Oʼutuupüroʼu

Tü wekirajakat jee tü wanoujakalü anain suluʼujeejatü shia tü Bibliakat. Mayaainjeʼe müin tia, nnojotsü nacheküin na wayuukana wakuwaʼipa sünain aʼwaajaa Maleiwa süka pounuayaain shia neʼrüin otta süka nnojoluin wanaawain waaʼin namaa. Tü waaʼinrajatkat süpüla nnojoluin wooʼulaain suulia anoujaa. Anuu nünüiki chi aluwataaushikai Pablo: «Makalaka nunoujain wanee wayuu naapajapa wanee pütchi otta tü pütchi aapajünakat sünainjeesü tü ashajuushikat nüchiki Cristo» (Roma 10:17, TNM). Nnojoleerü ichein wanoula sünainpünaale waya wanee miʼiraa saainjaka tü iküleesia nnojotkat shiimain, jaʼitasü saaʼinrayaa sümüin tü wayuukalüirua tia. Süpüla icheinjatüin wanoula wekirajaainjatü anain tü Bibliakat. Kooʼomüinjatü tü watüjakat nüchiki Maleiwa süka kamaneein chi Maleiwakai namüin na eekana nümaain saaʼu nanoujain nünain (Heb. 11:1, 6). Makalaka nnojoluin choʼujaain weʼrüinjatüin wanee kasa pülasü iipünaajee süpüla wayaawatüinjatüin saaʼu naʼakain waya na anoujashii shiimainshiikana. Shiaʼala neʼe choʼujaaka wekirajaainjatüin sünain tü sümakat tü Bibliakat süpüla icheinjatüin wanoula jee süpüla nnojoluinjatüin wainmajüin waaʼin saaʼu wanoula. w21.05 4 püt. 11, 12

Wainma müliaa niʼraka chi aluwataaushikai Pablo. Choʼujaasü sütütüleʼennüin naaʼin süchikijee niʼyaajünüin, niʼinaʼannüin süka ipa jee wanaa sümaa püreesain nia (2 Cor. 11:23-25). Nnojoishi japülin Pablo sünain aküjaa süchiki eein kaʼi isawaika nüchiki naaʼinrüin tü kasa anasükat (Roma 7:17-19, 24). Otta müsia nuchuntashaatain Pablo nümüin Maleiwa süpüla nüsünneʼerüin nuulia wanee kasa makalü aka saaʼin keipüse asaʼijaka niʼiruku (2 Cor. 12:7, 8, TNM). Akatchinnüsü naaʼin Pablo nutuma Jeʼwaa süpüla nikeraajüin tü aküjaakat pütchi mayaainjeʼe niʼrüin müliaa. Jülüjataa waaʼin tü kasa anasü nuuntakat Pablo. Wanaa sümaa chajachin püreesain nia chaa Roma suluʼu wanee piichi, yalayalasü naaʼin sünain aküjaa pütchi namüin na laülaakana napüleerua na judíokana otta eesüjaʼa nüküjale pütchi namüin na sülaülashiikana Roma (Aluw. 28:17; Filip. 4:21, 22). Aküjashi pütchi namüin na surulaat aaʼinmajakana chi aluwataakai saaʼu Roma otta aküjashi nia pütchi namüin na wayuu awaraijaakana naaʼu (Aluw. 28:30, 31; Filip. 1:13). Soʼunnaa tia, ashajinnüshi Pablo waneirua karaloʼuta nutuma Maleiwa süpüla nütütüleʼerüinjatüin naaʼin na anoujashiikana sümaiwa paala otta atütülaasia naaʼin na anoujashii eekana maaʼulu. w21.05 21 püt. 4, 5

Sutuma yaletüin naaʼin Uzías, chi aluwataakai saaʼu Judá, niyoutuin nüchiaanüin jee naaʼinrüin wanee kasa nnojotka anain. Wayuu yalayala aaʼinchi nia, wainma atkawaa nükanajaka, wainma kasa nukumajitka otta wainma aʼttiee eejatka nümaʼana. Naapüin Maleiwa naʼanasia nümüin Uzías (2 Crón. 26:3-7, 10). Wainmapa maʼin nuwashirüin Uzías yaletajaasü naaʼin jee nüchajaain nooʼomüin tü alatakat nümüin. Niʼitaain Jeʼwaa na sacerdootekana süpüla nayainjanain aʼajüin tü wunuʼu jemetakat eejuu suluʼu tü aʼwaajüleekat. Naaʼinrüin tia Uzías mayaapejeʼe nnojoluin niain wanee sacerdoote. Jashichikalaka Jeʼwaa nümüin jee ayuuikalaka Uzías nutuma (2 Crón. 26:16-21). ¿Eesüche süpüla yaletajaain waaʼin jee waainjain wanee kasa nnojotka anain maʼaka naaʼin Uzías? Alateerü wamüin tia, jülüjale neʼe waaʼin wakuwaʼipa wamüiwaʼa. Soto waaʼin niain Jeʼwaa kaapajalain wamüin tü kasa watüjakalü apüleerua jee tü aʼyatawaa aapünakat wamüin napüleerua na wawalayuukana (1 Cor. 4:7). Müleka yaletüle waaʼin nnojoleena jaloulin waya nümüin Jeʼwaa. w21.06 16 püt. 7, 8

Nütüjaa aaʼu Jesuu nnojoleerüin alatüin kasa anasü waneepia namüin na nikirajüinkana sünain aküjaa pütchi. Nnojotsü watüjaain saaʼu jeʼrain maʼin wayuu anoujakana sünainjee nekirajüin na nikirajüinkana Jesuu. Talatüinjatsüjeseʼe naaʼin süka talatüin naaʼin Jeʼwaa sümaa tü naaʼinrakat sünain aküjaa pütchi, nnojotsü shiainjatüin neʼe saaʼujee saapajüin wayuu nanüiki. Kateerü woʼu waneepia ayatüle waküjain pütchi. Wanaa sümaa wachajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla waküjain pütchi jee wekirajüin wayuu, wooʼulaain nuʼunirüin wakuwaʼipa Jeʼwaa sükajee tü nüpülainkat. Nnojoliire wakulajaain aaʼin sünain aaʼinraa tü kasa anasükat sümüin wayuu, naapeerü wamüin Jeʼwaa kataa oʼuu waneepia, jaʼitasüjaʼa nnojoluin eein waneesiayaakaijeʼe wayuu wakaalinjain süpüla woutiisain shia (Gal. 6:7-9). w21.10 26 püt. 8, 9

