Oʼutuupüroʼu

Weʼraajüle tü nukuwaʼipakat Jesuu washateerü tü jülüjakat naaʼin jee tü naainjakat. Watüjaale saaʼu tü jülüjakat naaʼin Jesuu jee washatüle nukuwaʼipa, aleeweena maʼin waya nümaa. Washatüinjatü tü nukuwaʼipakat. Jamüshijaʼa nia, kapülasü naaʼin nakuwaʼipa na waneinnua suulialeʼeya nukuwaʼipa neʼe nümüiwaʼa (Mat. 20:28; Roma 15:1-3). Sünainjee müin nukuwaʼipa, wainma kasa naainjaka napüleerua na waneinnua otta motusü naaʼin naainjala. Nnojoishi nia jashichijaamaatüin sünainjee tü aküjünakat nüchiki (Juan 1:46, 47). Nnojotsü sotokuʼu müin naaʼin Jesuu naainjala wanee wayuu eekai mojulaapuʼuin nümaiwa (1 Tim. 1:12-14). Waaʼinrüinjatü tü nümakat Jesuu, anuujeseʼe nünüiki: «Müleka shiimüinre sünain aijiraain jia jüpüla, ayaawatüneena jia sütüma wayuu süpüshua sünain tekirajanain jia» (Juan 13:35). Anashii wasakirüle waaʼin sünain tüü: «¿Tachajaainche sukuwaʼipa süpüla anajiraain taya namaa na tawalayuukana maʼaka naaʼinrüin shia Jesuu?». w20.04 24 püt. 11

Mayaainjeʼe saʼakain waya wayuu mojutuka atuma nünülia Jeʼwaa eeshii süpüla waküjain süchiki tü nukuwaʼipakat, maʼaka saaʼin wulein nukuwaʼipa, lotuin nukuwaʼipa otta aipüralii nia wayuu. Eeshii süpüla weeʼiyatüin sükajee wakuwaʼipa anashiin wamüin niain Jeʼwaa aluwataain waaʼu, eeshii süpüla waküjain sümüin wayuu shiain neʼe lotuin akuwaʼipa nuluwataaya Maleiwa, shiain neʼe eejeetka atuma jimataa aaʼin otta talataa aaʼin (Sal. 37:9, 37; 146:5, 6, 10). Eesü wane kasa waaʼinrajatka süpüla kojutuinjachin Jeʼwaa atumawaa. Wekirajawaitpa wayuu sünain tü Wiwüliakat, waküjawalin namüin niain neʼe Jeʼwaa anakai süpüla aluwatawaa saaʼu kasakat süpüshuaʼa. Nnojotpejeʼe shiain wekirajüin maʼin apüla wayuu tia, wekirajüin naya süpüla alinjachin Jeʼwaa napüla otta noonooinjanain waneepia sümaa nünüiki. Müsüjeseʼe waküjainjatüin maʼin sümüin wayuu süchiki anain maʼin nukuwaʼipa Jeʼwaa (Is. 63:7). Waaʼinrüle tia, aijeechi maʼin Jeʼwaa napüla na wayuukana otta oonoweena naya sümaa nünüiki saaʼu waneepieein naya nümaa. w20.06 6 püt. 16; 7 püt. 19

Anashaatasü maʼin sukumajia tü wekiisholoinkat nutuma Maleiwa. Wakumajaaiwaʼaya süleʼeruʼu tü weikat, akumajaasü tü wekiisholoinkat suluʼu anain maʼin shia otta akumajaasü watta saalii célula suluʼu. Naashin na ekirajaakana süchiirua shikiisholoin wayuu, watta saalii célula eeka suluʼu nikiisholoin wanee wayuu miyoʼu, neurona sünülia tia célulakat. Wanee kiilo shiatapünaamüin saawain nikiisholoin wanee wayuu miyoʼu. Wanee kasa eeka süpüla waaʼinrüin sutuma tü wekiisholoinkat shia waashajaain. Jamüshiijaʼa waashajaapa, akutulaasü maʼaka 100 süsüla wayee sutuma tü wekiisholoinkat, akutulaasü süsüla wamüla, weimata, wawalainse otta waʼluuwain. Akutulaasü süpüshuaʼa tia wasülakat süpüla jaʼyainjatüin wanüiki. Sutuma shikirajaanüin achiirua jamüin sütüjaka aashajawaa wayuu, aküjünüsü soʼu 2019, eein süpüla niyaawatüin saaʼu waneirua pütchi wanee joʼuu. Pansaasü tia sümaa tü namakat na cientiificokana. Naashin nayakana, eesü süpüla wayaawatüin saaʼu pütchi jee watüjain süpüleerua wanee anüikii joʼuuiwaʼaya waya. Shiimain maʼin nukumajüin waya Maleiwa süpüla watüjainjanain aashajawaa. w20.05 22 püt. 8, 9

Akolojooshi Abraham suluʼujee tü mmakat Ur mayaainjeʼe anain maʼin tia mmakat. ¿Jamüsüche naaʼinraka tia? Shia süka naʼatapajüin tü «pueulo matüjainkalü ojuttaa» (Heb. 11:8-10, 16, TNM). Tü pueulo naʼatapakat Abraham shia tü Nuluwataayakat Maleiwa. Aluwataainjachi Jesuu namaa na 144.000 suluʼu tia aluwataayakat. Anuu tü nümakat Pablo süchiki tia aluwataayakat: «Nupueulose chi Maleiwa matüjainkai outaa, tü Jerusalén chajatkat iipünaa» (Heb. 12:22, TNM; Alat. Map. 5:8-10; 14:1). Nüküjain Jesuu namüin na nikirajüinkana nachuntuinjatüin süntüin tia aluwataayakat süpüla saaʼinnajatüin tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa yaa saaʼu Mmakat maʼaka saaʼinnüin chaa iipünaa (Mat. 6:10). ¿Nütüjaa aaʼuche Abraham jamüinjatüin sukuwaʼipa tia aluwatawaakat nutuma Maleiwa? Nnojo. Wainma juya nnojotka atüjaanüin aaʼu tia (Éf. 1:8-10; Col. 1:26, 27). Nütüjaapejeʼe saaʼu Abraham naluwataajeenain saaʼu wayuu waneinnua nuuʼuliwoʼu, jama pansaatüjülüin nünüiki Jeʼwaa nümüin (Gén. 17:1, 2, 6). w20.08 2 püt. 2-4

