaa na wayuu müliakana atumawaa otta süsalashii nutuma na eʼrakana wayumüin namüin (Éx. 22:22-24). Anashiisü nümüin Jeʼwaa kapülainjatüin namüin na laülaashiikana nakuwaʼipa na wayuu naaʼinmajakana. Niyoutuin Jeʼwaa sümaʼüjaain sukuwaʼipa wayuu. Shia nüchekaka naaʼinmajünüinjanain otta lotuinjatüin sukuwaʼipa wanee kasa aainjünaka namüin na aʼyataashiikana nümüin, nayaleekajaʼa na müliakana atumawaa (Lev. 18:6-30). Süpüla alin Jeʼwaa wapüla, choʼujaasü wayaawatüin saaʼu lotuin sukuwaʼipa tü naaʼinrakat wamüin. Sünainjee alin nia wapüla otta kojutuin wamüin tü nuluwataakalü anain, aishii wapüla na waneinnua otta lotusü sukuwaʼipa tü kasa waaʼinrakat namüin. w19.02 24, 25 püt. 22-26

Wekirajaa sünain wanee kasa waaʼinrajatka süpüla nnojoluin nimeejüin waya Satanaa. Nikirajüin waya Jeʼwaa sünain nnojoluinjatüin weweetirüin pütchi yarüttüsü sünainpünaaka aʼluwajirawaa akuwaʼipaa jee shiale wanee kasa yarütteetka atuma wakuwaʼipa (Éf. 5:3, TNM). ¿Kasa waaʼinrajatka naashajaale süchiki kasa yarüttüsü na waʼyataajiraakana amaa jee na koleejiajiraakana wamaa? Eesüjaʼa wayaawatamaatüle saaʼu sumojujeʼereerüin wakuwaʼipa wanee kasa mojusü (Roma 2:14, 15). ¿Kaseetche waaʼinraka sülatüle tia wamüin? ¿Wayoutamaateetche tia wayaawatapa saaʼu mojuin shia? Eesüjaʼa anajüle wamüin aapajaa tü naashajaakalü achiki jee weʼreere sümüin tü ayaakuaa nanajakat. Shiapejeʼe anain maʼin waashajaale süchiki kasa anasü jee woʼunule yalejeechiki. Eesü napüleeruale waaʼin na wayuukana süpüla waaʼinrüin kasa mojusü jee shiale süpüla jülüjain waaʼin shia. Sülatüle tia wamüin, meimmoluinjana waya süpüla wayoutajatüin shia. Kojutusü nümüin Jeʼwaa tü waaʼinrakat müleka wayoutule tü keeʼireekat naaʼin Satanaa, müsüjeseʼe naapüin Jeʼwaa kekiiwaa wamüin otta katchinsü waaʼin nutuma süpüla wayoutajatüin tia (2 Crón. 16:9; Is. 40:29; Sant. 1:5). w19.01 17, 18 püt. 12, 13

Mayaainjeʼe washirüin maʼin Salomón otta nuluwataain saaʼu mma, naaʼinrüin tü kasa suchuntaakat maʼin saaʼin wayuu. Nütüjawee aaʼu müleka talateerüle naaʼin sutuma (Ecl. 2:1-10). Nukumajirüin wainma piichi, nüpünajirüin wunuʼulia süpüla wüittuulin jee anainjatüin maʼin süsii otta nukumajirüin waneirua kasa anaka saaʼin nümüin. ¿Talatüsüche maʼin naaʼin sutuma tia? Süchikijee nüsakireʼerüin naaʼin sünain süpüshuaʼa tü kasa naaʼinrakat, nüküjain Salomón tia suluʼu tü pütchi süpülajatkat soʼukai. ¿Aashin nnojoleerüin püshatüin tü naaʼinrakat Salomón? Eeshii wayuu eekai nayaawatüin saaʼu mojuin wanee kasa sülataleepa namüin. Nnojotsü nücheküin Jeʼwaa müinjatüin pukuwaʼipa. Tü nüchekakat püpüleerua shia kacheʼeinjachin pia nümüin jee poonooinjachin sümaa nünüiki. Süpüla paaʼinrüin tia, acheküshi kanoulainjachi pia, nnojoleerü amülain neʼe tü kasa paaʼinrakat süpüleerua kanoulain pia. Nnojoleerü motuin naaʼin Jeʼwaa tü kasa anasü paaʼinrakat, tü piiʼiyatakalü akajee alin nia püpüla (Heb. 6:10). Püchajaa maʼin sukuwaʼipa süpüla pukooʼomüinrüin punoula. Müle shia putuma, piyaawateerü aaʼu nücheküin Jeʼwaa püpüleerua aneein pukuwaʼipa nutuma sükajee tü nümakat pümüin (Sal. 32:8). w18.12 18 püt. 14, 15