Soʼu wanee kaʼi mapüsashi Jesuu jee na nikirajüinkana süka naküjain maʼin pütchi. Noʼunaka eemüin yüütüülin mmakat süpüla neemeraainjanain. Yalajatü watta saalii wayuu napüla. Sümülialaaka naaʼin Jesuu naalin jee «nuʼttakalaka sünain ekirajaa naya sünain kasa wainma». Niʼrüin namüliala jee choʼujaain namüin nekirajünüin nüchiki Maleiwa süpüla kaʼatapalain naya nünain. Müsia nakuwaʼipa na wayuukana maaʼulu yaa. Mayaainjeʼe müin weʼrakai talatüin naaʼin, eʼrüshii naya namüliala jee choʼujaashii wekirajüin naya nüchiki Maleiwa süpüla kaʼatapalain naya nünain. Müshii aka saaʼin anneerü machikisat eekai marüleejuuin. Wayuukana naainnua nnojotsü neʼraajüin nukuwaʼipa Maleiwa jee nnojoishii naya kaʼatapalain nünain naashin Pablo (Éf. 2:12). Jülüjale waaʼin choʼujaain namüin na wayuukana natüjaain saaʼu nüchiki Maleiwa, wekirajeena naya sünain tü Bibliakat süka sümülialaain waaʼin naalin jee süka alin naya wapüla. w21.07 5 püt. 8

Wanee wayuu jülüjakai aaʼin nukuwaʼipa neʼe nümüiwaʼa yaletüsü naaʼin. Wanee wayuu kachumuraikai nnojotsü shiain keeʼireein neʼe naaʼin wanee kasa eekai nümaʼanain wane wayuu, nüsüteein shia nuulia. Shiimainjaʼamata mojuin tü achumujaakat, wanee wayuu kachumuratka aʼürülaasü sünain wayuu. Tü yaletaakalü aaʼin otta tü achumujaakat müsü aka saaʼin yarüttüshii eekai sujutuuin saʼaka sükosoliinain katünasü. Jamüsüjaʼa wanee katünasü eesü süpüla suwatüin sümaa anain shia. Shiasaʼa chapa shia iipünaa eesü süpüla shiyokojooin sümotootse sutuma yarüttüin sükosoliinain, ojutuu müsüjaʼa shia. Akaataajaʼa neʼe tü eekat süpüla sülatüin nümüin wanee wawala yaletajaale naaʼin jee nuchumujüle naaʼin mayaainjeʼe kakaliaichin nia sünain aʼyatawaa nümüin Maleiwa (Prov. 16:18). Ooʼulaajeechi nia suulia aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa, nnojoleerü anain nukuwaʼipa otta nnojoleechi anajiraain nia namaa na waneinnua. Anasü jülüjale waaʼin tü nümakat chi aluwataaushikai Pablo: «Tü kasa anasü jaaʼinrakat sümüin wayuu, nnojo jaaʼinrüin shia süpüla juʼwaajüneein süka [...]. Je nnojo yaletayaain jukuaippa suʼupala wayuu. Shia anaka aluʼu kojutule napüshua na juwalayuukana jütüma» (Filip. 2:3). w21.07 15 püt. 6-8

Eeshii na jülüjakana aaʼin nasoutuinjatüin na suluʼukana tü iküleesia shiimainkat süpüshuaʼa tü nasakitkalü anain na wayuukana, jaʼitairü eeka nnojoluin süküjain tü Bibliakat. ¿Müinjatche sukuwaʼipa tia? Anuu nünüiki chi aluwataaushikai Pablo namüin na anoujashiikana: «Anakaja müleka jülüjüle jaaʼin sünain tü jaaʼinrakat, jütüjaaiwa saaʼu müleka anale, müleka mojule». Mayaainjeʼe müin nünüiki Pablo, niyaawata aaʼu wainmain tü kasa nnojotkat nütüjaain saaʼu (1 Tes. 5:21). Naashin niakai «cheʼojaayülia wamüin ekirajünaa sünain tü nüchekakat chi Maleiwakai wapüleerua» otta «müsü müsatakai saaʼin tü kasa weʼrakat suluʼu wanee rouya aainjuushi süka kachueera» (1 Cor. 13:9; 13:12, TNM). Nnojotsü nütüjaain aaʼu Pablo süpüshuaʼa tü kasa nüchikikat chi Maleiwakai. Müshiʼiya wayakana, nnojotsü watüjaain saaʼu tia. Niyaawatapejeʼe saaʼu Pablo tü sümakat tü Ashajuushikat nüchiki Jeʼwaa. Sutuma tia, nütüjaa aaʼu shiimain tü nunoujakalü anain. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wayaawatüin saaʼu wayain na aküjaliikana pütchi nüchiki Jeʼwaa na anoujashii shiimainshiikana? Süpüla watüjaain saaʼu tia, eesü süpüla waʼwanaajireʼerüin tü sukuwaʼipakat nuʼwaajia Maleiwa watuma sümaa tü sukuwaʼipakat nuʼwaajia Maleiwa nutuma Jesuu. w21.10 18 püt. 2-4