Wayoutuinjatü tü alawaa ekirajünakalü anain. Soʼujeʼereʼeya noʼttüin sünain anoujaa na palajanakana anoujashii, wainma tü alawaa nüküjakat Satanaa shiiʼiree sümatchinjaainjatüin nanoula nutuma. Müsüjeseʼe wayaawatüinjatüin saaʼu kasain shiimain jee kasain alawaain. Aküjashii alawaa suluʼupünaa Internet jee suluʼupünaa redes sociales na kaʼürülakana waya shiiʼiree sümalajaainjatüin wanoula nünain Jeʼwaa jee shiiʼiree sümalajaainjatüin naalin na wawalayuukana wapüla. Eeja waaʼin suulia tia alawaakat süka nümaʼanajeejatüin shia Satanaa (1 Juan 4:1, 6; Alat. Map. 12:9). Süpüla wayoutajatüin tü kasa mojusü nuuʼulakakalü akajee waaʼin Satanaa, choʼujaasü wakooʼomüinrüin tü wanoulakat nünain Jesuu otta watüjaainjatü saaʼu tü naaʼinrakat Jeʼwaa nükajee süpüla nikeraajüin tü keeʼireekat naaʼin. Weʼitaainjatü waaʼin sünain niain chi achepchiee oonookai otta kekiikai maʼin chi niʼitaakai Jeʼwaa süpüla noʼunirüin sukuwaʼipa nupueulose (Mat. 24:45-47). Kooʼomüinjeerü wanoula nünain Jeʼwaa wekirajaʼawaire sünain tü Wiwüliakat. Müle shia watuma, meerü tü wanoulakat maʼaka saaʼin nuuʼulia wanee wunuʼu ichekai maʼin ourala. Tia, meematsü aka saaʼin tü nümakat chi aluwataaushikai Pablo suluʼu tü pütchi süpülajatkat soʼukai. w20.07 23 püt. 11, 12

Sutuma waleʼeruʼuin tü kaainjalaakat, wayoujain na waneinnua sünainjee neʼe tü kasa weʼrakat (Juan 7:24, TNM). Nnojoleerü watüjaain saaʼu jamüin maʼin nukuwaʼipa wanee wayuu sünainjee neʼe tü kasa weʼrakat. Jamüshijaʼa wanee tottoolu, jaʼitaichi atüjain maʼin nia, nnojoleerü nütüjaain saaʼu tü ayuulii nünainkat chi wayuukai nnojorüle nünaʼlüin nia. Süpüla nütüjaain saaʼu, naapajüinjatü tü nümakat chi wayuukai otta nüsakirüinjachi nia sünain kasain alin nünain. Eesüjaʼa nuluwataajeerüle nümüin nünakirüinjachin süka rouya. Nnojorüle naaʼinrüin tia chi tottootkai, nuluwataajeerü nümüin chia wayuukai wunuʼu eekai eein neʼe. Müsia neʼe sukuwaʼipa süpüla watüjaain saaʼu jamüin maʼin nakuwaʼipa na wawalayuukana. Nnojotsü jülüjainjatüin neʼe waaʼin tü kasa weʼrakat, shia jülüjainjatka waaʼin kasain suluʼuin naaʼin. Nnojotsü süpüla watüjaain saaʼu süpüshuaʼa tü suluʼukat naaʼin. Eepejeʼe süpüla washatüin nukuwaʼipa Jeʼwaa. Naapajüin Jeʼwaa nanüiki na aʼyataashiikana nümüin. Jülüjasü naaʼin tü nakuwaʼipapuʼukat namaiwa, tü nakuwaʼipakat maaʼulu jee amülialaasü naaʼin naalin. w20.04 14 püt. 1-3

Nnojorüle yaletüin waaʼin, wayaawateerü aaʼu niain Jeʼwaa wountuin atuma waaʼinrüin tü nüchekakat wapüleerua. Na wayuu yaletakana aaʼin, kasakaralii wayuu nooʼomüin otta kapülasü naaʼin nakuwaʼipa neʼe namüiwaʼa. Sutuma tü jülüjakat naaʼin jee tü kasa naaʼinrakat, eesü mojule naaʼin na waneinnua natuma otta eesü mojule naaʼin nayakana sünainjee tia. Nnojorüle neeʼiratüin nakuwaʼipa, ayateenaʼaya naya müin süsürünnakai saaʼin nekii nutuma Satanaa süpüla nnojoliinjanain jüüjüüin naya nümüin Jeʼwaa (2 Cor. 4:3, 4; 11:3). Akaajasaʼa chi wayuu nnojoikai yaletüin aaʼin, niyaawata aaʼu niain Jeʼwaa nuuntuin atuma naaʼinrüin wanee kasa, pansaasü tü jülüjakat naaʼin nüchikijiraa otta niyaawata aaʼu nayain alanaʼaleein akuwaʼipa na waneinnua (Filip. 2:3). Nütüjaa aaʼulu naashichijaain «Maleiwa namüin na eekai yaletayaain naaʼin suluʼu nakuaippa namüiwa, otta kamaneeshi nia namüin eekai nnojolüin pülain naaʼin suulia wayuu» (1 Ped. 5:5). Nnojoishii waya peʼipoloojiraweein nümaa Jeʼwaa. Nnojoleerü yaletüin waaʼin, wooʼulaale suulia tü kasa mojusü keejiapuʼukat wamüin. Anuu sünüiki tü Wiwüliakat: «Anakaja jaashajiraale pütchi shiimüin, süka shiiʼiranajaaitpain jukuaippa nütüma Maleiwa». Müsüjeseʼe wekirajaainjanain nüchiki Jesuu süpüla washatüinjatüin nukuwaʼipa (Col. 3:9, 10; 1 Ped. 2:21). w20.07 7 püt. 16, 17