¿Kasa naaʼinraka chi wayuu jüüjüükai nümüin chi naaʼinkai Maleiwa? Kanoulashi nünain otta wanaawasü tü jülüjakat naaʼin sümaa tü jülüjakat naaʼin Maleiwa. Nikirajaa anainrü tü nümakat jee naaʼinrüin shia (1 Cor. 2:12, 13). Naaʼinrapuʼuin tia David. Sutuma aleewain maʼin nia nümaa Jeʼwaa, «nia chi aapakai tü kasa eekat tamaʼana», müshi nia suluʼu wanee jayeechi (Sal. 16:5). Talatüsü naaʼin süka aleewain nia nümaa Maleiwa otta niʼitaain maʼin naaʼin nünain (Sal. 16:1). Makalaka nüshajüin talatüin maʼin naaʼin. Shia neʼe talataka atuma naaʼin David aleewain nia nümaa Jeʼwaa (Sal. 16:9, 11). Na wayuu oʼunakana süchiirua tü suchuntaakat naaʼin, nnojotsü süpüla talatüin naaʼin maʼaka talatüin naaʼin David (1 Tim. 6:9, 10). Kanourale maʼin pia nünain Jeʼwaa jee piʼyataale nümüin, aneerü pukuwaʼipa otta pütüjaajeerü aaʼu tü pukuwaʼipainjatkat maaʼulu otta wattaʼa kaʼi. ¿Kasa paaʼinrüinjatka süpüla kanoulain maʼin pia? Paashajeʼerüinjatü tü Nünüikikat Maleiwa, jülüjainjatü paaʼin tü kasa nukumajalakat otta püsakireʼerüinjatü paaʼin sünain tü nukuwaʼipakat, maʼaka saaʼin alin pia nüpüla (Roma 1:20). w18.12 22, 23 püt. 7, 8

Nüküjain tia Pablo süpüla kojutuinjatüin namüin na anoujashiikana tü sukuwaʼipakat kaʼwayuusee. ¿Kojutusüche pümüin sukuwaʼipa kaʼwayuusee? ¿Kojutusüche pümüin pukuwaʼipa sümaa puʼwayuuse? Sükajee kojutuin wamüin sukuwaʼipa kaʼwayuusee washatüin nukuwaʼipa Jesuu. Jamüshijaʼa wanaa sümaa nüsakinnüin natuma na fariseokana süchiki tü ooʼulaajirawaakat, nüküjain namüin tü nümakat Jeʼwaa soʼu kasaalüin Adán sümaa Eva nutuma. Müshi nia: «Saaʼujee tia, anashi nujuittüle chi wayuukai nuulia chi nüshikai je suulia tü niikat süpüla kaʼwayuusein nia je süpüla kepiainjachin nia sümaa tü nuʼwayuusekat saaʼu saʼaniraaitpain nukuaippa sümaa. Waneeinapa wayuu naya, nnojoliinapa katataʼawain». Jee müshi niaya: «Saʼaniraapa nukuaippa wane wayuu toolo sümaa wane jierü nütüma Maleiwa, nnojotsü anain süpüla sükatajiraanüin sütüma wayuu» (Mar. 10:2-12; Gén. 2:24). Nütüjaa aaʼu Jesuu niain Jeʼwaa aikaleʼerüin sukuwaʼipa kaʼwayuusee otta nüküjain waneepiainjachin wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse. Nnojotsü nüküjain Jeʼwaa nümüin Adán otta Eva eein süpüla nooʼulaajiraain. Tü nüchekakat napüleerua shia waneepiainjanain naya sünain kasaalüü. w18.12 9, 10 püt. 2-4

Woʼttaiwaʼaya sünain ekirajawaa sünain tü Wiwüliakat, wayaawata aaʼu jamüin choʼujaaka waaʼinrüin tü nuluwataakalü anain Jeʼwaa. Shiasaʼa mapa, weʼraajapa maʼin nukuwaʼipa Jeʼwaa, wayaawata aaʼu tü anakat jee tü mojukat nümüin otta kasain jülüjain naaʼin süchiki waneirua kasa. Wanaawale tü jülüjakat waaʼin sümaa tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa, waaʼinreerü otta waneekeerü tü anakat noʼuluʼu. Talatüsü waaʼin sünainjee wayaawatüin saaʼu tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa, kapüleepejeʼe aaʼinraa tia süka nnojoluin lotuin wakuwaʼipa. Eesüjaʼa watüjaale saaʼu nnojoluin anain noʼuluʼu Jeʼwaa wamaʼüjiraale wakuwaʼipa, kachiiruale waaʼin kamaʼanaa wainma korolo, weʼiteʼerüle isha wanain. Otta eesü watüjaale saaʼu jamüin waküjainjanaka pütchi. Mayaapejeʼe watüjain saaʼu tia, eesü kapüleere wamüin wanaawainjatüin tü jülüjakat waaʼin sümaa tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa süchiki tia. ¿Kasaka waaʼinrajatüin süpüla wanaawain maʼin tü jülüjakat waaʼin sümaa tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa? Wekirajaainjanain sünain tü Wiwüliakat süpüla wayaawatüin saaʼu tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa, wasakireʼerüinjatü waaʼin sünain tia otta jülüjainjatü waaʼin tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa. w18.11 27, 28 püt. 2-4