Jiakana wawalayuu laülaainnakana, jaʼitainna pürekutsooliin jia otta nnojoliire pürekutsooliin jia, eeshii süpüla jükaalinjain na waneinnua müleka talatüle jaaʼin sümaa tü kasa jaaʼinrakat maaʼulu jee jülüjale jaaʼin tü eekat süpüla juuntuin jaaʼinrüin. Nukumajireein chi aluwataaikai David wanee piichi aʼwaajülee Jeʼwaa, shiasaʼa nüküjapa Jeʼwaa niainjachin chi jimaʼaikai Salomón akumajirüin tia, nnojoishi ayüülajaain David, nükaalinjain nia sünain akumajaa tia piichikat (1 Crón. 17:4; 22:5). Mayaainjeʼe jintülin Salomón jee nnojoluin wainmain kasa nütüjaka apüleerua, nnojotsü jülüjain naaʼin David niain anain süpüla akumajaa tia piichikat nuulia (1 Crón. 29:1). Nütüjaa aaʼu David anakuwaʼipaleerüin tü piichi aʼwaajüleekat niale Jeʼwaa akaalinjain na akumajakana shia, nnojotsü shiain saaʼujee kekiin maʼin naya sutuma laülaayuuin naya. Maʼaka naaʼin David, ayatüshii na wawalayuu laülaayuukana aʼyataain nümüin Maleiwa mayaainjeʼe naatain tü aʼyatawaa aapünakat namüin. Natüjaa aaʼu nükaalinjeenain Jeʼwaa na joʼuuyuukana noulia süpüla anain natuma tü aʼyatawaa naaʼinrapuʼukat. w21.09 9 püt. 4; 10 püt. 5, 8

Weʼitaale wapüleerua wanee kasa eeka süpüla wountuin sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa talateena waya sümaa tü kasa waaʼinrakat jee wayaawateerü aaʼu tü wakuwaʼipainjatkat. Weʼitaainjatü wapüleerua kasa eekai süpüla wountuin wanaapünaa sümaa wakuwaʼipa jee tü watüjakalü apüleerua, nnojoluinjatü weʼitaain tia wanaapünaa sümaa tü naaʼinrakat na waneinnua. Nnojorüle waaʼinrüin tia shapaajeerü waaʼin jee mojeerü waaʼin (Luc. 14:28). Jalouishii waya wapüshuaʼa sümüin nupueulose Jeʼwaa. Nürütkeʼerüin waya Jeʼwaa nünainmüin süka niʼrüin kasa anasü suluʼu waaʼin, nnojotsü shiain saaʼujee analeein wakuwaʼipa noulia na waneinnua. Niʼrüin wayuuin anamia waya, wacheküin wekirajünüin nutuma jee wacheküin nunouteʼerüin wakuwaʼipa. Talatüsü naaʼin Jeʼwaa niʼrapa waʼyataain nümüin süka süpüshuaʼa waaʼin wanaapünaa sümaa tü kasa wountakat. Wanaa sümaa wachecherüin waaʼin soʼunnaa müliaa jee waneepiain waya nümaa Maleiwa, atüjaana aaʼu wayuuin anamiain waya (Luc. 8:15). Ayataʼaya waʼyataain nümüin Jeʼwaa süka süpüshuaʼa waaʼin. Waaʼinrüle tia talateena waya sümaa tü waaʼinrakat otta nnojoleerü wayoujireʼerüin wakuwaʼipa namaa na waneinnua (Gal. 6:4). w21.07 24 püt. 15; 25 püt. 20

Nnojo washapalaain aaʼin nnojorüle weʼrüin najaʼttirüin Jeʼwaa tü kasa mojusü aainjünakat wamüin. Natüjaapa saaʼu na laülaashiikana kaainjalain wanee wawala, achuntushii naya nümüin Maleiwa süpüla kekiinjanain maʼin naya jee nayaawatüinjatüin saaʼu tü alatakat (Sant. 3:17). Tü keeʼireekat naaʼin na laülaashiikana shia niyaawajaainjachin wanee wawala suulia naainjala (Sant. 5:19, 20). Jee müsia keeʼireesü naaʼin naaʼinmajüin na wawalayuukana suulia mojuin nakuwaʼipa jee namüliajüin na mojukana aaʼin saaliijee naainjala wanee wawala (2 Cor. 1:3, 4). Süpüla nakumajüin sukuwaʼipa na laülaashiikana naainjala wanee wawala, asakirüinjana naya palajana süchiirua tü alatakat süpüla natüjaain saaʼu. Eesü süpüla kakaliain tia süpüla pansaain tü natüjaakalü aaʼu süchiki tü alatakat. Achuntushii maʼin kaalinwaa nümüin Maleiwa, naküjain tü sümakat tü Bibliakat nümüin chi kaainjalashikai otta nachiaain nia wanaapünaa sümaa tü nukuwaʼipakat otta tü naaʼinrakat (Jer. 30:11). Nnojoishii naneekamaatüin tü anakat süpüla naaʼinrüin nüpüleerua chi kaainjalashikai. Nachiaapa na laülaashiikana wanee wawala kaainjalakai wanaapünaa sümaa tü nümakat Jeʼwaa, aneerü nakuwaʼipa na wawalayuukana. w21.08 11 püt. 12, 13

Akolojoosü Noemí nümaa chi suʼwayuusekai otta namaa na piamashiikana süchonnii chamüin Moab. Anaajaashi mapa chi suʼwayuusekai suluʼu tia mmakat. Kasaatshii na piamashiikana süchonnii jee anaajaashii naya mapa (Rut 1:3-5). Mojukajasaʼa maʼin saaʼin Noemí sutuma tü alatakat sümüin. Sutuma mojuin maʼin saaʼin, jülüjasü saaʼin niain Jeʼwaa kasirüin tü alatakat sümüin. Anuu sünüiki: «Niyüülajüitpa taya Jeʼwaa [...,] teʼrüin müliaa nutuma chi Pülashikai maʼin». Anuu sooʼomüin sünüiki: «Teʼrüin müliaa nutuma Jeʼwaa otta wainma tü kasa mojusü alatakat tamüin nutuma chi Pülashikai maʼin» (Rut 1:13, 20, 21). Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa eein süpüla «nnojolin naaʼinruʼuin wanee wayuu kekiikai maʼin nüpüleeruaanüle aaʼin» (Ecl. 7:7). Miyoʼu maʼin saalin Noemí süpüla Rut, kamaneesü shia sümüin, sütütüleʼerüin saaʼin suulia mojuin saaʼin jee shiyaawata aaʼu Noemí alin shia nüpüla Jeʼwaa. w21.11 9 püt. 9; 10 püt. 10, 13