Talatüsü maʼin waaʼin süka suluʼuin waya nupueulose Jeʼwaa. Anajiraashii waya, talatüsü waaʼin otta waʼwaajüin Jeʼwaa namaa na wawalayuukana. ¿Eesüche kasa jalouika apüla waya suluʼu nupueulose Jeʼwaa? Chi aluwataaushikai Pablo nuʼwanaajireʼerüin nakuwaʼipa na wawalayuukana sümaa nüʼülia wanee wayuu, nüküjainya müin na wawalayuukana waneʼewai nakua maʼaka saaʼin nüʼülia wanee wayuu (Roma 12:4-8; 1 Cor. 12:12-27; Éf. 4:16). Wanee kasa watüjaka sünainjee tü nümakat Pablo shia jaloulin waya nümüin Jeʼwaa. Anuu nünüiki Pablo süchiki tia: «Jülüja jaaʼin wakuaippa sünain wainmain waʼülia. Mayaainje eein wajapü ooʼulaka wooʼui, nnojotsü akatajiraain tiairua. Waneesia neʼe wakuaippa. Maa aka wajapü, jaʼijaasü süpüla aaʼinraa wane kasa. Akaajaa wooʼui, jaʼijaasü süpüla aaʼinraa wane kasaʼaya. Müsia wakuaippa waya anoujashiikana wapüshua nünain Cristo. Jaʼitaina wainmain wayakana, wayajiraashii sünain tü wanoulakat. Aʼaniraasü wakuaippa nümaa Cristo süka niain waʼyataain amüin waneʼewaire wakua» (Roma 12:4, 5). ¿Kasa nüküjeeka achiki chi aluwataaushikai Pablo? Tü nüküjeekalü achiki shia naatawaiya sümüin tü waʼyataakalü anain suluʼu tü outkajaaleekat, jalouipejeʼe waya wapüshuaʼa nümüin Jeʼwaa. w20.08 20 püt. 1, 2; 21 püt. 4

Jia kachonshiikana, ¿kasa jaaʼinrajatka süpüla nnojoliin yaletüin jaaʼin maʼaka naaʼin Jeʼwaa? Eeshii süpüla jüsakirüin na jüchonniikana sünain jamüin nanüiki süchiki wanee kasa aaʼinnajatka otta eerejeʼe süpüla, jaaʼinra tü namakat. Nnojoishi kashaparalin Jeʼwaa. Jamüshijaʼa nia, nnojoishi aashichijaamaatüin sünainjee nüsakinnüin natuma na aʼyataashiikana nümüin süchiki wanee kasa naaʼinraka. Naapajüinjeseʼe nünüiki Abraham wanaa sümaa nüküjain nümüin süchiki jamüin naaʼin saalinjee tü naaʼinrajatkat sükajee tü mmakat Sodoma otta Gomorra (Gén. 18:22-33). Otta soto waaʼin tü naaʼinrakat Jeʼwaa süpüleerua Sara, tü nuʼwayuusekat Abraham. Mayaainjeʼe süsirajüin Sara sünainjee nüküjain kachoinjatüin shia sümaa laülawaa, nnojoishi nia aashichijaain sümüin (Gén. 18:10-14). Kojutushaatasü Sara nümüin. Laülaashire pia suluʼu tü outkajaaleekat jee piale wanee wayuu kachonkai, ¿kasa eeka süpüla pütüjain sünainjee nukuwaʼipa Jeʼwaa? ¿Kasawai paaʼinraka nüsakirüle pia wanee püchon jee niale wanee wawala süchiki tü kasa paaʼinrajatkat? ¿Aashichijaamaatüshiche pia namüin? ¿Shiataapa jülüjain paaʼin jamüin maka nanüiki? Nashatüle nukuwaʼipa Jeʼwaa na wayuu laülaakana wapüleerua, aneerü sukuwaʼipa napüshi jee nakuwaʼipa na wawalayuukana. w20.08 10 püt. 7-9

Woʼttaiwaʼaya sünain anoujaa nünain Jeʼwaa, wacheka achikit wakaalinjünüin natuma na waneinnua süka wayaawatüin saaʼu wattain saalii tü kasa isakat wachiki (1 Cor. 3:1, 2). ¿Jama maaʼulu? ¿Wacheka achikitche wakaalinjünüin natuma na waneinnua? Kakaliainnale waya sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa jee wainmale tü kasa waʼyataakalü anain nümüin, eesü kapüleere wamüin wooʼulaain wakaalinjünüin natuma na waneinnua, shialeekajaʼa nükaalinjeere waya wanee wawala eekai jekechin sünain anoujaa. Nnojotpejeʼe wayoutajatüin süchiki tia, jama nüchecherüin waaʼin Jeʼwaa nakajee na wawalayuukana (Roma 1:11, 12). Süpüla nükatchinrüin waaʼin Jeʼwaa, choʼujaasü wooʼulaain nakaalinjain waya na wawalayuukana. Wayaawata aaʼu nnojoluin wountuin waaʼinrüin wainma kasa sükajee watüjain karaloʼuta, washirüin waya jee sünainjee jalejeʼewaliin waya. Wountuin tia süka nnojoluin yaletüin waaʼin otta süka weʼitaain waaʼin nünain Jeʼwaa. Weʼitaa maʼin waaʼin nünain Jeʼwaa, wekirajaa nachiki na wayuu saashajaakana achiki tü Wiwüliakat otta wooʼulaa nakaalinjain waya na wawalayuukana. Waaʼinrüle tia, nükatchinreerü waaʼin Jeʼwaa jaʼitasü müin matchinkai waaʼin. w20.07 14 püt. 2; 19 püt. 18, 19

Eesü süshapajaale waaʼin waküjainjanapa pütchi namüin na wapüshi manoujainkana. Sükaalinjeenapejeʼe waya tü pütchi ashajünakat suluʼu Eclesiastés 3:1, 7, tü makat: «Eesü kaʼi süpüla koʼutaa otta kaʼi süpüla aashajawaa». Mayaainjeʼe eein süpüla nanoujain na wapüshikana sünainjee anain wakuwaʼipa, wachajaainjatü sukuwaʼipa süpüla waküjainjatüin namüin tü pütchikat (1 Ped. 3:1, 2). Waaʼinmaain tü aküjaakat pütchi otta ekirajaa wayuu, nnojoliipejeʼe waya ashapajaain shiiʼiree nanoujamaatüinjanain na wayuukana, nayaleekajaʼa na wapüshikana. Sümaiwa paala otta maaʼulu wainma na anoujashii nnojoliikana kashapajaaraliin. Jamüshijaʼa Habacuc, keeʼireesü naaʼin najaʼttireein Maleiwa tü kasa mojusükat, anuujeseʼe nünüiki: «Ayateechi taya eejüin aaʼin sümaa shaʼwatüin taya» (Hab. 2:1). Mayaainjeʼe nikeraajeein maʼin Pablo tü niʼyataainkat nümüin Maleiwa, ayatüshia nia sünain aküjaa «süchikü tü pütchi anasükat» (Aluw. 20:24). w20.09 12 püt. 12-14