Mojusü maʼin tü kasa alatakat nükalioʼu Habacuc. Jee mojusü maʼin naaʼin sünainjee mojulaain maʼin na israeliitakana. Niʼrüin müliain maʼin wayuu atumawaa. Sünainjee tia, eeshijaʼa müin nnojoikai jaralin akaalinjain nia, müshijeseʼe achuntuin nia kaalinwaa nümüin Jeʼwaa. Otta eesüjaʼa nüsakirüle naaʼin sünain tüü: «¿Jouja najaʼttiraka Maleiwa tü müliaakat? ¿Jamüsü nnojotka nunoutamaatüin sukuwaʼipa tia?». Eesüjaʼa süntüle suluʼumüin nikii nnojoluin kasajatüin nümüin Jeʼwaa tü alatakat suʼunnaa tia otta nnojolin kasain naaʼinrüin süpüla nunoutüin tia. ¿Eeirü jülüjain paaʼin tia? ¿Nüsakirüinche naaʼin Habacuc sünain tia süka nnojoluin niʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa? Nnojotsü shiain tia. Jamüshijaʼa nia, nnojotsü nüküjaʼayatüin sümüin wayuu süchiki tü alatakat nümüin, nüküjain shia nümüin Jeʼwaa. Mayaapejeʼe shapaain naaʼin Habacuc sünainjee nnojoluin nunoutamaatüin Jeʼwaa tü alatakat nümüin otta nuuʼulaain müliain nia, ayatüsia niʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa. w18.11 16 püt. 4, 5

Jülüja waaʼin tü naaʼinrakat piamashii wayuu olojulii jime, naya wayuukana nia Pedro otta Andrés. Wanaa sümaa nuunejaain naya Jesuu süpüla nümaatalainjanain naya sünain okotchojoo wayuu süpüla saapajüinjatüin nünüiki, napüta namüsüjaʼa tü nakusuinkat süpüla oʼunaa nümaa (Mat. 4:18-20). Nnojotpajaʼa maluʼuluin tia nuuʼulaainjachin wanee wayuu suulia niʼyataain sükajee niyaawatüin saaʼu tü shiimainkat. Choʼujaasü niʼyataainjachin wanee wayuu süpüla naapüin tü choʼujaakat sümüin nüpüshi (1 Tim. 5:8). Niyaawatüinjatpejeʼe saaʼu nnojoluinjatüin kachiiruain naaʼin kamaʼanaa wainma korolo. Jülüja waaʼin tü alatakat sümüin wanee majayüt María sünülia. Nnojotpuʼusü eein wanee kasa alanaʼaleeka ojutu sümüin María suulialeʼeya ashaitaa golf. Kachiiruasü saaʼin María shiainjatüin wanee ashaitüt eʼnnaajünaka maʼin sutuma wayuu jee wainmainjatüin nneerü sükanajüin. Suʼttapa María sünain ekirajawaa sünain tü Wiwüliakat, kojutusü maʼin sümüin tü shikirajakalü anain otta shiʼitaain shia sünain sukuwaʼipa. Shiyaawata aaʼu María kapüleejeerüin sümüin aleewaa nümaa Jeʼwaa otta ayatüinya shia sünain ashaitaa golf (Mat. 6:24). Suuʼulaaka María suulia tü keeʼireekat saaʼin maʼaka saaʼin shiainjatüin wanee ashaitüt eʼnnaajünaka maʼin sutuma wayuu. Maaʼulu yaa, pürekutsoot María otta talatashaatasü maʼin saaʼin saashin. w18.11 5, 6 püt. 9, 10

Wanaa sümaa 30 nuuyase Jesuu, ooʼulaashi nia suulia aʼyatawaa süka taapüla süpüla waneepiainjachin nia sünain ekirajaa wayuu süchiki Nuluwataaya Maleiwa. Nütüjaa aaʼu shiain naaʼinmaainjatüin tia otta shiain nüjütüin apüla nia Maleiwa yaa mmapaʼamüin (Mat. 20:28; Luc. 3:23; 4:43). Shia jülüjaka naaʼin Jesuu waneepia aküjaa tü pütchi anasükat otta keeʼireesü naaʼin eeinjanain wayuu aaʼinrakana tia (Mat. 9:35-38). Nnojoishi aʼyataalin waya wapüshuaʼa sünain akumajaa kasa süka taapüla, aʼyataapejeʼe waya wapüshuaʼa sünain ekirajaa wayuu sünain tü pütchi anasükat. Jaʼitakajeʼe neʼe Maleiwa, aʼyataashi sünain tia süka choʼujaashaatain shikirajünüin wayuu sünain tia pütchikat. Müshiijeseʼe waʼyataaliin «nümaa Maleiwa» saashin tü Wiwüliakat (1 Cor. 3:9, TNM; 2 Cor. 6:4). Watüjaa aaʼu shiain tü shiimainkat tü Nünüikikat Maleiwa (Sal. 119:159, 160). Müsüjeseʼe waaʼinmaain maʼin lotuin wakuwaʼipa «sünain ekirajaa tü shiimüinkat» (2 Tim. 2:15). Süpüla wountuin tia, atüjainjana maʼin waya ekirajaa süka tü Wiwüliakat süka shiain wekirajüin maʼin aka wayuu nüchiki Jesuu, Jeʼwaa otta süchiki tü Nuluwataayakat. w18.10 9 püt. 1, 2