Waaʼinmaale maʼin tü waʼyataainkat nümüin Jeʼwaa, eesüjaʼa jülüjale waaʼin nnojoluin choʼujaain wakooʼomüinrüin shia. Nnojotsü anain wekiiruʼule tia. Wachajaweein sukuwaʼipa süpüla watüjain süpüleerua wakaalinjain na wawalayuukana, watüjain aküjaa pütchi jee ekirajaa wayuu. Wounteerü tia, kekiire maʼin waya jee wayaawatüle saaʼu eein tü isakat wachiki otta kapürale waaʼin nakuwaʼipa na waneinnua suulialeʼeya jülüjain waaʼin wakuwaʼipa neʼe wamüiwaʼa (Prov. 11:2; Aluw. 20:35). ¿Kasa eeka süpüla waʼyataain achiirua? Wachunta nümüin Jeʼwaa kaalinwaa süpüla wayaawatüin saaʼu tü kasa eekat süpüla wountuin waaʼinrüin (Prov. 16:3). Eesü süpüla waʼyataain süchiirua pürekutsooliin waya, waʼyataain suluʼu Weteet jee shiale süpüla akumajaa otta anouteʼeraa tü piichi waʼwaajakalü aluʼu Maleiwa. Eesü süpüla wekirajaain sünain wanee anüikii naatajatü süpüla waküjain pütchi nüchiki Maleiwa. Eeshii süpüla wakolojooin suluʼu wanee mma naatajatü eere palitchoin wawalayuu. w21.08 23 püt. 14, 15

Anasü maʼin nümüin Jeʼwaa miyoʼuin saalin wayuu nüpüla (Os. 6:6). Nüküjain wamüin Jeʼwaa nükajee wanee nünüikimaajachi, Miqueas nünülia, alinjatüin wapüla wayuu jee kamaneeinjanain waya namüin (Miq. 6:8, noota). Süpüla waaʼinrüin tia, watüjaainjatü aaʼu palajana tü naaʼinrakat Jeʼwaa süka miyoʼuin saalin wayuu nüpüla. Aküjünüsü maʼaka 230 sukua suluʼu La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo «miyoʼuin maʼin saalin wayuu nüpüla Maleiwa». ¿Kasa wayaawataka sünainjee tia pütchikat? Jülüja waaʼin tüü: ¿Kasa naaʼinraka wanee wayuu shiimainre miyoʼuin saalin wayuu nüpüla? Nnojoleerü kasain ooʼuleʼerüin nia suulia alin shia nüpüla otta eejeechi nia waneepia sümaa. Nia neʼe Jeʼwaa alanaʼaleekai sünain aaʼinraa tia. Müshijeseʼe nümüin David mayaa: «Jeʼwaakalee, miyoʼushaata saalin wayuu püpüla müsü süsaʼwatakai saaʼin tü sirumakat [...]. Maleiwakalee, anataʼaleeshijaʼa maʼin pia süka miyoʼuin saalin wayuu püpüla. Eemeraweena nachonnii na wayuukana suupünaa seemiouse pütüna» (Sal. 36:5, 7). ¿Jama wayakana? ¿Kojutusüche wamüin miyoʼushaatain saalin wayuu nüpüla Maleiwa maʼaka kojutuin shia nümüin David? w21.11 2 püt. 1, 2; 3 püt. 4

Wainma na nüpüshikana Jeʼwaa jee naʼwaajüin nia. Naʼaka na nüpüshikana, eeshi Jesuu otta na aapiee chakana iipünaa (Col. 1:15; Sal. 103:20). Wanaa sümaa yaajachin Jesuu yaa mmapaʼa, nikirajüin wayuu sükajee nukuwaʼipa eein süpüla müin Jeʼwaa maʼaka naaʼin wanee Nashi namüin. Anuu tü nümakat Jesuu namüin na nikirajüinkana nüchiki Jeʼwaa: «Chi Tashikai, chi Jüshikai wanaa tamaa» (Juan 20:17). Waapapa waaʼin nümüin Jeʼwaa jee woutiisapa waya, nüpüshishii waya na wayuu anoujiraakana wanaa wamaa jee aijiraashii waya namaa (Mar. 10:29, 30). Aipürai maʼin wayuu Jeʼwaa. Keeʼireesü naaʼin Jesuu müinjachin Jeʼwaa wamüin maʼaka naaʼin wanee washi eekai süpüla waashajaain amaa. Nnojotsü keeʼireein naaʼin Jesuu müinjachin Jeʼwaa wamüin maʼaka naaʼin wanee wayuu laülaakai waaʼu maalinkai apüla wayuu. Wayaawata aaʼu tü keeʼireekat naaʼin Jesuu wanaa sümaa nümüin namüin na nikirajüinkana: «Meena jia jüchuntapa nümüin Maleiwa: Taata Maleiwa». Saashin tü Bibliakat, nia Jeʼwaa chi Pülashikai maʼin, chi Kakumalakai waya otta chi Aluwataai matüjainkai outaa (Gén. 49:25; Is. 40:28; 1 Tim. 1:17). Eepejeʼe süpüla «Taata» wamüin nümüin Jeʼwaa naashin Jesuu. w21.09 20 püt. 1, 3

Macheʼesai chi aluwataaikai Manasés suulia tü nüchiaakalü oulia nia Jeʼwaa nakajee na nünüikimaajanakana. Nuluwataaka Jeʼwaa na aluwataakana saaʼu Asiria süpüla nashutüinjanain saaʼu Judá, ataʼünüshi Manasés, kaleenaluʼushi nia otta amaanüshi nia chaa Babiloniamüin. Chapa nia püreesain, niyaawata aaʼu mojuin maʼin tü naainjakat, mojushaatasü maʼin naaʼin nuʼupala chi Namaleiwasekai na nutuushinuukana. «Achuntashaatashi nia kaalinwaa nümüin Jeʼwaa» otta «ayatshi nia sünain achuntaa süka süpüshuaʼa naaʼin nümüin» (2 Crón. 33:10-12). Naapaka mapa Jeʼwaa nünüiki Manasés jee nükaalinjain nia. Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa shiimain niyaawajaain Manasés suulia naainjala. Sünainjee tü nünüikikat Manasés nümüin Jeʼwaa, watüjaa aaʼu nunouteʼerüin tü jülüjakat naaʼin. Amülialaasü naaʼin Jeʼwaa naalin jee aluwataashi nia nüchikuaʼa nutuma. w21.10 4 püt. 10, 11