Mayaainjeʼe pülain Jesuu, nnojotsü jülüjain naaʼin sülanaʼaleeinjatüin nukuwaʼipa nuulia Jeʼwaa. Maaʼulu yaa na wawalayuu ashatakana nukuwaʼipa Jesuu sünain nnojolin yaletüin naaʼin, ayaawatüneena aaʼu aijiraain naya (Luc. 9:48; Juan 13:35). ¿Kasache waaʼinreetka sülatüle wanee kasa suluʼu tü outkajaaleekat otta müle nnojotkai sunoutunamaatüin akuwaʼipa saaʼin wamüin? Shia anaka aluʼu jüüjüüle waya namüin na laülaashiikana suulia waʼyounalaain (Heb. 13:17). Süpüla waaʼinrüin tia, wasakira waaʼin sünain tüü: «¿Mojusüchejeʼeya maʼin tia alatakat süpüla sunoutunamaatüin? ¿Choʼujaasüchejeʼeya sunoutunamaatüin maalü? ¿Wayache anaka süpüla anoutaa sukuwaʼipa tia? ¿Keeʼireesüche waaʼin kojutuinjanain waya atumawaa? ¿Shiataapa keeʼireein waaʼin paaʼinwajiraain na wawalayuukana?». Anaʼleesia maʼin nümüin Jeʼwaa nnojorüle yaletüin naaʼin wanee wayuu suulialeʼeya nütüjain süpüleerua wainma kasa otta paaʼinwajiraale nia namaa na wawalayuukana suulialeʼeya tütüin maʼin nia sünain aaʼinraa wanee kasa. Müsüjeseʼe anain maʼin waʼyataale nümüin Jeʼwaa sümaa nnojoluin yaletüin waaʼin. Müle shia watuma, paaʼinwajiraajeena waya namaa na wawalayuukana (Éf. 4:2, 3). w20.07 4 püt. 9-11

Kojutushaatasü maʼin nümüin Jesuu nükaalinjünüin natuma waneinnua jieyuu (Luc. 8:1-3). Nikirajüin naya süchiki tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa. Jamüshijaʼa nia, nüküjain namüin outajachin nia otta süsoʼireʼennüinjatüin naaʼin (Luc. 24:5-8). Nikirajüin Jesuu naya jieyuukana maʼaka nikirajüin na aluwataaushikana. Yapashii naya nutuma süpüla tü kasa alatajatkat (Mar. 9:30-32; 10:32-34). Mayaainjeʼe nüpütünüin Jesuu nümüiwaʼa natuma na aluwataaushikana wanaa sümaa nütaʼünüin, eejanaʼaya waneinnua jieyuu nümaa wanaa sümaa nükachennüin (Mat. 26:56; Mar. 15:40, 41). Naya na jieyuu kanoulakana eʼraka palajana Jesuu sünain nüsoʼiraain aaʼin. Nüjütüinjeseʼe naya Jesuu süpüla naapirüinjanain na aluwataaushikana süchiki süsoʼiraain naaʼin (Mat. 28:5, 9, 10). Jamüsüjaʼa soʼu tü Pentecostés eejatkat soʼu juyakat 33, eeshiijaʼa eejanale naya jieyuukana soʼu nüntüin chi naaʼinkai Maleiwa naaʼu waneinnua anoujashii. Aashajaashii napüshuaʼa na yalajanakana suluʼu pütchiirua naatajatü süchiki tü kasa anashaatasü naaʼinrakat Maleiwa (Aluw. 1:14; 2:2-4, 11). w20.09 23 püt. 11, 12

Eeshijaʼa nuʼttaajeechire wanee wayuu ekirajaakai sünain tü Wiwüliakat. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu tia? Anuu tü nuluwataakalü anain Jesuu suluʼu Mateo 28:19, 20: «Juʼuna jumaala [...]. Jikirajeena [na wayuukana] jee juwoutisaajeena naya». Eeshijaʼa nuʼttaajeechire wanee wayuu woutiisale nia. Nunoujainjatü anain nuʼttaajeechin wanee wayuu sünainjee naapajiraain nikii Jesuu. Woutiisale wanee wayuu naashin chi aluwataaushikai Pedro, eeshi süpüla nuʼttaain sünainjee süsoʼiraain naaʼin Jesuu (1 Ped. 3:21). Woutiisale wanee wayuu eesüjaʼa kateerüle noʼu waneepia. Süpüla woutiisain na wekirajüinkana, atüjainjana waya ekirajaa (2 Tim. 4:1, 2). ¿Jamüshii watüjainjanaka ekirajaa? Süka nuluwataain waya Jesuu sünain tüü: «Juʼuna jumaala [...]. Jikirajeena [na wayuukana]». Nüküjain chi aluwataaushikai Pablo nümüin Timoteo nüchecherüinjatüin naaʼin sünain tia aʼyatawaakat. w20.10 14 püt. 1, 2

Kamalainsü mapa nümüin Pedro akotchojoo wayuu. Nükaalinjain nia Jeʼwaa süpüla nütüjainjachin maʼin süpüleerua aküjaa pütchi otta ekirajaa wayuu (Aluw. 2:14, 41). Aküjawaishii waya pütchi süka alin wapüla Jeʼwaa. Aire wapüla Jeʼwaa, nnojoleerü jülüjain waaʼin iseerüin wachiki waküjain pütchi. Anuu tü nümakat Jesuu nümüin Pedro wanaa sümaa nuunejaain nia süpüla nukotchojüinjachin wayuu: «Nnojo mmoluin pia» (Luc. 5:8-11). Nnojoishi mmoluin Pedro seema tü alatajatkat nümüin nuushikajaale süchiirua nukuwaʼipa Kürisüto. Ponusü maʼin naaʼin Pedro wattain maʼin saalii jime nasitka nutuma Jesuu. Jülüjasü naaʼin nnojoluin anain nukuwaʼipa süpüla nümaatalainjachin nia Jesuu. Eesüjaʼa wainmajüle paaʼin piyaawatapa saaʼu kasain naaʼinrajatüin wanee wayuu nuushikajaainjachire süchiirua nukuwaʼipa Kürisüto. Mülejeʼe pukuwaʼipa, pükooʼomüinra naalin Jeʼwaa püpüla, Jesuu otta na wayuukana süpüla püneeküin aküjaa pütchi otta ekirajaa wayuu (Mat. 22:37, 39; Juan 14:15). w20.09 3 püt. 4, 5