Nüshatüle nukuwaʼipa Kürisüto wanee wayuu eekai kaʼwayuusein, mapüleejeerü sümüin nuʼwayuuse kojutuinjachin nia sümüin (Éf. 5:22-25, 33). Kojutule maʼin sümüin tü naaʼinrakat, nnojoleerü jashichin shia nümüin. Kojutüjiraale na wayuu kachonshiikana noʼupala na nachonniikana, aneerü maʼin tü nekirajakalü anain naya. Nekirajeepajaʼa naya süpüla kojutuinjatüin wayuu namüin. Eeshii süpüla naküjain namüin nnojoluin anain nawataale suluʼu tü Piichi Outkajaaleekat. Jamüshiijaʼa sünainre naya wanee ekawaa, eeshii süpüla naküjain namüin na nachonniikana nayainjanain eküin palajana na wayuu miyoʼuyuukana. Wanaa sümaa naaʼinrüin na tepichikana kasa anasü wamüin, eeshii süpüla wamüin namüin: «Kamaneekaiche maʼin pia». Aneerü maʼin naaʼin na tepichikana sutuma tia jee nayaawateerü aaʼu anakuwaʼipalüin maʼin «chi wayuu aapakai nuulia chi aapünakai amüin». w18.09 28 püt. 5, 6

Sükajee nuʼunirüin wakuwaʼipa Kürisüto, chi Wekiipüʼükai, aneerü wakuwaʼipa maaʼulu jee mapeena. Jülüjeesü waaʼin tü kasa anasü weʼreetkat sutuma waapaamaatüin sümaa tü kasa shiiʼiratakat nupueulose Maleiwa jekenainka. Soʼu tü ai juʼwaajakalü oʼu Maleiwa sümaa jüpüshi, eeshii süpüla jikirajaain sünain tü shiiʼiratakat nupueulose Maleiwa sünain tü outkajawaakat, sünain aküjaa pütchi otta tü kasa anasü jiʼrakat sünainjee tia. Jülüjale waaʼin tü kasa anasü weʼrakat sünainjee aaʼinraa tü sümakat nupueulose Jeʼwaa, mapüleejeerü wamüin aaʼinraa shia otta talateena waya. Jamüshiijaʼa waya, talatüshii süka nnojoluin wainmain tü nneerü oʼunakat sünain eʼinpürimiijaa karaloʼutairua, süka jamüin, eeitpain shia wamaʼana suluʼu serulaat jee tableta. Sükajee müin tia sutuma nupueulose Maleiwa, wainmaleesia maʼin wayuu aapaka süchiki tü pütchi anasükat. Müleka eere süpüla pümaʼanain tü karaloʼutakalüirua suluʼu püserulaatse jee suluʼu tableta, anasü paainjale tia. Müle shia putuma, wanaaweerü paaʼin nümaa Kürisüto sünain eisattaa sünneetse nupueulose Jeʼwaa. Weeʼiyatüle sünain kojutuin wamüin sukuwaʼipa suʼuniria nupueulose Maleiwa nutuma Kürisüto, wakaalinjeena na wawalayuukana süpüla katsüin nanoula otta paaʼinwain naya. w18.10 21 püt. 17-19

Kamaneere waya sümüin wayuu eekai mojuin saaʼin, eesü süpüla nütütüleʼerüin Jeʼwaa saaʼin sükajee tia (2 Cor. 1:3-6). Jülüjaa waaʼin nnojoluin lotuin maʼin nakuwaʼipa na wawalayuukana. Pansaweesü tü kasa jülüjakat waaʼin nachiki. Jülüjale waaʼin nnojoleenain naaʼinrüin kasa mojusü, mojeerü waaʼin mojupa wanee kasa natuma (Ecl. 7:21, 22). Soteesü waaʼin pansaain tü kasa jülüjakat naaʼin Jeʼwaa wachiki otta nütüjaa aaʼu kasain isain wachiki. Washatüle nukuwaʼipa nnojoleena waya aashichijaain sünainjee nnojoluin lotuin maʼin nakuwaʼipa na waneinnua (Éf. 4:2, 32). Nnojo mojutuin wamüin tü kasa naaʼinrakat jee nnojo wayoujireʼerüin nakuwaʼipa namaa na waneinnua, suulia joo mojuin maʼin naaʼin sünainjee tia. Shia anaka aluʼu: «Anasü maʼin putuma» wamüle namüin saaʼu wanee kasa naaʼinraka. Atütülaajeerü naaʼin jee talateerü maʼin naaʼin sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa (Gal. 6:4). w18.09 12, 13 püt. 16, 17

Aaʼinraa tü keeʼireekat naaʼin Jeʼwaa, müsü aka saaʼin wanee eküülü naashin Jesuu. ¿Suluʼu jamüin? Anale weküin, talatüshii waya otta anasü waaʼin. Akaataajaʼa neʼe waaʼinrüle tü keeʼireekat naaʼin Jeʼwaa, talateerü waaʼin otta aneerü maʼin wanoula. Kekiijeena maʼin waya waaʼinrüle süpüshuaʼa tü nikirajakalü anain waya Jeʼwaa (Sal. 107:43). Otta wainmeerü maʼin kasa anasü weʼreetka sünainjee tia. Saashin tü Wiwüliakat, nnojotsü kasain antapünaain sünain tü kekiiwaakat maʼin otta müsü aka saaʼin wanee «suuʼulia wunuʼu katüinjatka atuma noʼu na aapaakana shia otta talateena maʼin na achecheraakana sünain» (Prov. 3:13-18). Anuu nünüiki Jesuu: «Jütüjaale saaʼu kasakalüirua tüü, talateena jia jaaʼinrüle shia» (Juan 13:17, TNM). Talatüinjatü naaʼin na nikirajüinkana Jesuu, ayatüle naaʼinrüin tü nuluwataakalü anain naya. Oonooshii naya sümaa tü nikirajakalü anain Jesuu otta nashatüin nukuwaʼipa waneepia. w18.09 4 püt. 4, 5