Nüpütüin Áquila sümaa Priscila na wayuu neʼraajakana, oʼunushii suluʼumüin wanee mma jeketü eeinjanale kepiain naya jee oʼttüshii naya sünain aaʼinraa tü naʼyataapuʼukalü anain suluʼu tia pueulokot. Saashin tü Bibliakat, nantapa Corintomüin nakaalinjain na wawalayuukana otta aʼyataajiraashii naya nümaa Pablo süpüla nakatchinrüin naaʼin na wawalayuukana. Mapa, akolojooshii naya suluʼumüin wane pueuloirua eere choʼujaain süküjünüin tü pütchikat (Aluw. 18:18-21; Roma 16:3-5). Aʼyataakajasaʼa maʼin naya sümaa talatüin naaʼin. Anasü nashatüle na wawalayuu kasaatkana nukuwaʼipa Áquila sümaa Priscila süpüla palajanain natuma naʼyataain nümüin Maleiwa. Anashii naashajaale süchiki tü naʼyataweekalü amüin nümüin Maleiwa wanaa sümaa namüraajiraain. Nachajaale maʼin sukuwaʼipa süpüla nountuin tia, neʼreerü nakaalinjain naya Jeʼwaa (Ecl. 4:12). w21.11 17 püt. 11, 12

Nnojotsü ashaitaain tü nümakat Jeʼwaa wamüin suluʼu Levítico 19:3 sünain kojutuinjanain wamüin na kachooinkana waya. Müinjatia sukuwaʼipa tia süka shiain wanee kasa kojutuka maʼin, müsüjeseʼe süchikijeein shia tü pütchi makat mayaa: «Wuleinjatü jukuwaʼipa maʼaka wulein takuwaʼipa tayakai Jeʼwaa, chi Jümaleiwasekai» (Lev. 19:2). Wasakira waaʼin sünain tüü: «¿Oonooshiche taya sümaa tü nümakat Maleiwa sünain kojutuinjatüin tatuma tei otta tashi?». Nnojorüle waaʼinrüin maʼin tia paala, waaʼinra shia maaʼulu. Wachajaa sukuwaʼipa süpüla wakaalinjain na wayuu kachooinkana waya jee walatira kaʼi namaa. Eeshii süpüla wakaalinjain naya sünain tü choʼujaakat namüin, tü anainjatkalü atuma nanoula jee shiale waküjain namüin alin naya wapüla. Waaʼinrüle tia, oonooshii waya sümaa tü sümakat Levítico 19:3. w21.12 4 püt. 10-12

Wainmatua kaainjalain chi aluwataaikai David. Amaʼüjiraashi nukuwaʼipa sümaa Bat-Seba otta nuʼutirüin naaʼin chi suʼwayuusekai (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24). Sutuma tia müliashi David sümaa nüpüshi, akaʼaya tü wane nuʼwayuusekalüirua müliasü (2 Sam. 12:10, 11). Soʼu wanee kaʼi nnojotsü niʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa süka nuluwataain shiyaawajünüinjatüin tü surulaatkalüirua sümaa nnojoluin süküjünüin nümüin naaʼinrajatüin tia. Sutuma tia naaʼinrakat, outushii 70.000 israeliita sutuma wanee ayuulii (2 Sam. 24:1-4, 10-15). ¿Jülüjasüche waaʼin nnojoluin anain tü naaʼinrakat David süpüla nümüliajüin naaʼin Maleiwa? Eeyaai jülüjain naaʼin Jeʼwaa tia. Shia jülüjaka naaʼin waneepiapuʼuin David nümaa otta shiimain niyaawajaain suulia naainjala. Müsüjeseʼe motuin naaʼin Jeʼwaa naainjala. Nütüjaa aaʼulu aishaatain nia nüpüla David otta naaʼinreein tü kasa anasükat. Anataʼaleeshijaʼa maʼin Jeʼwaa jülüjaka naaʼin tü kasa anasü waaʼinrakat (1 Rey. 9:4; 1 Crón. 29:10, 17). w21.12 19 püt. 11-13

Amülialaasü naaʼin Jesuu naalin chi eekai macheʼein, masaʼain jee moʼuin. Anuu tü pütchi nuluwataakat Jesuu nümüin Juan chi awoutisaajüikai: «Tü wayuu eekai moʼuin, koʼusü. Tü eekai masaʼain, kasaʼasü. Tü eekai sajaʼttüin süta, ashatüsü tü sütakat. Tü eekai macheʼein, kacheʼesü. Tü eekai ouktüin, osoʼiraasü saaʼin». Neʼrapa na wayuukana tü kasa pülasü naaʼinrakat Jesuu naʼwaajüin Maleiwa (Luc. 7:20-22). Anasü wamüin washatüin nukuwaʼipa Jesuu sünain kamaneeinjanain waya nümüin chi eekai macheʼein, masaʼain jee moʼuin. Amülialaainjatü waaʼin naalin jee nnojoliinjana wakulajaain namaa. Nnojotpejeʼe naapüin Jeʼwaa wamüin tü nüpülainkat süpüla weiyajüin wayuu. Tü analeekat sünain anain naapüin wamüin Jeʼwaa shia eein süpüla waküjain namüin na moʼusaliikana jee na nnojoliikana eʼraajüin nukuwaʼipa, aneenain naya jee aleeweenain naya nümaa Maleiwa paʼaraiisüpa tü Mmakat (Luc. 4:18, 19). Wainmainna na wayuu aʼwaajakana Maleiwa sutuma tia pütchikat. w21.12 9 püt. 5