Wachajaain nachiki na wayuu «kapülakana aaʼin nünüiki Maleiwa süpüla eeinjanain naya waneepia» jaʼitashii kakaliain waya sünain aaʼinraa tia, mapüsain waya otta wakataajüin wanneetse sünain (Aluw. 13:48, TNM). Waaʼinrüle tia, washatüin nukuwaʼipa Jesuu. Anuu tü nümakat: «Maa aka wane wayuu eekai talatüin naaʼin emirapa, akaajaa tayakai talateerü maʼin taaʼin müleka taaʼinrüle tü ajütünakat apüla taya nutuma Maleiwa, süka keeʼireein maʼin taaʼin tekeraajeein tü nüchekakat tapüleerua» (Juan 4:34; 17:4). Shiaʼaya wachekaka achiki tia, keeʼireesü waaʼin wekeraajüin tü aʼyatawaa aapünakat wamüin (Juan 20:21). Keeʼireesü waaʼin nekeraajüin shia na waneinnua jaʼitakajeʼe na wawalayuu ooʼulaakana suulia aküjaa pütchi (Mat. 24:13). Nnojotsü mapüleein ekeraajaa tü nuluwataakalü anain Jesuu. Nnojoliipejeʼe waya wamüiwaʼain sünain aaʼinraa tia aʼyatawaakat. Nüküjain Jesuu eejeechin nia wamaa waneepia. Wekirajüle wayuu süpüla suushikajaainjatüin süchiirua nukuwaʼipa Jesuu, aʼyataajiraashii waya nümaa Jeʼwaa otta nümaa Jesuu (1 Cor. 3:8, 9; 2 Cor. 2:17). Müshiijeseʼe nakaalinjeenain waya süpüla wekeraajüin tia aʼyatawaakat. Anakuwaʼipalii maʼin waya süka waʼyataain sünain tia aʼyatawaakat otta süka wakaalinjain na waneinnua süpüla nekeraajüin shia (Filip. 4:13, TNM). w20.11 7 püt. 19, 20

Naneeküle kasa mojusü na kachonshiikana, eesü süpüla mojuin nakuwaʼipa nachonnii. Akaajasaʼa naneeküle kasa anasü, talateerü naaʼin nachonnii. Akaʼaya na tepichikana, anainjatü tü kasa naneekakat. Tü anakat süpüla waneeküin shia waʼyataainjanain nümüin Jeʼwaa chi Washi iipünaajachikai (Sal. 73:28). Na wayuu kachooinkana Jesuu, nakaalinjain nachonnii süpüla naʼyataainjanain nümüin Jeʼwaa otta neeʼiyatüin sükajee nakuwaʼipa shiain alanaʼaleein ojutu tia namüin (Luc. 2:40, 41, 52). Akaʼaya Jesuu, anasü tü kasa nüneekakat süpüla nikeraajüin tü keeʼireekat naaʼin Jeʼwaa (Mat. 4:1-10). Sünainjee anain tü kasa nüneekakat, anamiashi nia, waneepiashi nümaa Maleiwa jee yalayalasü naaʼin. Talatüsü naaʼin wanee wayuu aikai apüla Jeʼwaa müle nukuwaʼipa nüchon. w20.10 26 püt. 1, 2

Jülüja waaʼin nachiki apünüinshii wawalayuu. Wanee wawala jaʼapüirü jülüjaka aaʼin tü kasa anasü alatüitkat sümüin. Mayaainjeʼe wainmain tü kasa alatakat sümüin maaʼulu, süchajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla shiʼyataainjatüin maʼin nümüin Jeʼwaa (1 Cor. 15:58). Jülüjawaisü saaʼin chain shia suluʼu tü Paʼaraiisükat namaa süpüshi jee saʼaleewainyuu. Eetaasü wane wawala sotoka aaʼin tü kasa mojusü aaʼinnakat sümüin sutuma wanee wawala. Nnojotpejeʼe üttakuʼu müin saaʼin sutuma tia (Col. 3:13). Eetaashi wane wawala sotokuʼu makai aaʼin naainjala. Shiapejeʼe jülüjain naaʼin tü kasa naaʼinrajatkat süpüla waneepiain nia nümaa Jeʼwaa (Sal. 51:10). ¿Kasache wanaawaka atuma nakuwaʼipa na apünüinshiikana wawalayuu? Shia süka sotuin naaʼin tü kasa alatüitkat namüin. Nnojotpejeʼe jülüjakuʼu müin naaʼin tia. Shia jülüjaka naaʼin tü kasa anasü neʼreetkat mapeena. ¿Jamüsüche jülüjainjatka waaʼin tia? Jamüshijaʼa niiraküin nümüle wanee wayuu nüchiiruajee, nnojoleechi lotuin suluʼupünaa tü wopukot. Akaataajaʼa waya, nnojoleerü wakooʼomüinrüin waʼyataain nümüin Jeʼwaa, jülüjakuʼu sümüle waaʼin tü kasa alatüitkat wamüin (Luc. 9:62). w20.11 24 püt. 1-3

Nnojoishi antapünaain David nünain Goliat, eesüjaʼa müle tü jülüjakat saaʼin wayuu nüchiki David. Yapashi Goliat süpüla tü atkawaakat jee yalayala aaʼinchi sünain atkawaa. Akaajasaʼa David jintüi neʼe otta isasü nüchiki atkawaa. Yalayalapejeʼe naaʼin süka niʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa. Akaalinjünüshi nia nutuma Jeʼwaa süpüla niyamülüinjachin Goliat (1 Sam. 17:41-45, 50). Wainma tü kasa müliakalü atuma naaʼin David otta müshi matchinkai naaʼin sutuma tia. Waneepiashi nia aʼyataain nümüin Saúl, chi nüneekajalakai Jeʼwaa süpüla aluwatawaa saaʼu Israel. Kojutushi paala David nümüin Saúl, shiasaʼa mapa, yaletajaasü naaʼin Saúl otta achunjashi nia naaʼujee David. Müliasü naaʼin nutuma otta nuʼutee aaʼinchi David (1 Sam. 18:6-9, 29; 19:9-11). Mayaainjeʼe müliain David nutuma chi aluwataaikai Saúl, ayatüshi kojutuin Saúl nutuma David süka nüneekajalain nia Jeʼwaa süpüla aluwatawaa (1 Sam. 24:6). Niʼitaain naaʼin David sünain nükaalinjüneechin nutuma Jeʼwaa süpüla nüchecherüin naaʼin soʼunnaa tü müliaa niʼrakat (Sal. 18:1, suʼttianainjee). w20.07 17 püt. 11-13