Mayaapejeʼe niain eejachin neʼe Adán sümaa Eva suluʼu tü apainkat Edén, nnojotsü jülüjainjatüin naaʼin nakuwaʼipa neʼe namüiwaʼa, süka jamüin, nüküjatüjüliain Jeʼwaa namüin kachoinjanain naya süpüla jouluin na nooʼuliwoʼukana sainküin mmakat süpüshuaʼa sümaa paʼaraiisüinjatüin tü Mmakat natuma (Gén. 1:28). Tü jülüjainjatkat naaʼin Adán sümaa Eva shia talatüinjatüin naaʼin na nooʼuliwoʼukana maʼaka keeʼireein shia naaʼin Jeʼwaa. Aʼyanaajiraainjania naya napüshuaʼa süpüla paʼaraiisüinjatüin tü Mmakat natuma. Wainma maʼin tü naʼyataainjatüyaakalü anain. Aʼyanaajiraainjachia Adán, Eva otta na nooʼuliwoʼukana nümaa Jeʼwaa süpüla paʼaraiisüinjatüin tü mmakat jee süpüla shikeraajüin tü keeʼireekat naaʼin Jeʼwaa. Sükajee tia, ekeroluinjanaʼaya sünainmüin «tü eemerawaakat» (Heb. 4:11). Talatüsüjeʼe maʼin naaʼin sutuma tia. Akaʼaya naya, anasüjeʼe nakuwaʼipa nutuma Jeʼwaa saaʼu nakaalinjüliin otta kapülain naaʼin nakuwaʼipa na waneinnua. w18.08 15-17 püt. 2, 8, 9

¿Kaseerü waaʼinraka müleka waliʼrajünüle sünain wanee kasa nnojotka waaʼinrüin? Tia shia tü alatakat nümüin Jesuu otta nümüin Juan chi Awoutisaajüikai (Mat. 11:18, 19, TNM). ¿Kasaka naaʼinrüin Jesuu soʼu tia? Nnojoishi nia «alawaa neʼe tü münakat tachiki» majakuʼu müin. Nüküjain Jesuu sümüin wayuu jülüjainjatüin saaʼin tü naaʼinrakat jee tü nikirajakalü anain. Naashin Jesuu, «anale tü kasa naainjakat wanee wayuu, atüjaana aaʼuchi sünain wayuuin kekiishi maʼin nia» (Mat. 11:19, TNM). Eesü wanee kasa anashaatasü maʼin watüjaka nünainjee Jesuu. Eeshii nayoujule waya na wayuukana sümaa mojuin nanüiki wachiki, shiasaʼa sutuma tia, eesü mojeerüle wakuwaʼipa soʼuluʼu wayuu. Sülatüle tia wamüin, shia anaka aluʼu ayatüle waya sünain aaʼinraa tü anasükat süpüla sütüjaainjatüin aaʼu wayuu alawaain neʼe tü münakat wachiki. Sünainjee tü nukuwaʼipakat Jesuu, wayaawata aaʼu wuleinjatüin wakuwaʼipa süpüla nnojoluinjatüin jaralüin anoujain tü alawaa aküjünakat wachiki. w18.08 6, 7 püt. 11-13

Caín, Salomón otta na israeliitakana eeyüliijeʼe süpüla nayaawajaain suulia naainjala jee nanoutuin nakuwaʼipa (Aluw. 3:19). Nnojoishi niyüülajüin Jeʼwaa wanee wayuu sutuma kaainjalain nia. Soto waaʼin motuin naaʼin Jeʼwaa naainjala Aarón. Maaʼutpünaa yaa, wainma tü kasa nüchiaakalü akajee waya Jeʼwaa süpüla nnojoluin waaʼinrüin kasa mojusü. Eeshii nüchiaale waya sükajee tü Wiwüliakat, sükajee tü karaloʼutairua suluʼujeejatka tü Wiwüliakat jee shiale nükajee wanee wawala. Waapaale sümaa tü nüchiaakalü akajee waya Jeʼwaa, eesü süpüla weʼitaain waaʼin sünain sümülialaajeerüin naaʼin waalin. ¿Kasa waaʼinrajatka sutuma sümülialaain naaʼin Jeʼwaa waalin? (2 Cor. 6:1, TNM). Wayoutuinjatü tü kasa mojutkalü akajee nia watuma jee nnojoluinjatü kachiiruain waaʼin tü kasa mojusü keejiakat namüin na manoujainsaliikana (Tito 2:11-14, TNM). Süka sükooʼomüinraain maʼin tü müliaakat maaʼutpünaa yaa, watteerü maʼin saalii kasa mojusü alataka wamüin kapüleejeetka atuma waneepiain waya nümaa Jeʼwaa. Wachajaa maʼin sukuwaʼipa süpüla waneepiain waya nümaa Jeʼwaa. w18.07 20 püt. 20, 21