Tü nikirajakalü anain Santiago suluʼujeejatü shia tü Nünüikikat Maleiwa. Nikirajüin na wayuukana süka süpüla nayaawatüin saaʼu anakuwaʼipaliin na waneepiakana nümaa Jeʼwaa maʼaka naaʼin Job. Nnojotsü kapüleein tü pütchi nikirajakalü aka Santiago. Sükajee naaʼinrüin tia, kojutushi Jeʼwaa natuma na wayuukana nuulialeʼeya niakaʼiya. Watüjaka: Mapülee watuma shikirajia wayuu otta wekiraja süka tü Nünüikikat Maleiwa. Nnojo wekirajüin wayuu süpüla «atüjashii maʼin jia ekirajaa», wamünüin amüin. Wekiraja naya süpüla nayaawatüin saaʼu niain Jeʼwaa atüjain maʼin ekirajaa otta jülüjain naya naaʼin (Roma 11:33). Wounteerü tia wekirajaale waneepia sünain tü Bibliakat. Jamüshiijaʼa waya, nnojotsü waküjainjatüin namüin na wekirajüinkana tü naaʼinrüinjatkat. Wakaalinja naya süpüla nayaawatüin saaʼu tü sümakat tü Bibliakat süchiki tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa. Müle wakuwaʼipa mayaa, keeʼireejeerü naaʼin naaʼinrüin tü kasa talateetkalü atuma naaʼin Maleiwa. w22.01 10 püt. 9, 10

Nnojotsü nüküjain neʼe wamüin Jeʼwaa nnojoluinjatüin waainjain kasa mojusü sümüin wayuu. Alinjatü wapüla wayuu maʼaka alin waya wapülajiraa süpüla talatüinjatüin Maleiwa wamaa. Wekirajaa sünain tü nümakat Jesuu süchiki saainjünüinjatüin maʼin tü sümakat Levítico 19:18. Soʼu wanee kaʼi müshi wanee fariseo nümüin: «¿Jarat alanaʼaleeka sünain anain saʼakajee süpüshua tü nuluwataakat anain waya Moisés?». Nusoutakalaka Jesuu nümüin: «Maleiwa, chi Pümaleiwasekai, anashi aire püpüla waneepia süka süpüshua paaʼin. Anashi jülüjale paaʼin Maleiwa waneepia». Süchikijee tia, nümaka Jesuu nümüin: «Anasü aire püpüla wayuu süpüshua maa aka alin pia püpülajiraa». Shia tü aküjünakat suluʼu Levítico 19:18 (Mat. 22:35-40). Wainma kasa eeka süpüla waaʼinrüin jaʼyeetka aaʼujee alin wapüla wayuu. Wanee kasa waaʼinrüinjatka shia tü sümakat Levítico 19:18, tü makat: «Nnojo pasalaaweein pia, nnojo üttakuʼu müin paaʼin nanain na wayuu kottokana pümaa». w21.12 10 püt. 11-13

Jesús niyurulamaatüin nütüna sünain naapaain chi aluwataaushikai Pedro. Nuuntuin Pedro waraittüin nia sooʼopünaa tü palaakat nünainmüin Jesuu. Shiasaʼa niirakaapa sümüin tü wawaikat niimolojooka jee nimerolo nimerolo nümaka mapa (Mat. 14:24-31). Eesü wanee kasa watüjaka sünainjee tü alatakat nümüin Pedro. Wanaa sümaa nüshakatüin Pedro suluʼujee tü anuwakat sümaa waraittüin nia sooʼopünaa tü palaakat, nnojoishii mmoluin nia seema tü wawaikat otta nnojotsü jülüjain naaʼin nimerojooinjachin. Antajachia nüküjainruʼu eemüin Jesuu, nnojotpejeʼe nuuntuin tia sutuma niirakaain sümüin tü wawaikat. Mayaapejeʼe nnojoluin süpüla waraittüin waya sooʼopünaa wüin, eepejeʼe tü kasa kapüleekat wamüin. Nnojoire waaʼinmaain Jeʼwaa otta tü nümakat, amalajaajeerü wanoula. Jaʼitairü kasain alatüin wamüin, ayataʼaya waaʼinmaain Jeʼwaa. w21.12 17 püt. 6, 7

Waʼwaajüin Jeʼwaa woʼuraajapa otta wekirajaapa sümaa wasakireʼerüin waaʼin sünain. Wanaa sümaa woʼuraajüin yootushii waya nümaa chi Washi iipünaajachikai, chi aikai apüla waya. Wanaa sümaa wekirajaain sünain tü Bibliakat, kekiishii waya nünainjee chi Maleiwa kekiikai maʼin (Prov. 2:1-5). Wanaa sümaa wasakireʼerüin waaʼin sünain tü wekirajaakalü anain, jülüjasü waaʼin nukuwaʼipa Jeʼwaa otta tü keeʼireekat maʼin naaʼin wapüleerua. ¿Eesüche wanee kasa alanaʼaleeka maʼin suulia waaʼinrüin tia? Nnojorüle wainmain kaʼi apütaaka wapüla süpüla waaʼinrüin tia, ¿kasa waaʼinrajatka süpüla wajayatüin tü kaʼikat? Wachajaa eere anashiin süpüla woʼuraajüinjanain. Jülüja waaʼin tü naaʼinrakat Jesuu. Wanaa sümaa nuʼttuin sünain aʼyatawaa nümüin Maleiwa yaa saaʼu tü mmakat, alatitshi 40 kaʼi chaa anoouishii (Luc. 4:1, 2). Oʼuraajüshi nia yala otta nüsakireʼerüin naaʼin sünain tü keeʼireekat naaʼin chi Nüshikai nüpüleerua. Sutuma tia, yapashi nia süpüla tü kasa ooʼulaküneetkalü aka naaʼin. w22.01 27 püt. 7, 8