Sutuma shikeraajüirüin süpüshi tü pütchikat nüchiki chi aluwataai palaajeʼewaikai nümaa chi aluwataai uuchijeʼewaikai, watüjaa aaʼu shikeraajerüin tü wane süpüshikat. Süpüla wayaawatüinjatüin saaʼu tü pütchi aküjünakat suluʼu Daniel kapiitulo 11, jülüjeesü waaʼin saashajaain neʼe süchiki sukuwaʼipa aluwatawaa jee nachiki na sülaüla mma müliakana atuma nupueulose Jeʼwaa. Palitchon maʼin na aʼyataashiikana nümüin Maleiwa sainküin tü mmakat, mayaainjeʼe müin tia müliashii naya natuma na sülaülakana mma. ¿Jamüshii müliaka naya natuma? Shia süka najaʼttinneein nutuma Satanaa otta natuma na nümaajanakana (Gén. 3:15; Alat. Map. 11:7; 12:17). Süpüla wayaawatüinjatüin saaʼu tü pütchi aküjünakat suluʼu tü karaloʼutakat Daniel, wekirajaainjatü anain waneirua pütchi suluʼujee tü Wiwüliakat. w20.05 2 püt. 1, 2

Naatayaa müsü tü sunoujakalü anain wayuu süchiki tü alatakat nümüin wanee wayuu outapa nia. ¿Kasa süküjaka maʼin tü Wiwüliakat? Outapa wanee wayuu, ajaʼlajaasü tü niʼirukukat. Asoʼiraajeetpejeʼe naaʼin nutuma Jeʼwaa, jama niain kakumalain tü kasakalüirua otta eeʼirateerü nukuwaʼipa nutuma (Gén. 1:1; 2:7). Süpüla watüjaain saaʼu shiiʼiratüinjatüin nukuwaʼipa wanee wayuu süsoʼiraapa naaʼin, nüküjain chi aluwataaushikai Pablo wamüin sükajee sukuwaʼipa wanee waüyee yotopa shia. Jamüshiijaʼa wapünajüle wanee waüyee, nnojotsü ayatüin waüyeein shia yotopa shia, eeʼiratüsü tü sukuwaʼipakat. Naashin Pablo, «tü kasa anakat maʼi weʼrüin chaa iipünaa, naata sukuaippa suulia tü weʼrakat anain maʼi yaa mmaluʼu». ¿Kasa nüküjeeka achiki? Wayakana yaakana kepiain saaʼu tü mmakat, eeshii süpüla shiʼrüin waya wayuu. Akaajasaʼa na kepiakana chaʼayaa iipünaa, nnojoishii süpüla weʼrüin naya süka meʼrujuin naya maʼaka naaʼin na aapieekana (1 Cor. 15:36-41). w20.12 9 püt. 7-9

Wacheka achikit jimatüin waaʼin jee nnojoluin shapaain waaʼin. Eepejeʼe sülatüle wamüin kasa mojusü shapaaka atuma waaʼin. Eeshii na wawalayuu makana anüiki maʼaka naaʼin chi aluwataaikai David süküjaka tü pütchi süpülajatkat soʼukai. Wainma tü kasa shapaakalü atuma waaʼin otta mepika wamaʼana. Kojutusü maʼin tü eküütkat, tü kuluutkat otta akumajiraa miichi. Shapaasia waaʼin süpüleeruaanüle waaʼin shiiʼiree waaʼinreein kasa yarüttüsü jee kasa mojusü nutuma wanee wayuu aʼyataajiraakai wamaa jee niale wanee wayuu koleejiajiraakai wamaa. Nnojotsü süpüla wajaʼttirüin tü mojulawaa eekat eere kepiain waya. Shia joutka maʼin tia maaʼulu, wainma na wayuu nnojoliikana aaʼinrüin tü sümakat tü Wiwüliakat. Nütüjaa aaʼu Satanaa, chi aluwataakai saaʼu tü mmakat, nnojoleenain naʼyataain nümüin Jeʼwaa wainma wayuu «sükajee shapaain naaʼin saaʼu tü katüinjatkat atuma noʼu» (Mar. 4:19; 1 Juan 5:19). Müsüjeseʼe jouluin maʼin kasa mojusü maaʼulu shapaaka atuma saaʼin wayuu. w21.01 2 püt. 1, 3

Nüküjain wamüin chi aluwataaushikai Juan nnojoluinjatüin üttüin waaʼin nanain na wawalayuukana. Nnojorüle kacheʼein waya sümüin tü nümakat, wanaaweerü waaʼin nümaa Satanaa (1 Juan 2:11). Alatüsü tia namüin na anoujashii namaiwajanakana. Nüchajaain maʼin sukuwaʼipa Satanaa süpüla üttajiraainjatüin naaʼin na anoujashiikana otta süpüla nnojoliinjanain naya paaʼinwain. Wanaa sümaa nüshajüin Juan tü karaloʼuta nünülialuʼukat, eeshii waneinnua wayuu mojulaashii ekerotokana naʼakamüin na anoujashiikana maʼaka naaʼin Diótrefes. Jamüshijaʼa nia, wainma tü kasa naaʼinrakat süpüla nnojoliinjanain paaʼinwain na anoujashiikana. Mojutusalii nümüin na alapalaakana naaʼu otta nüjünajaain na kamaneekana namüin na wayuu nnojoliikana anain ashoʼu nümüin (3 Juan 9, 10). Nüchajaain maʼin sukuwaʼipa Satanaa süpüla üttajiraainjatüin naaʼin na anoujashiikana otta süpüla nnojoliinjanain paaʼinwain naya. Nnojo wakayalaain noulia na wawalayuukana sünainjee mojujiraain neʼe waya namaa. w21.01 12 püt. 14