¿Kasa waaʼinrajatka süpüla shiain kachiiruain waaʼin weʼraajüneein nutuma Jeʼwaa suulialeʼeya eʼraajünaa sutuma wayuu? Süpüla tia, sotuinjatü waaʼin piamasü kasa choʼujaaka maʼin. Palajana, jülüjasü naaʼin Jeʼwaa waneepia tü kasa naaʼinrakat na waneepiakana nümaa (Heb. 6:10; 11:6). Kojutushii maʼin nümüin Jeʼwaa waneʼewai nakua na aʼyataakana nümüin otta nnojotsü antapünaain suluʼu naaʼin nnojoluin kasajanain naya nümüin. Jülüjasü naaʼin Jeʼwaa «napüna na lotokana akuwaʼipa» otta nütüjaa aaʼu kasain naaʼinrajatüin süpüla nükaalinjain naya (Sal. 1:6; 2 Ped. 2:9). Tü wane kasa sotuinjatkat waaʼin shia naapeerüin Jeʼwaa kasa anasü wamüin waneepiale waya nümaa. Jaʼitairü nnojoluin waʼatapajüin shia. Naaʼinrüle na wayuukana wanee kasa süpüla naʼwaajünüin sünainjee tia sutuma wayuu, nnojoleerü kasain naapüin Jeʼwaa namüin, süka jamüin, kettaaitpain tü namüinjatkat naashin Jesuu (Mat. 6:1-5). Otta naashin niakai niʼrüin chi Nüshikai tü kasa anasü naaʼinrakat na wayuukana napüleerua na waneinnua, jaʼitasü nnojoluin kachipünaain saaʼin wayuu tü naaʼinrakat. Jülüjasü naaʼin Jeʼwaa tü kasa naaʼinrakat na aʼyataashiikana nümüin otta aapüshi nia kasa anasü namüin. w18.07 5 püt. 8, 10

Süchikijee yüüʼülaa sümüin tü niʼrakat Pedro, nnojotsü niyaawatüin aaʼu kasain süküjeein tü pütchikat nümüin. Shiasaʼa nantapaataka wanee wayuuinnua eʼikajaashii nünüiki Cornelio. Nuʼunakalaka Pedro namaa nipialuʼumüin Cornelio süka münajalain nia nutuma chi naaʼinkai Maleiwa. Soʼu tia nnojoliipuʼushii ekerotuin na judíokana nepialuʼumüin na nnojoliikana judíoin. Ekerotapejeʼe Pedro nipialuʼumüin Cornelio süka nnojoluitpain koʼuin nukuwaʼipa sümüin wayuu sünainjee tü niʼrakat nutuma Maleiwa jee süka nükaalinjain nia chi naaʼinkai Maleiwa. Shiasaʼa süchikijee naapüin Pedro tü nümakat Cornelio, müshi nia: «Aluʼujasaʼa jooluʼu, tayaawatüitpa aaʼu sünain shiimain nnojolüin koʼuin nükuaippa Maleiwakai sümüin wayuu. Wayuu eekai eein suluʼu mmakat süpüshua, kojutkat atüma Maleiwakai otta aaʼinrakat tü anasükat, nnojoleerü nüjütaain amaa shia, jaʼitairü judíoin otta nnojorülejeʼe judíoin shia» (Aluw. 10:34, 35). Ponusü maʼin naaʼin Pedro tia nütüjaaitpakalü aaʼu nutuma Maleiwa. w18.08 9 püt. 3, 4

Nnojoishii waya sünainpünaain tü kasa nülerajakat Jeʼwaa. Eepejeʼe waneirua kasa nnojotka saashajaain maʼin achiki tü Wiwüliakat. ¿Jamüsüche süpüla watüjaain saaʼu tü anakat süpüla waaʼinrüin? Müleka watüjale ayaawataa saaʼu tü anakat jee tü mojukat süpüla waaʼinrüin saashin tü Wiwüliakat, aneerü watuma süneekia tü waaʼinrajatkat. Süka alin waya nüpüla Jeʼwaa, naapüin wamüin tü pütchiirua oʼunirajatkat wakuwaʼipa süpüla watüjain ayaawataa saaʼu tü anakat jee tü mojukat süpüla waaʼinrüin. Anuujeseʼe nünüiki: «Tayakai Jeʼwaa, taya chi Pümaleiwasekai, Chi ekirajakai pia süpüla anainjatüin pukuwaʼipa, Chi oʼunirakai pia suluʼupünaa tü wopu anasükat» (Is. 48:17, 18). Wanaa sümaa wasakireʼerüin waaʼin sünain tü pütchiirua oʼunirajatkat wakuwaʼipa sümaa sütanalüin waaʼin, anoutaasü tü jülüjakat waaʼin wanaapünaa sümaa tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa. Jee müsia, mapüleejeerü wamüin aneeka tü anakat süpüla waaʼinrüin. Tü pütchi oʼunirajatkat wakuwaʼipa, shia tü anainjatkalü atuma tü jülüjakat waaʼin jee akaaliinjeenaka waya süpüla watüjain aneeka tü waaʼinrajatkat. Wayaawatüle saaʼu tü sünainpünaakat tia pütchikalüirua, wayaawateerü saaʼu tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa otta kasapülajatüin tü pütchi nuluwataakalü anain waya. w18.06 16-18 püt. 5, 8-10