Eeshi niale aashajaain wamaa wanee laülaashi jee niale wanee wawala laülaakai aaʼin süpüla nüküjain wamüin tü wanouteʼerüinjatkat sünain wakuwaʼipa. Nüchiaale waya wanee wawala wanaapünaa sümaa tü sümakat tü Bibliakat jaʼyeerü naaʼu alin waya nüpüla. Kojuteerü wamüin tia waapaale sümaa nünüiki jee waaʼinrüle shia. Nnojotsü mojushiin wamüin watüjaain saaʼu nnojoluin lotuin maʼin wakuwaʼipa, eepejeʼe mojushiire wamüin nüküjale wamüin wanee wawala tü wanouteʼerüinjatkat sünain wakuwaʼipa (Ecl. 7:9). Eeshiijaʼa wasounnajaale jülüjale waaʼin nnojoluin pansaain tü nümakat wamüin jee jashichire waya süka nnojoluin anain sukuwaʼipa nünüiki wamüin waashin. «¿Kasashikai wayu nia nüchiaainjachikai taya? ¿Niaka joo maainjalain toulia?», eesü maa müle waaʼin. Mojushiire wamüin tü achiaanakalü oulia waya, eesüjaʼa nnojorüle jamajatüin shia wamüin jee shiale woʼunuin nümaʼanamüin wanee wayuu süpüla wasakirüin süchiirua kamaʼa aneerüle nünüiki wamüin. w22.02 8 püt. 2-4

¿Eejeetche kasa suluʼu tü mma jeketkat wainmajeetka atuma waaʼin sünain tü naaʼinrakat Jehová? Jülüjataa waaʼin tü alatakat namüin na israelitakana süchikijee taashin naya nutuma Jehová noulia na egipciokana. Aʼyounalaashii noʼutku naya nümüin Jehová süka nekeein amüin tü nekapuʼukat chaa Egipto otta nayoutuin tü maná naapakat namüin süpüla neküin (Núm. 11:4-6; 21:5). ¿Eesüche süpüla müin wakuwaʼipa maʼaka naaʼin nayakana sülatapa tü müliaa miyoʼusükat? Nnojotsü watüjaain saaʼu jeʼrainjatüin juya waʼyataainjanain süpüla wulein watuma tü mmakat jee paʼaraiisüinjatüin shiʼipaʼaya watuma. Eesüjaʼa wainmeerüle waʼyataain suluʼu tü mma jeketkat. ¿Mojuteetche wamüin tü kasa naapeetkat Jehová wamüin? Talatüle waya sümaa tü kasa naapakat Jehová wamüin maaʼulu, talateena waya sümaa tü kasa naapeetkat wamüin mapeena. w22.02 7 püt. 18, 19

Suluʼu tü sümakat Zacarías 8:23, tü pütchi «wanee wayuu judío» otta «jümaa» makat, naya saashajaaka achiki na chainjanakana iipünaa katayüliikana oʼu (Roma 2:28, 29). Tü pütchi «polooshii wayuu saʼakajee shiʼirukukat tü wayuukalüirua süpüshuaʼa» makat, naya saashajaaka achiki na wayuu yaainjanakana mmapaʼa. Müshii nachecheraakai naaʼin nanain na chainjanakana iipünaa süka waneepiain naya namaa otta naʼwaajüin Jeʼwaa wanaa namaa. Maʼaka süküjünüin suluʼu Ezequiel 37:15-19, 24, 25, paaʼinwashii nutuma Jeʼwaa sünain aʼyatawaa nümüin na chainjanakana iipünaa namaa na yaainjanakana mmapaʼa. Tü pütchi ekeraajüinjatkat aashajaasü süchiki piamasü wunuʼu. Na aneekuushikana süpüla kepiainjanain iipünaa müshii aka saaʼin tü wunuʼu sümüinjatkat Judá (sünainjee nuuʼuliwoʼu Judá aneekünapuʼushii na aluwataainjanakana saaʼu Israel). Otta na yaainjanakana mmapaʼa müshii aka saaʼin tü wunuʼu nünüliamaajatkat Efraín. Nipeipajaweerü Jeʼwaa tia piamasükat wunuʼu süpüla waneesüinjatüin shia. Wayaawata aaʼu sünainjee tia paaʼinwajiraainjanain naya sünain aʼyatawaa nümüin Jesuu, chi aluwataainjachikai naaʼu (Juan 10:16). w22.01 22 püt. 9, 10

Aashajaashi Jesús nachiki na asülajakana namüin na wayuu maʼletsekana shiiʼiree sütüjaanüinjatüin aaʼu sutuma wayuu. Mayaainjeʼe anain nasülajüin namüin na maʼletsekana, nnojotsü nücheküin Jehová tü naaʼinrakat süka nütüjaain saaʼu tü suluʼukat naaʼin nayakana (Mat. 6:2-4). Waaʼinrüle kasa anasü namüin na waneinnua süka kapülain waaʼin nakuwaʼipa suulia wakuwaʼipa neʼe wamüiwaʼa, shiimainjaʼamata anain tü kasa waaʼinrakat. Wasakireʼera waaʼin sünain tüü: «¿Tatüjaa aaʼuche tü kasa anasükat sümaa taaʼinrüin shia? ¿Jamüsüche taaʼinraka kasa anasü sümüin wayuu?». Nükaalinjain waya Jehová, jama niʼyataain waneepia sükajee nüpülain (Gén. 1:2). ¿Kasa watüjaka sünainjee tia? Shia wanouteʼerawalinjatüin wakuwaʼipa waneepia. Nüküjain Santiago nnojoluin kasain saamüin nunoula wanee wayuu nnojorüle naaʼinrüin tü kasa anasü nüchekakat chi Maleiwakai (Sant. 2:26). Müsia neʼe sukuwaʼipa tü wane akuwaʼipaairua eekat sutuma tü nüpülainkat Maleiwa. Jaʼyale saaʼu wakuwaʼipa tü eekat sutuma tü nüpülainkat Maleiwa, atüjaaneerü aaʼu wooʼulaain nükaalinjain waya Jehová. w22.03 11 püt. 14-16