Soʼunnaa tü kanüliakat Primera Guerra Mundial, müliashii natuma na aluwataalii chejeʼewaliikana Alemania otta Gran Bretaña na wawalayuu nnojoliikana surulaaleein. Jee müshiʼiya na aluwataalii chejeʼewaliikana Estados Unidos, napüreesajirüin na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa tü aküjaakat pütchi. Sükajee tia aainjünakat sümüin nupueulose Maleiwa, ekeraajüsü tü sümakat Alateetkat Mapeena 11:7-10. Mapa, soʼunnaa tü juyakat 1930 otta soʼunnaa tü kanüliakat Segunda Guerra Mundial, ashutushi chi aluwataai palaajeʼewaikai saaʼu nupueulose Maleiwa sümaa nnojoluin kaaʼuin shia naaʼin. Nüpülajüin Hitler otta na nümaajanakana naʼyataain na wawalayuukana nümüin Maleiwa. Watta naalii na aʼyataalii nümüin Maleiwa noʼutakana aaʼin otta watta naalii na nasürütkana suluʼu campos de concentración. Mojutuinjatü nümüin chi aluwataai palaajeʼewaikai tü aʼwaajüleekat Maleiwa otta nüsünneʼereerü «tü aʼajünawaikat waneepia suluʼu», tia shia tü aküjaakat pütchi (Dan. 11:302, 311). Naashin Hitler, chi nekiipüʼükai na kanüliakana nazi najaʼttirüinjatü nupueulose Maleiwa Alemaniajee. w20.05 6 püt. 12, 13

Aire wapüla na wawalayuukana, nnojoleerü wayoujireʼerüin wakuwaʼipa namaa. Soto waaʼin nnojoluin niyoujiraain Jonatán nümaa David jee nnojotsü achunjain naaʼin saaʼu nuluwataainjachin David (1 Sam. 20:42). Washata nukuwaʼipa, nnojo wayoujiraain namaa na wawalayuukana saaʼujee tü kasa natüjakalü apüleerua. Waaʼinra tü nümakat Pablo, tü makat: «Nnojo yaletayaain jukuaippa suʼupala wayuu. Shia anaka aluʼu kojutule napüshua na juwalayuukana jütüma» (Filip. 2:3). Soto waaʼin jaloulin napüshuaʼa na wawalayuukana suluʼu tü outkajaaleekat. Nnojorüle yaletüin waaʼin, nnojoleerü jülüjain waaʼin tü kasa mojusü naaʼinrakat, shieerü jülüjaka waaʼin tü kasa anasü naaʼinrakat otta aneerü wakuwaʼipa nanainjee (1 Cor. 12:21-25). Aijiraale waya namaa na wawalayuukana paaʼinweena waya jee ayaawatüneena waya sünain wayain na nikirajüinkana Jesuu. Sünainjee tia, keeʼireejeerü naaʼin na wayuukana naʼyataain nümüin Jeʼwaa otta müsia waʼwaajeechi Jeʼwaa, chi Washi amüliajakai waya jee akaalinjakai waya (2 Cor. 1:3). w21.01 24 püt. 14; 25 püt. 16

Maaʼulu yaa, watta maʼin naalii na wayuu mojukana anüiki wamüin jee kemeeʼerainpalaka waya sünainjee matüjain waya karaloʼuta jee sünainjee isain wachiki waneirua kasa. ¿Jamüsüche sülataka tia wamüin? Shia süka nnojoluin washatüin nakuwaʼipapala na wayuu manoujainsaliikana. Kamalainsü sümüin wayuu yaletayaale naaʼin wanee wayuu, nuʼwaataale suluʼu nukuwaʼipa otta eʼrüire nia wayumüin. Nnojoliipejeʼe müin waya, wachajaain sukuwaʼipa süpüla nnojoluin yaletüin waaʼin, süpüla anamiain waya otta süpüla jüüjüüin waya. Nnojoishii waya sünainpünaain poliitika otta wayoutuin süchiki surulaalüin waya. Sünainjee tia, maaliinsalii waya napüla na manoujainsaliikana (Roma 12:2). Mayaainjeʼe nnojoluin anain tü jülüjakat saaʼin wayuu nachiki na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa, wainma tü kasa nuuntakat nakajee. Naaʼinrüin tia süpüla nikeraajüin tü keeʼireekat naaʼin. Jamüsüjaʼa maaʼulu yaa, aküjünüsü pütchi sainküin mmakat süpüshuaʼa, nnojotsü eeirüin wanee kasa eekai müin aka saaʼin tia. Watta saalii tü karaloʼuta akumajünakat suluʼu wainma anüikii otta eitajünakat sainküin mmakat. Na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa, nakaalinjain na wayuukana sükajee tü sümakat tü Wiwüliakat süpüla nanoutuin nakuwaʼipa. Nia Jeʼwaa nountaka atuma tia. w20.07 15 püt. 5, 6

Kojutusü maʼin nümüin Jesuu niain Jeʼwaa laülaain naaʼu. Naaʼinrüin tia mayaainjeʼe kekiin maʼin nia. Sünainjee mapüleein tü kasa nikirajakalü anain Jesuu, wayaawata aaʼu kekiin maʼin nia (Juan 7:45, 46). Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa nütüjain maʼin Jesuu, müshijeseʼe niʼyanaajiraain nümaa sünain akumajaa tü kasakalüirua chaa iipünaa jee yaa saaʼu tü mmakat (Prov. 8:30; Heb. 1:2-4). Süchikijee nüsoʼireʼennüin aaʼin Jesuu nutuma Jeʼwaa, naapüin Jeʼwaa laülawaa nümüin «saaʼu wayuu süpüshua yaa mmaluʼu ooʼulaka saaʼu tü kasakalüirua süpüshua chakat iipünaa» (Mat. 28:18). Mayaainjeʼe nütüjashaatain maʼin Jesuu, achuntawaishi nia kaalinwaa nümüin Jeʼwaa süpüla nuʼunirüinjatüin nukuwaʼipa. Naaʼinrüin tia süka alin maʼin chi Nüshikai nüpüla. Nütüjaa aaʼu na wayuu kaʼwayuuseshiikana nnojoluin neʼitaanüin nutuma Jeʼwaa süpüla laülaainjanain saaʼu naʼwayuuse sutuma mojutuin na jieyuukana nümüin Jeʼwaa. Watüjaa aaʼu kojutuin maʼin na jieyuukana nümüin Jeʼwaa sünainjee nüneeküin naya süpüla aluwatawaa wanaa namaa na tooloyuu aluwataainjanakana nümaa Jesuu (Gal. 3:26-29). Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa aneerüin nutuma Jesuu tü naaʼinrakat, müsüjeseʼe naapüin laülawaa nümüin. Müinjatia sukuwaʼipa nutuma wanee wayuu kekiire nia, nuuʼulaainjatü sükaalinjain nia tü nuʼwayuusekat sünain aaʼinraa waneirua kasa. w21.02 11 püt. 13, 14