Tü keeʼireekat naaʼin na nümaajanakana Herodes shia tüü: mojushiire awalaajaa tia nneetkat naashin Jesuu, «eʼrüi nia wayumüin namüin na romaanokana», müinjanaya naya nüchiki; otta «anasü suwalaajünüle» nümüle Jesuu, nnojoleerü jaralüin oushikajaain süchiirua nukuwaʼipa. Niyaawatüin maʼin nünüiki Jesuu süpüla nnojolinjachin nia sünainpünaain poliitika. Mayaapejeʼe nütüjaain aaʼu Jesuu wainmain na okotchajülii nneerü emeejakana sünneetse wayuu, nnojotsü shiain jülüjain naaʼin tia, shia jülüjaka naaʼin shiain neʼe Nuluwataaya Maleiwa anouteʼereerüin tü kasa mojusü alatakat yaa mmapaʼa. Niʼitaain Jesuu shikii wapüleerua süpüla washatüin tü naaʼinrakat, jaʼitasü müin anakai saaʼin wamüin wanee kasa aaʼinnajatka süpüleerua wayuu, nnojoliinjana waya sünainpünaain poliitika sünainjee. Nnojotsü mojuin wanüiki nachiki na poliitikokanaya jee süchiki tü kasa mojusü naaʼinrakat, shia waaʼinmaaka maʼin tü kasa sünainpünaaka nuluwataaya Maleiwa (Mat. 6:33, TNM). Watta naalii wawalayuu ooʼulaakana suulia tü jülüjapuʼukat naaʼin namaiwa süchiki tü poliitikakat. w18.06 6 püt. 9-11

Nnojotpejeʼe shiain nimeejüin neʼe akajee Satanaa tia na aapieekana, eesüjaʼa nümüle namüin naluwataainjanain naaʼu na wayuukana. Eesüjaʼa shiale keeʼireein naaʼin Satanaa nnojoluinjatüin shikeraajüin tü nümakat Jeʼwaa nüchiki «suuʼuliwoʼu tü jietkat» (Gén. 3:15). Nnojotpejeʼe nuulain Jeʼwaa sülatüin tia, müsüjeseʼe niʼitirüin tü Juya miyoʼukat maʼin süpüla sümalajaainjatüin tü naaʼinreekalü amüin Satanaa otta tü yolujaakalüirua. Süka atüjain maʼin Satanaa emeʼejaa wayuu sükajee tü amaʼüjirawaakalü akuwaʼipa jee sükajee tü aʼwaatawaakat suluʼu akuwaʼipa, eejüinjatü waaʼin waneepia. Jamüshijaʼa na aapiee oonookana nümaa Satanaa, kakalia maʼin naya aʼyataain nümüin Maleiwa chaa iipünaa. Mayaapejeʼe müin tia nooʼulaain sukumajaain suluʼu naaʼin kasa mojusü. Soteesü waaʼin waneepia eein süpüla sukumajaain tü kasa mojusükat suluʼu waaʼin jaʼitainna kakaliainnain waya sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa (1 Cor. 10:12). Choʼujaasü jülüjawalin waaʼin tü suluʼukat waaʼin süpüla wasünneʼerüin tü kasa mojusü eekat suluʼu otta tü yaletaakalü aaʼin (Gal. 5:26; Col. 3:5). w18.05 18 püt. 11, 12

Shapaasü naaʼin Pablo sutuma nayoutuin watta naalii judío tü pütchi süchikikat Nuluwataaya Maleiwa. Nnojoipejeʼe nia ooʼulaain suulia aküjaa pütchi namüin sutuma tia. Nüshajüinjeseʼe mapa namüin na anoujashii chajanakana Roma jamüin maʼin naaʼin naalin na judíokana, müshi nia: «Keeʼireesü maʼi taaʼin shiiʼiree noʼtteʼenüin na tapüshikana judíokanairua. Shia tachuntaka aaʼu waneepia nümüin Maleiwa. Tatüjaa aaʼuchii naya sünain naʼyataweein nümüin Maleiwa. Akatsa nnojolüin lotüin nakuaippa sünain aʼyatawaa nümüin» (Roma 10:1, 2). Ayatüshi Pablo sünain aküjaa pütchi namüin na judíokana sutuma keeʼireein maʼin naaʼin noʼtteʼennüinjanain (Roma 11:13, 14). Nuchuntapuʼuin Pablo nümüin Maleiwa naaʼu waneinnua judío süpüla naapaain sümaa tü pütchi süchikikat Nuluwataaya Maleiwa. Nütüjaa aaʼu Pablo naʼyataweein nümüin Maleiwa. Jülüjasü naaʼin tü kasa anasü eekat sünain nakuwaʼipa na wayuukana. Nütüjaa aaʼu eein süpüla noushikajaain na judíokana süchiirua nukuwaʼipa Kürisüto maʼaka naaʼinrüin niakai. w18.05 4, 6, 7 püt. 4, 13, 14