Wainma kasa waaʼinraka süpüla waʼwaajüin Maleiwa otta wainma kasa anasü waaʼinraka sümüin wayuu. Süpülapünaa nüküjain chi aluwataaushikai Pedro wuleinjatüin wakuwaʼipa sünain kasa süpüshuaʼa, nüküjain eejüinjatüin waaʼin (1 Ped. 1:13). ¿Kasa naashajaaka achiki Pedro? Shia naashajaaka achiki tü naaʼinrajatkat na aluwataainjanakana chaa iipünaa sünain naküjainjanain süchiki tü kasa anasü naaʼinrakat Jesuu (1 Ped. 2:9). Maaʼulu yaa eeshii süpüla waküjain tia pütchikat wapüshuaʼa waya anoujashiikana, tü aneetkalü atuma sukuwaʼipa wayuu. Anataʼaleesüjaʼa nakuwaʼipa na suluʼukana nupueulose Jeʼwaa süka eein süpüla naküjain pütchi otta nekirajüin wayuu sümaa yalayalain naaʼin (Mar. 13:10). Müle shia watuma, jaʼyeerü waaʼu alin wapüla Maleiwa, alin wapüla wayuu jee keeʼireejeerü waaʼin wulein wakuwaʼipa sünain süpüshuaʼa tü waaʼinrakat. w21.12 13 püt. 18

Jülüjapuʼusü naaʼin chi aluwataaushikai Pablo tü kasa anasü naaʼinrakat na nuwalayuukana. Nütüjaa aaʼu Pablo naaʼinrüle wanee anoujashi wanee kasa mojusü, nnojotsü shiain saaʼujee mojulaain nia. Aishii nüpüla na nuwalayuukana otta jülüjasü naaʼin tü anakat sünain nakuwaʼipa. Niʼrapa tü naaʼinrakat maʼin wanee anoujashi süpüla nunouteʼerüin nukuwaʼipa, jülüjasü naaʼin nnojoluin naainjeein tü kasa mojusü naainjakat otta choʼujaain nükaalinjünüin. Wekirajaa süchiki tü naaʼinrakat Pablo süpüla nükaalinjain piamasü anoujasü chajanakana Filipos (Filip. 4:1-3). Mojujiraasü Evodia sümaa Síntique saaʼujee wanee kasa alataka namüin, nnojoishi jashichin Pablo namüin otta nnojoishii niyoujüin naya. Shia jülüjaka naaʼin tü anakat sünain nakuwaʼipa otta tü naaʼinrakat süpüla waneepiain naya nümaa Maleiwa. Nütüjaa aaʼu alin naya nüpüla Jehová. Süka jülüjain naaʼin tia, nütütüleʼerüin naaʼin süpüla anajiraainjanain nachikuaʼa. Süka naaʼinrüin tia Pablo, aʼyataashi nia nümüin Maleiwa sümaa talatüin naaʼin otta ayatüshi nia aleewain namaa na anoujashii chajanakana Filipos. w22.03 30 püt. 16-18

Jutatüsü waaʼin sutuma tü anaa naapakat Jeʼwaa wamüin otta nnojotsü jülüjain waaʼin maalin waya nüpüla. Shiaʼaya alatakat tia sümüin wanee wawala, Luz sünülia. Müsü shia: «Eesü jülüjawaire taaʼin maalin taya nüpüla Jeʼwaa sutuma müin tamüiwaʼakai taaʼin. Süntajaapa suluʼumüin taaʼin tia, taküjamaatüin nümüin Jeʼwaa jamüin taaʼin. Sutuma toʼuraajüin, nnojotsü taapüin taaʼin sünain tü mojuukalü aaʼin». Wayaawata aaʼu sünainjee sukuwaʼipa tü wawalakat naapeerüin Jeʼwaa wamüin wanee anaa woʼuraajüle nümüin (Filip. 4:6, 7). Weʼitaainjatü waaʼin nünain Jeʼwaa otta nünain Jesuu sünain nükaalinjeenain waya nünaajaale wanee wapüshi. Otta müsia sütütüleʼerüin waaʼin süpüla waküjain pütchi jee wekirajüin wayuu jama washateein nukuwaʼipa Jeʼwaa otta Jesuu sünain amüliajaa wayuu. Sutuma watüjaain saaʼu jamüin niʼyalajaka Jesuu, wayaawata aaʼu nütüjaain aaʼu Jeʼwaa otta Jesuu jamüin waaʼin, neʼraajüin wakuwaʼipa otta nakaalinjeein waya soʼunnaa müliaa. Waʼatapajüin maʼin tü kaʼi nikeraajüinjatkalü oʼu Jeʼwaa pütchikat tüü: «Müiria nnojolüin [...] aʼyalajaa» (Alat. Map. 21:4). w22.01 15 püt. 7; 19 püt. 19, 20

Nüküjain Jesuu eein piamasü wopu, wane jerutsü ooʼulaka wane mouisü. Piamasü wopu eeka neʼe (Mat. 7:14). Wayainjana aneekaka waneʼewai wakua jaralüinjatüin tü woʼunakalü aluʼu. Wayaawatüinjatü aaʼu jaralüinjatüin tü woʼunuinjatkalü aluʼu süpüla katüinjatüin woʼu waneepia. Tü wopu jerutsükat, wainma na oʼunakana suluʼu süka mapüleein oʼunaa suluʼu, wainma na ayatakana suluʼuin tia wopukot süka noʼunuin süchiirua tü sümakat wainma wayuu. Nnojotpejeʼe nayaawatüin saaʼu niain Satanaa chi Yolujaakai acheküin napüleerua süpüla noʼunuinjanain suluʼu tü wopu sünainmüinkat outaa (1 Cor. 6:9, 10; 1 Juan 5:19). Tü wane wopukot shia tü mouisükat. Palitchon na wayuu oʼunakana suluʼu naashin Jesuu. Nüküjain Jesuu eejüinjatüin waaʼin noulia na nünüikimaajanayaakana Maleiwa (Mat. 7:15). w21.12 22 püt. 3-5