Tü Nünüikikat Jeʼwaa müsü aka saaʼin wanee rouya, sükaalinjain waya süpüla wayaawatüinjatüin saaʼu tü kasa wanoutajatkat sünain wakuwaʼipa (Sant. 1:23-25). Jamüsüjaʼa süchikijee waashajeʼerüin tü Wiwüliakat, eesü süpüla wayaawatüin saaʼu choʼujaain wamüin wachecherajatüin waaʼin suulia waashichijaamaatüin maalü. Nükaalinjeena waya Jeʼwaa suulia waashichijaamaatüin maalü sünainjee tü naaʼinrakat na waneinnua wamüin jee shiale sünainjee tü kasa alatakat wamüin. Müle wakuwaʼipa watüjaajeerü saaʼu tü waaʼinrajatkat otta aneerü tü kasa waneekakat (Sant. 3:13). Shiimainshaata choʼujaain watüjaainjatüin saaʼu tü sümakat tü Wiwüliakat. Eesü wayaawatüle saaʼu tü nnojoluinjatkat waaʼinrüin sülataleepa kasa mojusü wamüin, nnojotpejeʼe anain tia. Wanee kasa waaʼinrajatkat süpüla kekiinjanain waya shia watüjain sünainjee nakuwaʼipa waneinnua wayuu aaʼinrakana kasa anasü jee sünainjee nnojoluin pansaain nakuwaʼipa. Müshijeseʼe nüküjain Santiago jülüjainjatüin waaʼin nakuwaʼipa na wayuu süküjakana achiki tü Wiwüliakat maʼaka naaʼin Abraham, Rahab, Job otta Elías (Sant. 2:20-26; 5:10, 11, 17, 18). Wayuukana naainnua nachecherüin naaʼin soʼunnaa tü müliaa neʼrakat otta ayatüsia talatüin naaʼin. Sünainjee tü naaʼinrakat, wayaawata aaʼu meerüin wakuwaʼipa nutuma Jeʼwaa. w21.02 29 püt. 12, 13

Wanee wawala ekirajakai wanee wayuu sünain tü Wiwüliakat, niainjachi ekirajakai chia wayuukai süpüla niyaawatüin saaʼu tü nünüikikat Maleiwa. Nuunejaale waya wanee wawala sünain ekirajaa wayuu, jülüjainjatü waaʼin wakaalinjainjachi nia (Ecl. 4:9, 10). ¿Kasache waaʼinrajatka soʼunnaa nikirajüin wanee wayuu chi wawalakai? Yapa waya. Wasakira palajana chi wawalakai süchiki nukuwaʼipa chi nikirajüinkai. Kasain nunoujain anain chi nikirajüinkai, jeʼrain nuuyase, jaraliin nüpüshin, kasain nikirajaainjatüin anain chia wayuukai otta kasainjatüin waküjain nümüin süpüla watütüleʼerüin naaʼin. Jülüjainjatpejeʼe waaʼin nnojoluin süpüla nüküjainjatüin wamüin chi wawalakai süpüshuaʼaleʼeya nukuwaʼipa chia nikirajüinkai. Anuu sünüiki wanee misioneera kanüliaka Joy: «Natüjaapa saaʼu na wawalayuukana nakuwaʼipa na tekirajakana sünain tü Wiwüliakat, kapülasü naaʼin nakuwaʼipa otta natüjaa aaʼu tü nanüikinjatkat sünain ekirajawaa». w21.03 9 püt. 5, 6

Eeshii süpüla kanain waya naaʼin na manoujainsaliikana saaʼu waaʼinrüin tü nümakat Maleiwa jee saaʼu naatain wakuwaʼipa noulia. Jamüsüjaʼa maaʼulu yaa, nnojotsü mojuin namüin na wayuukana tü kasa mojusü naaʼinrapuʼukat na chajanakana kepiain Sodoma otta Gomorra, tü najaʼttirakalü aaʼujee naya Maleiwa (Jud. 7). Wainma wayuu emeeʼerajaakana waka otta jashichikana wamüin saaʼu ichein waya süchiirua tü sümakat tü Wiwüliakat (1 Ped. 4:3, 4). ¿Jarat tü akuwaʼipaa akaalinjeenaka waya süpüla wachecherüin waaʼin kanainre waya saaʼin wayuu jee mojule sünüiki wachiki? Kanouleeshii maʼin waya sünain nükaalinjeenain waya Jeʼwaa. Tü kanoulaakat müsü aka saaʼin «wane taapüla najapuluʼukat wane surulaat suulia sülanüin [najatüin] na nüʼünüükana nünainmüin» (Éf. 6:16). Choʼujaasia alin wapüla wayuu, süka jamüin, nnojoleenain waya aashichijaamaatüin jee wachechereerü waaʼin jaʼitashii müliashaatain waya atumawaa (1 Cor. 13:4-7, 13). Wachechera waaʼin kanainre waya saaʼin wayuu, wounteerü tia aire wapüla Jeʼwaa, na wawalayuukana jee müshiʼiya na waʼünüükana. w21.03 21 püt. 3, 4

Weeʼiyatüin naalin na wawalayuukana wapüla nnojorüle waaʼinrüin waneirua kasa. Maʼaka saaʼin, nnojorüle waashichijaamaatüin sünainjee wanee kasa namaka. Jülüjataa waaʼin tü alatakat wanaa sümaa sülüʼülaain nükalia Jesuu süpüla outaa, nüküjain namüin na nikirajüinkana kateerüin noʼu müleka neküle jee nasüle nüsha (Juan 6:53-57). Wainma na nikirajüinkana Jesuu mojushiika amüin tia nümakat jee ooʼulaashii naya suulia nümawaa. Eepejeʼe na nnojoliikana ooʼulaain suulia nümawaa Jesuu. Mayaainjeʼe nnojoluin nayaawatüin saaʼu tü nümakat Jesuu otta ponuin shia naaʼin, nnojotsü jülüjain naaʼin mojuin tü nümakat Jesuu otta nnojoishii naya aashichijaain sünainjee tia. Neʼitaain maʼin naaʼin nünain süka natüjaain saaʼu nüküjain waneepia tü shiimainkat (Juan 6:60, 66-69). Müsüjeseʼe nnojoluin anain waashichijaamaatüle maalü sünainjee tü namakat wamüin na wawalayuukana, shia anaka aluʼu wooʼulaale naküjain wamüin jamüin naaʼinraka tia (Prov. 18:13). w21.01 11 püt. 13