Jülüja maʼin waaʼin tü alatakat namüin na wawalayuukana süpüla wakaalinjain naya. Anuujeseʼe nünüiki Pablo namüin na anoujashii hebreokana: «Anakaja müleka sotüle jaaʼin tü juwalayuukolüirua eekai malain naaʼin sünain anoujaa. Jükaaliijiraa jümaala jüpüshua süpüla süchecherüinjatüin jaaʼin. Anakaja müleka lotüle jia sünain anoujaa napüleerua na juwalayuukana süpüla katsüinjatüin naaʼin nachikua suulia nooʼulaajüin suulia anoujaa» (Heb. 12:12, 13). Jaʼitainna na wawalayuu tepichijayüliikana, eeshii süpüla natütüleʼerüin naaʼin na wawalayuukana sükajee nanüiki. Anuu wanee nünüiki Pablo: «Talatüsü maʼi taaʼin jütüma, süka jüchecherüin jaaʼin waneepia sünain anoujaa sütümajee saʼaniraaitpain jukuaippa nümaa Cristo. Tatüjaa aaʼulu sünain jükaaliijünüin waneepia nütüma wanaa sümaa mojuin jaaʼin, süka alin maʼi jia nüpüla. Tatüjaa aaʼulu sünain wanaawajiraain jaaʼin nümaa chi Naaʼinkai Maleiwa, je sünain jümüliajüin na juwalayuukana eekai müliain. Je jooluʼu, süpüla kooʼomüinjatüin tü talataa eekat tamaʼana, tachuntüin jooluʼu jümüin süka süpüshua taaʼin süpüla paaʼinwainjanain jia otta müsia süpüla aijiraainjanain jia jüpüla sünain jiʼyataain nümüin chi Senyotkai. Tü kasa anasü jaaʼinrakat sümüin wayuu, nnojo jaaʼinrüin shia süpüla juʼwaajüneein süka ooʼulaka süpüla juʼwaataainjanain suluʼu sümaa pülayaain jaaʼin suulia wayuu. Je nnojo yaletayaain jukuaippa suʼupala wayuu. Shia anaka aluʼu kojutule napüshua na juwalayuukana jütüma. Meeshii aka jia naaʼin Cristo Jesús sünain kapülain jaaʼin nakuaippa na juwalayuukana, nnojo kapülain jaaʼin jukuaippa neʼe jümüiwa» (Filip. 2:1-4). w18.04 23, 24 püt. 10, 12

Wanaa sümaa nüküjain Pedro nnojoliinjanain waaʼinrüin kasa mojusü saaʼu taashin waya nutuma Jeʼwaa, nüküjaleein shiain anain nüchepchiale waya Jeʼwaa. Taashishii waya nutuma Jeʼwaa suulia kaainjalaa jee outaa saaʼu naapajiraain nikii Jesuu waaʼu. Müsüjeseʼe keeʼireein naaʼin waʼyataainjanain nümüin süka süpüshuaʼa waaʼin. Tü anakat süpüla waaʼinrüin saaʼu taashinnapain waya nutuma Jeʼwaa, shia jülüjale waaʼin waneepia tü aʼyatawaakat nümüin. Waaʼinrüle tia, nnojoleerü shiain kachiiruain waaʼin tü kachiiruaka naaʼin na manoujainsaliikana otta tü keeʼireekat waaʼin wamüiwaʼa (Gal. 5:16). Jülüjataa waaʼin nukuwaʼipa Noé sümaa nüpüshi. Kepiapuʼushii naya saʼaka wayuu mojulaasü. Nnojoliipejeʼe naya oʼunuin süchiirua tü kasa nasaʼwateekalü amüin naya wayuukana jee süchiirua tü kasa naaʼinrakat, shia jülüjaka naaʼin waneepia tü aʼyatawaa naapakat Jeʼwaa namüin. Jamüshiijaʼa naya, nakumajüin tü anuwakat, nakotchojüin tü eküülü nepijaayainjatkat otta tü shipijaayainjatkat mürüt jee müsia, naapirüin na wayuukana süchiki tü juya eʼitajatkat. Saashin tü Wiwüliakat, «oonooshi Noé sümaa nünüiki chi Maleiwakai sünain naaʼinrüin süpüshuaʼaya tü nuluwataakat anain» (Gén. 6:22). Sutuma naaʼinrüin tia oʼttaashii naya suulia wüinsiraa soʼu tia (Heb. 11:7). w18.04 11, 12 püt. 8, 11, 12

Nnojotsü neʼe emeejünüin wayuu sainküin mma nutuma Satanaa otta tü yolujaakalüirua nakajee na sülaülashiikana mma. Emeejünüsü natumaya sükajee tü iküleesia nnojotkat shiimain otta sükajee sukuwaʼipa oikawaa jee ayaʼlajaa kasa (Alat. Map. 12:9). Sükajee tü iküleesia nnojotkat shiimain, aküjashi maʼin naʼalain Satanaa nüchiki Jeʼwaa otta nüchajaain sukuwaʼipa süpüla nnojoluinjatüin sotuin aaʼinyüü tü nünüliakat Maleiwa (Jer. 23:26, 27). Shiasaʼa sutuma tia, watta naalii na wayuu aʼwaajayaakana Maleiwa naaʼinruʼu, shiakajasaʼa neʼe naʼwaajüin tü yolujaakalüirua (1 Cor. 10:20; 2 Cor. 11:13-15). Nimeejüin wayuu Satanaa sükajee sukuwaʼipa oikaa jee ayaʼlajaa kasa. Jamüshijaʼa nia, nunoujirüin wayuu sünain talateerüin maʼin naaʼin washirüle naya otta wainmale kasa namaʼana (Prov. 18:11). Na wayuu anoujakana tia alawaakat, shia kachiiruaka naaʼin tü washirüükat suulialeʼeya aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa (Mat. 6:24). Eemiajaajeerü tü naalinkat Maleiwa napüla süka shiain jülüjain maʼin naaʼin kamaʼanaa wainma korolo (Mat. 13:22; 1 Juan 2:15, 16). w18.05 17 püt. 6, 7